Najważniejszym wskaźnikiem, który miał dowodzić, że plan gospodarczy premiera Morawieckiego wiedzie nas do świetlanej przyszłości, obwołano stopę inwestycji. Dlaczego dziś premier nie pokazuje jej na prezentacjach w Power Poincie?
Przyjęta przez rząd w roku 2016 Strategia Odpowiedzialnego Rozwoju, zwana popularnie „planem Morawieckiego” przewidywała zrealizowanie wielu projektów inwestycyjnych (głównie rękami podmiotów państwowych), dzięki którym polska gospodarka stanie się bardziej nowoczesna, konkurencyjna. Stopa inwestycji, czyli jedna z miar postępu gospodarki, miała zaś w roku 2020 osiągnąć 22-25 proc. PKB i do roku 2030 utrzymywać się na poziomie 25 proc. PKB.
Udział inwestycji w PKB nie gwarantuje szybszego wzrostu, jeśli inwestycje nie są efektywne, ale jeśli inwestycje są niskie, na dłuższą metę gospodarka pogrąża się w stagnacji.
W roku ogłoszenia „planu Morawieckiego”, który był też pierwszym rokiem rządów PiS, inwestycje nie wzrosły, a przeciwnie – spadły z 20,1 proc. w roku 2015 do 18,0 proc. w 2016. W 2017 roku stopa inwestycji spadła do 17,5 proc., a w dwóch następnych wzrosła nieznacznie do 18,2 i 18,3 proc. w relacji do PKB. Do zapowiadanego w „planie Morawieckiego” poziomu było daleko.
Ale to, co się zdarzyło w roku 2020, było szokujące. Stopa inwestycji spadła do 16,7 proc. PKB, czyli do poziomu nienotowanego od początku transformacji. Taki spadek można tłumaczyć zamknięciem gospodarki na skutek pandemii.
Ale w całej Unii Europejskiej stopa inwestycji spadła zaledwie o 0,4 pkt proc., gdy w Polsce o 1,6 pkt proc.
Co więcej – w kilku krajach (np. w Niemczech, Danii, Estonii, Rumunii, Holandii, Portugalii) stopa inwestycji wzrosła.
GUS nie podał jeszcze informacji o inwestycjach sektora przedsiębiorstw, ale według dokumentów rządowych to ten sektor zanotował największy spadek inwestycji.
W aktualizacji Programu Konwergencji 2021 – dokumencie przesłanym do Komisji Europejskiej pod koniec kwietnia – rząd przewiduje, że w roku 2021 stopa inwestycji wyniesie 16,4 proc. PKB, czyli spadnie o kolejne 0,3 pkt proc., a do roku 2024 wzrośnie zaledwie do 17,1 proc. PKB.
Tak mizerny wzrost inwestycji będzie wynikiem między innymi nakładów finansowanych przez Fundusz Odbudowy Unii Europejskiej.
Rząd Morawieckiego najwyraźniej pożegnał się po cichu z „planem Morawieckiego”.
W Krajowym Planie Odbudowy i Zwiększania Odporności, dokumencie także przesłanym do Brukseli, rząd
przyznaje, że na niski poziom inwestycji wpływ mają bariery o charakterze prawnym i administracyjnym
oraz dostęp do finansowania. Mówiąc bardziej zrozumiale – rząd wie, że chaos prawny i ryzyko polityczne, które sam wywołuje, odstraszają przedsiębiorców od inwestowania. Jednocześnie w tym samym dokumencie rząd zapowiada wzrost stopy inwestycji do 25 proc. w roku 2030.
Czyli – w ciągu czterech lat (2021-24), gdy napływ funduszy unijnych będzie największy, stopa inwestycji pozostanie na historycznie niskim poziomie, a gdy pieniądze unijne się skończą, w cudowny sposób inwestycje pójdą w górę.
Niespójność dwóch rządowych dokumentów, niemal jednocześnie przesłanych do Brukseli, jest oczywista, podobnie jak niespójność prognoz z realiami. Chyba że analitycy rządowi zakładają zmianę rządu po wyborach w 2023 roku, a także radykalną zmianę kursu polityki gospodarczej, w tym usunięcie barier przeszkadzających przedsiębiorcom inwestować. To by było jakieś wytłumaczenie.