Bokkepoot-113

Bokkepoot-113

·POOT 
februari 95 nr.113 



Bokkepoot 

·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.· .. ·.-.. · 

lêR~t1êlfiê.~[0:" ~~ 
·:-:-:-:-:·:·:·:·:·:·:·:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:·::::::::::::::;::::::-: 

Als U dit onder ogen krijgt, bent U 
net terug van onze grote Winterhap­
pening; de Vergadering. Als alles 
volgens plan verlopen is gaan we na 
20 jaar door met een vernieuwd 
elan, ruimere opvattingen over His­
torische Vaartuigen, verbeterde 
Statuten en een hanteerbaar Huis­
houdelijk Regelement. 
Maar er is één lichtpuntje; de Bok­
kepoot is hetzelfde gebleven. Enkele 
lezers reageerden attent op de vraag 
over de merkwaardigheid van de 
voorplaat van nr. 112; de vuurtoren 
van Marken. Het bleek dat menig­
een de toren wel herkent maar 
moeite heeft met de omgeving waar­
in hij is geplaatst. 
Jawel, de oplettende lezertjes vroe­
gen zich af welke "werf' van bomen 
is voorzien en hoe dat Pampagras er 
is gekomen. De regelmatige IJssel-

meervaarders weten dat de toren 
alleen het gezelschap van stenen 
kent. De goede inzenders krijgen 
een presentje overhandigd. Let wel; 
presentje, want niemand voldeed 
aan de gestelde eis om de Beeren­
burg te komen afhalen op de Re­
dactie. Bovendien waren er 2 goede 
oplossingen mogelijk: 
1 de foto werd gemaakt door Ton 
Krom en niet door Han. 
2 de foto werd gemaakt op Ter­
schelling alwaar 20 replica's van 
vuurtorens waren opgesteld wegens 
het 400 jarig bestaan van de Bran­
daris in de zomer van 1994. 
Derhalve heeft de Redactie ge­
meend één fles BB uit te reiken aan 
de eerstbekende goede inzender en 
de anderen te voorzien van een 
goede fles wijn. (Voor de goede 
orde: bekostigd uit eigen zak.) Ove-

Voorplaat: De Hoop op welvaart vaart even niet, augustus '94. Foto: Ton Krom. 

Ditmaal geen bijdrage van het Be­
stuur, ze hebben zelf onlangs een 
nummer uitgebracht in de vorm van 
de Vergaderstukken. 

Op het moment dat ik dit schrijf is 
overal in Nederland wateroverlast. 
De Redactie hoopt dat een ieder 
zijn huishouding en schip boven 
water heeft kunnen houden. 
We hopen eveneens dat U naast 
ontzag voor het stromende water 
ook in de ban zult geraken van de 
charme van het rivierengebied en in 
groten getale aanwezig kunt zijn op 
onze Reünie te Werkendam. 

Han. 

1 

rigens had de eerste inzender reden 
om snel te reageren. Reactie en 
bijbehorend verhaal vindt U elders 
in dit nummer. 

De redactie is blij met het feit dat 
lezers nu wat meer hun verhaal op 
floppy aanleveren. We hebben als 
leden van een behoudsvereniging 
waardering voor de techniek uit het 
verleden, maar maken gelukkig 
gebruik van de techniek van van­
daag. Wij verwachten echter meer 
van U, daarom volgen hier de data 
van de volgende Redactievergade­
ringen opdat U de kopij op tijd 
kunt aanleveren. 20-3, 15-5, 8-8 en 
13-11. 

Noot bij de Beerenburg. Er is een 
bedrijf dat Schippers graag iets 
anders aansmeert om de keel te 
doen doorsmeren. Hierover heeft de 
Redactie complicaties bezorgd 
gekregen ivm. de reünie. In het 
vervolg houdt de Redactie het maar 
weer op Beerenburg. (uitleg desge­
wenst door de penningmeester) 

Han. 

Hiennee (onder) werd de redactie een 
'windrijk' jaar toegewenst, waarvoor 
dank. 



2 

:: :::::;:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::;:::::::;::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 

•• IÊNiêllellîêuteil. 
Bokkepoot 

om dit zo snel mogelijk door te 
geven aan Ton Krom (liefst schrifte­
lijk: Postbus 18503 1001 WP 
Amsterdam, tel: 020 - 6340218). 

In deze kalender zijn vet de nieuwe 
evenementen vermeld. We vragen 

iedereen, die een evenement organi­
seert of ervan hoort, vriendelijk 

Als de verenigingsstand (*) daarbij 
gewenst is, dan moet dit met Ab 
Stroomberg afgesproken worden 
(Kanaalstraat 111, 1975 BC Umui­
den, tel: 02550 - 20562). 

4-6 mei Oosterdiepdagen 
6-7 mei Race om de Noord (EHZ) 
19-21 mei Kaarplatenrace 

9-16 juni Fête de Paris 

21-25 juli SAIL 
28-30 juli • Reünie LVBZB 

6-8 aug North Sail Wedstrijd (EHZ) 
9 aug 700 jaar 
10-15 aug SAIL 

7-8 okt Bolkoppen race (VB) 
13-15 okt Mar. Heritage Congres 
datum n b Tradfest DBA 

Voor 1996: 
juli/aug. KOPENHAGEN tocht 

Bij evenementen kalender Bp 113 
Kaarplatenrace: 
Staat alleen open voor voormalige visserschepen en replica's daarvan. 

Oosterdiepdagen: 

Veendam 
Enkhuizen 
Marken 

Parijs 

Bremer haven 
Werkendam 

Lowestoft 
Haarlem 
Amsterdam 

Stavoren 
Rochefort 
Londen 

Jan Snijders 

05987 - 52245 
055 - 215882 

038 - 660721 

04166-3585 

055 - 215882 

055 - 215882 

038 - 660721 

020-6239496 

Tgv. 50 jaar Bevrijding organiseert men in Veendam/Widervank een groot evenement waarin de bevrijders van toen, 
Canadezen en Polen, en de aanwezige schepen het middelpunt van de activiteiten vormen. Het is de bedoeling dat de 
L VBZB samen met de organisatoren wat extra dingen op touw zet. Dit is een uitgelezen kans om met reden eens 
terug te keren naar de omgeving waarin Uw schip vaak geweest is in zijn bedrijvig leven. Het is wel wat vroeg in het 
jaar, maar de moeite van het deelnemen waard. Inschrijfbijetten zijn bij de Redactie verkrijgbaar. 
Bel daartoe: 038 - 660721. 

Fête de Paris: 
Wordt georganiseerd door onze Engelse zustervereniging BDA. Het betreft een reünie in het hartje van Parijs voor 
de DBA schepen die op het "Continent" rondvaren. Er worden enkele activiteiten georganiseerd, zoals een rondvaart 
met diner. Er is plaats gereserveerd voor 5 schepen van onze Vereniging. Voor de leden met plannen om naar 
Frankrijk te varen een geschikt reisdoel. Inschrijfformulieren zijn bij de Redaktie verkrijgbaar. 038 - 660721 

Tradfest Rally, Chatham Rally (6-8 mei), Cliveden Rally (27-29 mei): 
Reünies welke door de DBA georganiseerd worden in bovengenoemde plaatsen. Het tijdstip is bij ons nog niet 
bekend. Voor meer inlichtingen kan je bellen met de Voorzitter, Geoff Bradshaw, Eng. 0243 - 262600 

Common European Maritime Heritage Congress: 
De CEMHC is een Europese organisatie die een netwerk vormt van organisaties van eigenaren van Historische 
Schepen, Maritieme Musea en Overheids/Behoudsinstellingen. De organisatie is in 1992 opgericht tijdens het eerste 
congres in Amsterdam. Henk Dessens voert het secretariaat. 
Op het 2e congres in Rochefort (Fr) komen aan de orde: Veiligheid en veiligheidseisen, Restauratie en het bouwen 
van replica's, De economische en financiële aspecten van scheepsbehoud en het Charteren met historische schepen. 
Deelnamekosten: 300 FF 



Bokkepoot 

ZOMERREUNIE 1994 
De keuringscommissie zal mijn 
t,falk wel geen blik wuardlg keu..,,n. 
Begrijpelijk, want DJijn schip lleef'l 
een ~delroef, een stuurstaod met 
stuurwiel, een giek die oict verder 
komt dan de ncbtcrroef, en ga zo 
maar door. 
Toch is het oo.k een schip met een 
geschiedenis. Gered van de sloop en 
opgebouwd in haar bui<tige IOrm. 
De zadclrocf is noodzakelijk, wil je 
niet je verdere leven krom lopen; 
het kan niet anders. ·oesondanks 
probeer Je wat mogelijk is, om bei 
karakter von bet schip te behouden 
en zonodig weer in vroegere staat te 
brengen. 

Na 5 Jaar werken en zoeken naar 
oude mateiiaJen zoals blokken, 
onkers, lantaarns enz, mee.nden wij 
weer naar de rcllnie in Harlingen te 
kunn.en varen. In 
mijn geval is daar 
veel voor te regelen, 

Verder verliep do reis voorspoedig. 
Op de boeienlijn bet kompas gecon­
troleerd en koers naar Lelystad 
gezet. Omdat wij de wind recht van 
voren hadden, besloten we pas in 
Lelystad de mast weer op te zet· 
ten .......... en dal werd o.ns noodlot. 
Op plusminus 3 mijl achter ons 
kwam een ongeladen spilS oplopen, 
ook op weg naar Lelystad. Wij 
hielden koers en vaarc, en keken 
nogmaals om; do spits had ec flink 
de vaart in. Wij dachten dat hij ons 
wel aan bakboord voorbij zou lopen. 
Toen wij weer omkeken zat hij 3 
meter achter ons en de volgende 
seconde ramde hij ons rechl op het 
roer! Wij wuden een halve slag 
rondgegooid en daar dreven we dan 
in de Kuil van Marken. Gelukkig 
was er niemand gewond en we 
maakten geen water. De schipper 

maar het lukte co we 
lagen op woen.sd"8 
Z'l augustus -'s avond.~ 
slaag$ voor da Op· 
haalbrug in de Nieu, 
we Vaart. De bedoe­
ling was om daarna, 
omstreeks 2 uur 1s 
DJ1cht.' door de 
spoorbrug te varen, 
om in de Y haven af 
t~ meren om wat 
slaap te pakken. 
Door een defecc ging 
dé brug niec open en 
moesten wij tot de 
volgende ochtend 

Op het wad tijdens de vaartod1L Foto: Ton Krom 

wachten op monteurs van de ge­
mecnce. Wij besloten de mast te 
strijken, omdat we anders een volle 
dag zouden verspelen met wachten 
op de spoorbrug. De volgende och­
tend werd de brug met de hand 
opengedraaid en wij konden om· 
strceks 10.30 uur doorvaren. In een 
ênorme wolkbreuk kwamen wij op 
het Y terecht en zetten koers oaar 
de Oraojeslui2en. Ool< Jacob Vcrka­
de, die met zijn Schotse Kotter 
gelijk· met ons vertrok, kwam gelijk 
met ons bij. de slurzcn aan, 

van de spits vond bet niet nedig om 
te sloppen en voer wnder meer 
door. 

Ik weet niet b.oe het jullie verga3t, 
maar soms heb ik hel gevoel dat wij 
met onze . schepen van sommige 
schippers een vijandige boU<!iog­
ontva11gen. Pesterijen zoals mot veel 
golfslag vlak langs voorbijlopen of in 
de sluizen aósoluut geen lijn aan 
w.illen pakken en meer van dat soort 
dingen. Som.o; 1Jjo er die er niec 

3 

tegen opzien een gevaarlijke situacie 
te creëren, :rodat wij moeten afwij­
ken van de r(lgels en zelf moeten 
uitwijken. Vanaf nu ben ik van plan 
el.Ic incident, voorzien van plaau en 
tijd te noler.en en daar melding van 
le maken. Uil de verontwaardiging 
van De Politie ie Water kon ik 
opmaken, dat zij wat deze zaken 
betreft aan onze kant staan. Hierbij 
ga ik er wel vanuit, dat wij :zelf de 
vaarregels goed nakomen en de 
beroepsvaarC 20 min mogelijk b.indc· 
.ren. 

Wij werden teruggesleept naar 
Amsterdam, bemanni.hg naar huis 
<;n dnt was dat. D<> volgende dag de 
boel. opgeruimd en met de auto 
naar Harlingen. Jacob wa.s net aan 
het afmeren loon ik op de kade 
aankwam. Hij bood mij gastvrijheid 

op de kotter aan en 
7.0 kon de reünie 
gaan .beginnen. 

·wat een feest, volop 
geniettn van bel 
mooie wee:r, de 
markt, de wandel­
lOcbl, de goslaagde 
feest~vond met een 
gigantische bier· 
omzet en de scbitte­
rc11de bijdrage van 
Windlcraeht 10. Het 
hoogtepunt, de zeil­
tocht op hel Wad 
kon ik gelukkig mee­
maken bij Ton en 
Hanneke Krom a/b 
van de "Maria". Na 

windstilte konden wij oo.k nog even 
'stuiven" met een flinke l;>cies in de 
1.eilen. Nog ne.t geen waJer in bet 
gangboord en 'Kijk Ger", 1.ci Han­
neke, 'Daar doe je her nou allemaal 
voor" en wie kan daar wat tegenin 
ilrongcn. Weer afgemeerd in Harlin­
gen, gingen we uil elkaar, maar wnl 
mij betreft was bet een heerlijk 
weekend (afgezien van het ongeluk). 
Aan allen die dit mogelijk maiiktco, 
veel dank en graag 101 ·ziens. 

Ger Berkhout, Vrouwe Elii:1bcth 



4 

Lelystad haven, 21-12-94 

Wat er niet klopt op de voorkant 
van Bokkepoot nr. 112 ? 
De bloemetjes in het gras zijn wel 
erg hoog, en ook de achtergrond 
past niet bij deze vuurtoren. 
Conclusie: het betreft de miniatuur 
replica van de vuurtoren van Mar­
ken, geëxposeerd op Terschelling in 
het kader van het 400 jaar bestaan 
van de Brandaris, in de zomer van 
1994. De vuurtoren heeft overigens 
de eerste prijs gekregen. Dat is ook 
niet verwonderlijk getuige de mooie 
uitvoering ervan. 
Ons favoriete merk Beerenburg is 
Weduwe Joustra. 

Groeten, Annet Huizing & 
Tjalling Ament 

Dit was de eerste inzending die we 
binnenkregen, de redactie heeft dus 

nota genomen van de voorkeur. 

Delfshaven, 3 januari 1995 

Oplossing voorplaat Bp 112: Een 
mooi miniatuur van het paard van 
Marken, alleen niet gefotografeerd 
op de plaats van het origineel. 

Alfred den Boestert 

Deze oplossing was bijgevoegd bij de 
(welkome) bijdrage over de "redding" 
in Bp 112, zie elders in deze Bokke­
poot. 

lke Plat stuurde een knipsel met de 
oplossing gecombineerd met een 
nieuwjaarswens, poststempel van 28-
12-94 met de volgende tekst: 

'Het Paard van Marken bouwde 
men op de LTS, 

Bokkepoot 

voor leerlingen was dit 'n mooie 
praktijkles. 
Volop schilderen, timmeren en las­
sen, 
deed men in de praktijkklassen. 
Deze vuurtoren maakte men in 
miniatuur, 
en daaraan spendeerde men menig 
uur. 
De leerkrachten waren verrast met 
't resultaat, 
zwaar viel 't dat 'het Paard' hen 
verlaten gaat. 
Op Terschelling werd hij geëxpo­
seerd, 
waar de bekende Brandaris jubi­
leert. 
'n Miniatuur-vuurtorenwedstrijd 
werd er uitgeschreven, 
en in bouwen zijn de LTS'ers heel 
bedreven. 
Ze wisten de wedstrijd net aan te 
winnen, 
zodoende kwam de hoofdprijs van f 
5000,- binnen. 
De school was met de oorkonde 
zeer vereerd, 
want w werd hun tomeloze inzet 
gewaardeerd. 

Jaarvergadering Eensgezindheid. 
De Eensgezindheid is een Onderlin­
ge Verzekering, dwz. dat alle verze­
kerden/deelgenoten als een leden­
vergadering zeggenschap hebben in 
het reilen en zeilen (!) van de maat­
schappij. Daartoe bestaat jaarlijks 
op 2 januari gelegenheid om wat in 
de melk te brokkelen. 
Een grote zaal vol schippers uit de 
beroepsvaart en uit de woon- en 
recreatiehoek was verzameld te 
Zwolle, en Uw verslaggever was 
erbij. 
Het Bestuur gaf tekst en uitleg over 
het voorbije boekjaar. De Maat­
schappij was het jaar financieel 
goed doorgekomen. Dit werd vol­
gens traditie met een borrel gevierd. 
In de Beroeps-groep werd gemord 
over het feit dat schippers met een 
groot en jong schip relatief minder 
premie betalen dan de schippers 

van oudere en kleinere schepen. 
Volgens de schippers wordt die 
ongelijkheid veroorzaakt door een 
oververtegenwoordiging van schip­
pers met een groot schip in het 
Bestuur. Sommige leden probeerden 
wat aan de ongelijkheid te doen, 
maar kregen hiervoor onvoldoende 
steun uit de zaal. 
Vorig jaar is er een voorstel aange­
nomen dat het nu mogelijk maakt 
dat er naast verzekerden/deelgeno­
ten ook gewoon verzekerden zijn in 
de niet-beroeps groep. De premie­
afdracht en de dekking zijn echter 
voor beiden gelijk. Het enige ver­
schil is dat de "gewoon11 verzekerden 
geen stemrecht hebben en niet voor 
de jaarvergadering worden uitgeno­
digd. Dat dit feit toch al geen wden 
aan de dijk zet hebben we al eens 
eerder gemerkt bij een poging om 

een niet-beroepsvaarder in het 
bestuur te kiezen. Onze geringe 
tonnenmaat was daar debet aan. 
Het feit dat er nu wel schippers 
gewoon verzekerd kunnen worden is 
op zich voordelig voor de positie 
van de Maatschappij. Het is ook 
voor de leden van de LVBZB voor­
delig want als je je nu verzekert 
hoef je geen deelgenootschaps be­
drag op tafel te leggen, terwijl de 
10% kortings-regel wel van kracht 
blijft. Dat het indruist tegen het 
principe van Solidariteit- waarmee 
de Maatschappij groot is geworden­
is nu niet meer aan de orde. Wat 
verzekerden/deelgenoten kunnen 
doen die wel op dezelfde voorwaar­
den verzekerd willen blijven maar 
geen deelgenootschap ambiëren, 
laat ik verder over aan Uw eigen 
fantasie. H. Visser 



Bokkepoot 

·:::::::::::::::::::::::::::.: :::::::::::::::::::::: :::::::::::::::::::::::::::.· 

l1t 1~ BI;;,,;;." 
WERKGROEP TUIGERIJ EN 
DOCUMENTATIE 

Afgesproken is dat de werkgroep, 
door korte berichtgeving in de Bok­
kepoot, regelmatig laat weten waar 
zij zoal mee bezig is of bezig is 
geweest. 

- Er is commentaar gegeven op de 
nadere invulling van de cr:.leria voor 
Varende Monumeaten. 
De werkgroep is een groot voor­
stander van het inventariseren en 
verwerken van scheepsgegevens. De 
destijds door ons samengestelde 
Schepenlijst is daarvan het duide­
lijkste bewijs. Wij zijn echter uiterst 
huiverig voor het verbinden van 
kwaliteitsnormen aan dergelijke 
gegevens: wat is goed en wat is fout, 
wat is echt/authentiek en wat is dat 
niet. Het gebruik van een dergelijke 
klassificatie door mensen met ver­
stand van zaken, zou nog een doel 
kunnen dienen; de praktijk is/wordt 
dat derden -die de ballen verstand 
van oude schepen hebben, bij­
voorbeeld overheden- aan zo'n 
klassificatie consequenties gaan ver­
binden (ligplaatsen, kortingen). Het 
is deze vermenging van historische­
/behoudsbelangen met de politieke 
implicaties van zelf-opgelegde kwali­
teitsnormen, die elke keer weer leidt 
tot verwarrende en hoogoplopende 
discussies binnen onze vereniging: 
een potentiële splijtzwam. 

- Drie werkgroepleden zijn betrok­
ken geraakt bij de voorgenomen 
restauratie van het kraakje Rijn en 
Zaan, in 1879 gebouwd bij scheeps­
werf Van de Giessen. In samenwer­
king met de Van Waning Stichting 
wil de werf Van de Giessen-De 
Noord tonen dat hun produkten de 
tand des tijds kunnen doorstaan. In 
mei 1995 wil de werf zijn 175-jarig 
bestaan vieren met o.a. de te wa­
terlating van dit gerestaureerde 

scheepje. Voorwaar een nobel, maar 
zeer ambitieus, streven. Voorlopig is 
het nog een zwaar gehavend rompje 
met veel technische vraagtekens. 
Zeker is wel dat het momenteel de 
laagst mogelijke score zou halen in 
een klassificatiesysteem. 

- De traditie van het, zelfbekostigde, 
jaarlijkse uitstapje met partners en 
eventuele 11larven" (Bos-term) is in 
november j.l. wederom levend ge­
houden. De Batavia in Lelystad en 
het museum in Kethelhaven zijn 
bezocht. De Batavia is al beroemd 
genoeg en daarom (?) was een ieder 
zeer gegrepen door Kethelhaven. 
Zéér de moeite waard, ook voor 
kinderen, en heerlijk rustig. Een 
11must11

• 

- Leden van de werkgroep hebben 
de indruk dat er nogal eens masten 
breken waarvan achteraf kan wor­
den vastgesteld dat het daar binnen­
in niet erg pluis was (schimmels?). 
Bart Vermeer heeft zich ontpopt als 
fanatiek verzamelaar van monsters 
van bezweken masten. Boktorren 
e.d. zijn genoegzaam bekend, maar 
houtmonsters met de meest vrese­
lijke 'ziektes' worden graag door 
hem ingewacht. 
Ter verdere bestudering worden ze 
ook doorgegeven aan een expert 
buiten de vereniging die nergens 
meer van schrikt. 

Boudewijn de Haas 17-01-95 

HAVENS & LIGPLAATSEN 
PERSBERICHT 

In een voormalig dok van Boete -
Bolnes (gemeente Ridderkerk) 
kunnen ligplaatsen worden aange­
legd, voorzien van stroom, water, 
etc. Voor charterschepen en passan­
ten met voormalige bedrijfsvaartui­
gen (in restauratie) en voor diege­
nen die hun schip vrijwel geheel 

5 

gereed hebben, bieden deze lig­
plaatsen aan ruim, diep -levend­
vaarwater een uitstekende uitvalsba­
sis. 
Realisatie van de ligplaasten is 
afhankelijk van definitieve instem­
ming van het Gemeentebestuur en 
van voldoende geïnteresseerden 
voor een passanten of 11permanente" 
ligplaats. 

Een schouwprocedure en/of restau­
ratieplan zullen onderdeel vormen 
tot de toelatingsprocedure. Aan­
meldingen voor de procedures, 
voorzien van gegevens over het 
schip d.m.v. actuele foto's, afmetin­
gen, huidig en toekomstig gebruik, 
bewoond, onbewoond, kunnen wor­
den gericht aan de werkgroep. 
U ontvangt in het eerste kwartaal 
van '95 meer gegevens over haven, 
faciliteiten, havengeld en kontracten. 

Werkgroep Havens en Ligplaatsen. 

Kijk, dat zijn nou werkgroep-berichten 
die we graag in de Bokkepoot plaat­
sen. 
Overigens zijn we benaderd om de 
aangevulde 11catalogusu van de werk­
groep oude motoren te publiceren. 
We zorgen er voor dat u er binnen­
kort op de een of andere manier over 
kunt beschikken. 

Redactie 

OPROEP VOOR LEDEN IN AM­
STERDAM 

Wonende op of in het bezit van een 
historisch vaartuig en in het bezit 
van een z.g.n. P-nummer. Zij kun­
nen binnenkort problemen ondervin­
den, of hebben dat al, met bun vrije 
ligplaats. Gaarne een reaktie aan de 
werkgroep 11havens en ligplaatsenu 
(zie colofon); dit om een beter 
inzicht te krijgen over deze proble­
matiek onder deze groep leden. 
Dit alles i.v.m. het herschrijven van 
de nieuwe nota 11Amsterdam te 
wateru. 
Heel graag reaktie. 

Wim Meijlink 



6 Bokkepoot 

OPEN MONUMENTENDAG S' HERTOGENBOSCH 
Van bel comité Open Monumenten· 
dag •an de gèmeente Oen Bosch, 
ontving de regio Zuid de uinodiging 
om op 13 septemb« 1994 aanwezig 
te iijn. Als item voor dW! dbg was 
gekozen: 

's · Hertogenbosch aan bet water 

Zeven schippers hebben met hun 
schepen aan deze uil'oodiging ge· 
hoor gegeven. 

Dit bleek niet voor Diets te zijn; al 
wérk:te hel weer ai.el bepaald mee. 
Op de uren dat de objcklcn die de 
Open· Monumem vlag gehesen had· 
den, Ic beziclit•igen wa.ren is het 
oagcooeg droog gebleven en hel 
publiek stroomde coe. De conse· 
quentie vàn het hijsen VbO de Open· 

Monument vlag was wel dal de 
beroekera vrij loelW'!l hncfden op 
en feitelijk ook In de ~ehcpcn. 

Dit nu is denkelijk oiet door alle 
schippers begrepen. 

Er warc;n schepen die 200 bezoekers 
aan boord hebben verwelkomd. Hee 
leuke Van de doorsnee bezoeker op 
zo'n dag is, dat deze mensen geînce· 
resseertl zijn In monumencen en dat 
velen beseffen dat oude zeilsche~n 
ook monumenten zijn. 

Na afloop van de dag was er om 
17.00 uur een gezellig samenzijn 
voor alle betrokkenen in het prach· 
tige 011de raadhuis van Döo Bosch. 
Bij de aanwc·ligc wethouder van 
Openbare Werken werd door de 
schippers de klacht gedeponeerd, 
dat er in de omgeving van de Brede 
Haven ·geen enkele sanitaitc voor· 
zieoing aanwezig is, 
De Wethouder zegde toe dat we er 
op kunnen rekenen dat er bij de 
volgende maaifesta1ie in de havon 

·voor voorzieningen gezorgd zal 
worden. 

Ik denk, dar willen wij bet publiek 
en de overheid ervbO doordringen, 
dar oude schepen ook moowncnlco 
·zijn, wij ook de rcchlen en de l'acili· 
teilen krijgen die hij een MONU· 
MENT horc.n. Daarom ·zullen wij 
ons met on•.e schepen overal moe· 
len prcsentere.n waar officiële in· 
star1ties aanwe1.ig zijn. 

J. van Doorn, 
sclti.pper SL 342 

Reactie op "Met de KNRM naar de reünie" 
Ik beb met gekromde tenen het 
artikel In Bp i12 gelezen. Gckrom· 
de lenen, omdat i~ vroeger, In de 
tijd dat ik nog met tupperwnre hel 
ruime sop koo&, ·eens de keien van 
een dijk kon tellen. 
Ik vind dan ook dat wik soort arti· 
kelen vaker in de Bokkcpooc horen 
te staan; ter lering. laat dat duidelijk 
zijnl Waarom zouden we oiet kun-

nen leren van elkaar, We 2ijn ten· 
.slotte ntaa.r "~un<tteurs" sc.lûppers. 
.Ik wil dan ook ter lering (of ter 
discussie) nog wat toevoegen aan 
hol artikel. Hel is uamurlijk een 
goede gedacb1e om. op open watct 
een goedwerkende marifoon bij je 
to hebben, maar het zou makkelijker 
zijn om. de oolstane &ituatie te voor­
k-0mé.n" "Dat is een makkie", zullen 

sommigen <)nder ons denken; niet 
mee< varen óp open water. Sim.pet, 
maar doeltrcffoncl Enne""met ver· 
wacb1e harde wind, zware. deining 
op de zij, of mee een mo1or met (ce) 
weinig vermogen? Helemaal maar 
niet meer varen, (jat ls de oplossing! 

Nu even serieu~. Eun schip gaal op 
dwars staande deining liggen rollen, 



Bokkepoot 

dat is een feit. Hoe lmnnen we dit 
fenomeen zonder anti-slinge.r laDks 
of -stabilisatie roeren (ook een mo­
dern schip rolt) verminderen? 
Eerste mogelijkheid is de. koers 
verleggen. Goed plan als.ie de ruim· 
cc· hebe en hec niet erg vindt èlat je 
niet de kant op gaac die je eigenlijk 
wilt. In bet geval van Monique en 
Johan niet de beste keus, wanc het 
is erg ondiep naast de vaargeul. 
Een tweede mogelijkheid iS""zeil 
zetten. IJc denk dan niet aan vol zeil, 
maar meer aan een steunzeil: de 
fok, al dan niet gereefd. Het rollen 
van het schip gaat gepaard met een 

~~~~ 
Archieffoto van de kolk ·in SPfJamdam 
ninke slingering van de mast. Als je 
au deze slingering kan afremmen, 
dan rem je ook hei rollen vnn het 
schip. ~n zeil aan de mast zal 
weerstand geven aan het slingeren. 
Verder zal door de wind het schip 
moer op één boord blij"en liggen, 
wat vaak comfortabeler is" Voilà, 
simpel en doeltreffend. 

Denk nu niét dat ik het bUSkruit uit­
gevonden heb~ want het idee is 2.0 

oud als de weg naar Rome. Kijk 
maar naar de (oude) zeegaande 
kotters. De · steunr.cileo · die ze voe­
rei; zijn niet alleen .in gebruik bij het 
vissen, maar zijn ook anti-slinger 
zeilen. Her 'steunzeil' is ook, te 
gebruiken indien men motorver­
mogen te kort komt om bij lagerwal 
weg te blijven. Het steun.ze.il bij 
.rollend schip or bij lage wal proble­
men werkt echt; ook voor motor· 

$Chepen l 
Ik heb in mijn rupperware tijd 
meerdere malen tot volle tevreden­
heid deze oplossing gebruikt. Het 
beeft er zeik eenmaal voor gezorgd 
dat het bleef bij stenen cellen van 
een dijk. ..... 

Nu we toch bezig zijn heb ik nog 
een manoeuvreer probleem voor de 
lezers. 
Situatie: U vaart öp een vaart met 
s1room op kont. De vaart iS ca. 40 
llllT. breed en u nadert een smalle 
brug. U stopt af voor de nog geslo­
ten brug. Dit is geen probleem, 

want door· de breedte van de vaart 
is de &room niet sterk. Direkl na de 
brug moec u liard stuurboo.rd uil. 
De invaart is zeer smal Aan b.ak­
boord in de invaart ziet u de konten 
van klippers, luxe motors, tjalken en 
áko.n die mcl de kop aan de wal 
liggen. Met echt een plek om uit 
hét roer te lopen. -even tus.<C!Jidoor. 
dit is de situatie ter plekke van de 
invaMc van de Oude Raven te Rot­
terdam. 
Hoc gaat u handelen?.""". 

Om te voorkomen dar door dit 
laatste. stukje de helft van de Oude 
haven liggers over mij been rolt, oog 
even dil: · 
Dirckl achter de Spaojaurdbrug zit 
op h~t remmingwerk aan stuurboord 
een bólder. Volgens de insiders lost 
deze bolder alle problemen op. Men 
ie1 eea tros tussen deze bqlder en 

7 

een. bolder op je achterschip. Door 
deze tros blijft je achterschip bè· 
stuurbaar bij de invaart. 

Nu ben ik, volgens anderen, een 
eigenwijs type. Ik wil nan1clijk bij 
zulke maoo-euvres niet alhänkelijk 
·zijn van een beider. Want wie ga­
randecri m:ij dat mijn maat die 
bolder niet misr? Ik vaar sinds· rnijn 
vaste maatje opstapte, vaak mei 
onervaren mensen. En ·zelfs een 
perseoo met erv3J'ing kan een bol· 
der missen. 

Mijn idee is als vo.lgt: Draai bet 
schip · voor de brug met de kop op 
Stroom. Na openen van de brug kan 
jo het schip la.ogzailm achtoruil laten 
28.kken e:n na het p8$Seren van de 
brug de ha:ven insteken. Een be­
roepssdiipper voegde er nog aan 
toe: laat je anker een stukje vallen 
dan blijft de kóp van het schip mooi 
op sttoom liggen. Helaas heb ik 
deze manoeuvre nog niet uil kunnen 
proberen omdat ik de twee keer dat 
ik de Oude ·haven bezocht, sinds er 
weer stroom staat, binnenkwam op 
doodtij. Wie weet heeft er iemand 
een soortgelijke ervaring en wil 
hij/Zij reageren. 

Nog oven over ankers.""" 
Ankers zijn verdomd handige din· 
gen om O<erboord te zenen als je 
verdaagt naar lagerwal. Ook al pakr 
bet niet, het remt je snelheid en het 
kan net dat ene ext.ra nlinllutje .zijn 
d ie hulp nodig heeft om je te berd· 
ken. Alfred den BoeSlcrt 

a/b ' Jánnie Amelia' 

Nu we h81 "" toch over hebben I 

Wat (ji:>et U dit jaar ? 

Naar SA.IL 11atuurlijk 

Naar de REÜNIE ook ! 

MONUMENT.EN DAG 

II-ZEILEN 

GARNALEN-CUP ?? 

We zien elkaar!! 



8 Bokkepoot 

De Pomp, deel 3 
Commentaar op het verhaal van de 
scheepspomp werd geleverd door 
Piet Verkerk, de schipper van de 
laatste houten tjalk die in Neder­
land in bedrijf was. 

Op zijn tjalk zat aan weerszijde een 
pompgat in het dek, ter hoogte van 
het mastdek, vlak naast het boeisel. 
De koperen buis van de pomp stak 
een klein stukje boven het dek uit 
en was met een kraag vastgezet. Op 
de pompkoker zat een passend 
deksel. Als het deksel er naast ge­
legd werd kon je bij de "zuiger" 
komen. Deze bestond uit een stok 
met een handvat boven en een 
dubbele leren schijf aan de onder­
kant. 

Het pompen met dit eenvoudige 
instrument was een 11slag", maar je 
kon er een redelijk droog vlak mee 

bereiken. De onderzijde van de buis 
eindigde in een zgn. eendebek. 
Zie schets boven. 

Pompen op een houten schip was 
veelal geen reclame en geschiedde 
wat besmuikt. De beschreven stok­
pomp vond je op ijzeren schepen 
ook terng. Het verklaart de dichtge-

de zuigleiding bestond uit een coni­
sche prop die in het schuine deel 
van de pomp bewoog. 
De pomp had normaal slechts 1 
verlengbuis, bij diepe schepen soms 

2 op elkaar, verban· 
den dmv. tanden. De 
Belgische pomp werd 
in een koker gezet 
tussen de lading, of 
in een gat vlak tegen 
het voorschot aan bij 
schepen met een lang 
voordek (uitwip-mast­
dek). 

Anekdotisch is het 
verhaal over het 

~ plaatsen van een 
") ".__ blikje water onder de 
--• pompkoker. Bij het 

.. ~"~" ,~ • laden wordt er door 
klonken deksels voor de mastkoker. 
Piet heeft wel eens een hefboom-
constructie gezien waarmee pompen 
in 2 kokers mogelijk was. 

een Ukmeester de uitwatering ge­
meten voor- en na het laden. Als er 
water op het vlak staat, zal het schip 
dieper liggen en kan derhalve min-
der vracht meenemen, gemeten tot 
de ijk. Is het schip droog dan ligt 
het hoger en kan -gemeten tot de 
ijk- meer lading meenemen. Er dan 
kan meer lading worden meegeno­
men dan in de meetbrief bij die 
inzinking staat vermeld. Dat is dus 
voordelig bij het lossen, want de 

"'I< ..,~1.~ V-1..v schipper lost meer lading dan vol­
~,.,...;. "'-"''i' gens de ijkmeester is meegenomen. 

De pompen die wij kennen worden 
Belgische pompen genoemd, maar 
niemand weet meer waarom. Vol­
gens Piet bestond de zuiger uit een 
houten stop, met een door een 
leertje afgedekt gat er in. De klep in 

Het levert de schipper dus extra 
vrachtloon op. 

De ijkmeesters waren gewoon om 
door de pompkoker te meten hoe­
veel water er in het schip stond, dus 
hoeveel je moest aftrekken als niet 
aanwezige vracht. Het was dus 
lonend om een hoeveelheid water 
op het vlak te hebben staan. Door 
de peilstok in het blik te laten eindi­
gen lijkt het alsof er water in het 
schip staat. Zoveel cm. water = 
zoveel inzinking dus ... 

Dit ging goed, totdat er eens een 
blikje omviel en de truc uitkwam. 

H. Visser 



Bokkepö()t 9 

JOlJRNAAL VAN DE SCBUIT ANTONJA SCBJPPER J.ZUIDERWQK 

Slnd.< april I! er o'er dit journaal 
'i'lln de motor-Westlander niets 
m.eer gepubliceerd. 
Hler benatten we de draad ..eer. 

Anneke v.d.Loos 

20Jan 1947. 
Al bet ijs was opgeruimd en ik ben 
weer om aardappelen gegaan, naar 
Han5weerL Maandagavond in Dintel 
wegens de inist, dinsdagavond pas 
in Bruini.sse. Woensdag voor de 
middag gins en s'avonds nog 20 ton 
aardappelen scheep en bet begon 
voor de tweede .keer te vriezen. 

Donderdagavond geladen, vrijdag­
morgen 'an Hansweert en s'avonds 
10 Vlaardingen. Zaterdag nog met 
moche door het ijs thuis gekomen. 
Geladen blijven liggen. 30 Jan. heb 
ik mijn vrouw weggebracht 31 Jan. 
had ik nog een zw.re dag, !oen 
bracht ik Adrie weg. 2t Febr. ben ik 
pas leeggekomen. Vracht ll. Z.00,- . 

24 maart 
Na eindelijk losgcdooid te zijn ging 
ik Maandag Om bieten naar de 
Oude Tonge. Maandagavond in 
Dintcl, Di.osdagmorgen om halfacht 
in Oude Tonge, Die dag nog 14 ion 
geladen en ging om 5 uur van Oude 
Tonge ën was 9 ·uur in Do(dt. Don· 
derdag in dt Lier, nog wat gelost, 
Vrijdag te middag leCg. 39 ton gcla· 
den n. 175,-. 

10 april 
Dondordagavond om >aardappelen 
naar Stad aJb H . voor s'Gravenzan• 
de. s'Nachts om kwart over drie in 
de haven. Za1erdng geladen, 
s'avonds oni 10 uur ca Vlaardingen. 
Woensdag voor de middag leeg. 
Geladen 34 ton vracht 11.136,·-. 

7mel 
Woensdagmorgen áaar Rotterdam 
om bom voor s'Grave:nzande. Moest 
aan de Wtlhelmlnakade Jaden. 
Dondernacht gaan Inden. Vrijdag 
ging de boot naar de Merwehaven. 

Om ha!C zes de vracht, Woensdag 
14 Mei leeg. Aan vracht 11.120,· -. 

27 mei 
Dinsdàgmorgen om hou! naar de 
Rijnhaven voor Boosclcadijk. Ik 
moesi maar 9 standaard laden; maar 
hel bout was ui nat da! il< had 39 
ton in. s'Avonds nog aan de Strijp 
gekomen, Vrijda.g leeg. Vrachi ll. 
101, . . 

15 juni 
Zl>nd~g de mll2iclc gc'Qrcn naar 
Schipluiden B. 50,-. 
Bij Koos verdiend met aardappelen 
spuiten en 14 dagen krenten fl.14-0,-
23 juni 
Na een week op de pad ge7.eten te 
hebben bcp ik maa.ndag 23 Juni om 
rotte mes! gegaan, in Sommcbdijk. 

Nic ging mee. Dinsdag tegen de 
avond geladen en 11og te Vlaardin­
gen. We ktegen meteen een hitte­
goli We hebben aan de Zwe!h 
liggen vletten (eOll gedeelte """ tk 
/aàing in een /JJUJêre schuil ovuladen 
ivm. diepgang, red.}. Vrijdagavond 
leeg aan de Heul. Aao vracht over­
gehouden ll. 80, -

30 Juni 
Weer om rotte niest naar Middel­
harnis voor Vellckoop op Wate­
ringen. Dinsdagnacht aan de Heul. 
Donderdagavond leeg. Bei was erg 
beet. Aan ,,,.acht overgehouden fl. 
90,-. 

3 Juli 
Donderdagavond leeg van de most 
en mijn schuil acbter die van Nic 
gebonden en naar Delft gevaren om 
cvacuatiegoed te laden voor lloek 
van Holland. Zaterdagmorgen gela­
den en naar de Heul gevaren. Ik 
had een ded kachelpijpen en .kasten 
etJZ. enz. Maandagmorgell naar de 
Hoe.k gev.u-en, geduikeld. Ik had er 
15 voor mij om to lossèn. Ik heb 
toen een bóurt afgekocht voor n 40. 
WoellSdagnüddag leeggekomen en 
meteen door naar Middelharnis. 
Vracht 120 + 40 = 1l 80,-. 

15 juli 
Dinsdagmorgen meteen in Middel· 
bamis weer mes1 geladen. Ik had 
zowat 43 ton. Ik was net op Vlaar­
dingen een halfuur le laai voor de 
sluis, ging er om 11 liur door. Was 
kwart voor drie aan de Heul. Geert 
was voor niets met een viel gcko· 
men. De anpere dag bruilofL 
Donderdagmorgen gaan lossen. 
zaterdag te middag leeg. Schiet 
over ll. 120, ••. 

28 juli 
Naar Wilnis om veen, Ad<ie ging 
oOk mee, 't was vacéintie. s' Avonds 
weer geladen aan de Léidschedam. 
Dinsdag op de Kastanje 'n gcdcdte 
gelost. Vrijdagmorgen de laat.sec vlet 
gelost. V ra oh fl. 185, - . 



10 

2 aug. 
Zaterdagmiddag aan do Hoorn weer 
kisten geladen voor Kortgene. Za· 
terdagavond oog geschut door de 
sluis. En 10 uur thuis op de 11e~s. 
Ma<Ddagnai:ht om 2 uur gaan van;n. 
Te middag gins en s'avonds k-wart 
over negen weer aan Mlddelharnis. 
Vracht fl. 120,-·. 

5 •ug. 
Dinsdagxnorge11 weer mest gc[adeo 
maar ni.et de vracht gekregen, aan· 
gellen ik weer alléen mO'cst laden. 

Woensdagmorgen de rest geladen, 
maar er was oon helt bries wind en 
ik kon het niet eer proberen als na 
de middag. Ik bad de kleden er 
goed •over gesjord, maar het achter­
kleed sloeg buiten 195 en begon ik 
water te. maken. Zo zijn we weer 
naar binnen gegaan. Donderdag­
morgen weer geprobeerd maar hel 
ging niet eer als tegen de amnd, 11c. 
heb aan de Zwctb gelost en was 
Loch Vcijci3gavond nog leeg. Er 
schoot over n. 125, -. 

13 uug. 
Na een paar dagen thuis de boel 
weer in orde gemaald te hebben, 
heb ik Woeosdagavond weer kisten 
geladen voor Kortgene. Donderdag 
tegen de middag gins en om eeb 
uur de haven weer uit ·en was om 
half negen weer in Middclhtlrn.Îh. 
Vrijdag was het 15 August en heb ik 
Zondag geboudcn in 'Middelharnis. 
Ik kon vanwege de drukte van de 

O'ogst niet laden en ben op Zater­
dagmorgen weer op huis aangegaan. 

19 aug. 
Na proefgevaren (controle sne01eids 
afstelling door Delfland ivm. ve'l11tll-
11ing, red.) te hebben heb ik 20 Aug" 
woensdag" weer kisten geladen aan 
de Hoorn voor Ooltgeosplaat 
Woensdagavond 7 uur weer leeg. 
Vracht fl.90,. 

8 sepL 
MaaJ1dag weer om mest en nog de 

vracht. Dinsdogavond vlak voor het 
Hculschc feest aan de Heul Vrij­
dagavond leeg. Aan vracht fl. 180,--. 

9 OCL 

~onderdJlg om de laaiste vracht 
mest. Vrijdagmorgen om 9 uur de 
vracht. s'Avonds •'ID de Heul. Za· 
terdag te middag leeg. Die vracht 
was voor Grabel Tettoro1 36 ton. 
Aan vracht a. 126,·-. 

1~ OCL 
Ki~en gaan. laden aan Den Hoorn, 
daar moest ik mee naar Ti.el. 
·s' Avonds nog geschut op M.aa~sluis, 
s'Nacb,ts om l uur daar vandaan en 
om half 10 in Tiel. s'Avonds nog 
leeg. Ik bad geladen 100 kisten. 
Vracht fl. l20,--. 

15 oct. 
We kwamen leeg van Tiel aan de 
Parksluis C!I 1.ag daar Willesn van 
Gaogelen en ik ben toen bieten 

Bokkepoot 

gaan lade!ll in Zevenhuizen voor 
Oud Beierland. Vrijdagavond gela­
den te Vlaardingen, Zaterdagmor­
gen in de Beierlancische ha''en 
neergelegd. Maandag alleen naar de 
sl;buit gegaan, ~ader Jan was niet 
goed. Dinsd~'IIIOrgen .gcloS!. Vracht 
0. 135,- . 

2l O,Cl. 
Dinsdag leeg van de bieten ben ik 
rncteeo naar 'l;'icn Gemeten gegaan 
en heb daac Woensdag aardappelen 
,geladen voor s•Gravenzand. Woêns­
dagavond kon niet eer dan 6 uur 
pas uit maar er zat een zwarll on­
wèersbui aan d.e lucht en ben ik de 
luiven we.er ingegaan. Kwart <)ver 
achl ging ik er weer uit. !:let was 
wel erg donker ma:lt stil, ik kon 
tussebe( nicts 7leo v-J.11 de regen. Ik 
was om 1 uur te Vlaardingen, ging 
er om half 3 door co was om 9 uur 
op s'Graveozal)de. Om half 7 s'a· 
vonds nog. leeg aan de Heul. Vráclu 
fl. 132,-. 

23 oei. 
Leeg van &' Gr•venzand en meteen 
door naar Vlaardingcn. Moest Vrij· 
dagmo'Jcn in de Merwehaven 35 
ton bloem laden, maar de boot was 
nog niet bûmen. Za(l)rdagmorgcn 
geladen. 6 Uur aan de Heul. Zon· 
dagnaclit 0111 l.2 uur wegens het lage 
water een vlet eruit gegooid. Om 
kwart over vier op 
s'Grave.ozand en ooi half acht leeg. 
s'Morgens half tien weer aan de 
Heul. Aan vracht fl. 105,-. 

7 OOY. 

Vrijdagmiddag leeg van 't How 
mc!e<:n naar Rollerdam om cokes. 
Zaterdagmorgen om negen uur de 
vracht:, om drie uur aan de Heul 
Moest in Monster lossen. Maandag 
naar Monster gevaren met 36 ton. 
Het (Ullcer was nog van de steven 
gevallen en wos hel hele cind over 
de bàgger meegesleept. Dinsdag­
middag leeg. Aan vracht 0. 140,-. 

l2 nov. 
Woensdag met slecht weer gaan 
va.ren naar Stad llfh Haringvtiel Die 
dag niet verder dan Oud Bei~rland. 
Donderdagmorgen gaan varen, maar 
moesten in de beeningen nog een 



Bokkepoot 

keer opdraaien omdat de schroef uit 
bet water sloeg, maar er toch geko· 
men. s'Middags gclàdcn. Vrijdag· 
mo(gcn over l:lcllcvoet weer terug. 
s'Avonds in Poeldijk. Moandagmor· 
gen 17 Nov. om hatr acht leeg. Aan 
vracht fl. 1.36,··. 

-
25 nov. 
Leeg vno het hout aan de Hoorn en 
moesten naar Dirksl;uld om uien 
voor Retterdam. s'Avonds nog naar 
de l'arksluis gestormd. WoC<Jsdag te 
middag gins. De cigeo avond sloeg 
er nog een auto van de boot voor 
HcUevoet ctoor bet ruwe weer. Vrij· 
dag ie middag de vracht en s'avonds 
ie Rot1erd!UD; Zaterdag na de mid· 
dag gelost in de IJsselhaven. De 
schuit te Rotterdam laien liggen. 
Aan vracht a. 120.-. 

13 deé. 
Na zowat ee.n .wee~ tb.uis gelegen ie 
hebben ben ik op uitcrdag 13 dec. 
de schuil naar Honsciersdijk wezen 
brengen QDl oud ijzer te laden voor 
Bergen op Zoom. Dinsdag geladen 
gekomen en naar de Parksluis geva· 
ren. Woellsdagmorgen zes uur daar 
vandaan eo om half vier in Bergen 
op Zoom. Zaterdag 20 Nov. leeg 
gekomen en daar Zondag gehouden. 
Maandag 22 Dec. van Bergen en 
s'avonds om half vijf in Dordt. .Daar 
zijn we geb"levcn. Aan vrachr fl. 
184,-·. 

23 dcc. 
Dinsdagmorgen meteen in Dordt 37 

Ion cokes geladen, s'avonds om half 
acht aan do Hc_I)]. Maandag 29 Dec. 
leeggekomen. Vracht 0. 140,-. 

1948 
Na een we<:k of vier te hebben 
stilgelegen .ging ik 22 Jan. naar 

. ~·· .. 
~.w-: " ... ,_" ' ". , " " 

, 

St.Pb.illipsland om paardenmest. 
Donderdagavond in Bruinisse, Vrij· 
dagavond .geladen, Za1erdag 7 uur 
in Delf1, Maandag aan Den Hoorn 
gelo.st, geladen 36. ton, aan vracht a. 
153,-. 

2 Cebc. 
Vanwege hei slech1e weer maandag 
na de middag gevaren. 's Avonds te 
Rotterdam. Dinsdagmiddag nog aan 
hei eind van de Kil gelegen en ·s 
3'1'0nds t.ocb_ noch in Bruinisse. 
Woc.nsdag geladen, donderdag 
avond met 36,5 ton aan de Zv.eth. 
[l 155,-. 

9 rebr. 
Al weer vanwege bet slechte weer 
maandagavond gevaren. 's Nachts 
van Rotterdam, woensdagmiddag al 
de vracht en 's avonds nog in Dordt. 
Aan de Hoorn gelost. Vrijdagmid· 
dag leeg. V raehl n 153, •• 

3 rnaart 
Woensdagmorgen weer naar St.Fili· 
psland. Ik was nu alleen. Wocnsdäg­
avond was ik om half tien voor de 
Oude Tonge en viel in de mist. 's 
Nachts ging de schuit nog op drift, 
het anker hield niet. Donderdag· 

11 

morgen om negen uur gins. 's A· 
vonds al 28 Ion geladen, vrijdagnio<­
gen de vr.achr, om lÓ uur gaan va­
ren. 's Avonds .om 7 uur te Vaardio­
gen. Maandag 11 Mrt. leeggekqmen. 
35,5 ton fl. 15J,, . . 

9 man~ . 
9 Maan naar Doldcrman om de 
motor schoon te laten maken. Za· 
terdag 13 Mn de schuit weer -~ 
ltaalcl. 

9 april 
Vrijdag n~ de werf in de Lier 
voor een ijzeren las! erop te laten 
zetten. 5 ~ei daags vo.or Hemel· 
vaartsdag !huis. (een ijzeren last 
wordL ook "lel steek/eer of W!rhoogd 
b.oord ge11e<1md, red.) 

ll mei 
Dinsdagmorgen naar Naaldwijk om 
dakpannen voor Yerseke. Donder­
dagmorgen geladen en '& avonds in 
Dordt blijven liggen. Vrijdag weer 
verder. Jan Valk was er ook bij. Om 
2 uur gins en 's avonds 8 uur was ik 
de meeste pannen kwijt. Zaterdag· 
morgen de wst gelos~ toen heb ik 
erg liggen slingeren. Za.terdagmor­
gen met de 1,rein n,aar h·uis. 
FI. 150,··· 

18 mei 
Dinsdagmorgen na de Pinksteren 
weer naar de schuit en .naar Wcme.1-
dinge.n gevaren. Wc zijn 's middags 
met de auto in Zeeuws· Vlaanderen 
wezen. kijkeo naar mest en 's avonds 
zijn we uog in Hansweert door de 
sluis gekomen. Woensdagmorgen 
gaan varen naar Axel. Donderdag te 
middag de vracht, ik had maar 23 
ton in. V rijdag:morgen nog te Naald­
wijk. Maandag lil Mei leeg. Vracht 
fl. 150,·· . 

24mel 
Maandag meteen weer dakpannen 
geladen. Woensdagavond geladen te 
Vlaardingen. Donderdag.morgen 
gevaren, te middag aan het eind van 
de Kil blijven liggen, voor de wind. 
Met het acbtertij naar Dintel, de 
vloed op gestopt en 's. avonds om 10 
uur in Bruinisse. 

(wordt Ve(l!Olgd .•.• ) 



12 Bokkepoot 

Bericht uit het zuiden 
Zoals velen van jullie weun organi­
seert Regio Zuid In 1995 de zomer­
reunie van ooze vereniging. De 
1'1!UDie, :zal plaatsvinden van dondel'­
dag 27:.o'I Um zoudag 3o--07 u Wer· 
ken dam. 

Waar ligt Werkendam? Werkendam 
Ugt (nog net) in Brabant en wel in 
bel land van Heusden en Aftena 
aan de Nieuwe Merwcdc lanr 962, 
15 b1 oostelijker van Dordt, li km 
westelijker van Gorcum. en is mei 
staande mast bereikbaar. Ook ligt 
Werkendam aan de rand van de 
Bicsi:>Q<ch, even schutten door de 
BiesbooclJsluis en je bent er. 

Werkendam was van oudsher, en is 
oog steeds, e,en levendig schippers· 
dorp, en omdat de historische ver­
eniging aldaar dat good beseft is het 
misschien wel begrijpelijk dat er bij 
Regio Zuid ooit een uitnodiging 
binnen zou vallen om eens naar 
Werkendam te komen. Dat gebeur­
de dus tijdens open Monumenten· 
d<lg •92 te Gorcum met onze zomer­
activiteit. Enfin, nu zijn we dus met 
een aantal mensen a an bet organise­
ren geslogen, en hel begint vorm te 
krijgen. 

Een greep uit bet voorlopig pr<>­
gramma. Op donderdag en vrijdag 
vervlachten we een groot aantal 

schepen voor de reünie, eu op vrij­
dagavond wordt traditiegetrouw de 
ledenvllrgadering gehouden. 
Zaterdag, êon zeildemonstralie op 
de rivier voor de Beatrixhaven (al­
waar de reunie is), diverse ·oude 
maritieme ambachten, aanvoer van 
Griendhout uit de Bicsbosch, 'n 
kleine bootjes race, terras aan de 
haven, kinderactiviteiten en veer­
dienst op Gorcum, 
Ook willen we op een passende 
wij•.e aandacht schenken aan die 
schepen in onze vereniging die van 
oudsher een band hebben met Wer­
kendam. Dus heeft je schip zo'n 
historische binding met We•kendam 

• 

of on1geving daA moet je er zeker 
bij zijn, Verder gaan we s'avonds 
lekker eten en bouwen een feestje 
met een passend muziekske. 
Op zondag ga;ui we een eind varen 
op de Merwede en in de Biesboscb. 

Nu zijn et twee dingen die wc graag 
nog even onder de aandacht willen 
brengen. Onze vereniging beeft een 
groot aantal leden en donateurs die 
toch weinig op reünie's komen, en 
om deu mensen or roch WAl mctr 
bij re kunnen betrekken willen wij 
hier de 'bcddenpo())' lanceren. Wat 
is de bcddenpool? Op de reünie ko­
men (naar wij hopen) erg veel sche­
pen, en de schippers moeten zich 

daarna melden, hier wordt dan aan 
die schipper gevraagd of hij oog 
slaapplaatsen aan boord over heeft 
en die ter beschJkking wil stellen, w 
ja dan hangt hij een briefje op een 
bord dat in b.et aaomelding,skanroor 
hangt: Vervolgens komt er een lid 
die niet met z'n schip naar de 
reünie kon of een donateur. Zij heb­
ben zich ook opgegeven als een 
dcclaem.er, en zien zo'n b1'iefje 
hangen, nemen het mee, en gaan 
naar dat betreffende schip toe en 
spreken dan niet die schipper bet 
nodige af. Wij hopen ep deze ma­
nier nog meer mensen in de gele­
genheid te :stellen om de reünie mee 
te maken, en ook de onderlinge 
contacten te bevorderen. 
Nu het tweede ding. ln 1.995 is in 
Amsterdam ook Sail, en bier zullen 
ook veel leden naar toe willen. Et 
zal bij velen de vraag spelen, gaan 
we naar Werkendam of naar Sail of 
beide? On~ antwoord: beide. Ns de 
rennie kan de tijd die overbrugd 
moet worden om met de aanbreng­
tocht die vanuit Wóudrichcm start 
als voJ&t worden doorgebracht. 
In de Biesboscb zullen we op enkele 
plaatsen gratis ligplaatsen proberen 
te organiseren. Een bezoek aan bet 
Biesboschmuseum is zeer de moeite 
waard. Maar ook leuke zeiltochten 
in de .omgeving zijn zeer. de moeile 
waard, Ga met een lekkere westen 
wind over de Bergschc maas naar 
Heusden, en dan via het Heusdens 
kanaal en Andelse maas naar Wou· 
drichem, zeer aan re bevelen. 
Wil je van Werkendam oaar Sail, 
maar maststrijkeo is geen bezwaar 
(de aanbrengtoclit gaat via Gorcurn, 
Vîaoen, Vreeswijk, Jutphaas over de. 
Hóllandse ijs.se! naar Gouda) of is 
de Hellandse Usscl je misschien te 
eng, je kunt dus ook met staande 
mast via Dard! naar Goudll, en 
vandaar verder met deze tocht. 
lnter~sse gewekt? Stuur dan htt 
form'ulier op, Met vriendelijke groe­
ten namc114 het versterkte Regio 
Z'ui!l teartt en tot ziens in Werken­
dam. 



Bokkepoot 13 

Inschrijfformulier Reünie L.V.B.Z.B. 
Werkendam, donderdag 27-07 t/m zondag 30-07 1995 

Naam: Komt met schip : Ja/Nee 

Naam schip: 

Type schip: 

L x B: 

Aantal pers.: Kinderen: Leeftijd: 

Bereid om deel te nemen aan zeildemonstratie: Ja/Nee 

Heeft het schip een historische band met Werkendam: Ja/Nee 

Deelname maaltijd: Volwassenen: Kinderen: 

Wil activiteiten op de wal presenteren en heeft daarvoor marktkraam 

nodig: Ja/Nee 

Evt. opmerkingen: 

Opsturen naar Regio Zuid 
Acacialaan 28 
5461 CE VEGHEL 
04130-51807 

Hoogesteenweg 58 
5175 AD LOON OP ZAND 
04166-3585 of 1325 

Wat was er mis aan de vuurtoren voorop BP 112 ? ••••••• 

Zelf had ik het nog niet gezien, 
maar toen ik deze vraag uit de 
laatste Bokkepoot aan een paar 
collega's voorlegde, was de veront· 
waardiging groot. Mis met de vuur· 
toren ? Er was helemaal niets mis 
aan deze vuurtoren ! 

Ze hadden hem met eigen handen 
gebouwd, en met zo'n precisie dat 
de toren zowel van de jury als van 
het publiek de eerste prijs kreeg. 

400 jaar Brandaris 
In 1994 bestond de Brandaris op 
Terschelling 400 jaar. Als onderdeel 
van de festiviteiten daagde de orga· 
nisatie technische scholen uit het 
hele land uit een replic~ van een 
meer of minder bekeiicte vuurtoren 
te maken. De Technische School 
Zuiderzee uit Edam (waar ik sinds 
begin september werk) nam de 

uitdaging aan, en zond na ontelbare 
(extra) uurtjes van leraren en leer­
lingen hun versie van het Paard van 
Marken in. 
De vuurtoren werd samen met de 
andere inzendingen tentoongesteld 
op Terschelling, en later opgenomen 
in de speciale fietsroute over het 
eiland. Waarschijnlijk is op dit mo· 
ment Han Visser langsgefietst, met 
(hoe kan het het ook anders) zijn 
schijnbaar onuitputtelijke camera in 
de aanslag. 

De bouw. 
Voor de bouw van het model 
(schaal 1:5) werd een groot aantal 
terplaatse genomen foto's en een 
bouwtekening gebruikt. De tekening 
kwam van rijkswaterstaat, en was via 
de organisatie van de wedstrijd op 
school terecht gekomen. De toren 
werd uit een aluminium plaat ge· 

walst, het huis uit meubelplaat opge­
trokken, en de kap van de toren 
werd uit een stuk gelamineerd hout 
gedraaid. Het hekje op de toren 
werd geheel op schaal op een CNC­
machiue uit aluminium gedraaid, en 
de plaquette werd compleet met het 
rniniscule opschrift uit kunsthars 
gemaakt. 
De fraaie plaquette werd eerst uit 
stopverf geboetseerd. Van dit model 
werd een gipsen mal gemaakt, en 
daar werd de kunsthars in gegoten. 
De afdeling electro zorgde voor de 
verlichting, uiteraard met het zelfde 
karakter als dat van de grote broer 
(of is het zus ?). 
Zo'n 5 leraren en 30 leerlingen van 
de verschillende vakrichtingen wa­
ren 4 maanden aan het troeteldier 
bezig, en toen 'het Paard' deels 
gedemonteerd door een vrachtwa­
gen werd opgehaald stond de 



14 

sçhllderl.eraar Gerrit van 
den Berg, die ook de pla­
quette VCl7.0rgde, nog met 
een dTuipendc kwast în de 
band. 

Zoa.ls gezçgd werd hei werk 
wel gewaardeerd. De toren 
kieeg zowel de eerste prijs 
van de jury als van het pu­
bliek. Hel leverde veel pu­
bliciteit, een geldprijs co een 
dagje Terschelling voor het 
gehele pers9neel op. 

De school. 
De school is een verhaal 
apart. en een direct gevolg 
van de Zuidcr.ree-werken. 
Toen in 1918 besloten werd 
tol dtoQgmlki~g ~an de 
Zuiderzee, schreef Minister 
l.ely in zijn Memorie van 
toelichting oog "Er zal geen 
smet aan klewn•. Dat Den 
Haa-g ook toen ver weg log 
van de rest van ~ederlaod 
werd al gauw duidelijk. De 
gevolgen waren desastreus 
voor vele vissersdOrJli'D .rond 
de voormalige Zuidcrn:e. ln 

1 1 

t 

1918 telde alleen de vloot Nogmaals il•I fraaie werkstuk, f<,110: TON KROM I 
van Volendam al zo'n 250 schepen. gehouden voor de eicrnn, die 'Cr-

Als oplossing voor de nood advi- kocht werden aan bakkers in de 
seerdc de regering omscholing, en omgeving. De la.atstc van dc1.c 
.me.1 van de Slaat gclee11d geld wcr- 'puleobokken' •erdwenen in de 
den 120 eendenbedrijven uil de jaren '60. 
grond gestampt. De ccoden werden Van advies en begeleiding 'was geen 

Bokke.poot 

sprake, m .al ~leden mooder­
nemers grolc veriie1.cn als 
gevolg van een ziek(e onder 
de 1tenden. 

Dê 'Ambacht' 
De 'Generale Collllllis.sic 
der. Zu iderzecsteunwet' 
weed gealarme.erd, en be­
s.loot onder andere .101 bel 
openen van 7 ambachtsebo­
Ien in de meest noodlijden­
de cx·vissersdorpjes rond 
het lJssclmccr. De zonen 
van de vissers koodeJJ vanaf 
m ·2 .~ de Ambacht­
school in Edam, waar i:e zo 
goed mogelijk werden opge­
leid lot bankwerker, smid, 
schiklcr, metselaar or tim· 
merman. 
Een schrale troost; het was 
volop crisis in Qet land, en 
er kwamen oog 4jJO werklo­
"" vaders bij toen in 1934 de 
'Vtrenlgdc Touwfabriek' af. 
brandde. 

De schoc;>I bi:siaat nog 
steeds !Is technische Sch.ool 
Zuiderzee (school voor 
V..B .O.·techniek), in de 

volksmond oog sleeds 'de ambacht' 
geheten. 55 % van de leerlingen 
komt tegenwoo.rdig nog uit Volen­
d;un. De rest uit omliggende ge· 
meePlen en bet enig~ meisje uit 
Purmerend. Wat dar betrd't is nog 
niet alles veranderd in Volendam 

·-··T"···· 

Jos LulZ 

Bronnen: 
Thame~ G uy! ( adjunCL·dirccteur, 
l~rnar mcuml (.r. projectleider) 
"Kuieren door Volendam", K. Boots· 
man. Muse" m Volendam 1994. 

De koprefoto is ook hiemiL 



Bokkepoot 15 

HIJSROEF op KAGENAAR 
Het beS!l!an van de werkgroep 
motorschepen .al.s qndcrdcd van de 
' landelii.ke vereniging te>t behoud 
van het zeilend bedrijfsvaarlllÎg' was 
me al een tijdje bekend. màaJ dat u 
ou gestart. bent met bet invcnturi.se­
reo e 11 scb.ouwen van originele mo­
torscbepe11 verbeugt me zeer. 

Oude ;"ituatic, juni 1988 

fk ben nu sinds anderbalf jaar lid 
van de vereniging eo voel mij met 
m'n motorschip tOéh een buitèn­
beenrje; boe.wel ik sterke affiniteit 
heb met hel origineel maken van 
oude bedrijfsvaartuigen. Door de 
attil'itcil van de werkgroep "motor­
schepen' ~omen de1,e ook meer 
onder de aandacht. 
liet motorscblp waar ik mee bezig 
beo is een Kagcnaar, 11 m lang, 3 m 
breed, 0,5 01 diep, laadvermogen 
25,4 ton, gebouwd in l930 bij de 
scheepswerf "de füjn" te leiden. lk 
beb de "Maria" in 19$!1 gekocht als 
woonschip met Ugplaals in de Sin· 
ge.lgracht to Amsterdam. Het was 
bclcmaal vcrwaad90Sd, bet water 
stond er in doordat allerlei ple<-kcn 
•an de bouten opbouw doorgerot 
wa,rcn, n1aar een a.antal originele 
details w als de bolders, koekoek 
(schijnlicht) van de ma<:hinekamer 
en de luiken en deurtjes van de roer 
en màchinekàmtr waren er oog. Het 

casco was, hoewel. dun gebouwd, 
voor 7jjn leeftijd in. redelijke sta.at. 
De voormlllig<> machinekamer was 
in gebrtûk als badkamer, met dou­
che co toilet. De ijzeren opbouw 
was hiervoor losgehaald en .op sta­
len hoeklijnen gezet om. s1ahoogte te 
.krijgen. 

1.k Jiad geen idee wàar ik aan begon, 
dus beo ik gewoon maar bcg(>nncn. 
Hel ecratc dat ik gedaan heb is do 
kettingen w4arm.ec hel aan de kade 
lag te vervangen dQor lijnen, waar­
door 'losgooien' weer mogelijk­
werd. Als eerste de ' badkamer" 
leeggehaald, bet rocfdak losgesne· 
den en mci kQekock en de schuif 
voor de ingang weer op z'n plaats 
bevostjgd. Al doende heb. ik geleerd 
met een haakse slijper et) elektro­
den om te gaan. 
Stap voor stop heb il: het hel.e ver­
dere schip lcegge~aald. De imiom1e· 
ring van het rocfjc was -hoewel 
ver.waarloosd- nog originee~ daar­
van bcb ik details gerekend met de 
bedoeling dat weer precies w in te 
ti.mmcrea 
De Industrie m<>tor was crtûl ge­
haalcl. maar een schip zonder voort­
stuwing ervnai: ik als gehandicapt. 
Dus toen de jongen die me bet 
lassen leerde een motor (15 pk 

Guldner) bad staan, hebben we bet 
achterschip opgeta.ke.ld aan eeo 
vo9r.mlllige spoorbrug (achter Artis). 
Zo konden we de 5çm .. dikke SChro­
cfas vervangen door koperen bussen 
en eéD 3 cm, schcoefas. met schroef. 
Het vermogen van de motor is 
eigenlijk te klein, en de motorinstal­
latie is nog niet af (dynamo eo 
gashandle), maar voor naar de werf 
en terug.is bet wel even voldoende. 
lnmiddels was ik bezig met hel 
ontwerpen V2n een nieuwe opbOuw, 
waarbij ik allerlei ei.sen h~d die 
m.oeilijk te verenigen WMen; 
- handhaven van ltet oorspronkelijke 

silhouet tijdens het varen. 
- stahoogte om io te wonen. 
- zelf te bouwe.n. 
De opbouw op het ruim heb ik 
verwijderd, bet stuk v<;>ordek dat 
erilit gesnedca was om meer rUimle 
te krijgen weer àangcbrncht, Omdat 
noppefiStaal niet meer te verkr.ijgcn 
w.as, bcb ik in bet oude patroon er 
zeil weer opgelast. 
De nic;.uwc çpbouw is 7~ geconstru­
eerd dat het geheel voor het vuren 
·als een doos in het ruim kan zak­
ken, waarde>or h~l origim;le anozien 
van hel schip benaderd wordt. In de 
woonsituatie i6 het dan hoog. Dit op 
en neer bewegen gebeurt door een 
constructie van twee kolammen die 
in ee.n cail uilelkaar rijden met 
behulp ~an een takel Het materiaal 
van de nieuwe huid is in contrast 
met bet casc.o licht in gewicht, door­
zichtig en wittig van kleur, Als er io 
de vaarstand een bruin dek1.eil als 
luikenldeed overheen gaat, hoop ik 
een optim.alc combinatie gevonden 
te hebben voor het bewonen èn 
origineel bo.uden van zo'n relatief 
klein motorschip. 
Het bouwen daarvan in bet ruim 
van 1,10 m. boe>g co lopend over. de 
ka.uesporeu was uiteraard niet . zo 
eenvoudig als het hier even staat, 
dat duurde bijna een jaar. 
ln de winter. van '91 is op de werf 
hel rtrerblad, hersteld C.'D het stalen 
berghout in het achterschip ver.oan­
gcn, er bad zich daar een moscul­
tuur onrwikkeld. 



16 

Naasl hel verbeteren van. de. afdich· 
ting bij de l,>olders is ook voor bei 
'bovenwater dicb1maken' her luik op 
hei voordek vernieuwd, me.l bcboud 
van karakteristieke handvat. 

De hijsbalk met takel, situatie 199.I 

Toen begon hel basiswcrk van bet 
schoonmaken en ontroesten van de 
spanten en ~l vlak. :1.odat het he.Ie 

" 

bin.nenwcrk in de oli.c gezet kon 
worden. 
AUe-s vraagt zeer veel tijd en geld, 
dus bet a{houwcn gaat maar lang­
zaam. Nu bel ruim bewo.onbaar 

geworden is, begin! het 1rajcc1 van 
de 'bijruimten'. Rei vooronder 
word1 berging en slaspkooi. De 

Bokkepoot 

-·-

trappen. bet ruim in worden samen· 
gesteld uit bouten doze.n met ver· 
schillende hoogte; waar o.a. de 
keuken in ''GlWcrkt word~ 
Ook de lliterlijke c:teuuls wil ik com­
pleterc!n, 1.oals de houders voor de 
petroleum navigatie verlichting, het 
bankje achter het roer dat wegklapl 
als jo opstaat (1.odat er loopruimte 
ontstaat ?? red.), de beugels over de 
luiken om ze af te 61.uiten enz. 
De belangájkste grot.e klus is het 
vervangen. van het rocfluik en de 
iotimmering vervangen en restaure. 
ren. llc hoop het interieur wee• in 
volledig oorspronkelijke staat terug 
te brengen, dan is d.e kennis over d.c 
details van c)il sçhip tenminste be­
waard. 
Oja, dan moel ook nog wat aan de 
motor gcbc wen, maar zover ben ik 
oog lang niet. 

Wieke van Dongen 

Voor uitgebreider in/omracie .rtellen 
wc voor contact op te 11emen met de 
architect J schrijver / rescaurmeur: 

atb WS. Warerland 
Mamixkade c/o 81 

1015 ZC Amscemam 

Te koop gevraagd: Goed en mooi ge 
Lijnde dikke 'ljalk (lielst Groninger), 
kli.pper of klippcraak om in originele 
siaat l.crug te brengen, liefst al cnigs· 
zins bewoonbaár. 
L. Touwen, tel.: 050 - 184970. 



Bokkepoot 

Te koop: Mooi casco vao een paviljoentjalk, 19.88 x 4.66, 
motor Industrie 35 PK 1924, origineel eiken betimme­
ring, vlak is slecht, hoogte in ruim 1.95 ra.prijs f 22.000,-. 
A. Pronk, tel.: 015 - 140235. 

Te koop: Een nieuwe fok, o.i. 4.70 m, v.i. 10.70 m, f 
1250,-. Touw en blokken: diverse één-, twee- en drie­
schijfs, totaal 17 stuks, f 850,-. Klein rond oliekacheltje f 
55,-. Verhaallier, 2 wiels met twee koppen f 650,-. Twee 
surfplanken compleet, samen f 50,-. 12 volts paaiappa­
raat compl. f 45,-. 
W. vao Smeerdijk, tel.: 02907 - 5779. 

Te koop: grootzeil vao klipper Pieternella, wit dacron, 
hijs 12.20 m, giek 11.15 m, gaffel 4.80 m, achterlijk 16.65 
m, 12 ounce, 1988 TD-sails, t.e.a.b., jaarlijks nagezien en 
gerepareerd. 
M. Hendriksen, tel.: 020 - 6715375 of 0652929329. 

Te koop: goedlopende Lister LD 287 H8, 1800 RPM, 3 
cyl luchtgekoeld, koppeling 2:1, slingerstart. 
B. Somers, tel.: 030 - 322513. 

17 

Te koop: Stel zeezwaarden, 5.50 x 1.00 m, met lieren, 
vallen, blokken, klampen, enz. 
R. Guikink, tel.: 010 - 4368014. 

Te koop gevraagd: keerkoppeling, merk: Vennix & 
Bertou, of het gietijzeren frame (buitenmaten 900 x 600 
mm), of een soortgelijke koppeling. Overbrenging 1 : 1 
voor ongeveer 60 pk. 
G.J. Frenaij, tel.: 06 - 52737680. 

Te koop: bronzen schroef, z.g.a.n., diam. 98 cm., links 
draaiend, asdiameter 70 mm, conus 1:10, f 500,-
Hugo van Veen, tel.: 072 - 151736 

* * * adve7tenties * * *