Fen sinavi cikabilecek seyler.

fen.md

Fen sinavinda cikabilecek seyler, 1. donem 2. sinav

Her detaya girmedim, dersi dinlemediyseniz bu notlar kurtarmaz sanirim.

Hucre ve Bolunmeler

Hucre: Canlinin canlilik ozelligi gosteren en kucuk yapi birimi.

• Hucre zari: Hucreye sekil ve dayaniklilik verir.
• Cekirdek: Hucrenin yonetim merkezi.
  • Iki katmanli bir zar ile hucrenin geri kalanindan ayrilir.
  • Cekirdekte kromozom bulunur.
• Kromozom: Hucrenin canlilik olaylariyla ilgili bilgiyi tasir.
  • Insanlar 23 cift yani 46 tane kromozom barindirir.
  • Kromozom ciftleri bir kalitsal ozelligi belirleyen genlerin iki kopyasina sahiptir
• Gen: Kalitsal ozellikleri tasiyan kromozom bolgeleri.
• DNA: Hucrenin yonetici molekulu. Canlilik olaylarinin genetik kodlarini tasir.
• Organel: Hucre icinde canlilik olaylarinin gerceklestigi yapi.

Bitki hucresinin organelleri:

• Hucre zari
• Sitoplazma
• Cekirdek
• Hucre duvari
• Kloroplast
• Mitokondri
• Koful
• Ribozom
• Golgi cisimcigi
• Endoplazmik retikulum

Hayvan hucresinin organelleri:

• Cekirdek

• Ribozom

• Sitoplazma

• Sentriyol

• Mitokondri

• Endoplazmik retikulum

• Koful

• Lizozom

• Hucre zari

• Golgi cisimcigi

Organel tanimlari

Hucre duvari: Bitki hucrelerinde bulunur. Hucre zarinin disinda yer alir. Bitki hucrelerine sekil kazandirir, dayaniklik saglar ve onlari korur. Cansizdir.

Kloroplast: Bitki hucrelerinde bulunur. Hucrenin gereksinimi olan besin icerikleri bu organelde sentezlenir. Kloroplast, yesil renk maddesi olan klorofil icerir. Bitkiler klorofil maddesinin yardimiyla fotosentez olayi ile besin ve oksijen uretiminde gunes enerjisi kullanabilmelerini saglar.

Mitokondri: Hucrenin enerji ihtiyacini karsilayan organeldir. Bu organelde besinler parcalanarak hucrenin kullanabilecegi enerji aciga cikarilir. Sayilari hucre tipine gore degisir. Ornegin enerji ihtiyacinin fazla oldugu kas hucrelerinde mitokondri sayisi diger hucrelere gore daha fazladir. Bitki ve hayvan hucrelerinde bulunan ortak yapilardan biridir.

Koful: Hucrede depolama isinde gorevli yapidir. Su, besin ve atik depolayabilir. Hayvan hucrelerinde cok sayidadir ve kucuktur; bitki hucrelerinde az sayidadir ve buyuktur.

Ribozom: Hucreye ozgu proteinlerin sentezlenmesinde girevlidir. Bitki ve hayvan hucrelerinde bulunan ortak yapilardan biridir. Hucredeki en kucuk organeldir.

Golgi cisimcigi: Salgi maddelerinin olusturulmasinda gorevlidir. Vucudumuzun ter, tukuruk ve sut bezlerinde bulunur. Olusan salgi kucuk kesecikler halinde paketlenir. Bu kesecikler yoluyla salgi, hucre icine veya disina tasinir. BItki ve hayvan hucrelerinde bulunan ortak yapilardan biridir.

Lizozom: Hucre icinde buyuk yapili maddelerin sindirilmesinde gorevlidir. Hayvan hucrelerinde ve ilkel bitki hucrelerinde bulunur. Gelismis bitki hucrelerinde sindirimi saglayan benzer yapilar vardir.

Endoplazmik retikulum: Hucre zari ve cekirdek arasinda bulunur. HUcrede madde iletimi gorevi yapar. Bitki ve hayvan hucrelerinde bulunan ortak yapilardan biridir.

Sentriyol: Hayvan hucrelerinde ciftler halinde bulunur. Hucre bolunmesinde gereklidir.

Kesfi

Robert Hooke, 1665'de kendi mikroskobuyla sise mantarindan aldigi parcayi inceledi. Gordugu goruntudeki bu yapilari "cok kucuk kutucuklar" ya da "hucreler" olarak tanimladi. Gordukleri, canliligini yitirmis sise mantari bitkisinin hucre duvarlariydi.

Hucre - organizma iliskisi

Hucre -> Doku -> Organ -> Sistem -> Organizma

Mitoz - Mayoz

Mitoz:

1. DNA kendini esler ve iki katina cikar.
2. Cekirdek zari parcalanir. Sentriyoller hucrenin zit kutuplarina cekilir
3. Kardes kromatidler ig ipliklerine tutunmus olarak dizilir
4. Kardes kromatidler birbirinden ayrilarak hucrenin zit kutuplarina dogru cekilir
5. Esit sayida kromozom, bolunen hucrenin her iki kutbuna ulastiginda cekirdek bolunmesi tamamlanir ve sitoplazma bolunmesi baslar
6. Sitoplazma bolunmesi tamamlandiginda iki yavru hucre olusmus olur

Mayoz:

• Mayoz I:
  1. DNA kendini esler.
  2. Cekirdek zari parcalanir, homolog kromozomlar yan yana gelir. Homolog kromozomlarin kardes kromatidleri arasinda parca degisimi olur.
  3. Homolog kromozomlar hucrenin zit kutuplarina cekilir.
  4. Homolog kromozomlar birbirinden ayrilarak hucrenin zit kutuplarina ulasir.
  5. Meydana gelecek yavru hucrelerin kromozom sayisi yariya iner.
• Mayoz II:
  1. Kromozomlar cift kromatidli oldugundan tekrar eslenmeden hucreler ikinci bolunmeye hazirlanir. Bu evreler, mitoza benzer. Ig iplikleri yeniden olusarak kardes kromatidlere baglanir.
  2. Kardes kromatidler, hucrenin ortasinda dizilir.
  3. Kardes kromatidler hucrenin zit kutuplarina cekilir.
  4. Kutuplara cekilen kromozomlarin etrafinda cekirdek zari olusur. Sitoplazma bogumlanmaya baslar.
  5. n sayida kromozom tasiyan iki hucreden yine n sayida kromozom tasiyan dort hucre meydana gelir.