GKHCR o helenizmu

gkhcr-uvod.txt

1 Grčka književnost helenističkoga i carskoga razdoblja

Salopek 158-187

Salopek – Sironić – 5–157 : 158–187 (30 str.)
Đurić, Istorija helenske književnosti – 665–764 (100 str.)
Tronski 227–322 (100 str.)
1.1 Periodizacija

Sironić: 1300 godina, od Homera do 529. (Justinijan zatvara filozofsku školu u Ateni)

Nejasna granica prema bizantskoj književnosti.

Razdjelnica: Aleksandar Veliki (356–323)

Klasično razdoblje – od Homera do 300. pne
Helenističko razdoblje – od 300. pne do Justinijana 529. = 800 g.
Aleksandrijsko 300-30 pne
Rimsko 30 pne - 529. ne
2 Hellenismus, Hunter

Helenističko i aleksandrijsko nosi i vrijednosnu ocjenu. Književnost je iznimno važna za helenizam (širenje kulture), iako je vrlo malo sačuvano iz 2/1 st. pne. Rascjep: popularna / elitna ("učena") književnost, osobito vidljiv u poeziji. Elitno nam je pjesništvo poznatije od popularnog. Elita pod pokroviteljstvom moćnih dinastija (osvajanje kulture znak političkih aspiracija): Ptolemejevići, Antigonidi, Seleukidi. Ovaj trend u Makedoniji javlja se već koncem 5. st. pne.

Nastaje posebna klasa autora, mimo tradicionalnih javnih povoda književnog stvaranja: književna kultura – promjena recepcije i promjena načina stvaranja ("prepisivanje"): 4/3 st. knjige pjesama (Heronda, Kalimah, jambi, možda Teokrit) nastaju pod utjecajem oblika u kojem su čitali arhajske i klasične uzore. Razlaz metra od muzike: odvajanje muzičara od pjesnika.

Javljaju se pjesnici koji se bave mnoštvom formi: Timon iz Fleja (ep, tragedije, satirske igre, komedije, sille, kinedski stihovi kao odmor od filozofije). To što se čini normalnim zapravo je revolucija.

Novi žanrovi: nova komedija, elegija, epigrami (male elegije izražavaju emotivna stanja / fingirani natpisi), pohvale vladara, ljubavni junački ep, bukolika, male lirske pjesme za recitiranje, velika samostalna arija, zabavni žanrovi.

Elitna književnost u heksametru, elegijskom distihu (metri recitacije, najmanje prostorno i žanrovski specijalizirani); popularni i eksperimentalni oblici su lirski, stihovi; gube se arhajske lirske strofe.

Izvedba pjesništva: recitacija (uski krug dvorske publike, javni festivali).

Poetički problem: čemu (epsko) pjesništvo nakon Homera?

Suprotnost: novi život, nova dostignuća znanosti i tehnike, novi odnosi naroda, borbe za vladanje svijetom – toga uzbuđenja u poeziji nema. Ona se udaljava od užurbanosti života: otklon, odmor. Dalje od naroda, bliže privatnome. Erotika.