Concordance After the Last commit at 23:08

gistfile1.txt

ποδῶν βάδισις , αὕτη δὲ καὶ ἀνθρώπων· οὐχ ὑπάρχει δὲ τοῖς πλωτῆρσι τόδε ) #_-_# διχῶς δὴ λεγομένου τοῦ κινεῖσθαι νῦν ἐπισκοποῦμεν περὶ τῆς ψυχῆς εἰ καθ '
λον ἡμᾶς , ὥσπερ καὶ τὰ ἐν τῷ ὕδατι ζῷα 423b εἰ διερὸν διεροῦ ἅπτεται ) 7 #_-_# πότερον οὖν πάντων ὁμοίως ἐστὶν ἡ αἴσθησις , ἢ ἄλλων ἄλλως , καθάπερ νῦν 
ρίζειν· δοκεῖ δὲ καὶ ἡ ἀπάτη καὶ ἡ ἐπιστήμη τῶν ἐναντίων ἡ αὐτὴ εἶναι ) 3 #_-_# ὅτι μὲν οὖν οὐ ταὐτόν ἐστι τὸ αἰσθάνεσθαι καὶ τὸ φρονεῖν , φανερόν· τοῦ μ
ς τοῦ ἀτελοῦς ἐνέργεια , ἡ δ ' ἁπλῶς ἐνέργεια ἑτέρα , ἡ τοῦ τετελεσμένου. #_-_# 2 Τὸ μὲν οὖν αἰσθάνεσθαι ὅμοιον τῷ φάναι μόνον καὶ νοεῖν· ὅταν δὲ ἡδὺ ἢ λ
ρώματά ἐστιν ( σημεῖον δ ' ὅτι ἐστὶ γεννητικὰ καὶ ἀκμὴν ἔχει καὶ φθίσιν ) #_-_# ὥστ ' εἶχεν ἂν καὶ τὰ ὀργανικὰ μέρη τῆς πορείας. 7 Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τὸ λογισ
ρον· ἡ μὲν γὰρ οὐ μᾶλλον νοήσει , τῷ δ ' οὐθὲν ἔσται μᾶλλον δι ' ἐκεῖνο ) #_-_# οὐθὲν ἄρα ἔχει ψυχὴν σῶμα μὴ μόνιμον <ὂν> ἄνευ αἰσθήσεως. 5 ἀλλὰ μὴν εἴγε
εριφορὰ νόησις. Ἀεὶ δὲ δὴ τί νοήσει ( δεῖ γάρ , εἴπερ ἀΐδιος ἡ περιφορά ) #_;_# Τῶν μὲν γὰρ πρακτικῶν νοήσεων ἔστι πέρατα ( πᾶσαι γὰρ ἑτέρου χάριν ) , αἱ
τὰ πάσχοντα ἀόριστα , καὶ οὐ μένει , οἷον ἀήρ ( ὄζει γὰρ ὥσπερ παθών τι ) #_;_# τί οὖν ἐστι τὸ ὀσμᾶσθαι παρὰ τὸ πάσχειν τι; ἢ τὸ μὲν ὀσμᾶσθαι αἰσθάνεσθαι
μεν ἢ ψευδόμεθα; τοιαῦται δ ' εἰσὶν αἴσθησις , δόξα , ἐπιστήμη , νοῦς. 7 #_!όΤΙ_# μὲν οὖν οὐκ ἔστιν αἴσθησις , δῆλον ἐκ τῶνδε. Αἴσθησις μὲν γὰρ ἤτοι δύναμ
αύτως , τὸ δὲ ἔσχατον ἕν , καὶ μία <ἡ> μεσότης , τὸ δ ' εἶναι αὐτῇ πλείω #_..._# 431a.20 4 Τίνι δ ' ἐπικρίνει τί διαφέρει γλυκὺ καὶ θερμόν , εἴρηται μὲν 
ενον , διὸ καλῶς ποιῆσαι [ τὸν ] Ὅμηρον ὡς ὁ Ἕκτωρ " κεῖτ ' ἀλλοφρονέων " #_·_# οὐ δὴ χρῆται τῷ νῷ ὡς δυνάμει τινὶ περὶ τὴν ἀλήθειαν , ἀλλὰ ταὐτὸ λέγει ψ
 νῷ ὡς δυνάμει τινὶ περὶ τὴν ἀλήθειαν , ἀλλὰ ταὐτὸ λέγει ψυχὴν καὶ νοῦν ) #_·_# 404b Ἀναξαγόρας δ ' ἧττον διασαφεῖ περὶ αὐτῶν· πολλαχοῦ μὲν γὰρ τὸ αἴτιον
ἰσθητική , οὐδ ' οἷον ἡ ἐπιθυμητική· τούτων γὰρ ἡ κίνησις οὐ κυκλοφορία ) #_·_# § 13. Ὁ δὲ νοῦς εἷς καὶ συνεχὴς ὥσπερ καὶ ἡ νόησις· ἡ δὲ νόησις τὰ νοήματ
μέσον καὶ ἄκρον εὐθυποροῦσιν· ἡ δὲ περιφορὰ πάλιν ἐπ ' ἀρχὴν ἀνακάμπτει ) #_·_# οἱ δ ' ὁρισμοὶ πάντες πεπερασμένοι. § 16. Ἔτι εἰ ἡ αὐτὴ περιφορὰ πολλάκις
 τόπον· καίτοι δοκεῖ γε ταύτην μόνην τῶν κινήσεων κινεῖν ἡ ψυχὴ τὸ ζῷον ) #_·_# ὁμοίως δὲ καὶ ὅσοι τὸν νοῦν καὶ τὸ αἰσθητικὸν ἐκ τῶν στοιχείων ποιοῦσιν. 
νὰ τούτων , ἑτέροις δὲ ἓν μόνον ( τοῦτο δὲ ποιεῖ διαφορὰν 414a τῶν ζῴων ) #_·_# διὰ τίνα δ ' αἰτίαν , ὕστερον ἐπισκεπτέον. Παραπλήσιον δὲ καὶ περὶ τὰς αἰ
ι ( τοῦτο δ ' ἐστὶν αὐτοῦ μεταξὺ καὶ τῆς ἀκοῆς ἐμποιῆσαι ψόφον ἐνεργείᾳ ) #_·_# 2 γίνεται δ ' ὁ κατ ' ἐνέργειαν ψόφος ἀεί τινος πρός τι καὶ ἔν τινι· πληγ
πτον καὶ μετὰ φαντασίας τινός· σημαντικὸς γὰρ δή τις ψόφος ἐστὶν ἡ φωνή ) #_·_# καὶ οὐ τοῦ ἀναπνεομένου ἀέρος ὥσπερ ἡ βήξ , 421a ἀλλὰ τούτῳ τύπτει τὸν ἐν
ου· ἀλλὰ τοῦ μὲν φαύλη καὶ φθαρτική [ τῆς γεύσεως ] , τοῦ δὲ κατὰ φύσιν ) #_·_# 4 ἔστι δὲ κοινὸν ἁφῆς καὶ γεύσεως τὸ ποτόν. Ἐπεὶ δ ' ὑγρὸν τὸ γευστόν , ἀ
ήριον ( εἰ δὲ καὶ συμφυὲς γένοιτο , θᾶττον ἔτι διικνοῖτ ' ἂν ἡ αἴσθησις ) #_·_# 4 διὸ τὸ τοιοῦτον μόριον τοῦ σώματος ἔοικεν οὕτως ἔχειν ὥσπερ ἂν εἰ κύκλῳ
ψυχικὸν καὶ πάσχοντά τι ὑπὸ τῶν ἁπτῶν ( καὶ γὰρ ψύχεται καὶ θερμαίνεται ) #_·_# 424b αἴτιον γὰρ τὸ μὴ ἔχειν μεσότητα , μηδὲ τοιαύτην ἀρχὴν οἵαν τὰ εἴδη δ
 οὐθὲν οἷόν τε πάσχειν ὑπ ' ὀσμῆς ( ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ) #_·_# οὐδὲ τῶν δυνατῶν , ἀλλ ' <ἢ> ᾗ αἰσθητικὸν ἕκαστον. Ἅμα δὲ δῆλον καὶ οὕτως
 πεπηρωμένων ( φαίνεται γὰρ καὶ ἡ ἀσπάλαξ ὑπὸ τὸ δέρμα ἔχουσα ὀφθαλμούς ) #_·_# ὥστ ' εἰ μή τι ἕτερον ἔστι σῶμα , καὶ πάθος ὃ μηθενός ἐστι τῶν ἐνταῦθα σω
άσει τοῦ συνεχοῦς , καὶ τοῖς ἰδίοις ( ἑκάστη γὰρ ἓν αἰσθάνεται αἴσθησις ) #_·_# ὥστε δῆλον ὅτι ἀδύνατον ὁτουοῦν ἰδίαν αἴσθησιν εἶναι τούτων , οἷον κινήσε
Κλέωνος υἱός , ἀλλ ' ὅτι λευκός , τούτῳ δὲ συμβέβηκεν υἱῷ Κλέωνος εἶναι ) #_·_# 7 τῶν δὲ κοινῶν ἤδη ἔχομεν αἴσθησιν κοινήν , οὐ κατὰ συμβεβηκός· οὐκ ἄρ '
ν χολῆς ὅτι πικρὰ καὶ ξανθή ( οὐ γὰρ δὴ ἑτέρας γε τὸ εἰπεῖν ὅτι ἄμφω ἕν ) #_·_# διὸ καὶ ἀπατᾶται , καὶ ἐὰν ᾖ ξανθόν , χολὴν οἴεται εἶναι. 8 Σητήσειε δ ' 
ρον , οὐ μέντοι ὅτι νῦν ἕτερον , ἀλλ ' οὕτω λέγει , καὶ νῦν καὶ ὅτι νῦν ) #_·_# ἅμα ἄρα. Ὥστε ἀχώριστον καὶ ἐν ἀχωρίστῳ χρόνῳ. 13 Ἀλλὰ μὴν ἀδύνατον ἅμα τ
ἴδια ( λέγω δ ' οἷον κίνησις καὶ μέγεθος ) [ ἃ συμβέβηκε τοῖς αἰσθητοῖς ] #_·_# περὶ ἃ μάλιστα ἤδη ἔστιν ἀπατηθῆναι κατὰ τὴν αἴσθησιν. 13 Ἡ δὲ κίνησις ἡ 
ν ἵνα γνωρίζῃ ( παρεμφαινόμενον γὰρ κωλύει τὸ ἀλλότριον καὶ ἀντιφράττει ) #_·_# ὥστε μηδ ' αὐτοῦ εἶναι φύσιν μηδεμίαν ἀλλ ' ἢ ταύτην , ὅτι δυνατός. Ὁ ἄρα
τως ἐπιστητὸν τὸ αὐτό ἐστιν ( τοῦ δὲ μὴ ἀεὶ νοεῖν τὸ αἴτιον ἐπισκεπτέον ) #_·_# ἐν δὲ τοῖς ἔχουσιν ὕλην δυνάμει ἕκαστον ἔστι τῶν νοητῶν. Ὥστ ' ἐκείνοις μ
οὐ μνημονεύομεν δέ , ὅτι τοῦτο μὲν ἀπαθές , ὁ δὲ παθητικὸς νοῦς φθαρτός ) #_·_# καὶ ἄνευ τούτου οὐθὲν νοεῖ. 430a27 1 Ἡ μὲν οὖν τῶν ἀδιαιρέτων νόησις ἐν τ
Α τὸ λευκὸν πρὸς τὸ Β τὸ μέλαν , τὸ Γ πρὸς τὸ Δ [ ὡς ἐκεῖνα πρὸς ἄλληλα ] #_·_# ὥστε καὶ ἐναλλάξ. Εἰ δὴ τὰ ΓΑ ἑνὶ εἴη ὑπάρχοντα , οὕτως ἕξει , ὥσπερ καὶ 
λην αἴσθησιν ἔχειν ( τὸ γὰρ σῶμα ἁπτικὸν τὸ ἔμψυχον πᾶν , ὥσπερ εἴρηται ) #_·_# τὰ δὲ ἄλλα ἔξω γῆς αἰσθητήρια μὲν ἂν γένοιτο , πάντα δὲ τῷ δι ' ἑτέρου αἰ
αι τῶν σωμάτων , εἴ γε μὴ διαιροῦνται αἱ γραμμαὶ εἰς στιγμάς; ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε #_'._# § 1. Συμβαίνει δέ , καθάπερ εἴπομεν , τῇ μὲν ταὐτὸ λέγειν τοῖς σῶμά τι λε
νος καὶ ὁ πρακτικός· διαφέρει δὲ τοῦ θεωρητικοῦ τῷ τέλει. Καὶ ἡ ὄρεξις <δ #_'>_# ἕνεκά του πᾶσα· οὗ γὰρ ἡ ὄρεξις , αὕτη ἀρχὴ τοῦ πρακτικοῦ νοῦ , τὸ δ ' ἔσ
 χρήσιμον εἶναι πρὸς τὸ θεωρῆσαι τὰς αἰτίας τῶν συμβεβηκότων ταῖς οὐσίαις #_(_# ὥσπερ ἐν τοῖς μαθήμασι τί τὸ εὐθὺ καὶ τὸ καμπύλον , ἢ τί γραμμὴ καὶ ἐπίπε
· ἀπείρων γὰρ ὄντων σχημάτων καὶ ἀτόμων τὰ σφαιροειδῆ πῦρ καὶ ψυχὴν λέγει #_(_# οἷον ἐν τῷ ἀέρι τὰ καλούμενα ξύσματα , ἃ φαίνεται ἐν ταῖς διὰ τῶν θυρίδων
θυρίδων ἀκτῖσιν ) , ὧν τὴν μὲν πανσπερμίαν στοιχεῖα λέγει τῆς ὅλης φύσεως #_(_# ὁμοίως δὲ καὶ Λεύκιππος ) , τούτων δὲ τὰ σφαιροειδῆ ψυχήν , διὰ τὸ μάλιστ
αντελῶς γ ' ὥσπερ Δημόκριτος. Ἐκεῖνος μὲν γὰρ ἁπλῶς ταὐτὸν ψυχὴν καὶ νοῦν #_(_# τὸ γὰρ ἀληθὲς εἶναι τὸ φαινόμενον , διὸ καλῶς ποιῆσαι [ τὸν ] Ὅμηρον ὡς ὁ
ἄλλα ὁμοιοτρόπως· ἔτι δὲ καὶ ἄλλως , νοῦν μὲν τὸ ἕν , ἐπιστήμην δὲ τὰ δύο #_(_# μοναχῶς γὰρ ἐφ ' ἕν ) , τὸν δὲ τοῦ ἐπιπέδου ἀριθμὸν δόξαν , αἴσθησιν δὲ τ
αι τῷ πλοίῳ· τὸ μὲν γὰρ καθ ' αὑτὸ κινεῖται , οἱ δὲ τῷ ἐν κινουμένῳ εἶναι #_(_# δῆλον δ ' ἐπὶ τῶν μορίων· οἰκεία μὲν γάρ ἐστι κίνησις ποδῶν βάδισις , αὕτ
ντὸς δῆλον ὅτι τοιαύτην εἶναι βούλεται οἷόν ποτ ' ἐστὶν ὁ καλούμενος νοῦς #_(_# οὐ γὰρ δὴ οἷόν γ ' ἡ αἰσθητική , οὐδ ' οἷον ἡ ἐπιθυμητική· τούτων γὰρ ἡ κ
αὶ νοῦς ἂν εἴη ὁ κύκλος οὗ ἡ τοιαύτη περιφορὰ νόησις. Ἀεὶ δὲ δὴ τί νοήσει #_(_# δεῖ γάρ , εἴπερ ἀΐδιος ἡ περιφορά ) ; Τῶν μὲν γὰρ πρακτικῶν νοήσεων ἔστι 
ρ , εἴπερ ἀΐδιος ἡ περιφορά ) ; Τῶν μὲν γὰρ πρακτικῶν νοήσεων ἔστι πέρατα #_(_# πᾶσαι γὰρ ἑτέρου χάριν ) , αἱ δὲ θεωρητικαὶ τοῖς λόγοις ὁμοίως ὁρίζονται·
ις καὶ ἀπ ' ἀρχῆς καὶ ἔχουσαί πως τέλος , τὸν συλλογισμὸν ἢ τὸ συμπέρασμα #_(_# εἰ δὲ μὴ περατοῦνται , ἀλλ ' οὐκ ἀνακάμπτουσί γε πάλιν ἐπ ' ἀρχήν , προσλ
ν δὲ συμβαίνει τὰ μὲν κατὰ φοράν τινων κινουμένων , τὰ δὲ κατ ' ἀλλοίωσιν #_(_# ποῖα δὲ καὶ πῶς , ἕτερός ἐστι λόγος ) , § 12. Τὸ δὴ λέγειν ὀργίζεσθαι τὴν
ὸν δὲ τρόπον καὶ περὶ τῶν ἄλλων. § 7. Ἔτι δὲ πολλαχῶς λεγομένου τοῦ ὄντος #_(_# σημαίνει γὰρ τὸ μὲν τόδε τι , τὸ δὲ ποσὸν ἢ ποιὸν ἢ καί τινα ἄλλην τῶν δι
τον , οὐ περὶ πάσης λέγουσι ψυχῆς. Οὔτε γὰρ τὰ αἰσθανόμενα πάντα κινητικά #_(_# φαίνεται γὰρ εἶναί τινα μόνιμα τῶν ζῴων κατὰ τόπον· καίτοι δοκεῖ γε ταύτη
εἴπερ μὴ πάντα ἀναπνέουσιν· τοῦτο δὲ λέληθε τοὺς οὕτως ὑπειληφότας. § 16. #_(_# Εἰ δὲ δεῖ τὴν ψυχὴν ἐκ τῶν στοιχείων ποιεῖν , οὐθὲν δεῖ ἐξ ἁπάντων· ἱκανὸ
 , ἐν δὲ τοῖς μικτοῖς , καὶ ταῦτα βελτίων ἐν τούτοις εἶναι δοκοῦσα; § 19. #_(_# Ἐπιζητήσειε δ ' ἄν τις καὶ διὰ τίν ' αἰτίαν ἡ ἐν τῷ ἀέρι ψυχὴ τῆς ἐν τοῖς
ατος φυσικοῦ δυνάμει ζωὴν ἔχοντος. § 6 412b Τοιοῦτον δὲ ὃ ἂν ᾖ ὀργανικόν. #_(_# Ὄργανα δὲ καὶ τὰ τῶν φυτῶν μέρη , ἀλλὰ παντελῶς ἁπλᾶ , οἷον τὸ φύλλον περ
 ζῷον , ψυχὴ ἂν ἦν αὐτοῦ ἡ ὄψις· αὕτη γὰρ οὐσία ὀφθαλμοῦ ἡ κατὰ τὸν λόγον #_(_# ὁ δ ' ὀφθαλμὸς ὕλη ὄψεως ) , ἧς ἀπολειπούσης οὐκέτ ' ὀφθαλμός , πλὴν ὁμων
χωρίζεσθαι τῆς ἁφῆς καὶ πάσης αἰσθήσεως , οὕτως ἡ ἁφὴ τῶν ἄλλων αἰσθήσεων #_(_# θρεπτικὸν δὲ λέγομεν τὸ τοιοῦτον μόριον τῆς ψυχῆς οὗ καὶ τὰ φυόμενα μετέχ
ῶν ζῴων ἅπανθ ' ὑπάρχει ταῦτα , τισὶ δὲ τινὰ τούτων , ἑτέροις δὲ ἓν μόνον #_(_# τοῦτο δὲ ποιεῖ διαφορὰν 414a τῶν ζῴων ) · διὰ τίνα δ ' αἰτίαν , ὕστερον ἐ
. 12 Ἐπεὶ δὲ ᾧ ζῶμεν καὶ αἰσθανόμεθα διχῶς λέγεται , καθάπερ ᾧ ἐπιστάμεθα #_(_# λέγομεν δὲ τὸ μὲν ἐπιστήμην τὸ δὲ ψυχήν , ἑκατέρῳ γὰρ τούτων φαμὲν ἐπίστα
 οἷον ἐνέργεια τοῦ δεκτικοῦ , ἡ μὲν τοῦ ἐπιστημονικοῦ , ἡ δὲ τοῦ ὑγιαστοῦ #_(_# δοκεῖ γὰρ ἐν τῷ πάσχοντι καὶ διατιθεμένῳ ἡ τῶν ποιητικῶν ὑπάρχειν ἐνέργει
ς λόγος , οὐδὲ κατὰ τὸ οἰκεῖον καὶ ἄτομον εἶδος , ἀφέντας τὸν τοιοῦτον. 6 #_(_# Παραπλησίως δ ' ἔχει τῷ περὶ τῶν σχημάτων καὶ τὰ κατὰ ψυχήν· ἀεὶ γὰρ ἐν τ
α γὰρ ἐκείνου ὀρέγεται , καὶ ἐκείνου ἕνεκα πράττει ὅσα πράττει κατὰ φύσιν #_(_# τὸ δ ' οὗ ἕνεκα διττόν , τὸ μὲν οὗ , τὸ δὲ ᾧ ) . Ἐπεὶ οὖν κοινωνεῖν ἀδυνα
, ἄνω δὲ διὰ τὸ <τὸ> πῦρ ὡσαύτως. Οὔτε γὰρ τὸ ἄνω καὶ κάτω καλῶς λαμβάνει #_(_# οὐ γὰρ ταὐτὸ πᾶσι τὸ ἄνω καὶ κάτω καὶ τῷ παντί , ἀλλ ' ὡς ἡ κεφαλὴ τῶν ζῴ
 μὲν γὰρ ποσόν τι τὸ ἔμψυχον , αὐξητικόν , ᾗ δὲ τόδε τι καὶ οὐσία , τροφή #_(_# σώζει γὰρ τὴν οὐσίαν , καὶ μέχρι τούτου ἔστιν ἕως ἂν τρέφηται ) , καὶ γεν
ἐδεῖτο τοῦ ἐντελεχείᾳ πυρὸς ὄντος. Ἐπειδὴ δὲ τὸ αἰσθάνεσθαι λέγομεν διχῶς #_(_# τό τε γὰρ δυνάμει ἀκοῦον καὶ ὁρῶν ἀκούειν καὶ ὁρᾶν λέγομεν , κἂν τύχῃ καθ
 θεωροῦν γὰρ γίνεται τὸ ἔχον τὴν ἐπιστήμην , ὅπερ ἢ οὐκ ἔστιν ἀλλοιοῦσθαι #_(_# εἰς αὑτὸ γὰρ ἡ ἐπίδοσις καὶ εἰς ἐντελέχειαν ) ἢ ἕτερον γένος ἀλλοιώσεως. 
ῶς , εἴρηται , ὅτι οὔτε πῦρ οὔθ ' ὅλως σῶμα οὐδ ' ἀπορροὴ σώματος οὐδενός #_(_# εἴη γὰρ ἂν σῶμά τι καὶ οὕτως ) , ἀλλὰ πυρὸς ἢ τοιούτου τινὸς παρουσία ἐν 
 , ἐν δὲ τῷ σκότει ποιεῖ αἴσθησιν , οἷον τὰ πυρώδη φαινόμενα καὶ λάμποντα #_(_# ἀνώνυμα δ ' ἐστὶ ταῦτα ἑνὶ ὀνόματι ) , οἷον μύκης , κρέας , κεφαλαὶ ἰχθύω
 5 νῦν δ ' ἐπὶ τοσοῦτον φανερόν ἐστιν , ὅτι τὸ μὲν ἐν φωτὶ ὁρώμενον χρῶμα #_(_# διὸ καὶ οὐχ ὁρᾶται ἄνευ φωτός· τοῦτο γὰρ ἦν αὐτῷ τὸ χρώματι εἶναι , τὸ κι
 τὰ δ ' ἔχειν , οἷον χαλκὸν καὶ ὅσα στερεὰ καὶ λεῖα , ὅτι δύναται ψοφῆσαι #_(_# τοῦτο δ ' ἐστὶν αὐτοῦ μεταξὺ καὶ τῆς ἀκοῆς ἐμποιῆσαι ψόφον ἐνεργείᾳ ) · 2
 γε ἐπὶ τοῦ ψόφου καθάπερ καὶ ἐπὶ τοῦ φωτός· καὶ γὰρ τὸ φῶς ἀεὶ ἀνακλᾶται #_(_# οὐδὲ γὰρ ἂν ἐγίνετο πάντῃ φῶς , ἀλλὰ σκότος ἔξω τοῦ ἡλιουμένου ) , ἀλλ ' 
ὰ δὲ τῶν ζῴων οὐκ ἔχουσι φωνήν , οἷον τά τε ἄναιμα καὶ τῶν ἐναίμων ἰχθύες #_(_# καὶ τοῦτ ' εὐλόγως , εἴπερ ἀέρος κίνησίς τίς ἐστιν ὁ ψόφος ) , ἀλλ ' οἱ λ
τῇ γλώττῃ ἐπί τε τὴν γεῦσιν καὶ τὴν διάλεκτον , ὧν ἡ μὲν γεῦσις ἀναγκαῖον #_(_# διὸ καὶ πλείοσιν ὑπάρχει ) , ἡ δ ' ἑρμηνεία ἕνεκα τοῦ εὖ , οὕτω καὶ τῷ πν
 οὕτω καὶ τῷ πνεύματι πρός τε τὴν θερ- μότητα τὴν ἐντὸς ὡς ἀναγκαῖον <ὄν> #_(_# τὸ δ ' αἴτιον ἐν ἑτέροις εἰρήσεται ) καὶ πρὸς τὴν φωνὴν ὅπως ὑπάρχῃ τὸ εὖ
τῆς ἐν τούτοις τοῖς μορίοις ψυχῆς πρὸς τὴν καλουμένην ἀρτηρίαν φωνή ἐστιν #_(_# οὐ γὰρ πᾶς ζῴου ψόφος φωνή , καθάπερ εἴπομεν-ἔστι γὰρ καὶ τῇ γλώττῃ ψοφεῖ
νεύσαντα , τοῦτο δὲ ποιεῖν ἐν τῷ ὑγρῷ ἀδύνατον. Ἔστι δ ' ἡ ὀσμὴ τοῦ ξηροῦ #_(_# ὥσπερ ὁ χυμὸς τοῦ ὑγροῦ ) , τὸ δὲ ὀσφραντικὸν αἰσθητήριον δυνάμει τοιοῦτο
ηκτικὸν γλώττης. 3 Ὥσπερ δὲ καὶ ἡ ὄψις ἐστὶ τοῦ τε ὁρατοῦ καὶ τοῦ ἀοράτου #_(_# τὸ γὰρ σκότος ἀόρατον , κρίνει δὲ καὶ τοῦτο ἡ ὄψις ) , ἔτι τε τοῦ λίαν λα
ρ σκότος ἀόρατον , κρίνει δὲ καὶ τοῦτο ἡ ὄψις ) , ἔτι τε τοῦ λίαν λαμπροῦ #_(_# καὶ γὰρ τοῦτο ἀόρατον , ἄλλον δὲ τρόπον τοῦ σκότους ) , ὁμοίως δὲ καὶ ἡ ἀ
ουστὸν τὸ δ ' οὐκ ἀκουστόν , καὶ μεγάλου ψόφου καθάπερ ἡ ὄψις τοῦ λαμπροῦ #_(_# ὥσπερ γὰρ ὁ μικρὸς ψόφος ἀνήκουστος , τρόπον τινὰ καὶ ὁ μέγας τε καὶ ὁ βί
ὸν ἢ φθαρτικὸν τῆς γεύσεως. 422b Δοκεῖ δ ' εἶναι ἀρχὴ τὸ ποτὸν καὶ ἄποτον #_(_# γεῦσις γάρ τις ἀμφοτέρου· ἀλλὰ τοῦ μὲν φαύλη καὶ φθαρτική [ τῆς γεύσεως ]
έως ἁψάμενος ἐνσημανεῖ· καίτοι δῆλον ὡς οὐκ ἔστιν ἐν τούτῳ τὸ αἰσθητήριον #_(_# εἰ δὲ καὶ συμφυὲς γένοιτο , θᾶττον ἔτι διικνοῖτ ' ἂν ἡ αἴσθησις ) · 4 διὸ
ἀδύνατον ἅψασθαι ἄλλο ἄλλου ἐν ὕδατι , τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ ἐν τῷ ἀέρι #_(_# ὁμοίως γὰρ ἔχει ὁ ἀὴρ πρὸς τὰ ἐν αὐτῷ καὶ τὸ ὕδωρ πρὸς τὰ ἐν τῷ ὕδατι , λ
σθαι λευκοῦ καὶ μέλανος μηδέτερον αὐτῶν εἶναι ἐνεργείᾳ , δυνάμει δ ' ἄμφω #_(_# οὕτω δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ) , καὶ ἐπὶ τῆς ἁφῆς μήτε θερμὸν μήτε ψυχρόν. 1
 τούτων καὶ διὰ τί ποτε τῶν αἰσθητῶν αἱ ὑπερβολαὶ φθείρουσι τὰ αἰσθητήρια #_(_# ἐὰν γὰρ ᾖ ἰσχυροτέρα τοῦ αἰσθητηρίου ἡ κίνησις , λύεται ὁ λόγος-τοῦτο δ '
ὰ οὐκ αἰσθάνεται , ἔχοντά τι μόριον ψυχικὸν καὶ πάσχοντά τι ὑπὸ τῶν ἁπτῶν #_(_# καὶ γὰρ ψύχεται καὶ θερμαίνεται ) · 424b αἴτιον γὰρ τὸ μὴ ἔχειν μεσότητα 
σμὴ ποιεῖ· ὥστε τῶν ἀδυνάτων ὀσφρανθῆναι οὐθὲν οἷόν τε πάσχειν ὑπ ' ὀσμῆς #_(_# ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ) · οὐδὲ τῶν δυνατῶν , ἀλλ ' <ἢ> ᾗ αἰ
 ὑπ ' ὀσμῆς καὶ ψόφου , καὶ τὰ πάσχοντα ἀόριστα , καὶ οὐ μένει , οἷον ἀήρ #_(_# ὄζει γὰρ ὥσπερ παθών τι ) ; τί οὖν ἐστι τὸ ὀσμᾶσθαι παρὰ τὸ πάσχειν τι; ἢ
σθητὸς γίνεται; 424b.22 1 Ὅτι δ ' οὐκ ἔστιν αἴσθησις ἑτέρα παρὰ τὰς πέντε #_(_# λέγω δὲ ταύτας ὄψιν , ἀκοήν , ὄσφρησιν , γεῦσιν , ἁφήν ) , ἐκ τῶνδε πιστε
σειεν ἄν τις. Εἰ γὰρ παντὸς οὗ ἐστὶν αἴσθησις ἁφὴ καὶ νῦν αἴσθησιν ἔχομεν #_(_# πάντα γὰρ τὰ τοῦ ἁπτοῦ ᾗ ἁπτὸν πάθη τῇ ἁφῇ ἡμῖν αἰσθητά ἐστιν ) , ἀνάγκη 
γένει , ἀνάγκη τὸν ἔχοντα τὸ τοιοῦτον αἰσθητήριον ἀμφοῖν αἰσθητικὸν εἶναι #_(_# οἷον εἰ ἐξ ἀέρος ἐστὶ τὸ αἰσθητήριον , καὶ ἔστιν ὁ ἀὴρ καὶ ψόφου καὶ χρόα
ου καὶ χρόας ) , εἰ δὲ πλείω 425a τοῦ αὐτοῦ , οἷον χρόας καὶ ἀὴρ καὶ ὕδωρ #_(_# ἄμφω γὰρ διαφανῆ ) , καὶ ὁ τὸ ἕτερον αὐτῶν ἔχων μόνον αἰσθήσεται τοῦ δι '
3 τῶν δὲ ἁπλῶν ἐκ δύο τούτων αἰσθητήρια μόνον ἐστίν , ἐξ ἀέρος καὶ ὕδατος #_(_# ἡ μὲν γὰρ κόρη ὕδατος , ἡ δ ' ἀκοὴ ἀέρος , ἡ δ ' ὄσφρησις θατέρου τούτων 
ς , ἡ δ ' ὄσφρησις θατέρου τούτων ) , τὸ δὲ πῦρ ἢ οὐθενὸς ἢ κοινὸν πάντων #_(_# οὐθὲν γὰρ ἄνευ θερμότητος αἰσθητικόν ) , γῆ δὲ ἢ οὐθενός , ἢ ἐν τῇ ἁφῇ μά
νια ζῷα-πᾶσαι ἄρα αἱ αἰσθήσεις ἔχονται ὑπὸ τῶν μὴ ἀτελῶν μηδὲ πεπηρωμένων #_(_# φαίνεται γὰρ καὶ ἡ ἀσπάλαξ ὑπὸ τὸ δέρμα ἔχουσα ὀφθαλμούς ) · ὥστ ' εἰ μή 
, ἀριθμοῦ· ταῦτα γὰρ πάντα [ κινήσει ] αἰσθανόμεθα , οἷον μέγεθος κινήσει #_(_# ὥστε καὶ σχῆμα· μέγεθος γάρ τι τὸ σχῆμα ) , τὸ δ ' ἠρεμοῦν τῷ μὴ κινεῖσθα
ῷ μὴ κινεῖσθαι , ὁ δ ' ἀριθμὸς τῇ ἀποφάσει τοῦ συνεχοῦς , καὶ τοῖς ἰδίοις #_(_# ἑκάστη γὰρ ἓν αἰσθάνεται αἴσθησις ) · ὥστε δῆλον ὅτι ἀδύνατον ὁτουοῦν ἰδί
 ἅμα γνωρίζομεν. Εἰ δὲ μή , οὐδαμῶς ἂν ἀλλ ' ἢ κατὰ συμβεβηκὸς ᾐσθανόμεθα #_(_# οἷον τὸν Κλέωνος υἱὸν οὐχ ὅτι Κλέωνος υἱός , ἀλλ ' ὅτι λευκός , τούτῳ δὲ 
25b ἅμα γένηται ἡ αἴσθησις ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ , οἷον χολῆς ὅτι πικρὰ καὶ ξανθή #_(_# οὐ γὰρ δὴ ἑτέρας γε τὸ εἰπεῖν ὅτι ἄμφω ἕν ) · διὸ καὶ ἀπατᾶται , καὶ ἐὰν 
εἴπειεν ἄν τις τὸ μὲν εἶναι ἄκουσιν τὸ δὲ ψόφησιν 5 εἰ δή ἐστιν ἡ κίνησις #_(_# καὶ ἡ ποίησις καὶ τὸ πάθος ) ἐν τῷ κινουμένῳ , ἀνάγκη καὶ τὸν ψόφον καὶ τ
ὸ ἀγαθὸν καὶ τὸ κακόν , οὕτω καὶ ὅτε θάτερον λέγει ὅτι ἕτερον καὶ θάτερον #_(_# οὐ κατὰ συμβεβηκὸς τὸ ὅτε , λέγω δ ' , οἷον νῦν λέγω ὅτι ἕτερον , οὐ μέντ
άνεσθαι , δοκεῖ δὲ καὶ τὸ νοεῖν καὶ τὸ φρονεῖν ὥσπερ αἰσθάνεσθαί τι εἶναι #_(_# ἐν ἀμφοτέροις γὰρ τούτοις κρίνει τι ἡ ψυχὴ καὶ γνωρίζει τῶν ὄντων ) , καὶ
νεῖν τῷ ὁμοίῳ τὸ ὅμοιον , ὥσπερ καὶ ἐν τοῖς κατ ' ἀρχὰς λόγοις διωρίσαμεν #_(_# καίτοι ἔδει ἅμα καὶ περὶ 427b τοῦ ἠπατῆσθαι αὐτοὺς λέγειν , οἰκειότερον γ
όληψις , φανερόν. Τοῦτο μὲν γὰρ τὸ πάθος ἐφ ' ἡμῖν ἐστιν , ὅταν βουλώμεθα #_(_# πρὸ ὀμμάτων γὰρ ἔστι τι ποιήσασθαι , ὥσπερ οἱ ἐν τοῖς μνημονικοῖς τιθέμεν
όξα· γίνεται γὰρ δόξα καὶ ἀληθὴς καὶ ψευδής , ἀλλὰ δόξῃ μὲν ἕπεται πίστις #_(_# οὐκ ἐνδέχεται γὰρ δοξάζοντα οἷς δοκεῖ μὴ πιστεύειν ) , τῶν δὲ θηρίων οὐθε
. Τρίτον δὲ τῶν κοινῶν καὶ ἑπομένων τοῖς συμβεβηκόσιν οἷς ὑπάρχει τὰ ἴδια #_(_# λέγω δ ' οἷον κίνησις καὶ μέγεθος ) [ ἃ συμβέβηκε τοῖς αἰσθητοῖς ] · περὶ
ν πόρρω τὸ αἰσθητὸν ᾖ. Εἰ οὖν μηθὲν ἄλλο ἔχει τὰ εἰρημένα ἢ φαντασία 429a #_(_# τοῦτο δ ' ἐστὶ τὸ λεχθέν ) , ἡ φαντασία ἂν εἴη κίνησις ὑπὸ τῆς αἰσθήσεως 
 εἶναι , ὥσπερ φησὶν Ἀναξαγόρας , ἵνα κρατῇ , τοῦτο δ ' ἐστὶν ἵνα γνωρίζῃ #_(_# παρεμφαινόμενον γὰρ κωλύει τὸ ἀλλότριον καὶ ἀντιφράττει ) · ὥστε μηδ ' αὐ
ιν μηδεμίαν ἀλλ ' ἢ ταύτην , ὅτι δυνατός. Ὁ ἄρα καλούμενος τῆς ψυχῆς νοῦς #_(_# λέγω δὲ νοῦν ᾧ διανοεῖται καὶ ὑπολαμβάνει ἡ ψυχή ) οὐθέν ἐστιν ἐνεργείᾳ τ
 6 Ὅταν δ ' οὕτως ἕκαστα γένηται ὡς ὁ ἐπιστήμων λέγεται ὁ κατ ' ἐνέργειαν #_(_# τοῦτο δὲ συμβαίνει ὅταν δύνηται ἐνεργεῖν δι ' αὑτοῦ ) , ἔστι μὲν καὶ τότε
 δ ' ἄλλο ἐστὶ τὸ μέγεθος καὶ τὸ μεγέθει εἶναι , καὶ ὕδωρ καὶ ὕδατι εἶναι #_(_# οὕτω δὲ καὶ ἐφ ' ἑτέρων πολλῶν , ἀλλ ' οὐκ ἐπὶ πάντων· ἐπ ' ἐνίων γὰρ ταὐ
ινόν , ὥσπερ φησὶν Ἀναξαγόρας , πῶς νοήσει , εἰ τὸ νοεῖν πάσχειν τί ἐστιν #_(_# ᾗ γάρ τι κοινὸν ἀμφοῖν ὑπάρχει , τὸ μὲν ποιεῖν δοκεῖ τὸ δὲ πάσχειν ) , 10
οούμενον· ἡ γὰρ ἐπιστήμη ἡ θεωρητικὴ καὶ τὸ οὕτως ἐπιστητὸν τὸ αὐτό ἐστιν #_(_# τοῦ δὲ μὴ ἀεὶ νοεῖν τὸ αἴτιον ἐπισκεπτέον ) · ἐν δὲ τοῖς ἔχουσιν ὕλην δυν
ὕλην δυνάμει ἕκαστον ἔστι τῶν νοητῶν. Ὥστ ' ἐκείνοις μὲν οὐχ ὑπάρξει νοῦς #_(_# ἄνευ γὰρ ὕλης δύναμις ὁ νοῦς τῶν τοιούτων ) , ἐκείνῳ δὲ τὸ νοητὸν ὑπάρξει
 Ἐπεὶ δ ' [ ὥσπερ ] ἐν ἁπάσῃ τῇ φύσει ἐστὶ [ τι ] τὸ μὲν ὕλη ἑκάστῳ γένει #_(_# τοῦτο δὲ ὃ πάντα δυνάμει ἐκεῖνα ) , ἕτερον δὲ τὸ αἴτιον καὶ ποιητικόν , τ
εὶς δ ' ἐστὶ μόνον τοῦθ ' ὅπερ ἐστί , καὶ τοῦτο μόνον ἀθάνατον καὶ ἀΐδιον #_(_# οὐ μνημονεύομεν δέ , ὅτι τοῦτο μὲν ἀπαθές , ὁ δὲ παθητικὸς νοῦς φθαρτός )
οὐθὲν κωλύει νοεῖν τὸ <διαιρετὸν ᾗ> ἀδιαίρετον , <οἷον> ὅταν νοῇ τὸ μῆκος #_(_# ἀδιαίρετον γὰρ ἐνεργείᾳ ) , καὶ ἐν χρόνῳ ἀδιαιρέτῳ· ὁμοίως γὰρ ὁ χρόνος δ
αὶ ἐν τοῖς ἀτελέσιν , τὰ δὲ τοιαῦτα τῶν ζῴων τέλεια καὶ οὐ πηρώματά ἐστιν #_(_# σημεῖον δ ' ὅτι ἐστὶ γεννητικὰ καὶ ἀκμὴν ἔχει καὶ φθίσιν ) - ὥστ ' εἶχεν 
νὸν ἄν τι ἐκίνουν εἶδος· νῦν δὲ ὁ μὲν νοῦς οὐ φαίνεται κινῶν ἄνευ ὀρέξεως #_(_# ἡ γὰρ βούλησις ὄρεξις , ὅταν δὲ κατὰ τὸν λογισμὸν κινῆται , καὶ κατὰ βούλ
ὶ αἱ ἐπιθυμίαι ἐναντίαι ὦσι , γίνεται δ ' ἐν τοῖς χρόνου αἴσθησιν ἔχουσιν #_(_# ὁ μὲν γὰρ νοῦς διὰ τὸ μέλλον ἀνθέλκειν κελεύει , ἡ δ ' ἐπιθυμία διὰ τὸ ἤδ
μὲν ἀκίνητον τὸ πρακτὸν ἀγαθόν , τὸ δὲ κινοῦν καὶ κινούμενον τὸ ὀρεκτικόν #_(_# κινεῖται γὰρ τὸ κινούμενον ᾗ ὀρέγεται , καὶ ἡ ὄρεξις κίνησίς τίς ἐστιν , 
γιγγλυμός· ἐνταῦθα γὰρ τὸ κυρτὸν καὶ τὸ κοῖλον τὸ μὲν τελευτὴ τὸ δ ' ἀρχή #_(_# διὸ τὸ μὲν ἠρεμεῖ τὸ δὲ κινεῖται ) , λόγῳ μὲν ἕτερα ὄντα , μεγέθει δ ' ἀχ
 καὶ ἐν τοῖς ἄλλοις ζῴοις ὑπάρ- χει , ἡ δὲ βουλευτικὴ ἐν τοῖς λογιστικοῖς #_(_# πότερον γὰρ πράξει τόδε ἢ τόδε , λογισμοῦ ἤδη ἐστὶν ἔργον· καὶ ἀνάγκη ἑνὶ
μένει. Ἐπεὶ δ ' ἡ μὲν καθόλου ὑπόληψις καὶ λόγος , ἡ δὲ τοῦ καθ ' ἕκαστον #_(_# ἡ μὲν γὰρ λέγει ὅτι δεῖ τὸν τοιοῦτον τὸ τοιόνδε πράττειν , ἡ δὲ ὅτι τόδε 
ησιν , φθείροιτο ἂν καὶ 434b εἰς τέλος οὐκ ἂν ἔλθοι , ὅ ἐστι φύσεως ἔργον #_(_# πῶς γὰρ θρέψεται; τοῖς μὲν γὰρ μονίμοις ὑπάρχει τοῦτο ὅθεν πεφύκασιν , 4 
ινον ἢ ἀέρινον. ἄνευ μὲν γὰρ ἁφῆς οὐδεμίαν ἐνδέχεται ἄλλην αἴσθησιν ἔχειν #_(_# τὸ γὰρ σῶμα ἁπτικὸν τὸ ἔμψυχον πᾶν , ὥσπερ εἴρηται ) · τὰ δὲ ἄλλα ἔξω γῆς
θείρει τὸ ζῷον , οἷον χρῶμα καὶ ψόφος καὶ ὀσμή , ἀλλὰ μόνον τὰ αἰσθητήρια #_(_# ἂν μὴ κατὰ συμβεβηκός , οἷον ἂν ἅμα τῷ ψόφῳ ὦσις γένηται καὶ πληγή ) , κα
αὶ πληγή ) , καὶ ὑπὸ ὁραμάτων καὶ ὀσμῆς ἕτερα κινεῖται , ἃ τῇ ἁφῇ φθείρει #_(_# καὶ ὁ χυμὸς δὲ ᾗ ἅμα συμβαίνει ἁπτικὸν εἶναι , ταύτῃ φθείρει ) , 3 ἡ δὲ τ
καὶ ἐπίπεδον , πρὸς τὸ κατιδεῖν πόσαις ὀρθαῖς αἱ τοῦ τριγώνου γωνίαι ἴσαι #_)_# , ἀλλὰ καὶ ἀνάπαλιν τὰ συμβεβηκότα συμβάλλεται μέγα μέρος πρὸς τὸ εἰδέναι
τῷ ἀέρι τὰ καλούμενα ξύσματα , ἃ φαίνεται ἐν ταῖς διὰ τῶν θυρίδων ἀκτῖσιν #_)_# , ὧν τὴν μὲν πανσπερμίαν στοιχεῖα λέγει τῆς ὅλης φύσεως ( ὁμοίως δὲ καὶ Λ
 μὲν πανσπερμίαν στοιχεῖα λέγει τῆς ὅλης φύσεως ( ὁμοίως δὲ καὶ Λεύκιππος #_)_# , τούτων δὲ τὰ σφαιροειδῆ ψυχήν , διὰ τὸ μάλιστα διὰ παντὸς δύνασθαι διαδ
τῷ νῷ ὡς δυνάμει τινὶ περὶ τὴν ἀλήθειαν , ἀλλὰ ταὐτὸ λέγει ψυχὴν καὶ νοῦν #_)_# · 404b Ἀναξαγόρας δ ' ἧττον διασαφεῖ περὶ αὐτῶν· πολλαχοῦ μὲν γὰρ τὸ αἴτι
δὲ καὶ ἄλλως , νοῦν μὲν τὸ ἕν , ἐπιστήμην δὲ τὰ δύο ( μοναχῶς γὰρ ἐφ ' ἕν #_)_# , τὸν δὲ τοῦ ἐπιπέδου ἀριθμὸν δόξαν , αἴσθησιν δὲ τὸν τοῦ στερεοῦ. Οἱ μὲν
ς ποδῶν βάδισις , αὕτη δὲ καὶ ἀνθρώπων· οὐχ ὑπάρχει δὲ τοῖς πλωτῆρσι τόδε #_)_# - διχῶς δὴ λεγομένου τοῦ κινεῖσθαι νῦν ἐπισκοποῦμεν περὶ τῆς ψυχῆς εἰ καθ
 αἰσθητική , οὐδ ' οἷον ἡ ἐπιθυμητική· τούτων γὰρ ἡ κίνησις οὐ κυκλοφορία #_)_# · § 13. Ὁ δὲ νοῦς εἷς καὶ συνεχὴς ὥσπερ καὶ ἡ νόησις· ἡ δὲ νόησις τὰ νοήμ
 περιφορὰ νόησις. Ἀεὶ δὲ δὴ τί νοήσει ( δεῖ γάρ , εἴπερ ἀΐδιος ἡ περιφορά #_)_# ; Τῶν μὲν γὰρ πρακτικῶν νοήσεων ἔστι πέρατα ( πᾶσαι γὰρ ἑτέρου χάριν ) , 
ρά ) ; Τῶν μὲν γὰρ πρακτικῶν νοήσεων ἔστι πέρατα ( πᾶσαι γὰρ ἑτέρου χάριν #_)_# , αἱ δὲ θεωρητικαὶ τοῖς λόγοις ὁμοίως ὁρίζονται· λόγος δὲ πᾶς ὁρισμὸς ἢ ἀ
ὶ μέσον καὶ ἄκρον εὐθυποροῦσιν· ἡ δὲ περιφορὰ πάλιν ἐπ ' ἀρχὴν ἀνακάμπτει #_)_# · οἱ δ ' ὁρισμοὶ πάντες πεπερασμένοι. § 16. Ἔτι εἰ ἡ αὐτὴ περιφορὰ πολλάκ
 κινουμένων , τὰ δὲ κατ ' ἀλλοίωσιν ( ποῖα δὲ καὶ πῶς , ἕτερός ἐστι λόγος #_)_# , § 12. Τὸ δὴ λέγειν ὀργίζεσθαι τὴν ψυχὴν ὅμοιον κἂν εἴ τις λέγοι τὴν ψυχ
όδε τι , τὸ δὲ ποσὸν ἢ ποιὸν ἢ καί τινα ἄλλην τῶν διαιρεθεισῶν κατηγοριῶν #_)_# πότερον ἐξ ἁπάντων ἔσται ἡ ψυχὴ ἢ οὔ; Ἀλλ ' οὐ δοκεῖ κοινὰ πάντων εἶναι σ
τὰ τόπον· καίτοι δοκεῖ γε ταύτην μόνην τῶν κινήσεων κινεῖν ἡ ψυχὴ τὸ ζῷον #_)_# · ὁμοίως δὲ καὶ ὅσοι τὸν νοῦν καὶ τὸ αἰσθητικὸν ἐκ τῶν στοιχείων ποιοῦσιν
 κριτὴς γὰρ ἀμφοῖν ὁ κανών , τὸ δὲ καμπύλον οὔθ ' ἑαυτοῦ οὔτε τοῦ εὐθέος. #_)_# § 17. Καὶ ἐν τῷ ὅλῳ δή τινες αὐτὴν μεμῖχθαί φασιν , ὅθεν ἴσως καὶ Θαλῆς ᾠ
 αἰτίαν ἡ ἐν τῷ ἀέρι ψυχὴ τῆς ἐν τοῖς ζῴοις βελτίων ἐστὶ καὶ ἀθανατωτέρα. #_)_# § 20. Συμβαίνει δ ' ἀμφοτέρως ἄτοπον καὶ παράλογον· καὶ γὰρ τὸ λέγειν ζῷο
ρπιον καρποῦ· αἱ δὲ ῥίζαι τῷ στόματι ἀνάλογον· ἄμφω γὰρ ἕλκει τὴν τροφήν. #_)_# Εἰ δή τι κοινὸν ἐπὶ πάσης ψυχῆς δεῖ λέγειν , εἴη ἂν ἐντελέχεια ἡ πρώτη σώ
ὄψις· αὕτη γὰρ οὐσία ὀφθαλμοῦ ἡ κατὰ τὸν λόγον ( ὁ δ ' ὀφθαλμὸς ὕλη ὄψεως #_)_# , ἧς ἀπολειπούσης οὐκέτ ' ὀφθαλμός , πλὴν ὁμωνύμως , καθάπερ ὁ λίθινος κα
επτικὸν δὲ λέγομεν τὸ τοιοῦτον μόριον τῆς ψυχῆς οὗ καὶ τὰ φυόμενα μετέχει #_)_# , τὰ δὲ ζῷα πάντα φαίνεται τὴν ἁπτικὴν αἴσθησιν ἔχοντα· δι ' ἣν δ ' αἰτία
τινὰ τούτων , ἑτέροις δὲ ἓν μόνον ( τοῦτο δὲ ποιεῖ διαφορὰν 414a τῶν ζῴων #_)_# · διὰ τίνα δ ' αἰτίαν , ὕστερον ἐπισκεπτέον. Παραπλήσιον δὲ καὶ περὶ τὰς 
μεν δὲ τὸ μὲν ἐπιστήμην τὸ δὲ ψυχήν , ἑκατέρῳ γὰρ τούτων φαμὲν ἐπίστασθαι #_)_# , ὁμοίως δὲ καὶ [ ᾧ ] ὑγιαίνομεν τὸ μὲν ὑγιείᾳ τὸ δὲ μορίῳ τινὶ τοῦ σώματ
οκεῖ γὰρ ἐν τῷ πάσχοντι καὶ διατιθεμένῳ ἡ τῶν ποιητικῶν ὑπάρχειν ἐνέργεια #_)_# , ἡ ψυχὴ δὲ τοῦτο ᾧ ζῶμεν καὶ αἰσθανόμεθα καὶ διανοούμεθα πρώτως-ὥστε λόγ
μψύχων , οἷον ἐν τετραγώνῳ μὲν τρίγωνον , ἐν αἰσθητικῷ δὲ τὸ θρεπτι- κόν. #_)_# Ὥστε καθ ' ἕκαστον ζητητέον , τίς ἑκάστου ψυχή , οἷον τίς φυτοῦ καὶ τίς ἀ
που ἢ θηρίου. 415a Διὰ τίνα δ ' αἰτίαν τῷ ἐφεξῆς οὕτως ἔχουσι , σκεπτέον. #_)_# Άνευ μὲν γὰρ τοῦ θρεπτικοῦ τὸ αἰσθητικὸν οὐκ ἔστιν· τοῦ δ ' αἰσθητικοῦ χω
τει ὅσα πράττει κατὰ φύσιν ( τὸ δ ' οὗ ἕνεκα διττόν , τὸ μὲν οὗ , τὸ δὲ ᾧ #_)_# . Ἐπεὶ οὖν κοινωνεῖν ἀδυνατεῖ τοῦ ἀεὶ καὶ τοῦ θείου τῇ συνεχείᾳ , διὰ τὸ 
 αἱ ῥίζαι τῶν φυτῶν , εἰ χρὴ τὰ ὄργανα λέγειν ἕτερα καὶ ταὐτὰ τοῖς ἔργοις #_)_# πρὸς δὲ τούτοις τί τὸ συνέχον εἰς τἀναντία φερόμενα τὸ πῦρ καὶ τὴν γῆν; δ
α , τροφή ( σώζει γὰρ τὴν οὐσίαν , καὶ μέχρι τούτου ἔστιν ἕως ἂν τρέφηται #_)_# , καὶ γενέσεως ποιητικόν , οὐ τοῦ τρεφομένου , ἀλλ ' οἷον τὸ τρεφόμενον· 
ὶ ὁρῶν ἀκούειν καὶ ὁρᾶν λέγομεν , κἂν τύχῃ καθεῦδον , καὶ τὸ ἤδη ἐνεργοῦν #_)_# , διχῶς ἂν λέγοιτο καὶ ἡ αἴσθησις , ἡ μὲν ὡς δυνάμει , ἡ δὲ ὡς ἐνεργείᾳ. 
περ ἢ οὐκ ἔστιν ἀλλοιοῦσθαι ( εἰς αὑτὸ γὰρ ἡ ἐπίδοσις καὶ εἰς ἐντελέχειαν #_)_# ἢ ἕτερον γένος ἀλλοιώσεως. Διὸ οὐ καλῶς ἔχει λέγειν τὸ φρονοῦν , ὅταν φρο
 ' ὅλως σῶμα οὐδ ' ἀπορροὴ σώματος οὐδενός ( εἴη γὰρ ἂν σῶμά τι καὶ οὕτως #_)_# , ἀλλὰ πυρὸς ἢ τοιούτου τινὸς παρουσία ἐν τῷ διαφανεῖ· οὔτε γὰρ δύο σώματ
ἷον τὰ πυρώδη φαινόμενα καὶ λάμποντα ( ἀνώνυμα δ ' ἐστὶ ταῦτα ἑνὶ ὀνόματι #_)_# , οἷον μύκης , κρέας , κεφαλαὶ ἰχθύων καὶ λεπίδες καὶ ὀφθαλμοί· ἀλλ ' οὐδ
ν αὐτῷ τὸ χρώματι εἶναι , τὸ κινητικῷ εἶναι τοῦ κατ ' ἐνέργειαν διαφανοῦς #_)_# , ἡ δ ' ἐντελέχεια τοῦ διαφανοῦς φῶς ἐστιν. Σημεῖον δὲ τούτου φανερόν· ἐὰ
σαι ( τοῦτο δ ' ἐστὶν αὐτοῦ μεταξὺ καὶ τῆς ἀκοῆς ἐμποιῆσαι ψόφον ἐνεργείᾳ #_)_# · 2 γίνεται δ ' ὁ κατ ' ἐνέργειαν ψόφος ἀεί τινος πρός τι καὶ ἔν τινι· πλ
νακλᾶται ( οὐδὲ γὰρ ἂν ἐγίνετο πάντῃ φῶς , ἀλλὰ σκότος ἔξω τοῦ ἡλιουμένου #_)_# , ἀλλ ' οὐχ οὕτως ἀνακλᾶται ὥσπερ ἀφ ' ὕδατος ἢ χαλκοῦ ἢ καί τινος ἄλλου 
αίμων ἰχθύες ( καὶ τοῦτ ' εὐλόγως , εἴπερ ἀέρος κίνησίς τίς ἐστιν ὁ ψόφος #_)_# , ἀλλ ' οἱ λεγόμενοι φωνεῖν , οἷον <οἱ> ἐν τῷ Ἀχελῴῳ , ψοφοῦσι τοῖς βραγχ
 καὶ τὴν διάλεκτον , ὧν ἡ μὲν γεῦσις ἀναγκαῖον ( διὸ καὶ πλείοσιν ὑπάρχει #_)_# , ἡ δ ' ἑρμηνεία ἕνεκα τοῦ εὖ , οὕτω καὶ τῷ πνεύματι πρός τε τὴν θερ- μότ
- μότητα τὴν ἐντὸς ὡς ἀναγκαῖον <ὄν> ( τὸ δ ' αἴτιον ἐν ἑτέροις εἰρήσεται #_)_# καὶ πρὸς τὴν φωνὴν ὅπως ὑπάρχῃ τὸ εὖ. 11 Ὄργανον δὲ τῇ ἀναπνοῇ ὁ φάρυγξ· 
τύπτον καὶ μετὰ φαντασίας τινός· σημαντικὸς γὰρ δή τις ψόφος ἐστὶν ἡ φωνή #_)_# · καὶ οὐ τοῦ ἀναπνεομένου ἀέρος ὥσπερ ἡ βήξ , 421a ἀλλὰ τούτῳ τύπτει τὸν 
 ἐν τῷ ὑγρῷ ἀδύνατον. Ἔστι δ ' ἡ ὀσμὴ τοῦ ξηροῦ ( ὥσπερ ὁ χυμὸς τοῦ ὑγροῦ #_)_# , τὸ δὲ ὀσφραντικὸν αἰσθητήριον δυνάμει τοιοῦτον. 422a8 1 Τὸ δὲ γευστόν ἐ
ατοῦ καὶ τοῦ ἀοράτου ( τὸ γὰρ σκότος ἀόρατον , κρίνει δὲ καὶ τοῦτο ἡ ὄψις #_)_# , ἔτι τε τοῦ λίαν λαμπροῦ ( καὶ γὰρ τοῦτο ἀόρατον , ἄλλον δὲ τρόπον τοῦ σ
τε τοῦ λίαν λαμπροῦ ( καὶ γὰρ τοῦτο ἀόρατον , ἄλλον δὲ τρόπον τοῦ σκότους #_)_# , ὁμοίως δὲ καὶ ἡ ἀκοὴ ψόφου τε καὶ σιγῆς , ὧν τὸ μὲν ἀκουστὸν τὸ δ ' οὐκ
ρ γὰρ ὁ μικρὸς ψόφος ἀνήκουστος , τρόπον τινὰ καὶ ὁ μέγας τε καὶ ὁ βίαιος #_)_# , ἀόρατον δὲ τὸ μὲν ὅλως λέγεται , ὥσπερ καὶ ἐπ ' ἄλλων τὸ ἀδύνατον , τὸ 
έρου· ἀλλὰ τοῦ μὲν φαύλη καὶ φθαρτική [ τῆς γεύσεως ] , τοῦ δὲ κατὰ φύσιν #_)_# · 4 ἔστι δὲ κοινὸν ἁφῆς καὶ γεύσεως τὸ ποτόν. Ἐπεὶ δ ' ὑγρὸν τὸ γευστόν ,
ητήριον ( εἰ δὲ καὶ συμφυὲς γένοιτο , θᾶττον ἔτι διικνοῖτ ' ἂν ἡ αἴσθησις #_)_# · 4 διὸ τὸ τοιοῦτον μόριον τοῦ σώματος ἔοικεν οὕτως ἔχειν ὥσπερ ἂν εἰ κύκ
 μᾶλλον ἡμᾶς , ὥσπερ καὶ τὰ ἐν τῷ ὕδατι ζῷα 423b εἰ διερὸν διεροῦ ἅπτεται #_)_# 7 - πότερον οὖν πάντων ὁμοίως ἐστὶν ἡ αἴσθησις , ἢ ἄλλων ἄλλως , καθάπερ 
τερον αὐτῶν εἶναι ἐνεργείᾳ , δυνάμει δ ' ἄμφω ( οὕτω δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων #_)_# , καὶ ἐπὶ τῆς ἁφῆς μήτε θερμὸν μήτε ψυχρόν. 12 Ἔτι δ ' ὥσπερ ὁρατοῦ καὶ ἀ
 ἡ αἴσθησις-ὥσπερ καὶ ἡ συμφωνία καὶ ὁ τόνος κρουομένων σφόδρα τῶν χορδῶν #_)_# , 4 καὶ διὰ τί ποτε τὰ φυτὰ οὐκ αἰσθάνεται , ἔχοντά τι μόριον ψυχικὸν καὶ
ν ψυχικὸν καὶ πάσχοντά τι ὑπὸ τῶν ἁπτῶν ( καὶ γὰρ ψύχεται καὶ θερμαίνεται #_)_# · 424b αἴτιον γὰρ τὸ μὴ ἔχειν μεσότητα , μηδὲ τοιαύτην ἀρχὴν οἵαν τὰ εἴδη
αι οὐθὲν οἷόν τε πάσχειν ὑπ ' ὀσμῆς ( ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων #_)_# · οὐδὲ τῶν δυνατῶν , ἀλλ ' <ἢ> ᾗ αἰσθητικὸν ἕκαστον. Ἅμα δὲ δῆλον καὶ οὕτ
ὶ τὰ πάσχοντα ἀόριστα , καὶ οὐ μένει , οἷον ἀήρ ( ὄζει γὰρ ὥσπερ παθών τι #_)_# ; τί οὖν ἐστι τὸ ὀσμᾶσθαι παρὰ τὸ πάσχειν τι; ἢ τὸ μὲν ὀσμᾶσθαι αἰσθάνεσθ
α παρὰ τὰς πέντε ( λέγω δὲ ταύτας ὄψιν , ἀκοήν , ὄσφρησιν , γεῦσιν , ἁφήν #_)_# , ἐκ τῶνδε πιστεύσειεν ἄν τις. Εἰ γὰρ παντὸς οὗ ἐστὶν αἴσθησις ἁφὴ καὶ νῦ
ιν ἔχομεν ( πάντα γὰρ τὰ τοῦ ἁπτοῦ ᾗ ἁπτὸν πάθη τῇ ἁφῇ ἡμῖν αἰσθητά ἐστιν #_)_# , ἀνάγκη τ ' , εἴπερ ἐκλείπει τις αἴσθησις , καὶ αἰσθητήριόν τι ἡμῖν ἐκλε
ἷον εἰ ἐξ ἀέρος ἐστὶ τὸ αἰσθητήριον , καὶ ἔστιν ὁ ἀὴρ καὶ ψόφου καὶ χρόας #_)_# , εἰ δὲ πλείω 425a τοῦ αὐτοῦ , οἷον χρόας καὶ ἀὴρ καὶ ὕδωρ ( ἄμφω γὰρ δια
 δὲ πλείω 425a τοῦ αὐτοῦ , οἷον χρόας καὶ ἀὴρ καὶ ὕδωρ ( ἄμφω γὰρ διαφανῆ #_)_# , καὶ ὁ τὸ ἕτερον αὐτῶν ἔχων μόνον αἰσθήσεται τοῦ δι ' ἀμφοῖν , 3 τῶν δὲ 
 ἡ μὲν γὰρ κόρη ὕδατος , ἡ δ ' ἀκοὴ ἀέρος , ἡ δ ' ὄσφρησις θατέρου τούτων #_)_# , τὸ δὲ πῦρ ἢ οὐθενὸς ἢ κοινὸν πάντων ( οὐθὲν γὰρ ἄνευ θερμότητος αἰσθητι
ὸ δὲ πῦρ ἢ οὐθενὸς ἢ κοινὸν πάντων ( οὐθὲν γὰρ ἄνευ θερμότητος αἰσθητικόν #_)_# , γῆ δὲ ἢ οὐθενός , ἢ ἐν τῇ ἁφῇ μάλιστα μέμικται ἰδίως , διὸ λείποιτ ' ἂν
δὲ πεπηρωμένων ( φαίνεται γὰρ καὶ ἡ ἀσπάλαξ ὑπὸ τὸ δέρμα ἔχουσα ὀφθαλμούς #_)_# · ὥστ ' εἰ μή τι ἕτερον ἔστι σῶμα , καὶ πάθος ὃ μηθενός ἐστι τῶν ἐνταῦθα 
θανόμεθα , οἷον μέγεθος κινήσει ( ὥστε καὶ σχῆμα· μέγεθος γάρ τι τὸ σχῆμα #_)_# , τὸ δ ' ἠρεμοῦν τῷ μὴ κινεῖσθαι , ὁ δ ' ἀριθμὸς τῇ ἀποφάσει τοῦ συνεχοῦς
οφάσει τοῦ συνεχοῦς , καὶ τοῖς ἰδίοις ( ἑκάστη γὰρ ἓν αἰσθάνεται αἴσθησις #_)_# · ὥστε δῆλον ὅτι ἀδύνατον ὁτουοῦν ἰδίαν αἴσθησιν εἶναι τούτων , οἷον κινή
ι Κλέωνος υἱός , ἀλλ ' ὅτι λευκός , τούτῳ δὲ συμβέβηκεν υἱῷ Κλέωνος εἶναι #_)_# · 7 τῶν δὲ κοινῶν ἤδη ἔχομεν αἴσθησιν κοινήν , οὐ κατὰ συμβεβηκός· οὐκ ἄρ
ἷον χολῆς ὅτι πικρὰ καὶ ξανθή ( οὐ γὰρ δὴ ἑτέρας γε τὸ εἰπεῖν ὅτι ἄμφω ἕν #_)_# · διὸ καὶ ἀπατᾶται , καὶ ἐὰν ᾖ ξανθόν , χολὴν οἴεται εἶναι. 8 Σητήσειε δ 
κουσιν τὸ δὲ ψόφησιν 5 εἰ δή ἐστιν ἡ κίνησις ( καὶ ἡ ποίησις καὶ τὸ πάθος #_)_# ἐν τῷ κινουμένῳ , ἀνάγκη καὶ τὸν ψόφον καὶ τὴν ἀκοὴν τὴν κατ ' ἐνέργειαν 
τερον , οὐ μέντοι ὅτι νῦν ἕτερον , ἀλλ ' οὕτω λέγει , καὶ νῦν καὶ ὅτι νῦν #_)_# · ἅμα ἄρα. Ὥστε ἀχώριστον καὶ ἐν ἀχωρίστῳ χρόνῳ. 13 Ἀλλὰ μὴν ἀδύνατον ἅμα
εἶναι ( ἐν ἀμφοτέροις γὰρ τούτοις κρίνει τι ἡ ψυχὴ καὶ γνωρίζει τῶν ὄντων #_)_# , καὶ οἵ γε ἀρχαῖοι τὸ φρονεῖν καὶ τὸ αἰσθάνεσθαι ταὐτὸν εἶναί φασιν-ὥσπε
 γνωρίζειν· δοκεῖ δὲ καὶ ἡ ἀπάτη καὶ ἡ ἐπιστήμη τῶν ἐναντίων ἡ αὐτὴ εἶναι #_)_# 3 - ὅτι μὲν οὖν οὐ ταὐτόν ἐστι τὸ αἰσθάνεσθαι καὶ τὸ φρονεῖν , φανερόν· τ
ι ποιήσασθαι , ὥσπερ οἱ ἐν τοῖς μνημονικοῖς τιθέμενοι καὶ εἰδωλοποιοῦντες #_)_# , δοξάζειν δ ' οὐκ ἐφ ' ἡμῖν· ἀνάγκη γὰρ ἢ ψεύδεσθαι ἢ ἀληθεύειν. Ἔτι δὲ 
ξῃ μὲν ἕπεται πίστις ( οὐκ ἐνδέχεται γὰρ δοξάζοντα οἷς δοκεῖ μὴ πιστεύειν #_)_# , τῶν δὲ θηρίων οὐθενὶ ὑπάρχει πίστις , φαντασία δὲ πολλοῖς. [ Ἔτι πάσῃ μ
τοῖς συμβεβηκόσιν οἷς ὑπάρχει τὰ ἴδια ( λέγω δ ' οἷον κίνησις καὶ μέγεθος #_)_# [ ἃ συμβέβηκε τοῖς αἰσθητοῖς ] · περὶ ἃ μάλιστα ἤδη ἔστιν ἀπατηθῆναι κατὰ
ὖν μηθὲν ἄλλο ἔχει τὰ εἰρημένα ἢ φαντασία 429a ( τοῦτο δ ' ἐστὶ τὸ λεχθέν #_)_# , ἡ φαντασία ἂν εἴη κίνησις ὑπὸ τῆς αἰσθήσεως τῆς κατ ' ἐνέργειαν γιγνομέ
τὶν ἵνα γνωρίζῃ ( παρεμφαινόμενον γὰρ κωλύει τὸ ἀλλότριον καὶ ἀντιφράττει #_)_# · ὥστε μηδ ' αὐτοῦ εἶναι φύσιν μηδεμίαν ἀλλ ' ἢ ταύτην , ὅτι δυνατός. Ὁ ἄ
ούμενος τῆς ψυχῆς νοῦς ( λέγω δὲ νοῦν ᾧ διανοεῖται καὶ ὑπολαμβάνει ἡ ψυχή #_)_# οὐθέν ἐστιν ἐνεργείᾳ τῶν ὄντων πρὶν νοεῖν· 4 διὸ οὐδὲ μεμῖχθαι εὔλογον αὐ
ι ὁ κατ ' ἐνέργειαν ( τοῦτο δὲ συμβαίνει ὅταν δύνηται ἐνεργεῖν δι ' αὑτοῦ #_)_# , ἔστι μὲν καὶ τότε δυνάμει πως , οὐ μὴν ὁμοίως καὶ πρὶν μαθεῖν ἢ εὑρεῖν·
καὶ ἐφ ' ἑτέρων πολλῶν , ἀλλ ' οὐκ ἐπὶ πάντων· ἐπ ' ἐνίων γὰρ ταὐτόν ἐστι #_)_# , τὸ σαρκὶ εἶναι καὶ σάρκα ἢ ἄλλῳ ἢ ἄλλως ἔχοντι κρίνει· ἡ γὰρ σὰρξ οὐκ ἄ
στιν ( ᾗ γάρ τι κοινὸν ἀμφοῖν ὑπάρχει , τὸ μὲν ποιεῖν δοκεῖ τὸ δὲ πάσχειν #_)_# , 10 ἔτι δ ' εἰ νοητὸς καὶ αὐτός; ἢ γὰρ τοῖς ἄλλοις νοῦς ὑπάρξει , εἰ μὴ 
οὕτως ἐπιστητὸν τὸ αὐτό ἐστιν ( τοῦ δὲ μὴ ἀεὶ νοεῖν τὸ αἴτιον ἐπισκεπτέον #_)_# · ἐν δὲ τοῖς ἔχουσιν ὕλην δυνάμει ἕκαστον ἔστι τῶν νοητῶν. Ὥστ ' ἐκείνοις
ἐκείνοις μὲν οὐχ ὑπάρξει νοῦς ( ἄνευ γὰρ ὕλης δύναμις ὁ νοῦς τῶν τοιούτων #_)_# , ἐκείνῳ δὲ τὸ νοητὸν ὑπάρξει. 4310a10 1 Ἐπεὶ δ ' [ ὥσπερ ] ἐν ἁπάσῃ τῇ φ
σει ἐστὶ [ τι ] τὸ μὲν ὕλη ἑκάστῳ γένει ( τοῦτο δὲ ὃ πάντα δυνάμει ἐκεῖνα #_)_# , ἕτερον δὲ τὸ αἴτιον καὶ ποιητικόν , τῷ ποιεῖν πάντα , οἷον ἡ τέχνη πρὸς
( οὐ μνημονεύομεν δέ , ὅτι τοῦτο μὲν ἀπαθές , ὁ δὲ παθητικὸς νοῦς φθαρτός #_)_# · καὶ ἄνευ τούτου οὐθὲν νοεῖ. 430a27 1 Ἡ μὲν οὖν τῶν ἀδιαιρέτων νόησις ἐν
ιρετὸν ᾗ> ἀδιαίρετον , <οἷον> ὅταν νοῇ τὸ μῆκος ( ἀδιαίρετον γὰρ ἐνεργείᾳ #_)_# , καὶ ἐν χρόνῳ ἀδιαιρέτῳ· ὁμοίως γὰρ ὁ χρόνος διαιρετὸς καὶ ἀδιαίρετος τῷ
πηρώματά ἐστιν ( σημεῖον δ ' ὅτι ἐστὶ γεννητικὰ καὶ ἀκμὴν ἔχει καὶ φθίσιν #_)_# - ὥστ ' εἶχεν ἂν καὶ τὰ ὀργανικὰ μέρη τῆς πορείας. 7 Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τὸ λογ
ς ὄρεξις , ὅταν δὲ κατὰ τὸν λογισμὸν κινῆται , καὶ κατὰ βούλησιν κινεῖται #_)_# , ἡ δ ' ὄρεξις κινεῖ καὶ παρὰ τὸν λογισμόν· ἡ γὰρ ἐπιθυμία ὄρεξίς τίς ἐστ
 γὰρ τὸ ἤδη ἡδὺ καὶ ἁπλῶς ἡδὺ καὶ ἀγαθὸν ἁπλῶς , διὰ τὸ μὴ ὁρᾶν τὸ μέλλον #_)_# , εἴδει μὲν ἓν ἂν εἴη τὸ κινοῦν , τὸ ὀρεκτικόν , ᾗ ὀρεκτικόν-πρῶτον δὲ πά
ὰρ τὸ κινούμενον ᾗ ὀρέγεται , καὶ ἡ ὄρεξις κίνησίς τίς ἐστιν , ἡ ἐνεργείᾳ #_)_# , τὸ δὲ κινούμενον τὸ ζῷον· ᾧ δὲ κινεῖ ὀργάνῳ ἡ ὄρεξις , ἤδη τοῦτο σωματι
ὶ τὸ κοῖλον τὸ μὲν τελευτὴ τὸ δ ' ἀρχή ( διὸ τὸ μὲν ἠρεμεῖ τὸ δὲ κινεῖται #_)_# , λόγῳ μὲν ἕτερα ὄντα , μεγέθει δ ' ἀχώριστα. Πάντα γὰρ ὤσει καὶ ἕλξει κι
εῖν· τὸ μεῖζον γὰρ διώκει· ὥστε δύναται ἓν ἐκ πλειόνων φαντασμάτων ποιεῖν #_)_# . Καὶ αἴτιον τοῦτο τοῦ δόξαν μὴ δοκεῖν ἔχειν , ὅτι τὴν ἐκ συλλογισμοῦ οὐκ
ὸν τοιοῦτον τὸ τοιόνδε πράττειν , ἡ δὲ ὅτι τόδε τοιόνδε , κἀγὼ δὲ τοιόσδε #_)_# , ἢ δὴ αὕτη κινεῖ ἡ δόξα , οὐχ ἡ καθόλου , ἢ ἄμφω , ἀλλ ' ἡ μὲν ἠρεμοῦσα 
τερον· ἡ μὲν γὰρ οὐ μᾶλλον νοήσει , τῷ δ ' οὐθὲν ἔσται μᾶλλον δι ' ἐκεῖνο #_)_# - οὐθὲν ἄρα ἔχει ψυχὴν σῶμα μὴ μόνιμον <ὂν> ἄνευ αἰσθήσεως. 5 ἀλλὰ μὴν εἴ
ἄλλην αἴσθησιν ἔχειν ( τὸ γὰρ σῶμα ἁπτικὸν τὸ ἔμψυχον πᾶν , ὥσπερ εἴρηται #_)_# · τὰ δὲ ἄλλα ἔξω γῆς αἰσθητήρια μὲν ἂν γένοιτο , πάντα δὲ τῷ δι ' ἑτέρου 
ήρια ( ἂν μὴ κατὰ συμβεβηκός , οἷον ἂν ἅμα τῷ ψόφῳ ὦσις γένηται καὶ πληγή #_)_# , καὶ ὑπὸ ὁραμάτων καὶ ὀσμῆς ἕτερα κινεῖται , ἃ τῇ ἁφῇ φθείρει ( καὶ ὁ χυ
φῇ φθείρει ( καὶ ὁ χυμὸς δὲ ᾗ ἅμα συμβαίνει ἁπτικὸν εἶναι , ταύτῃ φθείρει #_)_# , 3 ἡ δὲ τῶν ἁπτῶν ὑπερβολή , οἷον θερμῶν καὶ ψυχρῶν καὶ σκληρῶν , ἀναιρε
                                                                          #_§_# 1. 402a Τῶν καλῶν καὶ τιμίων τὴν εἴδησιν ὑπολαμβάνοντες , μᾶλλον δ ' ἑτέρ
 πάθη τῆς ψυχῆς εἶναι δοκεῖ , τὰ δὲ δι ' ἐκείνην καὶ τοῖς ζῴοις ὑπάρχειν. #_§_# 2. Πάντῃ δὲ πάντως ἐστὶ τῶν χαλεπωτάτων λαβεῖν τινα πίστιν περὶ αὐτῆς. Κα
κ τίνων δεῖ ζητεῖν· ἄλλαι γὰρ ἄλλων ἀρχαί , καθάπερ ἀριθμῶν καὶ ἐπιπέδων. #_§_# 3. Πρῶτον δ ' ἴσως ἀναγκαῖον διελεῖν ἐν τίνι τῶν γενῶν καὶ τί ἐστι , λέγω
ἐν δυνάμει ὄντων ἢ μᾶλλον ἐντελέχειά τις· διαφέρει γὰρ οὔ τι 402b μικρόν. #_§_# 4. Σκεπτέον δὲ καὶ εἰ μεριστὴ ἢ ἀμερής , καὶ πότερον ὁμοειδὴς ἅπασα ψυχὴ 
ς καὶ ζητοῦντες περὶ ψυχῆς περὶ τῆς ἀνθρωπίνης μόνης ἐοίκασιν ἐπισκοπεῖν· #_§_# 5. Ὑλαβητέον δ ' ὅπως μὴ λανθάνῃ πότερον εἷς ὁ λόγος αὐτῆς ἐστι , καθάπερ
ἤτοι οὐθέν ἐστιν ἢ ὕστερον , ὁμοίως δὲ κἂν εἴ τι κοινὸν ἄλλο κατηγοροῖτο· #_§_# 6. Ἔτι δέ , εἰ μὴ πολλαὶ ψυχαὶ ἀλλὰ μόρια , πότερον δεῖ ζητεῖν πρότερον τ
ν νοῦν , καὶ τὸ αἰσθάνεσθαι ἢ τὸ αἰσθητικόν· ὁμοίως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων. #_§_# 7. Εἰ δὲ τὰ ἔργα πρότερον , πάλιν ἄν τις ἀπορήσειεν εἰ τὰ ἀντικείμενα πρό
ούτων ζητητέον , οἷον τὸ αἰσθητὸν τοῦ αἰσθητικοῦ , καὶ τὸ νοητὸν τοῦ νοῦ. #_§_# 8. Ἔοικε δ ' οὐ μόνον τὸ τί ἐστι γνῶναι χρήσιμον εἶναι πρὸς τὸ θεωρῆσαι τ
αι περὶ αὐτῶν εὐμαρές , δῆλον ὅτι διαλεκτικῶς εἴρηνται καὶ κενῶς ἅπαντες. #_§_# 9. Ἀπορίαν δ ' ἔχει καὶ τὰ πάθη τῆς ψυχῆς , πότερόν ἐστι πάντα κοινὰ καὶ 
ς ἢ μὴ ἄνευ φαντασίας , οὐκ ἐνδέχοιτ ' ἂν οὐδὲ τοῦτ ' ἄνευ σώματος εἶναι. #_§_# 10 Εἰ μὲν οὖν ἔστι τι τῶν τῆς ψυχῆς ἔργων ἢ παθημάτων ἴδιον , ἐνδέχοιτ ' 
σίς τις τοῦ τοιουδὶ σώματος ἢ μέρους ἢ δυνάμεως ὑπὸ τοῦδε ἕνεκα τοῦδε " , #_§_# 11. Καὶ διὰ ταῦτα ἤδη φυσικοῦ τὸ θεωρῆσαι περὶ ψυχῆς , ἢ πάσης ἢ τῆς τοια
 <οἷα> θυμὸς καὶ φόβος , καὶ οὐχ ὥσπερ γραμμὴ καὶ ἐπίπεδον. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β ' #_§_# 1. Ἐπισκοποῦντας δὲ περὶ ψυχῆς ἀναγκαῖον , ἅμα διαποροῦντας περὶ ὧν εὐπορ
ς τὰ μὲν καλῶς εἰρημένα λάβωμεν , εἰ δέ τι μὴ καλῶς , τοῦτ ' εὐλαβηθῶμεν. #_§_# 2. Ἀρχὴ δὲ τῆς ζητήσεως προθέσθαι τὰ μάλιστα δοκοῦνθ ' ὑπάρχειν αὐτῇ κατὰ
μὴ ἐνδέχεσθαι κινεῖν ἕτερον , τῶν κινουμένων τι τὴν ψυχὴν ὑπέλαβον εἶναι. #_§_# 3. Ὅθεν Δημόκριτος μὲν 404a πῦρ τι καὶ θερμόν φησιν αὐτὴν εἶναι· ἀπείρων 
είργοντα τὸ συνάγον καὶ πηγνύον· καὶ ζῆν δὲ ἕως ἂν δύνωνται τοῦτο ποιεῖν. #_§_# 4. Ἔοικε δὲ καὶ τὸ παρὰ τῶν Πυθαγορείων λεγόμενον τὴν αὐτὴν ἔχειν διάνοια
ταύτην δ ' ὑφ ' ἑαυτῆς , διὰ τὸ μηθὲν ὁρᾶν κινοῦν ὃ μὴ καὶ αὐτὸ κινεῖται. #_§_# 5. Ὁμοίως δὲ καὶ Ἀναξαγόρας ψυχὴν εἶναι λέγει τὴν κινοῦσαν , καὶ εἴ τις ἄ
 νοῦς πᾶσιν ὁμοίως ὑπάρχειν τοῖς ζῴοις , ἀλλ ' οὐδὲ τοῖς ἀνθρώποις πᾶσιν. #_§_# 6. Ὅσοι μὲν οὖν ἐπὶ τὸ κινεῖσθαι τὸ ἔμψυχον ἀπέβλεψαν , οὗτοι τὸ κινητικώ
 , ἀτὰρ πυρὶ πῦρ ἀΐδηλον , στοργῇ δὲ στοργήν , νεῖκος δέ τε νείκεϊ λυγρῷ· #_§_# 7. Τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ Πλάτων ἐν τῷ Τιμαίῳ τὴν ψυχὴν ἐκ τῶν στοιχείων
 , τὰ δὲ δόξῃ , τὰ δ ' αἰσθήσει· εἴδη δ ' οἱ ἀριθμοὶ οὗτοι τῶν πραγμάτων. #_§_# 8. Ἐπεὶ δὲ καὶ κινητικὸν ἐδόκει ἡ ψυχὴ εἶναι καὶ γνωριστικὸν οὕτως , ἔνιο
ι συνέπλεξαν ἐξ ἀμφοῖν , ἀποφηνάμενοι τὴν ψυχὴν ἀριθμὸν κινοῦνθ ' ἑαυτόν. #_§_# 9. Διαφέρονται δὲ περὶ τῶν ἀρχῶν , τίνες καὶ πόσαι , μάλιστα μὲν οἱ σωματ
υς , 405a τούτοις δ ' οἱ μίξαντες καὶ ἀπ ' ἀμφοῖν τὰς ἀρχὰς ἀποφηνάμενοι. #_§_# 10. Διαφέρονται δὲ καὶ περὶ τοῦ πλήθους· οἱ μὲν γὰρ μίαν οἱ δὲ πλείους λέ
διδόασιν· τὸ γὰρ κινητικὸν τὴν φύσιν τῶν πρώτων ὑπειλήφασιν , οὐκ ἀλόγως. #_§_# 11. Ὅθεν ἔδοξέ τισι πῦρ εἶναι· καὶ γὰρ τοῦτο λεπτομερέστατόν τε καὶ μάλισ
στα τῶν στοιχείων ἀσώματον , ἔτι δὲ κινεῖταί τε καὶ κινεῖ τὰ ἄλλα πρώτως. #_§_# 12. Δημόκριτος δὲ καὶ γλαφυρωτέρως εἴρηκεν ἀποφαινόμενος διὰ τί τούτων ἑκ
ητότατον τὸ σφαιροειδὲς λέγει· τοιοῦτον δ ' εἶναι τόν τε νοῦν καὶ τὸ πῦρ. #_§_# 13. Ἀναξαγόρας δ ' ἔοικε μὲν ἕτερον λέγειν ψυχήν τε καὶ νοῦν , ὥσπερ εἴπο
τῇ αὐτῇ ἀρχῇ , τό τε γινώσκειν καὶ τὸ κινεῖν , λέγων νοῦν κινῆσαι τὸ πᾶν. #_§_# 14. Ἔοικε δὲ καὶ Θαλῆς ἐξ ὧν ἀπομνημονεύουσι κινητικόν τι τὴν ψυχὴν ὑπολα
υχὴν ὑπολαβεῖν , εἴπερ τὴν λίθον ἔφη ψυχὴν ἔχειν , ὅτι τὸν σίδηρον κινεῖ· #_§_# 15. Διογένης δ ' ὥσπερ καὶ ἕτεροί τινες ἀέρα , τοῦτον οἰηθεὶς πάντων λεπτ
, καὶ ἐκ τούτου τὰ λοιπά , γινώσκειν , ᾗ δὲ λεπτότατον , κινητικὸν εἶναι. #_§_# 16. Καὶ Ἡράκλειτος δὲ τὴν ἀρχὴν εἶναί φησι ψυχήν , εἴπερ τὴν ἀναθυμίασιν 
νῳ γινώσκεσθαι· ἐν κινήσει δ ' εἶναι τὰ ὄντα κἀκεῖνος ᾤετο καὶ οἱ πολλοί. #_§_# 17. Παραπλησίως δὲ τούτοις καὶ Ἀλκμαίων ἔοικεν ὑπολαβεῖν περὶ ψυχῆς· φησὶ
α συνεχῶς 405b ἀεί , σελήνην , ἥλιον , τοὺς ἀστέρας καὶ τὸν οὐρανὸν ὅλον. #_§_# 18. Τῶν δὲ φορτικωτέρων καὶ ὕδωρ τινὲς ἀπεφήναντο , καθάπερ Ἵππων· πεισθῆ
οντας τὴν ψυχήν , ὅτι ἡ γονὴ οὐχ αἷμα· ταύτην δ ' εἶναι τὴν πρώτην ψυχήν. #_§_# 19. Τεροι δ ' αἷμα , καθάπερ Κριτίας , τὸ αἰσθάνεσθαι ψυχῆς οἰκειότατον ὑ
φανται , πλὴν εἴ τις αὐτὴν εἴρηκεν ἐκ πάντων εἶναι τῶν στοιχείων ἢ πάντα. #_§_# 20. Ὁρίζονται δὴ πάντες τὴν ψυχὴν τρισὶν ὡς εἰπεῖν , κινήσει , αἰσθήσει ,
· ἐπειδὴ γὰρ ἡ ψυχὴ πάντα γινώσκει , συνιστᾶσιν αὐτὴν ἐκ πασῶν τῶν ἀρχῶν. #_§_# 21. Ὅσοι μὲν οὖν μίαν τινὰ λέγουσιν αἰτίαν καὶ στοιχεῖον ἕν , καὶ τὴν ψυχ
ῦρ ἢ ἀέρα· οἱ δὲ πλείους λέγοντες τὰς ἀρχὰς καὶ τὴν ψυχὴν πλείω ποιοῦσιν. #_§_# 22. Ἀναξαγόρας δὲ μόνος ἀπαθῆ φησιν εἶναι τὸν νοῦν , καὶ κοινὸν οὐθὲν οὐθ
ν ' αἰτίαν , οὔτ ' ἐκεῖνος εἴρηκεν οὔτ ' ἐκ τῶν εἰρημένων συμφανές ἐστιν. #_§_# 23. Ὅσοι δ ' ἐναντιώσεις ποιοῦσιν ἐν ταῖς ἀρχαῖς , καὶ τὴν ψυχὴν ἐκ τῶν ἐ
ρὶ ψυχῆς , καὶ δι ' ἃς αἰτίας λέγουσιν οὕτω , ταῦτ ' ἐστίν. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ ' #_§_# 1. Ἐπισκεπτέον δὲ πρῶτον μὲν περὶ κινήσεως· ἴσως γὰρ οὐ μόνον ψεῦδός ἐστι
ὸ ἢ δυνάμενον κινεῖν , ἀλλ ' ἕν τι τῶν ἀδυνάτων τὸ ὑπάρχειν αὐτῇ κίνησιν. #_§_# 2. Ὅτι μὲν οὖν οὐκ ἀναγκαῖον τὸ κινοῦν καὶ αὐτὸ κινεῖσθαι , πρότερον εἴρη
ἐπισκοποῦμεν περὶ τῆς ψυχῆς εἰ καθ ' αὑτὴν κινεῖται καὶ μετέχει κινήσεως. #_§_# 3. Τεσσάρων δὲ κινήσεων οὐσῶν , φορᾶς ἀλλοιώσεως φθίσεως αὐξήσεως , ἢ μία
 οὐκ ἔστι τόπος αὐτῶν· τῆς δὲ ψυχῆς ἔσται , εἴπερ φύσει κινήσεως μετέχει. #_§_# 4. Ἔτι δ ' εἰ φύσει κινεῖται , κἂν βίᾳ κινηθείη· κἂν εἰ βίᾳ , καὶ φύσει. 
ινήσεις ἔσονται καὶ ἠρεμίαι , οὐδὲ πλάττειν βουλομένοις ῥᾴδιον ἀποδοῦναι. #_§_# 5. Ἔτι δ ' εἰ μὲν ἄνω κινήσεται , πῦρ ἔσται , εἰ δὲ κάτω , γῆ· τούτων γὰρ
 , πῦρ ἔσται , εἰ δὲ κάτω , γῆ· τούτων γὰρ τῶν σωμάτων αἱ κινήσεις αὗται· #_§_# 6. Ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ περὶ τῶν μεταξύ. Ἔτι δ ' ἐπεὶ φαίνεται κινοῦσα τ
ν ἐνδέχοιτ ' ἄν· τούτῳ δ ' ἕποιτ ' ἂν τὸ ἀνίστασθαι τὰ τεθνεῶτα τῶν ζῴων. #_§_# 7. Τὴν δὲ κατὰ συμβεβηκὸς κίνησιν κἂν ὑφ ' ἑτέρου κινοῖτο· ὠσθείη γὰρ ἂν 
δὲ ψυχὴν μάλιστα φαίη τις ἂν ὑπὸ τῶν αἰσθητῶν κινεῖσθαι , εἴπερ κινεῖται. #_§_# 8. Ἀλλὰ μὴν καὶ εἰ κινεῖ γε αὐτὴ αὑτήν , καὶ αὐτὴ κινοῖτ ' ἄν , ὥστ ' εἰ 
εβηκὸς ἑαυτὴν κινεῖ , ἀλλ ' ἐστὶν ἡ κίνησις τῆς οὐσίας αὐτῆς καθ ' αὑτήν. #_§_# 9. Ἔνιοι δὲ καὶ κινεῖν φασι τὴν ψυχὴν τὸ σῶμα ἐν ᾧ ἐστιν , ὡς αὐτὴ κινεῖτ
 , διὰ τὸ πεφυκέναι μηδέποτε μένειν , συνεφέλκειν καὶ κινεῖν τὸ σῶμα πᾶν. #_§_# 10. Ἡμεῖς δ ' ἐρωτήσομεν εἰ καὶ ἠρέμησιν ποιεῖ τοῦτο αὐτό· πῶς δὲ ποιήσει
 φαίνεται κινεῖν ἡ ψυχὴ τὸ ζῷον , ἀλλὰ διὰ προαιρέσεώς τινος καὶ νοήσεως. #_§_# 11. Τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ ὁ Τίμαιος φυσιολογεῖ τὴν ψυχὴν κινεῖν τὸ σῶμα
εἰς ἑπτὰ κύκλους , ὡς οὔσας τὰς τοῦ οὐρανοῦ φορὰς τὰς τῆς ψυχῆς κινήσεις. #_§_# 12. Πρῶτον μὲν οὖν οὐ καλῶς τὸ λέγειν τὴν ψυχὴν μέγεθος εἶναι· τὴν γὰρ το
θητική , οὐδ ' οἷον ἡ ἐπιθυμητική· τούτων γὰρ ἡ κίνησις οὐ κυκλοφορία ) · #_§_# 13. Ὁ δὲ νοῦς εἷς καὶ συνεχὴς ὥσπερ καὶ ἡ νόησις· ἡ δὲ νόησις τὰ νοήματα·
ων δ ' ἤτοι κατὰ μέγεθος ἢ κατὰ στιγμήν , εἰ δεῖ καὶ τοῦτο μόριον εἰπεῖν; #_§_# 14. Εἰ μὲν οὖν κατὰ στιγμήν , αὗται δ ' ἄπειροι , δῆλον ὡς οὐδέποτε διέξε
εἶναι τὸν κύκλον τοῦτον· νοῦ μὲν γὰρ κίνησις νόησις κύ- κλου δὲ περιφορά· #_§_# 15. Εἰ οὖν ἡ νόησις περιφορά , καὶ νοῦς ἂν εἴη ὁ κύκλος οὗ ἡ τοιαύτη περι
ιφορὰ πάλιν ἐπ ' ἀρχὴν ἀνακάμπτει ) · οἱ δ ' ὁρισμοὶ πάντες πεπερασμένοι. #_§_# 16. Ἔτι εἰ ἡ αὐτὴ περιφορὰ πολλάκις , δεήσει πολλάκις νοεῖν τὸ αὐτό. § 17
ι. § 16. Ἔτι εἰ ἡ αὐτὴ περιφορὰ πολλάκις , δεήσει πολλάκις νοεῖν τὸ αὐτό. #_§_# 17. Ἔτι δ ' ἡ νόησις ἔοικεν ἠρεμήσει τινὶ καὶ ἐπιστάσει μᾶλλον ἢ κινήσει·
νὶ καὶ ἐπιστάσει μᾶλλον ἢ κινήσει· τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ ὁ συλλογισμός. #_§_# 18. Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ μακάριόν γε τὸ μὴ 407b ῥᾴδιον ἀλλὰ βίαιον· εἰ δ ' ἐστὶν
λλὰ βίαιον· εἰ δ ' ἐστὶν ἡ κίνησις αὐτῆς ᾗ οὐσία , παρὰ φύσιν ἂν κινοῖτο. #_§_# 19. Ἐπίπονον δὲ καὶ τὸ μεμῖχθαι τῷ σώματι μὴ δυνάμενον ἀπολυθῆναι , καὶ π
ῷ μὴ μετὰ σώματος εἶναι , καθάπερ εἴωθέ τε λέγεσθαι καὶ πολλοῖς συνδοκεῖ. #_§_# 20. Ἄδηλος δὲ καὶ τοῦ κύκλῳ φέρεσθαι τὸν οὐρανὸν ἡ αἰτία· οὔτε γὰρ τῆς ψυ
βεβηκὸς οὕτω κινεῖται , οὔτε τὸ σῶμα αἴτιον , ἀλλ ' ἡ ψυχὴ μᾶλλον ἐκείνῳ. #_§_# 21. Ἀλλὰ μὴν οὐδ ' ὅτι βέλτιον λέγεται· καίτοι γ ' ἐχρῆν διὰ τοῦτο τὸν θε
, ὅτι βέλτιον αὐτῇ τὸ κινεῖσθαι τοῦ μένειν , κινεῖσθαι δ ' οὕτως ἢ ἄλλως. #_§_# 22. Ἐπεὶ δ ' ἐστὶν ἡ τοιαύτη σκέψις ἑτέρων λόγων οἰκειοτέρα , ταύτην μὲν 
ινεῖται τὸ δὲ κινεῖ , τούτων δ ' οὐθὲν ὑπάρχει πρὸς ἄλληλα τοῖς τυχοῦσιν. #_§_# 23. Οἱ δὲ μόνον ἐπιχειροῦσι λέγειν ποῖόν τι ἡ ψυχή , περὶ δὲ τοῦ δεξομένο
 μὲν τέχνην χρῆσθαι τοῖς ὀργάνοις , τὴν δὲ ψυχὴν τῷ σώματι. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ ' #_§_# 1. Καὶ ἄλλη δέ τις δόξα παραδέδοται περὶ ψυχῆς , πιθανὴ μὲν πολλοῖς οὐδεμ
 κρᾶσιν καὶ σύνθεσιν ἐναντίων εἶναι , καὶ τὸ σῶμα συγκεῖσθαι ἐξ ἐναντίων. #_§_# 2. Καίτοι γε ἡ μὲν ἁρμονία λόγος τίς ἐστι τῶν μιχθέντων ἢ σύνθεσις , τὴν 
 τῶν μιχθέντων ἢ σύνθεσις , τὴν δὲ ψυχὴν οὐδέτερον οἷόν τ ' εἶναι τούτων. #_§_# 3. Ἔτι δὲ τὸ κινεῖν οὐκ ἔστιν ἁρμονίας , ψυχῇ δὲ 408a πάντες ἀπονέμουσι τ
ἔστιν ἁρμονίας , ψυχῇ δὲ 408a πάντες ἀπονέμουσι τοῦτο μάλισθ ' ὡς εἰπεῖν. #_§_# 4. Ἁρμόζει δὲ μᾶλλον καθ ' ὑγιείας λέγειν ἁρμονίαν , καὶ ὅλως τῶν σωματικ
αθείη τὰ πάθη καὶ τὰ ἔργα τῆς ψυχῆς ἁρμονίᾳ τινί· χαλεπὸν γὰρ ἐφαρμόζειν. #_§_# 5. Ἔτι δ ' εἰ λέγομεν τὴν ἁρμονίαν εἰς δύο ἀποβλέποντες , κυριώτατα μέν ,
 ὑπολαβεῖν τὸν νοῦν χρὴ σύνθεσιν εἶναι , ἢ καὶ τὸ αἰσθητικὸν ἢ ὀρεκτικόν; #_§_# 6. Ὁμοίως δὲ ἄτοπον καὶ τὸ τὸν λόγον τῆς μίξεως εἶναι τὴν ψυχήν· οὐ γὰρ τ
μὲν ἐκ τῶν στοιχείων μεμιγμένων , ὁ δὲ τῆς μίξεως λόγος ἁρμονία καὶ ψυχή. #_§_# 7. Ἀπαιτήσειε δ ' ἄν τις τοῦτό γε καὶ παρ ' Ἐμπεδοκλέους· ἕκαστον γὰρ αὐτ
τὰ τὸν λόγον , καὶ αὕτη πότερον ὁ λόγος ἐστὶν ἢ παρὰ τὸν λόγον ἕτερόν τι; #_§_# 8. Ταῦτα μὲν οὖν ἔχει τοιαύτας ἀπορίας. Εἰ δ ' ἐστὶν ἕτερον ἡ ψυχὴ τῆς μί
ν ἡ ψυχὴ ὁ λόγος τῆς μίξεως , τί ἐστιν ὃ φθείρεται τῆς ψυχῆς ἀπολιπούσης; #_§_# 9. Ὅτι μὲν οὖν οὔθ ' ἁρμονίαν οἷόν τ ' εἶναι τὴν ψυχὴν οὔτε κύκλῳ περιφέρ
ινεῖσθαι ὑπὸ τῆς ψυχῆς· ἄλλως δ ' οὐχ οἷόν τε κινεῖσθαι κατὰ τόπον αὐτήν. #_§_# 10. Εὐλογώτερον δ ' ἀπορήσειεν ἄν τις περὶ αὐτῆς ὡς 408b κινουμένης , εἰς
τα δὲ πάντα κινήσεις εἶναι δοκοῦσιν. Ὅθεν οἰηθείη τις ἂν αὐτὴν κινεῖσθαι· #_§_# 11. Τὸ δ ' οὐκ ἔστιν ἀναγκαῖον. Εἰ γὰρ καὶ ὅτι μάλιστα τὸ λυπεῖσθαι ἢ χαί
ουμένων , τὰ δὲ κατ ' ἀλλοίωσιν ( ποῖα δὲ καὶ πῶς , ἕτερός ἐστι λόγος ) , #_§_# 12. Τὸ δὴ λέγειν ὀργίζεσθαι τὴν ψυχὴν ὅμοιον κἂν εἴ τις λέγοι τὴν ψυχὴν ὑ
δ ' ἀνάμνησις ἀπ ' ἐκείνης ἐπὶ τὰς ἐν τοῖς αἰσθητηρίοις κινήσεις ἢ μονάς. #_§_# 13. Ὁ δὲ νοῦς ἔοικεν ἐγγίνεσθαι οὐσία τις οὖσα , καὶ οὐ φθείρεσθαι. Μάλισ
ὐ τῷ τὴν ψυχήν τι πεπονθέναι , ἀλλ ' ἐν ᾧ , καθάπερ ἐν μέθαις καὶ νόσοις. #_§_# 14. Καὶ τὸ νοεῖν δὴ καὶ τὸ θεωρεῖν μαραίνεται ἄλλου τινὸς ἔσω φθειρομένου
λὰ τοῦ κοινοῦ , ὃ ἀπόλωλεν· ὁ δὲ νοῦς ἴσως θειότερόν τι καὶ ἀπαθές ἐστιν. #_§_# 15. Ὅτι μὲν οὖν οὐχ οἷόν τε κινεῖσθαι τὴν ψυχήν , φανερὸν ἐκ τούτων· εἰ δ
 φανερὸν ἐκ τούτων· εἰ δ ' ὅλως μὴ κινεῖται , δῆλον ὡς οὐδ ' ὑφ ' ἑαυτῆς. #_§_# 16. Πολὺ δὲ τῶν εἰρημένων ἀλογώτατον τὸ λέγειν ἀριθμὸν εἶναι τὴν ψυχὴν κι
μερῆ καὶ ἀδιάφορον οὖσαν; ᾟ γάρ ἐστι κινητικὴ καὶ κινητή , διαφέρειν δεῖ. #_§_# 17. Ἔτι δ ' ἐπεί φασι κινηθεῖσαν γραμμὴν ἐπίπεδον ποιεῖν , στιγμὴν δὲ γρα
 ἐστι θέσιν ἔχουσα , ὁ δ ' ἀριθμὸς τῆς ψυχῆς ἤδη πού ἐστι καὶ θέσιν ἔχει. #_§_# 18. Ἔτι δ ' ἀριθμοῦ μὲν ἐὰν ἀφέλῃ τις ἀριθμὸν ἢ μονάδα , λείπεται ἄλλος ἀ
ὶ τῶν ζῴων πολλὰ διαιρούμενα ζῇ καὶ δοκεῖ τὴν αὐτὴν ψυχὴν ἔχειν τῷ εἴδει. #_§_# 19. Δόξειε δ ' ἂν οὐθὲν διαφέρειν μονάδας λέγειν ἢ σωμάτια μικρά· καὶ γὰρ
 ἀριθμῷ , ὥστε οὐ τὸ κινοῦν καὶ κινούμενον ἡ ψυχή , ἀλλὰ τὸ κινοῦν μόνον. #_§_# 20. Ἐνδέχεται δὲ δὴ πῶς μονάδα ταύτην εἶναι; Δεῖ γὰρ ὑπάρχειν τινὰ αὐτῇ δ
ῷ αὐτῷ εἶναι , εἰ δύο , καὶ ἄπειρα; Ὧν γὰρ ὁ τόπος ἀδιαίρετος , καὶ αὐτά. #_§_# 21. Εἰ δ ' αἱ ἐν τῷ σώματι στιγμαὶ ὁ ἀριθμὸς ὁ τῆς ψυχῆς , ἢ εἰ ὁ τῶν ἐν 
 ψυχὴν ἔχουσι τὰ σώματα; Στιγμαὶ γὰρ ἐν ἅπασι δοκοῦσιν εἶναι καὶ ἄπειροι. #_§_# 22. Ἔτι δὲ πῶς οἷόν τε χωρίζεσθαι τὰς στιγμὰς καὶ ἀπολύεσθαι τῶν σωμάτων 
τῶν σωμάτων , εἴ γε μὴ διαιροῦνται αἱ γραμμαὶ εἰς στιγμάς; ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε '. #_§_# 1. Συμβαίνει δέ , καθάπερ εἴπομεν , τῇ μὲν ταὐτὸ λέγειν τοῖς σῶμά τι λεπτ
 τις ἀριθμὸς ἐγγίνεται καὶ ἄλλος τις τῶν ὑπαρχουσῶν ἐν τῷ σώματι στιγμῶν· #_§_# 2. Συμβαίνει τε κινεῖσθαι τὸ ζῷον ὑπὸ τοῦ ἀριθμοῦ , καθάπερ καὶ Δημόκριτο
ας φερομένας; Ἀμφοτέρως γὰρ ἀναγκαῖον κινεῖν τὸ ζῷον τῷ κινεῖσθαι ταύτας. #_§_# 3. Τοῖς δὴ συμπλέξασιν εἰς τὸ αὐτὸ κίνησιν καὶ ἀριθμὸν ταῦτά τε συμβαίνει
 τοιαῦτα· ὥσπερ γὰρ εἴπομεν πρότερον , οὐδὲ μαντεύσασθαι ῥᾴδιον ἐξ αὐτῶν. #_§_# 4. Τριῶν δὲ τρόπων παραδεδομένων καθ ' οὓς ὁρίζονται τὴν ψυχήν , οἱ μὲν τ
. Ταῦτα δὲ τίνας ἀπορίας τε καὶ ὑπεναντιώσεις ἔχει , διεληλύθαμεν σχεδόν· #_§_# 5. Λείπεται δ ' ἐπισκέψασθαι πῶς λέγεται τὸ ἐκ τῶν στοιχείων αὐτὴν εἶναι.
α , πολλὰ δὲ καὶ ἕτερα , μᾶλλον δ ' ἴσως ἄπειρα τὸν ἀριθμὸν τὰ ἐκ τούτων. #_§_# 6. Ἐξ ὧν μὲν οὖν ἐστιν ἕκαστον τούτων , ἔστω γινώσκειν τὴν ψυχὴν καὶ αἰσθ
ὲ καὶ τὸ ἀγαθὸν καὶ τὸ μὴ ἀγαθόν· τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ περὶ τῶν ἄλλων. #_§_# 7. Ἔτι δὲ πολλαχῶς λεγομένου τοῦ ὄντος ( σημαίνει γὰρ τὸ μὲν τόδε τι , τὸ
 ποσόν. Τοῖς δὴ λέγουσιν ἐκ πάντων ταῦτά τε καὶ τοιαῦθ ' ἕτερα συμβαίνει. #_§_# 8. Ἄτοπον δὲ καὶ τὸ φάναι μὲν ἀπαθὲς εἶναι τὸ ὅμοιον ὑπὸ τοῦ ὁμοίου , αἰσ
σχειν τι καὶ κινεῖσθαι τιθέασιν· ὁμοίως δὲ καὶ τὸ νοεῖν τε καὶ γινώσκειν. #_§_# 9. Πολλὰς δ ' ἀπορίας καὶ δυσχερείας ἔχοντος τοῦ λέγειν , καθάπερ Ἐμπεδοκ
χες , οὐθενὸς αἰσθάνεσθαι δοκεῖ , ὥστ ' οὐδὲ τῶν ὁμοίων· καίτοι προσῆκεν. #_§_# 10. Ἔτι δ ' ἑκάστῃ τῶν ἀρχῶν ἄγνοια πλείων ἢ σύνεσις ὑπάρξει· γνώσεται μὲ
ίων ἓν οὐ γνωριεῖ , τὸ νεῖκος , τὰ δὲ θνητὰ πάντα· ἐκ πάντων γὰρ ἕκαστον. #_§_# 11. Ὅλως τε διὰ τίν ' αἰτίαν οὐχ ἅπαντα ψυχὴν ἔχει τὰ ὄντα , ἐπειδὴ πᾶν ἤ
 ἢ πλειόνων ἢ πάντων; Ἀναγκαῖον γάρ ἐστιν ἕν τι γινώσκειν ἢ τινὰ ἢ πάντα. #_§_# 12. Ἀπορήσειε δ ' ἄν τις καὶ τί ποτ ' ἐστὶ τὸ ἑνοποιοῦν αὐτά· ὕλῃ γὰρ ἔοι
στατον καὶ κύριον κατὰ φύσιν , τὰ δὲ στοιχεῖά φασι πρῶτα τῶν ὄντων εἶναι. #_§_# 13. Πάντες δὲ καὶ οἱ διὰ τὸ γνωρίζειν καὶ αἰσθάνεσθαι τὰ ὄντα τὴν ψυχὴν ἐ
α [ φορᾶς οὐδ ' ] αἰσθήσεως , καὶ τῶν ζῴων <τὰ> πολλὰ διάνοιαν οὐκ ἔχειν. #_§_# 14. Εἰ δέ τις καὶ ταῦτα παραχωρήσειε καὶ θείη τὸν νοῦν μέρος τι τῆς ψυχῆς
, οὐδ ' ἂν οὕτω λέγοιεν καθόλου περὶ πάσης ψυχῆς οὐδὲ περὶ ὅλης οὐδεμιᾶς. #_§_# 15. Τοῦτο δὲ πέπονθε καὶ ὁ ἐν τοῖς Ὀρφικοῖς καλουμένοις ἔπεσι λόγος· φησὶ
οις , εἴπερ μὴ πάντα ἀναπνέουσιν· τοῦτο δὲ λέληθε τοὺς οὕτως ὑπειληφότας. #_§_# 16. ( Εἰ δὲ δεῖ τὴν ψυχὴν ἐκ τῶν στοιχείων ποιεῖν , οὐθὲν δεῖ ἐξ ἁπάντων·
ριτὴς γὰρ ἀμφοῖν ὁ κανών , τὸ δὲ καμπύλον οὔθ ' ἑαυτοῦ οὔτε τοῦ εὐθέος. ) #_§_# 17. Καὶ ἐν τῷ ὅλῳ δή τινες αὐτὴν μεμῖχθαί φασιν , ὅθεν ἴσως καὶ Θαλῆς ᾠήθ
ς αὐτὴν μεμῖχθαί φασιν , ὅθεν ἴσως καὶ Θαλῆς ᾠήθη πάντα πλήρη θεῶν εἶναι. #_§_# 18. Τοῦτο δ ' ἔχει τινὰς ἀπορίας· διὰ τίνα γὰρ αἰτίαν ἐν μὲν τῷ ἀέρι ἢ τῷ
ῖ ζῷον , ἐν δὲ τοῖς μικτοῖς , καὶ ταῦτα βελτίων ἐν τούτοις εἶναι δοκοῦσα; #_§_# 19. ( Ἐπιζητήσειε δ ' ἄν τις καὶ διὰ τίν ' αἰτίαν ἡ ἐν τῷ ἀέρι ψυχὴ τῆς ἐ
ἰτίαν ἡ ἐν τῷ ἀέρι ψυχὴ τῆς ἐν τοῖς ζῴοις βελτίων ἐστὶ καὶ ἀθανατωτέρα. ) #_§_# 20. Συμβαίνει δ ' ἀμφοτέρως ἄτοπον καὶ παράλογον· καὶ γὰρ τὸ λέγειν ζῷον 
 ἀέρα τῶν παραλογωτέρων ἐστί , καὶ τὸ μὴ λέγειν ζῷα ψυχῆς ἐνούσης ἄτοπον. #_§_# 21. Ὑπολαβεῖν δ ' ἐοίκασιν εἶναι τὴν ψυχὴν ἐν τούτοις ὅτι τὸ ὅλον τοῖς μο
ν οὖν αὐτὴν ἢ ὁμοιομερῆ εἶναι ἢ μὴ ἐνυπάρχειν ἐν ὁτῳοῦν μορίῳ τοῦ παντός. #_§_# 22. Φανερὸν οὖν ἐκ τῶν εἰρημένων ὡς οὔτε τὸ γινώσκειν ὑπάρχει τῇ ψυχῇ διὰ
τῶν στοιχείων εἶναι , οὔτε τὸ κινεῖσθαι αὐτὴν καλῶς οὐδ ' ἀληθῶς λέγεται. #_§_# 23. Ἐπεὶ δὲ τὸ γινώσκειν τῆς ψυχῆς ἐστὶ καὶ τὸ αἰσθάνεσθαί τε καὶ τὸ δοξά
ν τινι τούτων ἐστὶν ἑνὶ ἢ καὶ ἐν πλείοσιν ἢ πᾶσιν , ἢ καὶ ἄλλο τι αἴτιον; #_§_# 24. Λέγουσι δή τινες μεριστὴν αὐτήν , καὶ ἄλλῳ μὲν νοεῖν ἄλλῳ δὲ ἐπιθυμεῖ
λόγος ζητήσει τί τὸ συνέχον ἐκεῖνο , καὶ οὕτω δὴ πρόεισιν ἐπὶ τὸ ἄπειρον. #_§_# 25. Ἀπορήσειε δ ' ἄν τις καὶ περὶ τῶν μορίων αὐτῆς , τίν ' ἔχει δύναμιν ἕ
ικεν ἀδυνάτῳ· ποῖον γὰρ μόριον ἢ πῶς ὁ νοῦς συνέξει , χαλεπὸν καὶ πλάσαι. #_§_# 26. Φαίνεται δὲ καὶ τὰ φυτὰ διαιρούμενα ζῆν καὶ τῶν ζῴων ἔνια τῶν ἐντόμων
 , ἀλλήλοις μὲν ὡς οὐ χωριστὰ ὄντα , τῇ δ ' ὅλῃ ψυχῇ ὡς οὐ διαιρετῇ οὔσῃ. #_§_# 27. Ἔοικε δὲ καὶ ἡ ἐν τοῖς φυτοῖς ἀρχὴ ψυχή τις εἶναι· μόνης γὰρ ταύτης κ
μὲν χωρίζεται τῆς αἰσθητικῆς ἀρχῆς , αἴσθησιν δ ' οὐθὲν ἄνευ ταύτης ἔχει. #_§_# 1 412a3 Τὰ μὲν δὴ ὑπὸ τῶν πρότερον παραδεδομένα περὶ ψυχῆς εἰρήσθω· πάλιν
, πειρώμενοι διορίσαι τί ἐστι ψυχὴ καὶ τίς ἂν εἴη κοινότατος λόγος αὐτῆς. #_§_# 2 Λέγομεν δὴ γένος ἕν τι τῶν ὄντων τὴν οὐσίαν , ταύτης δὲ τὸ μέν , ὡς ὕλη
ἐντελέχεια , καὶ τοῦτο διχῶς , τὸ μὲν ὡς ἐπιστήμη , τὸ δ ' ὡς τὸ θεωρεῖν. #_§_# 3 412a.11 Οὐσίαι δὲ μάλιστ ' εἶναι δοκοῦσι τὰ σώματα , καὶ τούτων τὰ φυσι
 πᾶν σῶμα φυσικὸν μετέχον ζωῆς οὐσία ἂν εἴη , οὐσία δ ' οὕτως ὡς συνθέτη. #_§_# 4 Ἐπεὶ δ ' ἐστὶ καὶ σῶμα καὶ τοιόνδε , ζωὴν γὰρ ἔχον , οὐκ ἂν εἴη σῶμα ἡ 
ει ζωὴν ἔχοντος. Ἡ δ ' οὐσία ἐντελέχεια· τοιούτου ἄρα σώματος ἐντελέχεια. #_§_# 5 Αὕτη δὲ λέγεται διχῶς , ἡ μὲν ὡς ἐπιστήμη , ἡ δ ' ὡς τὸ θεωρεῖν. Φανερὸ
Διὸ ἡ ψυχή ἐστιν ἐντελέχεια ἡ πρώτη σώματος φυσικοῦ δυνάμει ζωὴν ἔχοντος. #_§_# 6 412b Τοιοῦτον δὲ ὃ ἂν ᾖ ὀργανικόν. ( Ὄργανα δὲ καὶ τὰ τῶν φυτῶν μέρη , 
ς ψυχῆς δεῖ λέγειν , εἴη ἂν ἐντελέχεια ἡ πρώτη σώματος φυσικοῦ ὀργανικοῦ. #_§_# 7 Διὸ καὶ οὐ δεῖ ζητεῖν εἰ ἓν ἡ ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα , ὥσπερ οὐδὲ τὸν κηρὸν κ
ὰρ ἓν καὶ τὸ εἶναι ἐπεὶ πλεοναχῶς λέγεται , τὸ κυρίως ἡ ἐντελέχειά ἐστιν. #_§_# 8 Καθόλου μὲν οὖν εἴρηται τί ἐστιν ἡ ψυχή· οὐσία γὰρ ἡ κατὰ τὸν λόγον. Το
υχή , ἀλλὰ φυσικοῦ τοιουδί , ἔχοντος ἀρχὴν κινήσεως καὶ στάσεως ἐν ἑαυτῷ. #_§_# 9 Θεωρεῖν δὲ καὶ ἐπὶ τῶν μερῶν δεῖ τὸ λεχθέν. Εἰ γὰρ ἦν ὁ ὀφθαλμὸς ζῷον ,
έρος , οὕτως ἡ ὅλη αἴσθησις πρὸς τὸ ὅλον σῶμα τὸ αἰσθητικόν , ᾗ τοιοῦτον. #_§_# 10 Ἔστι δὲ οὐ τὸ ἀποβεβληκὸς τὴν ψυχὴν τὸ δυνάμει ὂν ὥστε ζῆν , ἀλλὰ τὸ ἔ
τε ζῆν , ἀλλὰ τὸ ἔχον· τὸ δὲ σπέρμα καὶ ὁ καρπὸς τὸ δυνάμει τοιονδὶ σῶμα. #_§_# 11 Ὡς μὲν οὖν ἡ τμῆσις καὶ ἡ ὅρασις , οὕτω καὶ ἡ ἐγρήγορσις ἐντελέχεια , 
· ἀλλ ' ὥσπερ ὀφθαλμὸς ἡ κόρη καὶ ἡ ὄψις , κἀκεῖ ἡ ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα ζῷον. #_§_# 12 Ὅτι μὲν οὖν οὐκ ἔστιν ἡ ψυχὴ χωριστὴ τοῦ σώματος , ἢ μέρη τινὰ αὐτῆς ,
μεταπεισθέντα , ἢ εἰ ἔτι ἔχει , ἀνάγκη τὴν αὐτὴν ἀληθῆ εἶναι καὶ ψευδῆ. #_†ἀΛΛᾺ_# ψευδὴς ἐγένετο ὅτε λάθοι μεταπεσὸν τὸ πρᾶγμα†. Οὔτ ' ἄρα ἕν τι τούτων ἐ
ν· τῷ ἐναντίῳ γάρ πως γνωρίζει. 6 Δεῖ δὲ δυνάμει εἶναι τὸ γνωρίζον καὶ #_†ἘΝΕΙ͂ΝΑΙ_# ἐν αὐτῷ†. Εἰ δέ τινι μηδὲν ἔστιν ἐναντίον [ τῶν αἰτίων ] , αὐτὸ ἑαυτὸ 
άντῃ τὸ ζῷον ἀκούει , οὐδὲ πάντῃ διέρχεται ὁ ἀήρ· οὐ γὰρ πάντῃ ἔχει ἀέρα #_†ΤῸ_# κινησόμενον μέρος καὶ ἔμψυχον†. Αὐτὸς μὲν δὴ ἄψοφον ὁ ἀὴρ διὰ τὸ εὔθρυπτ
ι κατὰ τὸ τί ἦν εἶναι ἀληθής , καὶ οὐ τὶ κατά τινος· ἀλλ ' ὥσπερ τὸ ὁρᾶν #_†ΤΟΥ͂_# ἰδίου ἀληθές , εἰ δ ' ἄνθρωπος τὸ λευκὸν† ἢ μή , οὐκ ἀληθὲς ἀεί , οὕτως 
στιν ἢ ὅτι ὀλίγιστον ἔχουσα τὸ ψεῦδος. Δεύτερον δὲ τοῦ συμβεβηκέναι ταῦτα #_<Ἃ_# συμβέβηκε τοῖς αἰσθητοῖς>· καὶ ἐνταῦθα ἤδη ἐνδέχετα διαψεύδεσθαι· ὅτι μὲν
έγομεν φάντασμά τι ἡμῖν γίγνεσθαι καὶ μὴ εἴ τι κατὰ μεταφορὰν λέγομεν , #_<ἎΡΑ>_# μία τις ἔστι τούτων δύναμις ἢ ἕξις καθ ' ἃς κρίνομεν καὶ ἀληθεύομεν ἢ ψ
όμενος καὶ ὁ πρακτικός· διαφέρει δὲ τοῦ θεωρητικοῦ τῷ τέλει. Καὶ ἡ ὄρεξις #_<Δ_# '> ἕνεκά του πᾶσα· οὗ γὰρ ἡ ὄρεξις , αὕτη ἀρχὴ τοῦ πρακτικοῦ νοῦ , τὸ δ '
θερμὸν λέγοντες , ὅτι διὰ τοῦτο καὶ τὸ ζῆν ὠνόμασται , οἱ δὲ τὸ ψυχρόν , #_<ΔΙᾺ_# τὸ> διὰ τὴν ἀναπνοὴν καὶ τὴν κατάψυξιν καλεῖσθαι ψυχήν. Τὰ μὲν οὖν παραδ
 ἀδιαίρετον ἐπεὶ διχῶς , ἢ δυνάμει ἢ ἐνεργείᾳ , οὐθὲν κωλύει νοεῖν τὸ #_<ΔΙΑΙΡΕΤῸΝ_# ᾗ> ἀδιαίρετον , <οἷον> ὅταν νοῇ τὸ μῆκος ( ἀδιαίρετον γὰρ ἐνεργείᾳ ) 
ὀσφραντοῦ καὶ ἀνοσφράντου. Ἀνόσφραντον δὲ τὸ μὲν παρὰ τὸ ὅλως ἀδύνατον #_<ΕἾΝΑΙ>_# ἔχειν ὀσμήν , τὸ δὲ μικρὰν ἔχον καὶ φαύλην. Ὁμοίως δὲ καὶ τὸ ἄγευστον 
τι μονάδες καὶ αἱ στιγμαί , ἐν τῷ αὐτῷ ἔσονται αἱ μονάδες· καθέξει γὰρ #_<ἙΚΆΣΤΗ>_# χώραν στιγμῆς. Καίτοι τί κωλύει ἐν τῷ αὐτῷ εἶναι , εἰ δύο , καὶ ἄπειρα
ω δὲ ὡς ὁ ὅρος , καὶ ταῦτα , ἓν τῷ ἀνάλογον καὶ τῷ ἀριθμῷ ὄντα , ἔχει #_<ἙΚΆΤΕΡΟΝ>_# πρὸς ἑκάτερον ὡς ἐκεῖνα πρὸς ἄλληλα· τί γὰρ διαφέρει τὸ ἀπορεῖν πῶς τ
βηκὸς δέ , καὶ οὐχ ᾗ ἐκεῖνα , διαιρετὰ ὃ νοεῖ καὶ ἐν ᾧ χρόνῳ , ἀλλ ' ᾗ #_<ἘΚΕΙ͂ΝΑ>_# ἀδιαίρετα· ἔνεστι γὰρ κἀν τούτοις τι ἀδιαίρετον , ἀλλ ' ἴσως οὐ χωριστ
λος δὲ τὸ γεννῆσαι οἷον αὐτό , εἴη ἂν ἡ πρώτη ψυχὴ γεννητικὴ οἷον αὐτό. #_<ἐΠΕῚ_# δ ' ἔστι τρία , 416b25Α τὸ τρεφόμενον καὶ ᾧ τρέφεται καὶ τὸ τρέφον , τὸ
μὲν οὖν τὸ κινητικὸν ἑνὸς ἀέρος συνεχείᾳ μέχρις ἀκοῆς. Ἀκοῇ δὲ συμφυὴς #_<ἜΣΤΙΝ>_# ἀήρ· διὰ δὲ τὸ ἐν ἀέρι εἶναι , κινουμένου τοῦ ἔξω ὁ εἴσω κινεῖται. Διό
τος ἐντελεχείας. 13 Ἔτι δὲ ἄδηλον εἰ οὕτως ἐντελέχεια τοῦ σώματος ἡ ψυχὴ #_<Ἢ>_# ὥσπερ πλωτὴρ πλοίου. Τύπῳ μὲν οὖν ταύτῃ διωρίσθω καὶ ὑπογεγράφθω περὶ ψυ
ὀσμῆς ( ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ) · οὐδὲ τῶν δυνατῶν , ἀλλ ' #_<Ἢ>_# ᾗ αἰσθητικὸν ἕκαστον. Ἅμα δὲ δῆλον καὶ οὕτως· οὔτε γὰρ φῶς καὶ σκότος οὔ
ησεν , αὕτη δ ' ἕτερον , καὶ ἡ ἀκοὴ ὡςαύτως , τὸ δὲ ἔσχατον ἕν , καὶ μία #_<Ἡ>_# μεσότης , τὸ δ ' εἶναι αὐτῇ πλείω ... 431a.20 4 Τίνι δ ' ἐπικρίνει τί δι
ω τὰ μαθηματικά , οὐ κεχωρισμένα <ὄντα> , ὡς κεχωρισμένα νοεῖ , ὅταν νοῇ #_<ἯΙ>_# ἐκεῖνα. 8 Ὅλως δὲ ὁ νοῦς ἐστιν , ὁ κατ ' ἐνέργειαν , τὰ πράγματα. Ἆρα δ 
 νόησις. 15 Ἀλλ ' ὥσπερ ἣν καλοῦσί τινες στιγμήν , ᾗ μία καὶ δύο , ταύτῃ #_<ΚΑῚ_# ἀδιαίρετος> καὶ διαιρετή. ᾟ μὲν οὖν ἀδιαίρετον , ἓν τὸ κρῖνόν ἐστι καὶ ἅ
κακῷ· ἀλλὰ τῷ γε ἁπλῶς διαφέρει καὶ τινί. 7 Τὰ δὲ ἐν ἀφαιρέσει λεγόμενα #_<ΝΟΕΙ͂>_# ὥσπερ , εἴ <τις> τὸ σιμὸν ᾗ μὲν σιμὸν οὔ , κεχωρισμένως δὲ ᾗ κοῖλον [ ε
περ ἀέρος κίνησίς τίς ἐστιν ὁ ψόφος ) , ἀλλ ' οἱ λεγόμενοι φωνεῖν , οἷον #_<ΟἹ>_# ἐν τῷ Ἀχελῴῳ , ψοφοῦσι τοῖς βραγχίοις ἤ τινι ἑτέρῳ τοιούτῳ , 10 φωνὴ δ '
 ψυχῆς οὕτως ἀχώριστα τῆς φυσικῆς ὕλης τῶν ζῴων , ᾗ γε τοιαῦθ ' ὑπάρχει #_<ΟἿΑ>_# θυμὸς καὶ φόβος , καὶ οὐχ ὥσπερ γραμμὴ καὶ ἐπίπεδον. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β ' § 1.
ἢ δυνάμει ἢ ἐνεργείᾳ , οὐθὲν κωλύει νοεῖν τὸ <διαιρετὸν ᾗ> ἀδιαίρετον , #_<ΟἿΟΝ>_# ὅταν νοῇ τὸ μῆκος ( ἀδιαίρετον γὰρ ἐνεργείᾳ ) , καὶ ἐν χρόνῳ ἀδιαιρέτῳ·
εὖ , οὕτω καὶ τῷ πνεύματι πρός τε τὴν θερ- μότητα τὴν ἐντὸς ὡς ἀναγκαῖον #_<ὌΝ>_# ( τὸ δ ' αἴτιον ἐν ἑτέροις εἰρήσεται ) καὶ πρὸς τὴν φωνὴν ὅπως ὑπάρχῃ τὸ
 οὐθὲν ἔσται μᾶλλον δι ' ἐκεῖνο ) - οὐθὲν ἄρα ἔχει ψυχὴν σῶμα μὴ μόνιμον #_<ὊΝ>_# ἄνευ αἰσθήσεως. 5 ἀλλὰ μὴν εἴγε αἴσθησιν ἔχει , ἀνάγκη τὸ σῶμα εἶναι ἢ ἁ
 τῆς σαρκὸς ἂν ἐνόει ἐν ᾗ τὸ κοῖλον-οὕτω τὰ μαθηματικά , οὐ κεχωρισμένα #_<ὌΝΤΑ>_# , ὡς κεχωρισμένα νοεῖ , ὅταν νοῇ <ᾗ> ἐκεῖνα. 8 Ὅλως δὲ ὁ νοῦς ἐστιν , ὁ
δε τὸ Α. Ἀμφότεροι μὲν οὖν οἱ πρῶτοι , κατὰ δύναμιν ἐπιστήμονες 417a30α #_<ὌΝΤΕΣ_# , ἐνεργείᾳ γίνονται ἐπιστήμονες,> 417a31 ἀλλ ' ὁ μὲν διὰ μαθήσεως ἀλλοι
ὁ δὲ φήσει λίθους καὶ πλίνθους καὶ ξύλα , ἕτερος δ ' ἐν τούτοις τὸ εἶδος #_<ΟὟ>_# ἕνεκα τωνδί. Τίς οὖν ὁ φυσικὸς τούτων; Πότερον ὁ περὶ τὴν ὕλην , τὸν δὲ 
ῶν εἰδῶν ἄνευ τῆς ὕλης. 3 τὸ δὲ ζῷον ἀναγκαῖον αἴσθησιν ἔχειν , 434a30α #_<ΟΥ̓ΔῈ_# ἄνευ ταύτης οἷόν τε οὐθὲν εἶναι ζῷον,> 434a31 εἰ μηθὲν μάτην ποιεῖ ἡ φύ
καὶ κινεῖ ὁτὲ μὲν αὕτη ἐκείνην , ὁτὲ δ ' ἐκείνη ταύτην , ὥσπερ σφαῖρα #_<ΣΦΑΙ͂ΡΑΝ>_# , ἡ ὄρεξις τὴν ὄρεξιν , ὅταν ἀκρασία γένηται· φύσει δὲ ἀεὶ ἡ ἄνω ἀρχι
γὰρ τά τε φυτὰ ζῆν οὐ μετέχοντα [ φορᾶς οὐδ ' ] αἰσθήσεως , καὶ τῶν ζῴων #_<ΤᾺ>_# πολλὰ διάνοιαν οὐκ ἔχειν. § 14. Εἰ δέ τις καὶ ταῦτα παραχωρήσειε καὶ θεί
εῖον εἶναι τὸ γίνεσθαι τὴν αἴσθησιν ἅμα θιγγανομένων. Καὶ γὰρ νῦν εἴ τίς #_<ΤΙ>_# περὶ τὴν σάρκα περιτείνειεν οἷον ὑμένα ποιήσας , ὁμοίως τὴν αἴσθησιν εὐθ
πλῶς διαφέρει καὶ τινί. 7 Τὰ δὲ ἐν ἀφαιρέσει λεγόμενα <νοεῖ> ὥσπερ , εἴ #_<ΤΙΣ>_# τὸ σιμὸν ᾗ μὲν σιμὸν οὔ , κεχωρισμένως δὲ ᾗ κοῖλον [ εἴ τις ] ἐνόει [ ἐ
ὶ τοῦθ ' ὁμοίως ἐν ἅπαντί ἐστι τῷ συνεχεῖ , καὶ χρόνῳ καὶ μήκει. 430b20α #_<τῸ_# δὲ μὴ κατὰ τὸ ποσὸν ἀδιαίρετον ἀλλὰ τῷ εἴδει νοεῖ ἐν ἀδιαιρέτῳ χρόνῳ καὶ
ν συρριζουμένοις διὰ τὸ τὴν γῆν οὕτω φέρεσθαι κατὰ φύσιν , ἄνω δὲ διὰ τὸ #_<ΤῸ>_# πῦρ ὡσαύτως. Οὔτε γὰρ τὸ ἄνω καὶ κάτω καλῶς λαμβάνει ( οὐ γὰρ ταὐτὸ πᾶσι
 δὲ ψυχῆς τὸ αἰσθητικὸν καὶ τὸ ἐπιστημονικὸν δυνάμει ταὐτά ἐστι , τὸ μὲν #_<ΤῸ>_# ἐπιστητὸν τὸ δὲ <τὸ> αἰσθητόν. Ἀνάγκη δ ' ἢ αὐτὰ ἢ τὰ εἴδη εἶναι. Αὐτὰ μ
ὸν καὶ τὸ ἐπιστημονικὸν δυνάμει ταὐτά ἐστι , τὸ μὲν <τὸ> ἐπιστητὸν τὸ δὲ #_<ΤῸ>_# αἰσθητόν. Ἀνάγκη δ ' ἢ αὐτὰ ἢ τὰ εἴδη εἶναι. Αὐτὰ μὲν δὴ οὔ· οὐ γὰρ ὁ λί
 τὸ ποσὸν ἀδιαίρετον ἀλλὰ τῷ εἴδει νοεῖ ἐν ἀδιαιρέτῳ χρόνῳ καὶ ἀδιαιρέτῳ #_<ΤΩΙ>_# τῆς ψυχῆς.> 5 430b20 Ἡ δὲ στιγμὴ καὶ πᾶσα διαίρεσις , καὶ τὸ οὕτως ἀδιαί
συντίθησι. Τὸ γὰρ ψεῦδος ἐν συνθέσει ἀεί· καὶ γὰρ ἂν τὸ λευκὸν μὴ λευκὸν #_<ΦΗ͂Ι_# , τὸ λευκὸν καὶ> τὸ μὴ λευκὸν συνέθηκεν· ἐνδέχεται δὲ καὶ διαίρεσιν φάνα
ν χωρίζεται τῆς αἰσθητικῆς ἀρχῆς , αἴσθησιν δ ' οὐθὲν ἄνευ ταύτης ἔχει. § #_1_# 412a3 Τὰ μὲν δὴ ὑπὸ τῶν πρότερον παραδεδομένα περὶ ψυχῆς εἰρήσθω· πάλιν δ
ὴρ πλοίου. Τύπῳ μὲν οὖν ταύτῃ διωρίσθω καὶ ὑπογεγράφθω περὶ ψυχῆς. 413a11 #_1_# Ἐπεὶ δ ' ἐκ τῶν ἀσαφῶν μὲν φανερωτέρων δὲ γίνεται τὸ σαφὲς καὶ κατὰ τὸν λ
 καὶ λόγος τοῦ δύναμιν ἔχοντος εἶναι τοιούτου , φανερὸν ἐκ τούτων. 414a27 #_1_# Τῶν δὲ δυνάμεων τῆς ψυχῆς αἱ λεχθεῖσαι τοῖς μὲν ὑπάρχουσι πᾶσαι , καθάπερ
ὶ τούτων ἑκάστου λόγος , οὗτος οἰκειότατος καὶ περὶ ψυχῆς , δῆλον. 415a13 #_1_# Ἀναγκαῖον δὲ τὸν μέλλοντα περὶ τούτων σκέψιν ποιεῖσθαι λαβεῖν ἕκαστον αὐτ
 διασαφητέον δ ' ἐστὶν ὕστερον περὶ αὐτῆς ἐν τοῖς οἰκείοις λόγοις. 416b32 #_1_# Διωρισμένων δὲ τούτων λέγωμεν κοινῇ περὶ πάσης αἰσθήσεως. Ἡ δ ' αἴσθησις 
ὲν οὖν οὐχ ὅμοιον ὄν , πεπονθὸς δ ' ὡμοίωται καὶ ἔστιν οἷον ἐκεῖνο. 418a7 #_1_# Λεκτέον δὲ καθ ' ἑκάστην αἴσθησιν περὶ τῶν αἰσθητῶν πρῶτον. Λέγεται δὲ τὸ
ρίως ἐστὶν αἰσθητά , καὶ πρὸς ἃ ἡ οὐσία πέφυκεν ἑκάστης αἰσθήσεως. 418a26 #_1_# Οὗ μὲν οὖν ἐστιν ἡ ὄψις , τοῦτ ' ἐστὶν ὁρατόν , ὁρατὸν δ ' ἐστὶ χρῶμά τε 
σθαι μὴ ἀναπνέοντα. Ἡ δ ' αἰτία καὶ περὶ τούτων ὕστερον λεχθήσεται. 419b4 #_1_# Νῦν δὲ πρῶτον περὶ ψόφου καὶ ἀκοῆς διορίσωμεν. Ἔστι δὲ διττὸς ὁ ψόφος· ὁ 
ἀέρα οὐδ ' ἀναπνέουσιν. Δι ' ἣν μὲν οὖν αἰτίαν , ἕτερός ἐστι λόγος. 421a7 #_1_# Περὶ δὲ ὀσμῆς καὶ ὀσφραντοῦ ἧττον εὐδιόριστόν ἐστι τῶν εἰρημένων· οὐ γὰρ 
χυμὸς τοῦ ὑγροῦ ) , τὸ δὲ ὀσφραντικὸν αἰσθητήριον δυνάμει τοιοῦτον. 422a8 #_1_# Τὸ δὲ γευστόν ἐστιν ἁπτόν τι· καὶ τοῦτ ' αἴτιον τοῦ μὴ εἶναι αἰσθητὸν διὰ
τι τὸ δυνάμει τοιοῦτον , γευστὸν δὲ τὸ ποιητικὸν ἐντελεχείᾳ αὐτοῦ. 422b17 #_1_# Περὶ δὲ τοῦ ἁπτοῦ καὶ περὶ ἁφῆς ὁ αὐτὸς λόγος· εἰ γὰρ ἡ ἁφὴ μὴ μία ἐστὶν 
περ τὰ φθαρτικά. Καθ ' ἑκάστην μὲν οὖν τῶν αἰσθήσεων εἴρηται τύπῳ. 424a17 #_1_# Καθόλου δὲ περὶ πάσης αἰσθήσεως δεῖ λαβεῖν ὅτι ἡ μὲν αἴσθησίς ἐστι τὸ δεκ
ν ὀσμᾶσθαι αἰσθάνεσθαι , ὁ δ ' ἀὴρ παθὼν ταχέως αἰσθητὸς γίνεται; 424b.22 #_1_# Ὅτι δ ' οὐκ ἔστιν αἴσθησις ἑτέρα παρὰ τὰς πέντε ( λέγω δὲ ταύτας ὄψιν , ἀ
 αἰσθητῷ τὰ κοινὰ ὑπάρχει , δῆλον ποιεῖ ὅτι ἄλλο τι ἕκαστον αὐτῶν. 425b12 #_1_# Ἐπεὶ δ ' αἰσθανόμεθα ὅτι ὁρῶμεν καὶ ἀκούομεν , ἀνάγκη ἢ τῇ ὄψει αἰσθάνεσθ
χῆς ᾗ φαμὲν τὸ ζῷον αἰσθητικὸν εἶναι , διωρίσθω τὸν τρόπον τοῦτον. 427a17 #_1_# Ἐπεὶ δὲ δύο διαφοραῖς ὁρίζονται μάλιστα τὴν ψυχήν , κινήσει τε τῇ κατὰ τό
ν οὖν φαντασίας , τί ἐστι καὶ διὰ τί ἐστιν , εἰρήσθω ἐπὶ τοσοῦτον. 429a10 #_1_# Περὶ δὲ τοῦ μορίου τοῦ τῆς ψυχῆς ᾧ γινώσκει τε ἡ ψυχὴ καὶ φρονεῖ , εἴτε χ
ὕλης δύναμις ὁ νοῦς τῶν τοιούτων ) , ἐκείνῳ δὲ τὸ νοητὸν ὑπάρξει. 4310a10 #_1_# Ἐπεὶ δ ' [ ὥσπερ ] ἐν ἁπάσῃ τῇ φύσει ἐστὶ [ τι ] τὸ μὲν ὕλη ἑκάστῳ γένει 
αθές , ὁ δὲ παθητικὸς νοῦς φθαρτός ) · καὶ ἄνευ τούτου οὐθὲν νοεῖ. 430a27 #_1_# Ἡ μὲν οὖν τῶν ἀδιαιρέτων νόησις ἐν τούτοις περὶ ἃ οὐκ ἔστι τὸ ψεῦδος , ἐν
νθρωπος τὸ λευκὸν† ἢ μή , οὐκ ἀληθὲς ἀεί , οὕτως ἔχει ὅσα ἄνευ ὕλης. 431a #_1_# Τὸ δ ' αὐτό ἐστιν ἡ κατ ' ἐνέργειαν ἐπιστήμη τῷ πράγματι. Ἡ δὲ κατὰ δύναμ
εῖν ὄντα αὐτὸν μὴ κεχωρισμένον μεγέθους , ἢ οὔ , σκεπτέον ὕστερον. 431b20 #_1_# Νῦν δέ , περὶ ψυχῆς τὰ λεχθέντα συγκεφαλαιώσαντες , εἴπωμεν πάλιν ὅτι ἡ ψ
σματα εἶναι; ἢ οὐδὲ ταῦτα φαντάσματα , ἀλλ ' οὐκ ἄνευ φαντασμάτων. 432a15 #_1_# Ἐπεὶ δὲ ἡ ψυχὴ κατὰ δύο ὥρισται δυνάμεις ἡ τῶν ζῴων , τῷ τε κριτικῷ , ὃ δ
ῦντες οὐ πράττουσιν ὧν ἔχουσι τὴν ὄρεξιν , ἀλλ ' ἀκολουθοῦσι τῷ νῷ. 433a9 #_1_# Φαίνεται δέ γε δύο ταῦτα κινοῦντα , ἢ ὄρεξις ἢ νοῦς , εἴ τις τὴν φαντασία
α ἢ λογιστικὴ ἢ αἰσθητική. Ταύτης μὲν οὖν καὶ τὰ ἄλλα ζῷα μετέχει. 433b31 #_1_# Σκεπτέον δὲ καὶ περὶ τῶν ἀτελῶν τί τὸ κινοῦν ἐστιν , 434a οἷς ἁφῇ μόνον ὑ
, οὐχ ἡ καθόλου , ἢ ἄμφω , ἀλλ ' ἡ μὲν ἠρεμοῦσα μᾶλλον , ἡ δ ' οὔ. 434a21 #_1_# Τὴν μὲν οὖν θρεπτικὴν ψυχὴν ἀνάγκη πᾶν ἔχειν ὅτι περ ἂν ζῇ καὶ ψυχὴν ἔχῃ 
ῖ , ὥσπερ ἂν εἰ τὸ ἐν τῷ κηρῷ σημεῖον διεδίδοτο μέχρι τοῦ πέρατος. 435a11 #_1_# Ὅτι δ ' οὐχ οἷόν τε ἁπλοῦν εἶναι τὸ τοῦ ζῴου σῶμα , φανερόν , λέγω δ ' οἷ
                                                                          #_1._# 402a Τῶν καλῶν καὶ τιμίων τὴν εἴδησιν ὑπολαμβάνοντες , μᾶλλον δ ' ἑτέραν 
οἷα> θυμὸς καὶ φόβος , καὶ οὐχ ὥσπερ γραμμὴ καὶ ἐπίπεδον. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β ' § #_1._# Ἐπισκοποῦντας δὲ περὶ ψυχῆς ἀναγκαῖον , ἅμα διαποροῦντας περὶ ὧν εὐπορεῖν
 ψυχῆς , καὶ δι ' ἃς αἰτίας λέγουσιν οὕτω , ταῦτ ' ἐστίν. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ ' § #_1._# Ἐπισκεπτέον δὲ πρῶτον μὲν περὶ κινήσεως· ἴσως γὰρ οὐ μόνον ψεῦδός ἐστι τὸ
ὲν τέχνην χρῆσθαι τοῖς ὀργάνοις , τὴν δὲ ψυχὴν τῷ σώματι. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ ' § #_1._# Καὶ ἄλλη δέ τις δόξα παραδέδοται περὶ ψυχῆς , πιθανὴ μὲν πολλοῖς οὐδεμιᾶς
ν σωμάτων , εἴ γε μὴ διαιροῦνται αἱ γραμμαὶ εἰς στιγμάς; ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε '. § #_1._# Συμβαίνει δέ , καθάπερ εἴπομεν , τῇ μὲν ταὐτὸ λέγειν τοῖς σῶμά τι λεπτομε
ἢ μὴ ἄνευ φαντασίας , οὐκ ἐνδέχοιτ ' ἂν οὐδὲ τοῦτ ' ἄνευ σώματος εἶναι. § #_10_# Εἰ μὲν οὖν ἔστι τι τῶν τῆς ψυχῆς ἔργων ἢ παθημάτων ἴδιον , ἐνδέχοιτ ' ἂν 
ος , οὕτως ἡ ὅλη αἴσθησις πρὸς τὸ ὅλον σῶμα τὸ αἰσθητικόν , ᾗ τοιοῦτον. § #_10_# Ἔστι δὲ οὐ τὸ ἀποβεβληκὸς τὴν ψυχὴν τὸ δυνάμει ὂν ὥστε ζῆν , ἀλλὰ τὸ ἔχον
 , καὶ τοῦτο μόνον ἐνδέχεσθαι χωρίζεσθαι , καθάπερ τὸ ἀΐδιον τοῦ φθαρτοῦ. #_10_# Τὰ δὲ λοιπὰ μόρια τῆς ψυχῆς φανερὸν ἐκ τούτων ὅτι οὐκ ἔστι χωριστά , καθά
ς ἁπλοῖς σώμασι ταῦτ ' εἶναι δοκεῖ μάλιστα τὸ μὲν τροφὴ τὸ δὲ τρεφόμενον. #_10_# Ἀπορίαν δ ' ἔχει· φασὶ γὰρ οἱ μὲν τὸ ὅμοιον τῷ ὁμοίῳ τρέφεσθαι , καθάπερ 
 , οἷον <οἱ> ἐν τῷ Ἀχελῴῳ , ψοφοῦσι τοῖς βραγχίοις ἤ τινι ἑτέρῳ τοιούτῳ , #_10_# φωνὴ δ ' ἐστὶ ζῴου ψόφος οὐ τῷ τυχόντι μορίῳ. Ἀλλ ' ἐπεὶ πᾶν ψοφεῖ τύπτον
 δὲ τὴν σάρκα ἐπιτιθεμένων αἰσθάνεται· ὥστε τὸ μεταξὺ τοῦ ἁπτικοῦ ἡ σάρξ. #_10_# Ἁπταὶ μὲν οὖν εἰσὶν αἱ διαφοραὶ τοῦ σώματος ᾗ σῶμα· λέγω δὲ διαφορὰς αἳ τ
ρμαντὸν ἢ ψυκτόν· ἡ δ ' αἴσθησις ὁ λόγος· ὑπερβάλλοντα δὲ λύει ἢ φθείρει. #_10_# Ἑκάστη μὲν οὖν αἴσθησις τοῦ ὑποκειμένου αἰσθητοῦ ἐστίν , ὑπάρχουσα ἐν τῷ 
 Τὸ οὖν φαίνεσθαι ἔσται τὸ δοξάζειν ὅπερ αἰσθάνεται , μὴ κατὰ συμβεβηκός. #_10_# Φαίνεται δέ γε καὶ ψευδῆ , περὶ ὧν ἅμα ὑπόληψιν ἀληθῆ ἔχει , οἷον φαίνετα
 ( ᾗ γάρ τι κοινὸν ἀμφοῖν ὑπάρχει , τὸ μὲν ποιεῖν δοκεῖ τὸ δὲ πάσχειν ) , #_10_# ἔτι δ ' εἰ νοητὸς καὶ αὐτός; ἢ γὰρ τοῖς ἄλλοις νοῦς ὑπάρξει , εἰ μὴ κατ '
, 405a τούτοις δ ' οἱ μίξαντες καὶ ἀπ ' ἀμφοῖν τὰς ἀρχὰς ἀποφηνάμενοι. § #_10._# Διαφέρονται δὲ καὶ περὶ τοῦ πλήθους· οἱ μὲν γὰρ μίαν οἱ δὲ πλείους λέγου
διὰ τὸ πεφυκέναι μηδέποτε μένειν , συνεφέλκειν καὶ κινεῖν τὸ σῶμα πᾶν. § #_10._# Ἡμεῖς δ ' ἐρωτήσομεν εἰ καὶ ἠρέμησιν ποιεῖ τοῦτο αὐτό· πῶς δὲ ποιήσει , 
ῖσθαι ὑπὸ τῆς ψυχῆς· ἄλλως δ ' οὐχ οἷόν τε κινεῖσθαι κατὰ τόπον αὐτήν. § #_10._# Εὐλογώτερον δ ' ἀπορήσειεν ἄν τις περὶ αὐτῆς ὡς 408b κινουμένης , εἰς τὰ
 , οὐθενὸς αἰσθάνεσθαι δοκεῖ , ὥστ ' οὐδὲ τῶν ὁμοίων· καίτοι προσῆκεν. § #_10._# Ἔτι δ ' ἑκάστῃ τῶν ἀρχῶν ἄγνοια πλείων ἢ σύνεσις ὑπάρξει· γνώσεται μὲν γ
 ζῆν , ἀλλὰ τὸ ἔχον· τὸ δὲ σπέρμα καὶ ὁ καρπὸς τὸ δυνάμει τοιονδὶ σῶμα. § #_11_# Ὡς μὲν οὖν ἡ τμῆσις καὶ ἡ ὅρασις , οὕτω καὶ ἡ ἐγρήγορσις ἐντελέχεια , 413
αἰσθάνεσθαι τοῦ δοξάζειν , ὁμοίως δὲ καὶ τῶν ἄλλων ἕκαστον τῶν εἰρημένων. #_11_# Ἔτι δ ' ἐνίοις μὲν τῶν ζῴων ἅπανθ ' ὑπάρχει ταῦτα , τισὶ δὲ τινὰ τούτων ,
π ' ἐκεί- νου αὕτη· ὁ δὲ τέκτων μεταβάλλει μόνον εἰς ἐνέργειαν ἐξ ἀργίας. #_11_# Πότερον δ ' ἐστὶν ἡ τροφὴ τὸ τελευταῖον προσγινόμενον ἢ τὸ πρῶτον , ἔχει 
ὸ δ ' αἴτιον ἐν ἑτέροις εἰρήσεται ) καὶ πρὸς τὴν φωνὴν ὅπως ὑπάρχῃ τὸ εὖ. #_11_# Ὄργανον δὲ τῇ ἀναπνοῇ ὁ φάρυγξ· οὗ δ ' ἕνεκα τὸ μόριόν ἐστι τοῦτο , πνεύμ
όν , ξηρὸν ὑγρόν , περὶ ὧν εἰρήκαμεν πρότερον ἐν τοῖς περὶ τῶν στοιχείων. #_11_# Τὸ δὲ αἰσθητήριον αὐτῶν τὸ ἁπτικόν , καὶ ἐν ᾧ ἡ καλουμένη ἁφὴ ὑπάρχει αἴσ
τινὶ καὶ αἰσθανόμεθα ὅτι διαφέρει. Ἀνάγκη δὴ αἰσθήσει· αἰσθητὰ γάρ ἐστιν. #_11_# ᾟ καὶ δῆλον ὅτι ἡ σὰρξ οὐκ ἔστι τὸ ἔσχατον αἰσθητήριον· ἀνάγκη γὰρ ἂν ἦν 
εσὸν τὸ πρᾶγμα†. Οὔτ ' ἄρα ἕν τι τούτων ἐστὶν οὔτ ' ἐκ τούτων ἡ φαντασία. #_11_# Ἀλλ ' ἐπειδὴ ἔστι κινηθέντος τουδὶ κινεῖσθαι ἕτερον ὑπὸ τούτου , ἡ δὲ φαν
ὸ νοητὸν εἴδει , ἢ μεμιγμένον τι ἕξει , ὃ ποιεῖ νοητὸν αὐτὸν ὥσπερ τἆλλα. #_11_# Ἢ τὸ μὲν πάσχειν κατὰ κοινόν τι διῄρηται πρότερον , ὅτι δυνάμει πώς ἐστι 
 τις τοῦ τοιουδὶ σώματος ἢ μέρους ἢ δυνάμεως ὑπὸ τοῦδε ἕνεκα τοῦδε " , § #_11._# Καὶ διὰ ταῦτα ἤδη φυσικοῦ τὸ θεωρῆσαι περὶ ψυχῆς , ἢ πάσης ἢ τῆς τοιαύτη
όασιν· τὸ γὰρ κινητικὸν τὴν φύσιν τῶν πρώτων ὑπειλήφασιν , οὐκ ἀλόγως. § #_11._# Ὅθεν ἔδοξέ τισι πῦρ εἶναι· καὶ γὰρ τοῦτο λεπτομερέστατόν τε καὶ μάλιστα 
ίνεται κινεῖν ἡ ψυχὴ τὸ ζῷον , ἀλλὰ διὰ προαιρέσεώς τινος καὶ νοήσεως. § #_11._# Τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ ὁ Τίμαιος φυσιολογεῖ τὴν ψυχὴν κινεῖν τὸ σῶμα· τ
δὲ πάντα κινήσεις εἶναι δοκοῦσιν. Ὅθεν οἰηθείη τις ἂν αὐτὴν κινεῖσθαι· § #_11._# Τὸ δ ' οὐκ ἔστιν ἀναγκαῖον. Εἰ γὰρ καὶ ὅτι μάλιστα τὸ λυπεῖσθαι ἢ χαίρει
 ἓν οὐ γνωριεῖ , τὸ νεῖκος , τὰ δὲ θνητὰ πάντα· ἐκ πάντων γὰρ ἕκαστον. § #_11._# Ὅλως τε διὰ τίν ' αἰτίαν οὐχ ἅπαντα ψυχὴν ἔχει τὰ ὄντα , ἐπειδὴ πᾶν ἤτοι
ἀλλ ' ὥσπερ ὀφθαλμὸς ἡ κόρη καὶ ἡ ὄψις , κἀκεῖ ἡ ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα ζῷον. § #_12_# Ὅτι μὲν οὖν οὐκ ἔστιν ἡ ψυχὴ χωριστὴ τοῦ σώματος , ἢ μέρη τινὰ αὐτῆς , εἰ
ὰ μὲν γὰρ ἔχει πάσας , τὰ δὲ τινάς , τὰ δὲ μίαν τὴν ἀναγκαιοτάτην , ἁφήν. #_12_# Ἐπεὶ δὲ ᾧ ζῶμεν καὶ αἰσθανόμεθα διχῶς λέγεται , καθάπερ ᾧ ἐπιστάμεθα ( λέ
. Ὥστε φανερὸν ὅτι λέγουσί τινα τρόπον ἀμφότεροι καὶ ὀρθῶς καὶ οὐκ ὀρθῶς. #_12_# 416b9 Ἐπεὶ δ ' οὐθὲν τρέφεται μὴ μετέχον ζωῆς , τὸ ἔμψυχον ἂν εἴη σῶμα τὸ
 ἀέρος ὥσπερ ἡ βήξ , 421a ἀλλὰ τούτῳ τύπτει τὸν ἐν τῇ ἀρτηρίᾳ πρὸς αὐτήν. #_12_# Σημεῖον δὲ τὸ μὴ δύνασθαι φωνεῖν ἀναπνέοντα μηδ ' ἐκπνέοντα , ἀλλὰ κατέχο
( οὕτω δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ) , καὶ ἐπὶ τῆς ἁφῆς μήτε θερμὸν μήτε ψυχρόν. #_12_# Ἔτι δ ' ὥσπερ ὁρατοῦ καὶ ἀοράτου ἦν πως ἡ ὄψις , ὁμοίως δὲ καὶ αἱ λοιπαὶ 
 λευκοῦ· λέγει ἄρα τὸ αὐτό· ὥστε ὡς λέγει , οὕτω καὶ νοεῖ καὶ αἰσθάνεται- #_12_# ὅτι μὲν οὖν οὐχ οἷόν τε κεχωρισμένοις κρίνειν τὰ κεχωρισμένα , δῆλον· ὅτι
τ ' αὐτὴν καὶ ποιεῖν καὶ πάσχειν τὸ ἔχον , καὶ εἶναι καὶ ἀληθῆ καὶ ψευδῆ. #_12_# Τοῦτο δὲ συμβαίνει διὰ τάδε· ἡ αἴσθησις τῶν μὲν ἰδίων ἀληθής ἐστιν ἢ ὅτι 
είῳ ᾧ μηθὲν ἐνυπάρχει ἐντελεχείᾳ γεγραμμένον· ὅπερ συμβαίνει ἐπὶ τοῦ νοῦ. #_12_# Καὶ αὐτὸς δὲ νοητός ἐστιν ὥσπερ τὰ νοητά. Ἐπὶ μὲν γὰρ τῶν ἄνευ ὕλης τὸ αὐ
 τῶν στοιχείων ἀσώματον , ἔτι δὲ κινεῖταί τε καὶ κινεῖ τὰ ἄλλα πρώτως. § #_12._# Δημόκριτος δὲ καὶ γλαφυρωτέρως εἴρηκεν ἀποφαινόμενος διὰ τί τούτων ἑκάτε
 ἑπτὰ κύκλους , ὡς οὔσας τὰς τοῦ οὐρανοῦ φορὰς τὰς τῆς ψυχῆς κινήσεις. § #_12._# Πρῶτον μὲν οὖν οὐ καλῶς τὸ λέγειν τὴν ψυχὴν μέγεθος εἶναι· τὴν γὰρ τοῦ π
ένων , τὰ δὲ κατ ' ἀλλοίωσιν ( ποῖα δὲ καὶ πῶς , ἕτερός ἐστι λόγος ) , § #_12._# Τὸ δὴ λέγειν ὀργίζεσθαι τὴν ψυχὴν ὅμοιον κἂν εἴ τις λέγοι τὴν ψυχὴν ὑφαί
πλειόνων ἢ πάντων; Ἀναγκαῖον γάρ ἐστιν ἕν τι γινώσκειν ἢ τινὰ ἢ πάντα. § #_12._# Ἀπορήσειε δ ' ἄν τις καὶ τί ποτ ' ἐστὶ τὸ ἑνοποιοῦν αὐτά· ὕλῃ γὰρ ἔοικε 
ὴν ἀλλ ' ἔνιά γε οὐθὲν κωλύει , διὰ τὸ μηθενὸς εἶναι σώματος ἐντελεχείας. #_13_# Ἔτι δὲ ἄδηλον εἰ οὕτως ἐντελέχεια τοῦ σώματος ἡ ψυχὴ <ἢ> ὥσπερ πλωτὴρ πλο
ρώτως-ὥστε λόγος τις ἂν εἴη καὶ εἶδος , ἀλλ ' οὐχ ὕλη καὶ τὸ ὑποκείμενον. #_13_# Τριχῶς γὰρ λεγομένης τῆς οὐσίας , καθάπερ εἴπομεν , ὧν τὸ μὲν εἶδος , τὸ 
 ᾗ ἔμψυχον , ὥστε καὶ ἡ τροφὴ πρὸς ἔμψυχόν ἐστι , καὶ οὐ κατὰ συμβεβηκός. #_13_# Ἔστι δ ' ἕτερον τροφῇ καὶ αὐξητικῷ εἶναι· ᾗ μὲν γὰρ ποσόν τι τὸ ἔμψυχον ,
 , καὶ νῦν καὶ ὅτι νῦν ) · ἅμα ἄρα. Ὥστε ἀχώριστον καὶ ἐν ἀχωρίστῳ χρόνῳ. #_13_# Ἀλλὰ μὴν ἀδύνατον ἅμα τὰς ἐναντίας κινήσεις κινεῖσθαι τὸ αὐτὸ ᾗ ἀδιαίρετο
τοῖς αἰσθητοῖς ] · περὶ ἃ μάλιστα ἤδη ἔστιν ἀπατηθῆναι κατὰ τὴν αἴσθησιν. #_13_# Ἡ δὲ κίνησις ἡ ὑπὸ τῆς ἐνεργείας τῆς αἰσθήσεως γινομένη διοίσει , ἡ ἀπὸ τ
τατον τὸ σφαιροειδὲς λέγει· τοιοῦτον δ ' εἶναι τόν τε νοῦν καὶ τὸ πῦρ. § #_13._# Ἀναξαγόρας δ ' ἔοικε μὲν ἕτερον λέγειν ψυχήν τε καὶ νοῦν , ὥσπερ εἴπομεν
ική , οὐδ ' οἷον ἡ ἐπιθυμητική· τούτων γὰρ ἡ κίνησις οὐ κυκλοφορία ) · § #_13._# Ὁ δὲ νοῦς εἷς καὶ συνεχὴς ὥσπερ καὶ ἡ νόησις· ἡ δὲ νόησις τὰ νοήματα· τα
 ἀνάμνησις ἀπ ' ἐκείνης ἐπὶ τὰς ἐν τοῖς αἰσθητηρίοις κινήσεις ἢ μονάς. § #_13._# Ὁ δὲ νοῦς ἔοικεν ἐγγίνεσθαι οὐσία τις οὖσα , καὶ οὐ φθείρεσθαι. Μάλιστα 
τον καὶ κύριον κατὰ φύσιν , τὰ δὲ στοιχεῖά φασι πρῶτα τῶν ὄντων εἶναι. § #_13._# Πάντες δὲ καὶ οἱ διὰ τὸ γνωρίζειν καὶ αἰσθάνεσθαι τὰ ὄντα τὴν ψυχὴν ἐκ τ
ώματος εἶναι μήτε σῶμά τι ἡ ψυχή· σῶμα μὲν γὰρ οὐκ ἔστι , σώματος δέ τι , #_14_# καὶ διὰ τοῦτο ἐν σώματι ὑπάρχει , καὶ ἐν σώματι τοιούτῳ , καὶ οὐχ ὥσπερ ο
, ἡ δὲ τροφὴ παρασκευάζει ἐνεργεῖν· διὸ στερηθὲν τροφῆς οὐ δύναται εἶναι. #_14_# [ Ἐπεὶ δ ' ἔστι τρία , τὸ τρεφόμενον καὶ ᾧ τρέφεται καὶ τὸ τρέφον , τὸ μὲ
ᾗ ἀδιαίρετον· τῷ εἶναι μὲν γὰρ διαιρετόν , τόπῳ δὲ καὶ ἀριθμῷ ἀδιαίρετον. #_14_# Ἢ οὐχ οἷόν τε; δυνάμει μὲν γὰρ τὸ αὐτὸ καὶ ἀδιαίρετον τἀναντία , τῷ δ ' ε
 φαντασία ἂν εἴη κίνησις ὑπὸ τῆς αἰσθήσεως τῆς κατ ' ἐνέργειαν γιγνομένη. #_14_# Ἐπεὶ δ ' ἡ ὄψις μάλιστα αἴσθησίς ἐστι , καὶ τὸ ὄνομα ἀπὸ τοῦ φάους εἴληφε
αὐτῇ ἀρχῇ , τό τε γινώσκειν καὶ τὸ κινεῖν , λέγων νοῦν κινῆσαι τὸ πᾶν. § #_14._# Ἔοικε δὲ καὶ Θαλῆς ἐξ ὧν ἀπομνημονεύουσι κινητικόν τι τὴν ψυχὴν ὑπολαβεῖ
δ ' ἤτοι κατὰ μέγεθος ἢ κατὰ στιγμήν , εἰ δεῖ καὶ τοῦτο μόριον εἰπεῖν; § #_14._# Εἰ μὲν οὖν κατὰ στιγμήν , αὗται δ ' ἄπειροι , δῆλον ὡς οὐδέποτε διέξεισι
ῷ τὴν ψυχήν τι πεπονθέναι , ἀλλ ' ἐν ᾧ , καθάπερ ἐν μέθαις καὶ νόσοις. § #_14._# Καὶ τὸ νοεῖν δὴ καὶ τὸ θεωρεῖν μαραίνεται ἄλλου τινὸς ἔσω φθειρομένου , 
 φορᾶς οὐδ ' ] αἰσθήσεως , καὶ τῶν ζῴων <τὰ> πολλὰ διάνοιαν οὐκ ἔχειν. § #_14._# Εἰ δέ τις καὶ ταῦτα παραχωρήσειε καὶ θείη τὸν νοῦν μέρος τι τῆς ψυχῆς , 
ἐν τίνι καὶ ποίῳ , καίπερ οὐδὲ φαινομένου τοῦ τυχόντος δέχεσθαι τὸ τυχόν. #_15_# Οὕτω δὲ γίνεται καὶ κατὰ λόγον· ἑκάστου γὰρ ἡ ἐντελέχεια ἐν τῷ δυνάμει ὑπ
 ψυχή , τὸ δὲ τρεφόμενον τὸ ἔχον ταύτην σῶμα , ᾧ δὲ τρέφεται , ἡ τροφή. ] #_15_# Ἐπεὶ δὲ ἀπὸ τοῦ τέλους ἅπαντα προσαγορεύειν δίκαιον , τέλος δὲ τὸ γεννῆσα
, ὥστ ' οὐδὲ τὰ εἴδη πάσχειν αὐτῶν , εἰ τοιοῦτον ἡ αἴσθησις καὶ ἡ νόησις. #_15_# Ἀλλ ' ὥσπερ ἣν καλοῦσί τινες στιγμήν , ᾗ μία καὶ δύο , ταύτῃ <καὶ ἀδιαίρε
τι , καὶ τὸ ὄνομα ἀπὸ τοῦ φάους εἴληφεν , ὅτι ἄνευ φωτὸς οὐκ ἔστιν ἰδεῖν. #_15_# Καὶ διὰ τὸ ἐμμένειν καὶ ὁμοίας εἶναι ταῖς αἰσθήσεσι , πολλὰ κατ ' αὐτὰς π
ν ὑπολαβεῖν , εἴπερ τὴν λίθον ἔφη ψυχὴν ἔχειν , ὅτι τὸν σίδηρον κινεῖ· § #_15._# Διογένης δ ' ὥσπερ καὶ ἕτεροί τινες ἀέρα , τοῦτον οἰηθεὶς πάντων λεπτομε
αι τὸν κύκλον τοῦτον· νοῦ μὲν γὰρ κίνησις νόησις κύ- κλου δὲ περιφορά· § #_15._# Εἰ οὖν ἡ νόησις περιφορά , καὶ νοῦς ἂν εἴη ὁ κύκλος οὗ ἡ τοιαύτη περιφορ
τοῦ κοινοῦ , ὃ ἀπόλωλεν· ὁ δὲ νοῦς ἴσως θειότερόν τι καὶ ἀπαθές ἐστιν. § #_15._# Ὅτι μὲν οὖν οὐχ οἷόν τε κινεῖσθαι τὴν ψυχήν , φανερὸν ἐκ τούτων· εἰ δ ' 
ὐδ ' ἂν οὕτω λέγοιεν καθόλου περὶ πάσης ψυχῆς οὐδὲ περὶ ὅλης οὐδεμιᾶς. § #_15._# Τοῦτο δὲ πέπονθε καὶ ὁ ἐν τοῖς Ὀρφικοῖς καλουμένοις ἔπεσι λόγος· φησὶ γὰ
η ψυχή , τὸ δὲ τρεφόμενον τὸ ἔχον ταύτην σῶμα , ᾧ δὲ τρέφεται , ἡ τροφή.> #_16_# Ἔστι δὲ ᾧ τρέφει διττόν , ὥσπερ καὶ ᾧ κυβερνᾷ καὶ ἡ χεὶρ καὶ τὸ πηδά- λιο
αὶ ἐκ τούτου τὰ λοιπά , γινώσκειν , ᾗ δὲ λεπτότατον , κινητικὸν εἶναι. § #_16._# Καὶ Ἡράκλειτος δὲ τὴν ἀρχὴν εἶναί φησι ψυχήν , εἴπερ τὴν ἀναθυμίασιν , ἐ
ρὰ πάλιν ἐπ ' ἀρχὴν ἀνακάμπτει ) · οἱ δ ' ὁρισμοὶ πάντες πεπερασμένοι. § #_16._# Ἔτι εἰ ἡ αὐτὴ περιφορὰ πολλάκις , δεήσει πολλάκις νοεῖν τὸ αὐτό. § 17. Ἔ
νερὸν ἐκ τούτων· εἰ δ ' ὅλως μὴ κινεῖται , δῆλον ὡς οὐδ ' ὑφ ' ἑαυτῆς. § #_16._# Πολὺ δὲ τῶν εἰρημένων ἀλογώτατον τὸ λέγειν ἀριθμὸν εἶναι τὴν ψυχὴν κινοῦ
 , εἴπερ μὴ πάντα ἀναπνέουσιν· τοῦτο δὲ λέληθε τοὺς οὕτως ὑπειληφότας. § #_16._# ( Εἰ δὲ δεῖ τὴν ψυχὴν ἐκ τῶν στοιχείων ποιεῖν , οὐθὲν δεῖ ἐξ ἁπάντων· ἱκ
γινώσκεσθαι· ἐν κινήσει δ ' εἶναι τὰ ὄντα κἀκεῖνος ᾤετο καὶ οἱ πολλοί. § #_17._# Παραπλησίως δὲ τούτοις καὶ Ἀλκμαίων ἔοικεν ὑπολαβεῖν περὶ ψυχῆς· φησὶ γὰ
§ 16. Ἔτι εἰ ἡ αὐτὴ περιφορὰ πολλάκις , δεήσει πολλάκις νοεῖν τὸ αὐτό. § #_17._# Ἔτι δ ' ἡ νόησις ἔοικεν ἠρεμήσει τινὶ καὶ ἐπιστάσει μᾶλλον ἢ κινήσει· τὸ
ῆ καὶ ἀδιάφορον οὖσαν; ᾟ γάρ ἐστι κινητικὴ καὶ κινητή , διαφέρειν δεῖ. § #_17._# Ἔτι δ ' ἐπεί φασι κινηθεῖσαν γραμμὴν ἐπίπεδον ποιεῖν , στιγμὴν δὲ γραμμή
ὴς γὰρ ἀμφοῖν ὁ κανών , τὸ δὲ καμπύλον οὔθ ' ἑαυτοῦ οὔτε τοῦ εὐθέος. ) § #_17._# Καὶ ἐν τῷ ὅλῳ δή τινες αὐτὴν μεμῖχθαί φασιν , ὅθεν ἴσως καὶ Θαλῆς ᾠήθη π
υνεχῶς 405b ἀεί , σελήνην , ἥλιον , τοὺς ἀστέρας καὶ τὸν οὐρανὸν ὅλον. § #_18._# Τῶν δὲ φορτικωτέρων καὶ ὕδωρ τινὲς ἀπεφήναντο , καθάπερ Ἵππων· πεισθῆναι
καὶ ἐπιστάσει μᾶλλον ἢ κινήσει· τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ ὁ συλλογισμός. § #_18._# Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ μακάριόν γε τὸ μὴ 407b ῥᾴδιον ἀλλὰ βίαιον· εἰ δ ' ἐστὶν ἡ 
τι θέσιν ἔχουσα , ὁ δ ' ἀριθμὸς τῆς ψυχῆς ἤδη πού ἐστι καὶ θέσιν ἔχει. § #_18._# Ἔτι δ ' ἀριθμοῦ μὲν ἐὰν ἀφέλῃ τις ἀριθμὸν ἢ μονάδα , λείπεται ἄλλος ἀριθ
ὐτὴν μεμῖχθαί φασιν , ὅθεν ἴσως καὶ Θαλῆς ᾠήθη πάντα πλήρη θεῶν εἶναι. § #_18._# Τοῦτο δ ' ἔχει τινὰς ἀπορίας· διὰ τίνα γὰρ αἰτίαν ἐν μὲν τῷ ἀέρι ἢ τῷ πυ
ας τὴν ψυχήν , ὅτι ἡ γονὴ οὐχ αἷμα· ταύτην δ ' εἶναι τὴν πρώτην ψυχήν. § #_19._# Τεροι δ ' αἷμα , καθάπερ Κριτίας , τὸ αἰσθάνεσθαι ψυχῆς οἰκειότατον ὑπολ
 βίαιον· εἰ δ ' ἐστὶν ἡ κίνησις αὐτῆς ᾗ οὐσία , παρὰ φύσιν ἂν κινοῖτο. § #_19._# Ἐπίπονον δὲ καὶ τὸ μεμῖχθαι τῷ σώματι μὴ δυνάμενον ἀπολυθῆναι , καὶ προσ
ῶν ζῴων πολλὰ διαιρούμενα ζῇ καὶ δοκεῖ τὴν αὐτὴν ψυχὴν ἔχειν τῷ εἴδει. § #_19._# Δόξειε δ ' ἂν οὐθὲν διαφέρειν μονάδας λέγειν ἢ σωμάτια μικρά· καὶ γὰρ ἐκ
ῷον , ἐν δὲ τοῖς μικτοῖς , καὶ ταῦτα βελτίων ἐν τούτοις εἶναι δοκοῦσα; § #_19._# ( Ἐπιζητήσειε δ ' ἄν τις καὶ διὰ τίν ' αἰτίαν ἡ ἐν τῷ ἀέρι ψυχὴ τῆς ἐν τ
πειρώμενοι διορίσαι τί ἐστι ψυχὴ καὶ τίς ἂν εἴη κοινότατος λόγος αὐτῆς. § #_2_# Λέγομεν δὴ γένος ἕν τι τῶν ὄντων τὴν οὐσίαν , ταύτης δὲ τὸ μέν , ὡς ὕλην 
ων ὅτι ἐστὶν ὁ τετραγωνισμὸς μέσης εὕρεσις τοῦ πράγματος λέγει τὸ αἴτιον. #_2_# Λέγομεν οὖν , ἀρχὴν λαβόντες τῆς σκέψεως , διωρίσθαι τὸ ἔμψυχον τοῦ ἀψύχο
 θρεπτικόν , αἰσθητικόν , ὀρεκτικόν , κινητικὸν κατὰ τόπον , διανοητικόν. #_2_# Ὑπάρχει δὲ τοῖς μὲν φυτοῖς τὸ θρεπτικὸν μόνον , ἑτέροις δὲ 414b τοῦτό τε 
 ἀδύνατον , εἰρήκαμεν ἐν τοῖς καθόλου λόγοις περὶ τοῦ ποιεῖν καὶ πάσχειν. #_2_# Ἔχει δ ' ἀπορίαν διὰ τί καὶ τῶν αἰσθήσεων αὐτῶν οὐ γίνεται αἴσθησις , καὶ
. Τῶν δὲ δυοῖν τὸ μὲν ἴδιόν ἐστιν ἑκάστης αἰσθήσεως , τὸ δὲ κοινὸν πασῶν. #_2_# Λέγω δ ' ἴδιον μὲν ὃ μὴ ἐνδέχεται ἑτέρᾳ αἰσθήσει αἰσθάνεσθαι , καὶ περὶ ὃ
 τὸ ἑκάστου χρῶμα ἐν φωτὶ ὁρᾶται. Διὸ περὶ φωτὸς πρῶτον λεκτέον τί ἐστιν. #_2_# Ἔστι δή τι διαφανές. Διαφανὲς δὲ λέγω ὃ ἔστι μὲν ὁρατόν , οὐ καθ ' αὑτὸ δ
( τοῦτο δ ' ἐστὶν αὐτοῦ μεταξὺ καὶ τῆς ἀκοῆς ἐμποιῆσαι ψόφον ἐνεργείᾳ ) · #_2_# γίνεται δ ' ὁ κατ ' ἐνέργειαν ψόφος ἀεί τινος πρός τι καὶ ἔν τινι· πληγὴ 
τῶν ἄνευ τοῦ λυπηροῦ ἢ τοῦ ἡδέος , ὡς οὐκ ὄντος ἀκριβοῦς τοῦ αἰσθητηρίου. #_2_# Εὔλογον δ ' οὕτω καὶ τὰ σκληρόφθαλμα τῶν χρωμάτων αἰσθάνεσθαι , καὶ μὴ δι
 ποτοῦ. Τὸ δὲ χρῶμα οὐχ οὕτως ὁρᾶται τῷ μίγνυσθαι , οὐδὲ ταῖς ἀπορροίαις. #_2_# Ὡς μὲν οὖν τὸ μεταξὺ οὐθὲν ἔστιν· ὡς δὲ χρῶμα τὸ ὁρατόν , οὕτω τὸ γευστὸν
 τοῦτο μέν ἐστι τὸ μεταξύ , τὸ δὲ πρῶτον αἰσθητήριον ἄλλο τί ἐστιν ἐντός. #_2_# Πᾶσα γὰρ αἴσθησις μιᾶς ἐναντιώσεως εἶναι δοκεῖ , οἷον ὄψις λευκοῦ καὶ μέλ
λ ' οὐχ ᾗ ἕκαστον ἐκείνων λέγεται , ἀλλ ' ᾗ τοιονδί , καὶ κατὰ τὸν λόγον. #_2_# Αἰσθητήριον δὲ πρῶτον ἐν ᾧ ἡ τοιαύτη δύναμις. Ἔστι μὲν οὖν ταὐτόν , τὸ δ 
αξὺ καὶ μὴ αὐτῶν ἁπτόμενοι , τοῖς ἁπλοῖς , λέγω δ ' οἷον ἀέρι καὶ ὕδατι , #_2_# ἔχει δ ' οὕτως ὥστ ' εἰ μὲν δι ' ἑνὸς πλείω αἰσθητὰ ἕτερα ὄντα ἀλλήλων τῷ
πειρον εἶσιν ἢ αὐτή τις ἔσται αὑτῆς· ὥστ ' ἐπὶ τῆς πρώτης τοῦτο ποιητέον. #_2_# Ἔχει δ ' ἀπορίαν· εἰ γὰρ τὸ τῇ ὄψει αἰσθάνεσθαί ἐστιν ὁρᾶν , ὁρᾶται δὲ χρ
" , τὸ δ ' αὐτὸ τούτοις βούλεται καὶ τὸ Ὁμήρου " τοῖος γὰρ νόος ἐστίν " , #_2_# πάντες γὰρ οὗτοι τὸ νοεῖν σωματικὸν ὥσπερ τὸ αἰσθάνεσθαι ὑπολαμβάνουσιν ,
ατὰ λόγον , σκεπτέον τίν ' ἔχει διαφοράν , καὶ πῶς ποτὲ γίνεται τὸ νοεῖν. #_2_# Εἰ δή ἐστι τὸ νοεῖν ὥσπερ τὸ αἰσθάνεσθαι , ἢ πάσχειν τι ἂν εἴη ὑπὸ τοῦ νο
. Καὶ οὗτος ὁ νοῦς χωριστὸς καὶ ἀπαθὴς καὶ ἀμιγής , τῇ οὐσίᾳ ὢν ἐνέργεια· #_2_# ἀεὶ γὰρ τιμιώτερον τὸ ποιοῦν τοῦ πάσχοντος καὶ ἡ ἀρχὴ τῆς ὕλης. [ Τὸ δ ' 
τω καὶ ταῦτα κεχωρισμένα συντίθεται , οἷον τὸ ἀσύμμετρον καὶ ἡ διάμετρος- #_2_# ἂν δὲ γενομένων 430b ἢ ἐσομένων , τὸν χρόνον προσεννοῶν [ καὶ ] συντίθησι
τοῦ ἀτελοῦς ἐνέργεια , ἡ δ ' ἁπλῶς ἐνέργεια ἑτέρα , ἡ τοῦ τετελεσμένου. - #_2_# Τὸ μὲν οὖν αἰσθάνεσθαι ὅμοιον τῷ φάναι μόνον καὶ νοεῖν· ὅταν δὲ ἡδὺ ἢ λυπ
τά , ἔστι δ ' ἡ ἐπιστήμη μὲν τὰ ἐπιστητά πως , ἡ δ ' αἴσθησις τὰ αἰσθητά· #_2_# πῶς δὲ τοῦτο , δεῖ ζητεῖν. Τέμνεται οὖν ἡ ἐπιστήμη καὶ ἡ αἴσθησις εἰς τὰ 
τερον ἴδιόν τι παρὰ τὰ εἰωθότα λέγεσθαι καὶ τὰ εἰρημένα , ἢ τούτων ἕν τι. #_2_# Ἔχει δὲ ἀπορίαν εὐθὺς πῶς τε δεῖ μόρια λέγειν τῆς ψυχῆς καὶ πόσα. Τρόπον 
ν , ἀλλὰ φαντασία. Ἄμφω ἄρα ταῦτα κινητικὰ κατὰ τόπον , νοῦς καὶ ὄρεξις , #_2_# νοῦς δὲ ὁ ἕνεκά του λογιζόμενος καὶ ὁ πρακτικός· διαφέρει δὲ τοῦ θεωρητικ
περ καὶ κινεῖται ἀορίστως , καὶ ταῦτ ' ἔνεστι μέν , ἀορίστως δ ' ἔνεστιν. #_2_# Ἡ μὲν οὖν αἰσθητικὴ φαντασία , ὥσπερ εἴρηται , καὶ ἐν τοῖς ἄλλοις ζῴοις ὑ
η ἄρα ἐνεῖναι τὴν θρεπτικὴν δύναμιν ἐν πᾶσι τοῖς φυομένοις καὶ φθίνουσιν· #_2_# αἴσθησιν δ ' οὐκ ἀναγκαῖον ἐν ἅπασι τοῖς ζῶσιν· οὔτε γὰρ ὅσων τὸ σῶμα ἁπλ
το δὲ τὸ αἰσθητήριον οὐκ ἔστιν οὔτε γῆς οὔτε ἄλλου τῶν στοιχείων οὐδενός. #_2_# φανερὸν τοίνυν ὅτι ἀνάγκη μόνης ταύτης στερισκόμενα τῆς αἰσθήσεως τὰ ζῷα 
άθη τῆς ψυχῆς εἶναι δοκεῖ , τὰ δὲ δι ' ἐκείνην καὶ τοῖς ζῴοις ὑπάρχειν. § #_2._# Πάντῃ δὲ πάντως ἐστὶ τῶν χαλεπωτάτων λαβεῖν τινα πίστιν περὶ αὐτῆς. Καὶ γ
τὰ μὲν καλῶς εἰρημένα λάβωμεν , εἰ δέ τι μὴ καλῶς , τοῦτ ' εὐλαβηθῶμεν. § #_2._# Ἀρχὴ δὲ τῆς ζητήσεως προθέσθαι τὰ μάλιστα δοκοῦνθ ' ὑπάρχειν αὐτῇ κατὰ φύ
ἢ δυνάμενον κινεῖν , ἀλλ ' ἕν τι τῶν ἀδυνάτων τὸ ὑπάρχειν αὐτῇ κίνησιν. § #_2._# Ὅτι μὲν οὖν οὐκ ἀναγκαῖον τὸ κινοῦν καὶ αὐτὸ κινεῖσθαι , πρότερον εἴρηται
ρᾶσιν καὶ σύνθεσιν ἐναντίων εἶναι , καὶ τὸ σῶμα συγκεῖσθαι ἐξ ἐναντίων. § #_2._# Καίτοι γε ἡ μὲν ἁρμονία λόγος τίς ἐστι τῶν μιχθέντων ἢ σύνθεσις , τὴν δὲ 
ις ἀριθμὸς ἐγγίνεται καὶ ἄλλος τις τῶν ὑπαρχουσῶν ἐν τῷ σώματι στιγμῶν· § #_2._# Συμβαίνει τε κινεῖσθαι τὸ ζῷον ὑπὸ τοῦ ἀριθμοῦ , καθάπερ καὶ Δημόκριτον α
ται , πλὴν εἴ τις αὐτὴν εἴρηκεν ἐκ πάντων εἶναι τῶν στοιχείων ἢ πάντα. § #_20._# Ὁρίζονται δὴ πάντες τὴν ψυχὴν τρισὶν ὡς εἰπεῖν , κινήσει , αἰσθήσει , τῷ
ὴ μετὰ σώματος εἶναι , καθάπερ εἴωθέ τε λέγεσθαι καὶ πολλοῖς συνδοκεῖ. § #_20._# Ἄδηλος δὲ καὶ τοῦ κύκλῳ φέρεσθαι τὸν οὐρανὸν ἡ αἰτία· οὔτε γὰρ τῆς ψυχῆς
ιθμῷ , ὥστε οὐ τὸ κινοῦν καὶ κινούμενον ἡ ψυχή , ἀλλὰ τὸ κινοῦν μόνον. § #_20._# Ἐνδέχεται δὲ δὴ πῶς μονάδα ταύτην εἶναι; Δεῖ γὰρ ὑπάρχειν τινὰ αὐτῇ διαφ
αν ἡ ἐν τῷ ἀέρι ψυχὴ τῆς ἐν τοῖς ζῴοις βελτίων ἐστὶ καὶ ἀθανατωτέρα. ) § #_20._# Συμβαίνει δ ' ἀμφοτέρως ἄτοπον καὶ παράλογον· καὶ γὰρ τὸ λέγειν ζῷον τὸ 
πειδὴ γὰρ ἡ ψυχὴ πάντα γινώσκει , συνιστᾶσιν αὐτὴν ἐκ πασῶν τῶν ἀρχῶν. § #_21._# Ὅσοι μὲν οὖν μίαν τινὰ λέγουσιν αἰτίαν καὶ στοιχεῖον ἕν , καὶ τὴν ψυχὴν 
ηκὸς οὕτω κινεῖται , οὔτε τὸ σῶμα αἴτιον , ἀλλ ' ἡ ψυχὴ μᾶλλον ἐκείνῳ. § #_21._# Ἀλλὰ μὴν οὐδ ' ὅτι βέλτιον λέγεται· καίτοι γ ' ἐχρῆν διὰ τοῦτο τὸν θεὸν 
ὐτῷ εἶναι , εἰ δύο , καὶ ἄπειρα; Ὧν γὰρ ὁ τόπος ἀδιαίρετος , καὶ αὐτά. § #_21._# Εἰ δ ' αἱ ἐν τῷ σώματι στιγμαὶ ὁ ἀριθμὸς ὁ τῆς ψυχῆς , ἢ εἰ ὁ τῶν ἐν τῷ 
ρα τῶν παραλογωτέρων ἐστί , καὶ τὸ μὴ λέγειν ζῷα ψυχῆς ἐνούσης ἄτοπον. § #_21._# Ὑπολαβεῖν δ ' ἐοίκασιν εἶναι τὴν ψυχὴν ἐν τούτοις ὅτι τὸ ὅλον τοῖς μορίο
ἢ ἀέρα· οἱ δὲ πλείους λέγοντες τὰς ἀρχὰς καὶ τὴν ψυχὴν πλείω ποιοῦσιν. § #_22._# Ἀναξαγόρας δὲ μόνος ἀπαθῆ φησιν εἶναι τὸν νοῦν , καὶ κοινὸν οὐθὲν οὐθενὶ
τι βέλτιον αὐτῇ τὸ κινεῖσθαι τοῦ μένειν , κινεῖσθαι δ ' οὕτως ἢ ἄλλως. § #_22._# Ἐπεὶ δ ' ἐστὶν ἡ τοιαύτη σκέψις ἑτέρων λόγων οἰκειοτέρα , ταύτην μὲν ἀφῶ
χὴν ἔχουσι τὰ σώματα; Στιγμαὶ γὰρ ἐν ἅπασι δοκοῦσιν εἶναι καὶ ἄπειροι. § #_22._# Ἔτι δὲ πῶς οἷόν τε χωρίζεσθαι τὰς στιγμὰς καὶ ἀπολύεσθαι τῶν σωμάτων , ε
ὖν αὐτὴν ἢ ὁμοιομερῆ εἶναι ἢ μὴ ἐνυπάρχειν ἐν ὁτῳοῦν μορίῳ τοῦ παντός. § #_22._# Φανερὸν οὖν ἐκ τῶν εἰρημένων ὡς οὔτε τὸ γινώσκειν ὑπάρχει τῇ ψυχῇ διὰ τὸ
 αἰτίαν , οὔτ ' ἐκεῖνος εἴρηκεν οὔτ ' ἐκ τῶν εἰρημένων συμφανές ἐστιν. § #_23._# Ὅσοι δ ' ἐναντιώσεις ποιοῦσιν ἐν ταῖς ἀρχαῖς , καὶ τὴν ψυχὴν ἐκ τῶν ἐναν
ῖται τὸ δὲ κινεῖ , τούτων δ ' οὐθὲν ὑπάρχει πρὸς ἄλληλα τοῖς τυχοῦσιν. § #_23._# Οἱ δὲ μόνον ἐπιχειροῦσι λέγειν ποῖόν τι ἡ ψυχή , περὶ δὲ τοῦ δεξομένου σ
 στοιχείων εἶναι , οὔτε τὸ κινεῖσθαι αὐτὴν καλῶς οὐδ ' ἀληθῶς λέγεται. § #_23._# Ἐπεὶ δὲ τὸ γινώσκειν τῆς ψυχῆς ἐστὶ καὶ τὸ αἰσθάνεσθαί τε καὶ τὸ δοξάζει
ινι τούτων ἐστὶν ἑνὶ ἢ καὶ ἐν πλείοσιν ἢ πᾶσιν , ἢ καὶ ἄλλο τι αἴτιον; § #_24._# Λέγουσι δή τινες μεριστὴν αὐτήν , καὶ ἄλλῳ μὲν νοεῖν ἄλλῳ δὲ ἐπιθυμεῖν. 
ος ζητήσει τί τὸ συνέχον ἐκεῖνο , καὶ οὕτω δὴ πρόεισιν ἐπὶ τὸ ἄπειρον. § #_25._# Ἀπορήσειε δ ' ἄν τις καὶ περὶ τῶν μορίων αὐτῆς , τίν ' ἔχει δύναμιν ἕκασ
ν ἀδυνάτῳ· ποῖον γὰρ μόριον ἢ πῶς ὁ νοῦς συνέξει , χαλεπὸν καὶ πλάσαι. § #_26._# Φαίνεται δὲ καὶ τὰ φυτὰ διαιρούμενα ζῆν καὶ τῶν ζῴων ἔνια τῶν ἐντόμων , 
ἀλλήλοις μὲν ὡς οὐ χωριστὰ ὄντα , τῇ δ ' ὅλῃ ψυχῇ ὡς οὐ διαιρετῇ οὔσῃ. § #_27._# Ἔοικε δὲ καὶ ἡ ἐν τοῖς φυτοῖς ἀρχὴ ψυχή τις εἶναι· μόνης γὰρ ταύτης κοιν
τελέχεια , καὶ τοῦτο διχῶς , τὸ μὲν ὡς ἐπιστήμη , τὸ δ ' ὡς τὸ θεωρεῖν. § #_3_# 412a.11 Οὐσίαι δὲ μάλιστ ' εἶναι δοκοῦσι τὰ σώματα , καὶ τούτων τὰ φυσικά
τάσις ἡ κατὰ τόπον , ἔτι κίνησις ἡ κατὰ τροφὴν καὶ φθίσις τε καὶ αὔξησις. #_3_# Διὸ καὶ τὰ φυόμενα πάντα δοκεῖ ζῆν· φαίνεται γὰρ ἐν αὑτοῖς ἔχοντα δύναμιν
 τε καὶ λυπηρόν , οἷς δὲ ταῦτα , καὶ ἐπιθυμία· τοῦ γὰρ ἡδέος ὄρεξις αὕτη. #_3_# Ἔτι δὲ τῆς τροφῆς αἴσθησιν ἔχουσιν· ἡ γὰρ ἁφὴ τῆς τροφῆς αἴσθησις· ξηροῖς
καὶ διαμένει οὐκ αὐτὸ ἀλλ ' οἷον αὐτό , ἀριθμῷ μὲν οὐχ ἕν , εἴδει δ ' ἕν. #_3_# Ἔστι δὲ ἡ ψυχὴ τοῦ ζῶντος σώματος αἰτία καὶ ἀρχή. Ταῦτα δὲ πολλαχῶς λέγετ
ς ἐνεργείᾳ. Ὁμοίως δὲ καὶ τὸ αἰσθητόν , τό τε δυνάμει ὂν καὶ τὸ ἐνεργείᾳ. #_3_# Πρῶτον μὲν οὖν ὡς τοῦ αὐτοῦ ὄντος τοῦ πάσχειν καὶ τοῦ κινεῖσθαι καὶ τοῦ ἐ
ν ἢ ποῦ , ἢ τί τὸ ψοφοῦν ἢ ποῦ. Τὰ μὲν οὖν τοιαῦτα λέγεται ἴδια ἑκάστης , #_3_# κοινὰ δὲ κίνησις , ἠρεμία , ἀριθμός , σχῆμα , μέγεθος· τὰ γὰρ τοιαῦτα οὐδ
ρουσία ἐν τῷ διαφανεῖ· οὔτε γὰρ δύο σώματα ἅμα δυνατὸν ἐν τῷ αὐτῷ εἶναι , #_3_# δοκεῖ τε τὸ φῶς ἐναντίον εἶναι τῷ σκότει· ἔστι δὲ τὸ σκότος στέρησις τῆς 
λλὰς ποιεῖ πληγὰς μετὰ τὴν πρώτην , ἀδυνατοῦντος ἐξελθεῖν τοῦ κινηθέντος. #_3_# Ἔτι ἀκούεται ἐν ἀέρι , κἀν ὕδατι , ἀλλ ' ἧττον , οὐκ ἔστι δὲ ψόφου κύριος
οἱ μὲν γὰρ σκληρόσαρκοι ἀφυεῖς τὴν διάνοιαν , οἱ δὲ μαλακόσαρκοι εὐφυεῖς. #_3_# 421a26 Ἔστι δ ' , ὥσπερ χυμὸς ὁ μὲν γλυκὺς ὁ δὲ πικρός , οὕτω καὶ ὀσμαί ,
ὑγρότητα , οἷον τὸ ἁλμυρόν· εὔτηκτόν τε γὰρ αὐτὸ καὶ συντηκτικὸν γλώττης. #_3_# Ὥσπερ δὲ καὶ ἡ ὄψις ἐστὶ τοῦ τε ὁρατοῦ καὶ τοῦ ἀοράτου ( τὸ γὰρ σκότος ἀό
ὸ ἓν τὸ ὑποκείμενον , ὥσπερ ἀκοῇ ψόφος , οὕτω τῇ ἁφῇ , οὐκ ἔστιν ἔνδηλον. #_3_# Πότερον δ ' ἐστὶ τὸ αἰσθητήριον ἐντός , ἢ οὔ , ἀλλ ' εὐθέως 423a ἡ σάρξ ,
ἶναι οὐδ ' ἡ αἴσθησις μέγεθός ἐστιν , ἀλλὰ λόγος τις καὶ δύναμις ἐκείνου. #_3_# Φανερὸν δ ' ἐκ τούτων καὶ διὰ τί ποτε τῶν αἰσθητῶν αἱ ὑπερβολαὶ φθείρουσι
διαφανῆ ) , καὶ ὁ τὸ ἕτερον αὐτῶν ἔχων μόνον αἰσθήσεται τοῦ δι ' ἀμφοῖν , #_3_# τῶν δὲ ἁπλῶν ἐκ δύο τούτων αἰσθητήρια μόνον ἐστίν , ἐξ ἀέρος καὶ ὕδατος (
 χρῶμα ἢ τὸ ἔχον , εἰ ὄψεταί τις τὸ ὁρῶν , καὶ χρῶμα ἕξει τὸ ὁρῶν πρῶτον. #_3_# Φανερὸν τοίνυν ὅτι οὐχ ἓν τὸ τῇ ὄψει αἰσθάνεσθαι· καὶ γὰρ ὅταν μὴ ὁρῶμεν 
νωρίζειν· δοκεῖ δὲ καὶ ἡ ἀπάτη καὶ ἡ ἐπιστήμη τῶν ἐναντίων ἡ αὐτὴ εἶναι ) #_3_# - ὅτι μὲν οὖν οὐ ταὐτόν ἐστι τὸ αἰσθάνεσθαι καὶ τὸ φρονεῖν , φανερόν· τοῦ
τὸ αἰσθάνεσθαι , ἢ πάσχειν τι ἂν εἴη ὑπὸ τοῦ νοητοῦ ἤ τι τοιοῦτον ἕτερον. #_3_# Ἀπαθὲς ἄρα δεῖ εἶναι , δεκτικὸν δὲ τοῦ εἴδους καὶ δυνάμει τοιοῦτον ἀλλὰ μ
 ἐστίν , ἀλλὰ καὶ ὅτι ἦν ἢ ἔσται. Τὸ δὲ ἓν ποιοῦν ἕκαστον , τοῦτο ὁ νοῦς. #_3_# 430b6 Τὸ δ ' ἀδιαίρετον ἐπεὶ διχῶς , ἢ δυνάμει ἢ ἐνεργείᾳ , οὐθὲν κωλύει 
καὶ τὸ φευκτικόν , οὔτ ' ἀλλήλων οὔτε τοῦ αἰσθητικοῦ· ἀλλὰ τὸ εἶναι ἄλλο. #_3_# Τῇ δὲ διανοητικῇ ψυχῇ τὰ φαντάσματα οἷον αἰσθήματα ὑπάρχει , ὅταν δὲ ἀγαθ
ν ἐστιν ὀργάνων , καὶ ὁ νοῦς εἶδος εἰδῶν καὶ ἡ αἴ- σθησις εἶδος αἰσθητῶν. #_3_# Ἐπεὶ δὲ οὐδὲ πρᾶγμα οὐθὲν ἔστι παρὰ τὰ μεγέθη , ὡς δοκεῖ , τὰ αἰσθητὰ κεχ
ὶ τὸ αἰσθητικόν , ὃ οὔτε ὡς ἄλογον οὔτε ὡς λόγον ἔχον θείη ἄν τις ῥᾳδίως· #_3_# ἔτι δὲ τὸ φανταστικόν , 432b ὃ τῷ μὲν εἶναι πάντων ἕτερον , τίνι δὲ τούτω
κι- νεῖ , καὶ διὰ τοῦτο ἡ διάνοια κινεῖ , ὅτι ἀρχὴ αὐτῆς ἐστι τὸ ὀρεκτόν. #_3_# Καὶ ἡ φαντασία δὲ ὅταν κινῇ , οὐ κινεῖ ἄνευ ὀρέξεως. Ἓν δή τι τὸ κινοῦν ,
 δόξαν μὴ δοκεῖν ἔχειν , ὅτι τὴν ἐκ συλλογισμοῦ οὐκ ἔχει , αὕτη δὲ κινεῖ· #_3_# διὸ τὸ βουλευτικὸν οὐκ ἔχει ἡ ὄρεξις· νικᾷ δ ' ἐνίοτε καὶ κινεῖ ὁτὲ μὲν α
ς οἷόν τε οὐθὲν εἶναι ζῷον ] οὔτε ὅσα μὴ δεκτικὰ τῶν εἰδῶν ἄνευ τῆς ὕλης. #_3_# τὸ δὲ ζῷον ἀναγκαῖον αἴσθησιν ἔχειν , 434a30α <οὐδὲ ἄνευ ταύτης οἷόν τε ο
θείρει ( καὶ ὁ χυμὸς δὲ ᾗ ἅμα συμβαίνει ἁπτικὸν εἶναι , ταύτῃ φθείρει ) , #_3_# ἡ δὲ τῶν ἁπτῶν ὑπερβολή , οἷον θερμῶν καὶ ψυχρῶν καὶ σκληρῶν , ἀναιρεῖ τὸ
τίνων δεῖ ζητεῖν· ἄλλαι γὰρ ἄλλων ἀρχαί , καθάπερ ἀριθμῶν καὶ ἐπιπέδων. § #_3._# Πρῶτον δ ' ἴσως ἀναγκαῖον διελεῖν ἐν τίνι τῶν γενῶν καὶ τί ἐστι , λέγω δὲ
 ἐνδέχεσθαι κινεῖν ἕτερον , τῶν κινουμένων τι τὴν ψυχὴν ὑπέλαβον εἶναι. § #_3._# Ὅθεν Δημόκριτος μὲν 404a πῦρ τι καὶ θερμόν φησιν αὐτὴν εἶναι· ἀπείρων γὰρ
ισκοποῦμεν περὶ τῆς ψυχῆς εἰ καθ ' αὑτὴν κινεῖται καὶ μετέχει κινήσεως. § #_3._# Τεσσάρων δὲ κινήσεων οὐσῶν , φορᾶς ἀλλοιώσεως φθίσεως αὐξήσεως , ἢ μίαν τ
ῶν μιχθέντων ἢ σύνθεσις , τὴν δὲ ψυχὴν οὐδέτερον οἷόν τ ' εἶναι τούτων. § #_3._# Ἔτι δὲ τὸ κινεῖν οὐκ ἔστιν ἁρμονίας , ψυχῇ δὲ 408a πάντες ἀπονέμουσι τοῦτ
 φερομένας; Ἀμφοτέρως γὰρ ἀναγκαῖον κινεῖν τὸ ζῷον τῷ κινεῖσθαι ταύτας. § #_3._# Τοῖς δὴ συμπλέξασιν εἰς τὸ αὐτὸ κίνησιν καὶ ἀριθμὸν ταῦτά τε συμβαίνει κα
ᾶν σῶμα φυσικὸν μετέχον ζωῆς οὐσία ἂν εἴη , οὐσία δ ' οὕτως ὡς συνθέτη. § #_4_# Ἐπεὶ δ ' ἐστὶ καὶ σῶμα καὶ τοιόνδε , ζωὴν γὰρ ἔχον , οὐκ ἂν εἴη σῶμα ἡ ψυ
 ὅσα ἀεὶ τρέφεταί τε καὶ ζῇ διὰ τέλους , ἕως ἂν δύνηται λαμβάνειν τροφήν. #_4_# Χωρίζεσθαι δὲ τοῦτο μὲν τῶν ἄλλων δυνατόν , τὰ δ ' ἄλλα τούτου ἀδύνατον ἐ
ν καὶ ὄρεξις ὑπάρχει. Περὶ δὲ φαντασίας ἄδηλον , ὕστερον δ ' ἐπισκεπτέον. #_4_# Ἐνίοις δὲ πρὸς τούτοις ὑπάρχει καὶ τὸ κατὰ τόπον κινητικόν , ἑτέροις δὲ κ
ν ἡ κίνησις καὶ οὗ ἕνεκα καὶ ὡς ἡ οὐσία τῶν ἐμψύχων σωμάτων ἡ ψυχὴ αἰτία. #_4_# Ὅτι μὲν οὖν ὡς οὐσία , δῆλον· τὸ γὰρ αἴτιον τοῦ εἶναι πᾶσιν ἡ οὐσία , τὸ 
 καθάπερ εἴπομεν· πάσχει μὲν γὰρ τὸ ἀνόμοιον , πεπονθὸς δ ' ὅμοιόν ἐστιν. #_4_# Διαιρετέον δὲ καὶ περὶ δυνάμεως καὶ ἐντελεχείας· νῦν γὰρ ἁπλῶς ἐλέγομεν π
ἴδια , ἀλλὰ κοινὰ πάσαις· καὶ γὰρ ἁφῇ κίνησίς τίς ἐστιν αἰσθητὴ καὶ ὄψει. #_4_# Κατὰ συμβεβηκὸς δὲ λέγεται αἰσθητόν , οἷον εἰ τὸ λευκὸν εἴη Διάρους υἱός·
ν , ἀπ ' ἀνατολῆς δ ' ἐπὶ δυσμὰς τὸ λανθάνειν μέγα λίαν τὸ αἴτημα. 418b26 #_4_# Ἔστι δὲ χρώματος μὲν δεκτικὸν τὸ ἄχρουν , ψόφου δὲ τὸ ἄψοφον. Ἄχρουν δ ' 
τοῦ ἀέρος , ὥσπερ ἂν εἰ σωρὸν ἢ ὁρμαθὸν ψάμμου τύπτοι τις φερόμενον ταχύ. #_4_# Ἠχὼ δὲ γίνεται ὅταν , ἀέρος ἑνὸς γενομένου διὰ τὸ ἀγγεῖον τὸ διορίσαν καὶ
δὲ δριμεῖα θύμου καὶ τῶν τοιούτων· τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων. #_4_# Ἔστι δ ' ὥςπερ ἡ ἀκοὴ καὶ ἑκάστη τῶν αἰσθήσεων , ἡ μὲν τοῦ ἀκουστοῦ καὶ ἀ
· ἀλλὰ τοῦ μὲν φαύλη καὶ φθαρτική [ τῆς γεύσεως ] , τοῦ δὲ κατὰ φύσιν ) · #_4_# ἔστι δὲ κοινὸν ἁφῆς καὶ γεύσεως τὸ ποτόν. Ἐπεὶ δ ' ὑγρὸν τὸ γευστόν , ἀνά
ιον ( εἰ δὲ καὶ συμφυὲς γένοιτο , θᾶττον ἔτι διικνοῖτ ' ἂν ἡ αἴσθησις ) · #_4_# διὸ τὸ τοιοῦτον μόριον τοῦ σώματος ἔοικεν οὕτως ἔχειν ὥσπερ ἂν εἰ κύκλῳ ἡ
ἴσθησις-ὥσπερ καὶ ἡ συμφωνία καὶ ὁ τόνος κρουομένων σφόδρα τῶν χορδῶν ) , #_4_# καὶ διὰ τί ποτε τὰ φυτὰ οὐκ αἰσθάνεται , ἔχοντά τι μόριον ψυχικὸν καὶ πάσ
ι ἰδίως , διὸ λείποιτ ' ἂν μηθὲν εἶναι αἰσθητήριον ἔξω ὕδατος καὶ ἀέρος , #_4_# ταῦτα δὲ καὶ νῦν ἔχουσιν ἔνια ζῷα-πᾶσαι ἄρα αἱ αἰσθήσεις ἔχονται ὑπὸ τῶν 
θόντων τῶν αἰσθητῶν ἔνεισιν αἰσθήσεις καὶ φαντασίαι ἐν τοῖς αἰσθητηρίοις. #_4_# Ἡ δὲ τοῦ αἰσθητοῦ ἐνέργεια καὶ τῆς αἰσθήσεως ἡ αὐτὴ μέν ἐστι καὶ μία , τὸ
διανοεῖσθαι δ ' ἐνδέχεται καὶ ψευδῶς , καὶ οὐδενὶ ὑπάρχει ᾧ μὴ καὶ λόγος· #_4_# φαντασία γὰρ ἕτερον καὶ αἰσθήσεως καὶ διανοίας , αὕτη τε οὐ γίγνεται ἄνευ
εῖται καὶ ὑπολαμβάνει ἡ ψυχή ) οὐθέν ἐστιν ἐνεργείᾳ τῶν ὄντων πρὶν νοεῖν· #_4_# διὸ οὐδὲ μεμῖχθαι εὔλογον αὐτὸν τῷ σώματι· ποιός τις γὰρ ἂν γίγνοιτο , ἢ 
τε δ ' οἱονεὶ μήκη· εἰ δ ' ὡς ἐξ ἀμφοῖν , καὶ ἐν τῷ χρόνῳ τῷ ἐπ ' ἀμφοῖν. #_4_# [ Τὸ δὲ μὴ κατὰ τὸ ποσὸν ἀδιαίρετον ἀλλὰ τῷ εἴδει νοεῖ ἐν ἀδιαιρέτῳ χρόνῳ
δὲ ἔσχατον ἕν , καὶ μία <ἡ> μεσότης , τὸ δ ' εἶναι αὐτῇ πλείω ... 431a.20 #_4_# Τίνι δ ' ἐπικρίνει τί διαφέρει γλυκὺ καὶ θερμόν , εἴρηται μὲν καὶ πρότερο
ἀλόγῳ ἡ ἐπιθυμία καὶ ὁ θυμός· εἰ δὲ τρία ἡ ψυχή , ἐν ἑκάστῳ ἔσται ὄρεξις. #_4_# Καὶ δὴ καὶ περὶ οὗ νῦν ὁ λόγος ἐνέστηκε , τί τὸ κινοῦν κατὰ τόπον τὸ ζῷόν
 δ ' ὄρεξις κινεῖ καὶ παρὰ τὸν λογισμόν· ἡ γὰρ ἐπιθυμία ὄρεξίς τίς ἐστιν. #_4_# Νοῦς μὲν οὖν πᾶς ὀρθός ἐστιν· ὄρεξις δὲ καὶ φαντασία καὶ ὀρθὴ καὶ οὐκ ὀρθ
 ( πῶς γὰρ θρέψεται; τοῖς μὲν γὰρ μονίμοις ὑπάρχει τοῦτο ὅθεν πεφύκασιν , #_4_# οὐχ οἷόν τε δὲ σῶμα ἔχειν μὲν ψυχὴν καὶ νοῦν κριτικόν , αἴσθησιν δὲ μὴ ἔχ
 δυνάμει ὄντων ἢ μᾶλλον ἐντελέχειά τις· διαφέρει γὰρ οὔ τι 402b μικρόν. § #_4._# Σκεπτέον δὲ καὶ εἰ μεριστὴ ἢ ἀμερής , καὶ πότερον ὁμοειδὴς ἅπασα ψυχὴ ἢ ο
ργοντα τὸ συνάγον καὶ πηγνύον· καὶ ζῆν δὲ ἕως ἂν δύνωνται τοῦτο ποιεῖν. § #_4._# Ἔοικε δὲ καὶ τὸ παρὰ τῶν Πυθαγορείων λεγόμενον τὴν αὐτὴν ἔχειν διάνοιαν· 
ὐκ ἔστι τόπος αὐτῶν· τῆς δὲ ψυχῆς ἔσται , εἴπερ φύσει κινήσεως μετέχει. § #_4._# Ἔτι δ ' εἰ φύσει κινεῖται , κἂν βίᾳ κινηθείη· κἂν εἰ βίᾳ , καὶ φύσει. Τὸν
τιν ἁρμονίας , ψυχῇ δὲ 408a πάντες ἀπονέμουσι τοῦτο μάλισθ ' ὡς εἰπεῖν. § #_4._# Ἁρμόζει δὲ μᾶλλον καθ ' ὑγιείας λέγειν ἁρμονίαν , καὶ ὅλως τῶν σωματικῶν 
οιαῦτα· ὥσπερ γὰρ εἴπομεν πρότερον , οὐδὲ μαντεύσασθαι ῥᾴδιον ἐξ αὐτῶν. § #_4._# Τριῶν δὲ τρόπων παραδεδομένων καθ ' οὓς ὁρίζονται τὴν ψυχήν , οἱ μὲν τὸ κ
                                                                         #_402A_# Τῶν καλῶν καὶ τιμίων τὴν εἴδησιν ὑπολαμβάνοντες , μᾶλλον δ ' ἑτέραν ἑτέρ
πότερον τῶν ἐν δυνάμει ὄντων ἢ μᾶλλον ἐντελέχειά τις· διαφέρει γὰρ οὔ τι #_402B_# μικρόν. § 4. Σκεπτέον δὲ καὶ εἰ μεριστὴ ἢ ἀμερής , καὶ πότερον ὁμοειδὴς 
οδείξεως ἀρχὴ τὸ τί ἐστιν , ὥστε καθ ' ὅσους τῶν ὁρισμῶν μὴ συμβαίνει τὰ #_403A_# συμβεβηκότα γνωρίζειν , ἀλλὰ μηδ ' εἰκάσαι περὶ αὐτῶν εὐμαρές , δῆλον ὅτ
 ὄρεξιν ἀντιλυπήσεως ἤ τι τοιοῦτον , ὁ δὲ ζέσιν τοῦ περὶ καρδίαν αἵματος #_403B_# καὶ θερμοῦ. Τούτων δὲ ὁ μὲν τὴν ὕλην ἀποδίδωσιν , ὁ δὲ τὸ εἶδος καὶ τὸν 
ν , τῶν κινουμένων τι τὴν ψυχὴν ὑπέλαβον εἶναι. § 3. Ὅθεν Δημόκριτος μὲν #_404A_# πῦρ τι καὶ θερμόν φησιν αὐτὴν εἶναι· ἀπείρων γὰρ ὄντων σχημάτων καὶ ἀτόμ
 ὡς δυνάμει τινὶ περὶ τὴν ἀλήθειαν , ἀλλὰ ταὐτὸ λέγει ψυχὴν καὶ νοῦν ) · #_404B_# Ἀναξαγόρας δ ' ἧττον διασαφεῖ περὶ αὐτῶν· πολλαχοῦ μὲν γὰρ τὸ αἴτιον τοῦ
 , τίνες καὶ πόσαι , μάλιστα μὲν οἱ σωματικὰς ποιοῦντες τοῖς ἀσωμάτους , #_405A_# τούτοις δ ' οἱ μίξαντες καὶ ἀπ ' ἀμφοῖν τὰς ἀρχὰς ἀποφηνάμενοι. § 10. Δι
 ὑπάρχειν αὐτῇ ὡς ἀεὶ κινουμένῃ· κινεῖσθαι γὰρ καὶ τὰ θεῖα πάντα συνεχῶς #_405B_# ἀεί , σελήνην , ἥλιον , τοὺς ἀστέρας καὶ τὸν οὐρανὸν ὅλον. § 18. Τῶν δὲ 
ς· ἴσως γὰρ οὐ μόνον ψεῦδός ἐστι τὸ τὴν οὐσίαν αὐτῆς τοιαύτην εἶναι οἵαν #_406A_# φασὶν οἱ λέγοντες ψυχὴν εἶναι τὸ κινοῦν ἑαυτὸ ἢ δυνάμενον κινεῖν , ἀλλ '
ὶ αὐτὴ κινεῖται. Εἰ δὲ τοῦτο , καὶ ἀντιστρέψασιν εἰπεῖν ἀληθὲς ὅτι ἣν τὸ #_406B_# σῶμα κινεῖται , ταύτην καὶ αὐτή. Τὸ δὲ σῶμα κινεῖται φορᾷ· ὥστε καὶ ἡ ψυ
ύκλον κατέκαμψεν· καὶ διελὼν ἐκ τοῦ ἑνὸς δύο κύκλους δισσαχῇ συνημμένους #_407A_# πάλιν τὸν ἕνα διεῖλεν εἰς ἑπτὰ κύκλους , ὡς οὔσας τὰς τοῦ οὐρανοῦ φορὰς 
αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ ὁ συλλογισμός. § 18. Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ μακάριόν γε τὸ μὴ #_407B_# ῥᾴδιον ἀλλὰ βίαιον· εἰ δ ' ἐστὶν ἡ κίνησις αὐτῆς ᾗ οὐσία , παρὰ φύσιν ἂν
ἷόν τ ' εἶναι τούτων. § 3. Ἔτι δὲ τὸ κινεῖν οὐκ ἔστιν ἁρμονίας , ψυχῇ δὲ #_408A_# πάντες ἀπονέμουσι τοῦτο μάλισθ ' ὡς εἰπεῖν. § 4. Ἁρμόζει δὲ μᾶλλον καθ '
 κατὰ τόπον αὐτήν. § 10. Εὐλογώτερον δ ' ἀπορήσειεν ἄν τις περὶ αὐτῆς ὡς #_408B_# κινουμένης , εἰς τὰ τοιαῦτα ἀποβλέψας· φαμὲν γὰρ τὴν ψυχὴν λυπεῖσθαι χαί
τοῖς ἀδύνατα πρῶτα μὲν τὰ ἐκ τοῦ κινεῖσθαι συμβαίνοντα , ἴδια δ ' ἐκ τοῦ #_409A_# λέγειν αὐτὴν ἀριθμόν. Πῶς γὰρ χρὴ νοῆσαι μονάδα κινουμένην , καὶ ὑπὸ τίν
μὲν ταὐτὸ λέγειν τοῖς σῶμά τι λεπτομερὲς αὐτὴν τιθεῖσι , τῇ δ ' , ὥσπερ #_409B._# Δημόκριτος κινεῖσθαί φησιν ὑπὸ τῆς ψυχῆς , ἴδιον τὸ ἄτοπον. Εἴπερ γάρ ἐ
εῖ ἢ αἰσθήσεται , οἷον τί θεὸς ἢ ἄνθρωπος ἢ σὰρξ ἢ ὀστοῦν; Ὁμοίως δὲ καὶ #_410A_# ἄλλο ὁτιοῦν τῶν συνθέτων· οὐ γὰρ ὁπωσοῦν ἔχοντα τὰ στοιχεῖα τούτων ἕκαστ
ῖ τὸ νῦν λεχθέν· ὅσα γάρ ἐστιν ἐν τοῖς τῶν ζῴων σώμασιν ἁπλῶς γῆς , οἷον #_410B_# ὀστᾶ νεῦρα τρίχες , οὐθενὸς αἰσθάνεσθαι δοκεῖ , ὥστ ' οὐδὲ τῶν ὁμοίων· κ
ομένην ὑπὸ τῶν ἀνέμων , οὐχ οἷόν τε δὲ τοῖς φυτοῖς τοῦτο συμβαίνειν οὐδὲ #_411A_# τῶν ζῴων ἐνίοις , εἴπερ μὴ πάντα ἀναπνέουσιν· τοῦτο δὲ λέληθε τοὺς οὕτως
 ζῴοις ὑπὸ τῆς ψυχῆς , ἔτι δ ' αὔξη τε καὶ ἀκμὴ καὶ φθίσις , πότερον ὅλῃ #_411B_# τῇ ψυχῇ τούτων ἕκαστον ὑπάρχει , καὶ πάσῃ νοοῦμέν τε καὶ αἰσθανόμεθα καὶ
εια , καὶ τοῦτο διχῶς , τὸ μὲν ὡς ἐπιστήμη , τὸ δ ' ὡς τὸ θεωρεῖν. § 3 #_412A.11_# Οὐσίαι δὲ μάλιστ ' εἶναι δοκοῦσι τὰ σώματα , καὶ τούτων τὰ φυσικά· ταῦ
ρίζεται τῆς αἰσθητικῆς ἀρχῆς , αἴσθησιν δ ' οὐθὲν ἄνευ ταύτης ἔχει. § 1 #_412A3_# Τὰ μὲν δὴ ὑπὸ τῶν πρότερον παραδεδομένα περὶ ψυχῆς εἰρήσθω· πάλιν δ ' ὥ
 ψυχή ἐστιν ἐντελέχεια ἡ πρώτη σώματος φυσικοῦ δυνάμει ζωὴν ἔχοντος. § 6 #_412B_# Τοιοῦτον δὲ ὃ ἂν ᾖ ὀργανικόν. ( Ὄργανα δὲ καὶ τὰ τῶν φυτῶν μέρη , ἀλλὰ π
11 Ὡς μὲν οὖν ἡ τμῆσις καὶ ἡ ὅρασις , οὕτω καὶ ἡ ἐγρήγορσις ἐντελέχεια , #_413A_# ὡς δ ' ἡ ὄψις καὶ ἡ δύναμις τοῦ ὀργάνου , ἡ ψυχή· τὸ δὲ σῶμα τὸ δυνάμει 
 πλωτὴρ πλοίου. Τύπῳ μὲν οὖν ταύτῃ διωρίσθω καὶ ὑπογεγράφθω περὶ ψυχῆς. #_413A11_# 1 Ἐπεὶ δ ' ἐκ τῶν ἀσαφῶν μὲν φανερωτέρων δὲ γίνεται τὸ σαφὲς καὶ κατὰ τ
ς. Φανερὸν δ ' ἐπὶ τῶν φυομένων· οὐδεμία γὰρ αὐτοῖς ὑπάρχει δύναμις ἄλλη #_413B_# ψυχῆς. Τὸ μὲν οὖν ζῆν διὰ τὴν ἀρχὴν ταύτην ὑπάρχει τοῖς ζῶσι , τὸ δὲ ζῷο
τα , τισὶ δὲ τινὰ τούτων , ἑτέροις δὲ ἓν μόνον ( τοῦτο δὲ ποιεῖ διαφορὰν #_414A_# τῶν ζῴων ) · διὰ τίνα δ ' αἰτίαν , ὕστερον ἐπισκεπτέον. Παραπλήσιον δὲ κ
 ἐστι καὶ λόγος τοῦ δύναμιν ἔχοντος εἶναι τοιούτου , φανερὸν ἐκ τούτων. #_414A27_# 1 Τῶν δὲ δυνάμεων τῆς ψυχῆς αἱ λεχθεῖσαι τοῖς μὲν ὑπάρχουσι πᾶσαι , καθ
ιανοητικόν. 2 Ὑπάρχει δὲ τοῖς μὲν φυτοῖς τὸ θρεπτικὸν μόνον , ἑτέροις δὲ #_414B_# τοῦτό τε καὶ τὸ αἰσθητικόν. Εἰ δὲ τὸ αἰσθητικόν , καὶ τὸ ὀρεκτικόν· ὄρεξ
 ζητητέον , τίς ἑκάστου ψυχή , οἷον τίς φυτοῦ καὶ τίς ἀνθρώπου ἢ θηρίου. #_415A_# Διὰ τίνα δ ' αἰτίαν τῷ ἐφεξῆς οὕτως ἔχουσι , σκεπτέον. ) Άνευ μὲν γὰρ το
ὁ περὶ τούτων ἑκάστου λόγος , οὗτος οἰκειότατος καὶ περὶ ψυχῆς , δῆλον. #_415A13_# 1 Ἀναγκαῖον δὲ τὸν μέλλοντα περὶ τούτων σκέψιν ποιεῖσθαι λαβεῖν ἕκαστον
, ζῷον μὲν ζῷον , φυτὸν δὲ φυτόν , ἵνα τοῦ ἀεὶ καὶ τοῦ θείου μετέχωσιν ᾗ #_415B_# δύνανται· πάντα γὰρ ἐκείνου ὀρέγεται , καὶ ἐκείνου ἕνεκα πράττει ὅσα πρά
' αὔξεται φυσικῶς μὴ τρεφόμενον , τρέφεται δ ' οὐθὲν ὃ μὴ κοινωνεῖ ζωῆς. #_416A_# 7 Ἐμπεδοκλῆς δ ' οὐ καλῶς εἴρηκε τοῦτο προστιθείς , τὴν αὔξησιν συμβαίνε
εταξύ. Ἔτι πάσχει τι ἡ τροφὴ ὑπὸ τοῦ τρεφομένου , ἀλλ ' οὐ τοῦτο ὑπὸ τῆς #_416B_# τροφῆς , ὥσπερ οὐδ ' ὁ τέκτων ὑπὸ τῆς ὕλης , ἀλλ ' ὑπ ' ἐκεί- νου αὕτη· 
 αὐτό , εἴη ἂν ἡ πρώτη ψυχὴ γεννητικὴ οἷον αὐτό. <Ἐπεὶ δ ' ἔστι τρία , #_416B25α_# τὸ τρεφόμενον καὶ ᾧ τρέφεται καὶ τὸ τρέφον , τὸ μὲν τρέφον ἐστὶν ἡ πρώ
ηται· διασαφητέον δ ' ἐστὶν ὕστερον περὶ αὐτῆς ἐν τοῖς οἰκείοις λόγοις. #_416B32_# 1 Διωρισμένων δὲ τούτων λέγωμεν κοινῇ περὶ πάσης αἰσθήσεως. Ἡ δ ' αἴσθη
ε φανερὸν ὅτι λέγουσί τινα τρόπον ἀμφότεροι καὶ ὀρθῶς καὶ οὐκ ὀρθῶς. 12 #_416B9_# Ἐπεὶ δ ' οὐθὲν τρέφεται μὴ μετέχον ζωῆς , τὸ ἔμψυχον ἂν εἴη σῶμα τὸ τρε
ἀλλοίωσίς τις εἶναι. Φασὶ δέ τινες καὶ τὸ ὅμοιον ὑπὸ τοῦ ὁμοίου πάσχειν. #_417A_# Τοῦτο δὲ πῶς δυνατὸν ἢ ἀδύνατον , εἰρήκαμεν ἐν τοῖς καθόλου λόγοις περὶ 
ενος τόδε τὸ Α. Ἀμφότεροι μὲν οὖν οἱ πρῶτοι , κατὰ δύναμιν ἐπιστήμονες #_417A30Α_# <ὄντες , ἐνεργείᾳ γίνονται ἐπιστήμονες,> 417a31 ἀλλ ' ὁ μὲν διὰ μαθήσε
τὰ δύναμιν ἐπιστήμονες 417a30α <ὄντες , ἐνεργείᾳ γίνονται ἐπιστήμονες,> #_417A31_# ἀλλ ' ὁ μὲν διὰ μαθήσεως ἀλλοιωθεὶς καὶ πολλάκις ἐξ ἐναντίας μεταβαλὼν 
ολλάκις ἐξ ἐναντίας μεταβαλὼν ἕξεως , ὁ δ ' ἐκ τοῦ ἔχειν τὴν ἀριθμητικὴν #_417B_# ἢ τὴν γραμματικήν , μὴ ἐνεργεῖν δέ , εἰς τὸ ἐνεργεῖν , ἄλλον τρόπον. 5 Ο
 παῖδα δύνασθαι στρατηγεῖν , τοῦ δὲ ὡς τὸν ἐν ἡλικίᾳ ὄντα , οὕτως ἔχει [ #_418A_# ] τὸ αἰσθητικόν. Ἐπεὶ δ ' ἀνώνυμος αὐτῶν ἡ διαφορά , διώρισται δὲ περὶ α
ια κυρίως ἐστὶν αἰσθητά , καὶ πρὸς ἃ ἡ οὐσία πέφυκεν ἑκάστης αἰσθήσεως. #_418A26_# 1 Οὗ μὲν οὖν ἐστιν ἡ ὄψις , τοῦτ ' ἐστὶν ὁρατόν , ὁρατὸν δ ' ἐστὶ χρῶμά
ει μὲν οὖν οὐχ ὅμοιον ὄν , πεπονθὸς δ ' ὡμοίωται καὶ ἔστιν οἷον ἐκεῖνο. #_418A7_# 1 Λεκτέον δὲ καθ ' ἑκάστην αἴσθησιν περὶ τῶν αἰσθητῶν πρῶτον. Λέγεται δ
αὑτὸ δὲ οὐ τῷ λόγῳ , ἀλλ ' ὅτι ἐν ἑαυτῷ ἔχει τὸ αἴτιον τοῦ εἶναι ὁρατόν. #_418B_# Πᾶν δὲ χρῶμα κινητικόν ἐστι τοῦ κατ ' ἐνέργειαν διαφανοῦς , καὶ τοῦτ ' ἐ
θοι ἄν , ἀπ ' ἀνατολῆς δ ' ἐπὶ δυσμὰς τὸ λανθάνειν μέγα λίαν τὸ αἴτημα. #_418B26_# 4 Ἔστι δὲ χρώματος μὲν δεκτικὸν τὸ ἄχρουν , ψόφου δὲ τὸ ἄψοφον. Ἄχρουν 
ιαφανές , ἀλλ ' ὅταν δυνάμει· ἡ γὰρ αὐτὴ φύσις ὁτὲ μὲν σκότος ὁτὲ δὲ φῶς #_419A_# ἐστιν. Οὐ πάντα δὲ ὁρατὰ ἐν φωτί ἐστιν , ἀλλὰ μόνον ἑκάστου τὸ οἰκεῖον χ
μὴν ὃ ἐν ἀμφοτέροις ὑπάρχει τούτοις· φαίνεται γὰρ καὶ τὰ ἔνυδρα τῶν ζῴων #_419B_# ἔχειν αἴσθησιν ὀσμῆς. Ἀλλ ' ὁ μὲν ἄνθρωπος , καὶ τῶν πεζῶν ὅσα ἀναπνεῖ ,
ὀσμᾶσθαι μὴ ἀναπνέοντα. Ἡ δ ' αἰτία καὶ περὶ τούτων ὕστερον λεχθήσεται. #_419B4_# 1 Νῦν δὲ πρῶτον περὶ ψόφου καὶ ἀκοῆς διορίσωμεν. Ἔστι δὲ διττὸς ὁ ψόφος
ἐστὶν ὁ ποιῶν ἀκούειν , ὅταν κινηθῇ συνεχὴς καὶ εἷς. Ἀλλὰ διὰ τὸ ψαθυρὸς #_420A_# εἶναι οὐ γεγωνεῖ , ἂν μὴ λεῖον ᾖ τὸ πληγέν. Τότε δὲ εἷς γίνεται ἅμα διὰ 
ειν τῷ κενῷ καὶ ἠχοῦντι , ὅτι ἀκούομεν τῷ ἔχοντι ὡρισμένον τὸν ἀέρα. 7 #_420A.19_# Πότερον δὲ ψοφεῖ τὸ τυπτόμενον ἢ τὸ τύπτον; ἢ καὶ ἄμφω , τρόπον δ ' ἕτ
 γίνεται τοῦ μὲν διὰ τὸ τάχος ἡ κίνησις τοιαύτη , τοῦ δὲ διὰ βραδυτῆτα , #_420B_# καὶ ἔοικεν ἀνάλογον ἔχειν τῷ περὶ τὴν ἁφὴν ὀξεῖ καὶ ἀμβλεῖ· τὸ μὲν γὰρ ὀ
ή τις ψόφος ἐστὶν ἡ φωνή ) · καὶ οὐ τοῦ ἀναπνεομένου ἀέρος ὥσπερ ἡ βήξ , #_421A_# ἀλλὰ τούτῳ τύπτει τὸν ἐν τῇ ἀρτηρίᾳ πρὸς αὐτήν. 12 Σημεῖον δὲ τὸ μὴ δύνα
ὲν γὰρ σκληρόσαρκοι ἀφυεῖς τὴν διάνοιαν , οἱ δὲ μαλακόσαρκοι εὐφυεῖς. 3 #_421A26_# Ἔστι δ ' , ὥσπερ χυμὸς ὁ μὲν γλυκὺς ὁ δὲ πικρός , οὕτω καὶ ὀσμαί , ἀλλὰ
τὸν ἀέρα οὐδ ' ἀναπνέουσιν. Δι ' ἣν μὲν οὖν αἰτίαν , ἕτερός ἐστι λόγος. #_421A7_# 1 Περὶ δὲ ὀσμῆς καὶ ὀσφραντοῦ ἧττον εὐδιόριστόν ἐστι τῶν εἰρημένων· οὐ 
ὸ μὴ σφόδρα διαδήλους εἶναι τὰς ὀσμὰς ὥσπερ τοὺς χυμούς , [ ἀπὸ τούτων ] #_421B_# εἴληφε τὰ ὀνόματα καθ ' ὁμοιότητα τῶν πραγμάτων , ἡ μὲν γλυκεῖα κρόκου κ
ινόμενα ἐν τῷ διαφανεῖ-οὕτως οὖν καὶ τὸ ὀσφραντικὸν αἰσθητήριον τοῖς μὲν #_422A_# ἀκαλυφὲς εἶναι , ὥσπερ τὸ ὄμμα , τοῖς δὲ τὸν ἀέρα δεχομένοις ἔχειν ἐπικά
ρ ὁ χυμὸς τοῦ ὑγροῦ ) , τὸ δὲ ὀσφραντικὸν αἰσθητήριον δυνάμει τοιοῦτον. #_422A8_# 1 Τὸ δὲ γευστόν ἐστιν ἁπτόν τι· καὶ τοῦτ ' αἴτιον τοῦ μὴ εἶναι αἰσθητὸν
εύστου , τοῦτο δὲ τὸ μικρὸν ἢ φαῦλον ἔχον χυμὸν ἢ φθαρτικὸν τῆς γεύσεως. #_422B_# Δοκεῖ δ ' εἶναι ἀρχὴ τὸ ποτὸν καὶ ἄποτον ( γεῦσις γάρ τις ἀμφοτέρου· ἀλλ
όν ἐστι τὸ δυνάμει τοιοῦτον , γευστὸν δὲ τὸ ποιητικὸν ἐντελεχείᾳ αὐτοῦ. #_422B17_# 1 Περὶ δὲ τοῦ ἁπτοῦ καὶ περὶ ἁφῆς ὁ αὐτὸς λόγος· εἰ γὰρ ἡ ἁφὴ μὴ μία ἐσ
ν ἔνδηλον. 3 Πότερον δ ' ἐστὶ τὸ αἰσθητήριον ἐντός , ἢ οὔ , ἀλλ ' εὐθέως #_423A_# ἡ σάρξ , οὐδὲν δοκεῖ σημεῖον εἶναι τὸ γίνεσθαι τὴν αἴσθησιν ἅμα θιγγανομ
 τὰ ἐν τῷ ὕδατι , λανθάνει δὲ μᾶλλον ἡμᾶς , ὥσπερ καὶ τὰ ἐν τῷ ὕδατι ζῷα #_423B_# εἰ διερὸν διεροῦ ἅπτεται ) 7 - πότερον οὖν πάντων ὁμοίως ἐστὶν ἡ αἴσθησι
 καλουμένη ἁφὴ ὑπάρχει αἴσθησις πρώτῳ , τὸ δυνάμει τοιοῦτόν ἐστι μόριον· #_424A_# τὸ γὰρ αἰσθάνεσθαι πάσχειν τι ἐστίν· ὥστε τὸ ποιοῦν , οἷον αὐτὸ ἐνεργείᾳ
 , ὥσπερ τὰ φθαρτικά. Καθ ' ἑκάστην μὲν οὖν τῶν αἰσθήσεων εἴρηται τύπῳ. #_424A17_# 1 Καθόλου δὲ περὶ πάσης αἰσθήσεως δεῖ λαβεῖν ὅτι ἡ μὲν αἴσθησίς ἐστι τὸ
ικὸν καὶ πάσχοντά τι ὑπὸ τῶν ἁπτῶν ( καὶ γὰρ ψύχεται καὶ θερμαίνεται ) · #_424B_# αἴτιον γὰρ τὸ μὴ ἔχειν μεσότητα , μηδὲ τοιαύτην ἀρχὴν οἵαν τὰ εἴδη δέχεσ
τὸ μὲν ὀσμᾶσθαι αἰσθάνεσθαι , ὁ δ ' ἀὴρ παθὼν ταχέως αἰσθητὸς γίνεται; #_424B.22_# 1 Ὅτι δ ' οὐκ ἔστιν αἴσθησις ἑτέρα παρὰ τὰς πέντε ( λέγω δὲ ταύτας ὄψι
ρχὴν οἵαν τὰ εἴδη δέχεσθαι τῶν αἰσθητῶν , ἀλλὰ πάσχειν μετὰ τῆς ὕλης. 5 #_424B.3_# Ἀπορήσειε δ ' ἄν τις εἰ πάθοι ἄν τι ὑπ ' ὀσμῆς τὸ ἀδύνατον ὀσφρανθῆναι 
στὶ τὸ αἰσθητήριον , καὶ ἔστιν ὁ ἀὴρ καὶ ψόφου καὶ χρόας ) , εἰ δὲ πλείω #_425A_# τοῦ αὐτοῦ , οἷον χρόας καὶ ἀὴρ καὶ ὕδωρ ( ἄμφω γὰρ διαφανῆ ) , καὶ ὁ τὸ 
ὰ συμβεβηκὸς αἰσθάνονται αἱ αἰσθήσεις , οὐχ ᾗ αὐταί , ἀλλ ' ᾗ μία , ὅταν #_425B_# ἅμα γένηται ἡ αἴσθησις ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ , οἷον χολῆς ὅτι πικρὰ καὶ ξανθή ( 
ἑτέρῳ αἰσθητῷ τὰ κοινὰ ὑπάρχει , δῆλον ποιεῖ ὅτι ἄλλο τι ἕκαστον αὐτῶν. #_425B12_# 1 Ἐπεὶ δ ' αἰσθανόμεθα ὅτι ὁρῶμεν καὶ ἀκούομεν , ἀνάγκη ἢ τῇ ὄψει αἰσθά
 , τότε ἡ κατ ' ἐνέργειαν ἀκοὴ ἅμα γίνεται καὶ ὁ κατ ' ἐνέργειαν ψόφος , #_426A_# ὧν εἴπειεν ἄν τις τὸ μὲν εἶναι ἄκουσιν τὸ δὲ ψόφησιν 5 εἰ δή ἐστιν ἡ κίν
βάλλον , καὶ τὸ ὀξὺ καὶ τὸ βαρύ , τὴν ἀκοήν· ὁμοίως δὲ καὶ ἐν χυμοῖς τὴν #_426B_# γεῦσιν , καὶ ἐν χρώμασι τὴν ὄψιν τὸ σφόδρα λαμπρὸν ἢ ζοφερόν , καὶ ἐν ὀσ
ιαίρετον , καὶ ἐν ἀδιαιρέτῳ χρόνῳ. Εἰ γὰρ γλυκύ , ὡδὶ κινεῖ τὴν αἴσθησιν #_427A_# ἢ τὴν νόησιν , τὸ δὲ πικρὸν ἐναντίως , καὶ τὸ λευκὸν ἑτέρως. Ἆρ ' οὖν ἅμ
ῆς ἀρχῆς ᾗ φαμὲν τὸ ζῷον αἰσθητικὸν εἶναι , διωρίσθω τὸν τρόπον τοῦτον. #_427A17_# 1 Ἐπεὶ δὲ δύο διαφοραῖς ὁρίζονται μάλιστα τὴν ψυχήν , κινήσει τε τῇ κατ
περ καὶ ἐν τοῖς κατ ' ἀρχὰς λόγοις διωρίσαμεν ( καίτοι ἔδει ἅμα καὶ περὶ #_427B_# τοῦ ἠπατῆσθαι αὐτοὺς λέγειν , οἰκειότερον γὰρ τοῖς ζῴοις , καὶ πλείω χρό
τὸ δὲ ὑπόληψις , περὶ φαντασίας διορίσαντας οὕτω περὶ θατέρου λεκτέον. 6 #_428A_# Εἰ δή ἐστιν ἡ φαντασία καθ ' ἣν λέγομεν φάντασμά τι ἡμῖν γίγνεσθαι καὶ μ
δὲ λόγος· τῶν δὲ θηρίων ἐνίοις φαντασία μὲν ὑπάρχει , λόγος δ ' οὔ. ] 9 #_428A24_# Φανερὸν τοίνυν ὅτι οὐδὲ δόξα μετ ' αἰσθήσεως , οὐδὲ δι ' αἰσθήσεως , οὐ
 ἔσται· οὐ γὰρ δὴ ἐκ τῆς δόξης μὲν τῆς τοῦ ἀγαθοῦ , αἰσθήσεως δὲ τῆς τοῦ #_428B_# λευκοῦ. Τὸ οὖν φαίνεσθαι ἔσται τὸ δοξάζειν ὅπερ αἰσθάνεται , μὴ κατὰ συμ
 ὅταν πόρρω τὸ αἰσθητὸν ᾖ. Εἰ οὖν μηθὲν ἄλλο ἔχει τὰ εἰρημένα ἢ φαντασία #_429A_# ( τοῦτο δ ' ἐστὶ τὸ λεχθέν ) , ἡ φαντασία ἂν εἴη κίνησις ὑπὸ τῆς αἰσθήσε
ρὶ μὲν οὖν φαντασίας , τί ἐστι καὶ διὰ τί ἐστιν , εἰρήσθω ἐπὶ τοσοῦτον. #_429A10_# 1 Περὶ δὲ τοῦ μορίου τοῦ τῆς ψυχῆς ᾧ γινώσκει τε ἡ ψυχὴ καὶ φρονεῖ , εἴ
ρὸν ἐπὶ τῶν αἰσθητηρίων καὶ τῆς αἰσθήσεως. Ἡ μὲν γὰρ αἴσθησις οὐ δύναται #_429B_# αἰσθάνεσθαι ἐκ τοῦ σφόδρα αἰσθητοῦ , οἷον ψόφου ἐκ τῶν μεγάλων ψόφων , ο
λως ἄρα ὡς χωριστὰ τὰ πράγματα τῆς ὕλης , οὕτω καὶ τὰ περὶ τὸν νοῦν. 9 #_429B.22_# Ἀπορήσειε δ ' ἄν τις , εἰ ὁ νοῦς ἁπλοῦν ἐστὶ καὶ ἀπαθὲς καὶ μηθενὶ μηθ
ὰ νοητὰ ὁ νοῦς , ἀλλ ' ἐντελεχείᾳ οὐδέν , πρὶν ἂν νοῇ· δυνάμει δ ' οὕτως #_430A_# ὥσπερ ἐν γραμματείῳ ᾧ μηθὲν ἐνυπάρχει ἐντελεχείᾳ γεγραμμένον· ὅπερ συμβα
ὲν ἀπαθές , ὁ δὲ παθητικὸς νοῦς φθαρτός ) · καὶ ἄνευ τούτου οὐθὲν νοεῖ. #_430A27_# 1 Ἡ μὲν οὖν τῶν ἀδιαιρέτων νόησις ἐν τούτοις περὶ ἃ οὐκ ἔστι τὸ ψεῦδος 
σμένα συντίθεται , οἷον τὸ ἀσύμμετρον καὶ ἡ διάμετρος- 2 ἂν δὲ γενομένων #_430B_# ἢ ἐσομένων , τὸν χρόνον προσεννοῶν [ καὶ ] συντίθησι. Τὸ γὰρ ψεῦδος ἐν σ
 ἀλλὰ τῷ εἴδει νοεῖ ἐν ἀδιαιρέτῳ χρόνῳ καὶ ἀδιαιρέτῳ <τῳ> τῆς ψυχῆς.> 5 #_430B20_# Ἡ δὲ στιγμὴ καὶ πᾶσα διαίρεσις , καὶ τὸ οὕτως ἀδιαίρετον , δηλοῦται ὥσπ
ος. Καὶ τοῦθ ' ὁμοίως ἐν ἅπαντί ἐστι τῷ συνεχεῖ , καὶ χρόνῳ καὶ μήκει. #_430B20Α_# <Τὸ δὲ μὴ κατὰ τὸ ποσὸν ἀδιαίρετον ἀλλὰ τῷ εἴδει νοεῖ ἐν ἀδιαιρέτῳ χρό
ίν , ἀλλὰ καὶ ὅτι ἦν ἢ ἔσται. Τὸ δὲ ἓν ποιοῦν ἕκαστον , τοῦτο ὁ νοῦς. 3 #_430B6_# Τὸ δ ' ἀδιαίρετον ἐπεὶ διχῶς , ἢ δυνάμει ἢ ἐνεργείᾳ , οὐθὲν κωλύει νοεῖ
 γὰρ ὕλης δύναμις ὁ νοῦς τῶν τοιούτων ) , ἐκείνῳ δὲ τὸ νοητὸν ὑπάρξει. #_4310A10_# 1 Ἐπεὶ δ ' [ ὥσπερ ] ἐν ἁπάσῃ τῇ φύσει ἐστὶ [ τι ] τὸ μὲν ὕλη ἑκάστῳ γ
 ' ἄνθρωπος τὸ λευκὸν† ἢ μή , οὐκ ἀληθὲς ἀεί , οὕτως ἔχει ὅσα ἄνευ ὕλης. #_431A_# 1 Τὸ δ ' αὐτό ἐστιν ἡ κατ ' ἐνέργειαν ἐπιστήμη τῷ πράγματι. Ἡ δὲ κατὰ δύ
, τὸ δὲ ἔσχατον ἕν , καὶ μία <ἡ> μεσότης , τὸ δ ' εἶναι αὐτῇ πλείω ... #_431A.20_# 4 Τίνι δ ' ἐπικρίνει τί διαφέρει γλυκὺ καὶ θερμόν , εἴρηται μὲν καὶ πρ
τὸ αὐτὸ μὲν καὶ ἕν , τὸ δ ' εἶναι οὐ τὸ αὐτό-κἀκεῖνα ὁμοίως. Ὁ δ ' αὐτὸς #_431B_# λόγος καὶ εἰ τὸ μὲν Α τὸ γλυκὺ εἴη , τὸ δὲ Β τὸ λευκόν. 5 Τὰ μὲν οὖν εἴδ
τι νοεῖν ὄντα αὐτὸν μὴ κεχωρισμένον μεγέθους , ἢ οὔ , σκεπτέον ὕστερον. #_431B20_# 1 Νῦν δέ , περὶ ψυχῆς τὰ λεχθέντα συγκεφαλαιώσαντες , εἴπωμεν πάλιν ὅτι
ὐτὰ ἢ τὰ εἴδη εἶναι. Αὐτὰ μὲν δὴ οὔ· οὐ γὰρ ὁ λίθος ἐν τῇ ψυχῇ , ἀλλὰ τὸ #_432A_# εἶδος· ὥστε ἡ ψυχὴ ὥσπερ ἡ χείρ ἐστιν· καὶ γὰρ ἡ χεὶρ ὄργανόν ἐστιν ὀργά
φαντάσματα εἶναι; ἢ οὐδὲ ταῦτα φαντάσματα , ἀλλ ' οὐκ ἄνευ φαντασμάτων. #_432A15_# 1 Ἐπεὶ δὲ ἡ ψυχὴ κατὰ δύο ὥρισται δυνάμεις ἡ τῶν ζῴων , τῷ τε κριτικῷ ,
 ἄλογον οὔτε ὡς λόγον ἔχον θείη ἄν τις ῥᾳδίως· 3 ἔτι δὲ τὸ φανταστικόν , #_432B_# ὃ τῷ μὲν εἶναι πάντων ἕτερον , τίνι δὲ τούτων ταὐτὸν ἢ ἕτερον ἔχει πολλὴ
άκις διανοεῖται φοβερόν τι ἢ ἡδύ , οὐ κελεύει δὲ φοβεῖσθαι , ἡ δὲ καρδία #_433A_# κινεῖται , ἂν δ ' ἡδύ , ἕτερόν τι μόριον. 8 Ἔτι καὶ ἐπιτάττοντος τοῦ νοῦ
θυμοῦντες οὐ πράττουσιν ὧν ἔχουσι τὴν ὄρεξιν , ἀλλ ' ἀκολουθοῦσι τῷ νῷ. #_433A9_# 1 Φαίνεται δέ γε δύο ταῦτα κινοῦντα , ἢ ὄρεξις ἢ νοῦς , εἴ τις τὴν φαντ
λως ἔχειν. 5 Ὅτι μὲν οὖν ἡ τοιαύτη δύναμις κινεῖ τῆς ψυχῆς , ἡ καλουμένη #_433B_# ὄρεξις , φανερόν. Τοῖς δὲ διαιροῦσι τὰ μέρη τῆς ψυχῆς , ἐὰν κατὰ τὰς δυν
ὲ πᾶσα ἢ λογιστικὴ ἢ αἰσθητική. Ταύτης μὲν οὖν καὶ τὰ ἄλλα ζῷα μετέχει. #_433B31_# 1 Σκεπτέον δὲ καὶ περὶ τῶν ἀτελῶν τί τὸ κινοῦν ἐστιν , 434a οἷς ἁφῇ μόν
α μετέχει. 433b31 1 Σκεπτέον δὲ καὶ περὶ τῶν ἀτελῶν τί τὸ κινοῦν ἐστιν , #_434A_# οἷς ἁφῇ μόνον ὑπάρχει αἴσθησις , πότερον ἐνδέχεται φαντασίαν ὑπάρχειν το
δόξα , οὐχ ἡ καθόλου , ἢ ἄμφω , ἀλλ ' ἡ μὲν ἠρεμοῦσα μᾶλλον , ἡ δ ' οὔ. #_434A21_# 1 Τὴν μὲν οὖν θρεπτικὴν ψυχὴν ἀνάγκη πᾶν ἔχειν ὅτι περ ἂν ζῇ καὶ ψυχὴν 
κτικὰ τῶν εἰδῶν ἄνευ τῆς ὕλης. 3 τὸ δὲ ζῷον ἀναγκαῖον αἴσθησιν ἔχειν , #_434A30Α_# <οὐδὲ ἄνευ ταύτης οἷόν τε οὐθὲν εἶναι ζῷον,> 434a31 εἰ μηθὲν μάτην ποι
ν αἴσθησιν ἔχειν , 434a30α <οὐδὲ ἄνευ ταύτης οἷόν τε οὐθὲν εἶναι ζῷον,> #_434A31_# εἰ μηθὲν μάτην ποιεῖ ἡ φύσις. ἕνεκά του γὰρ πάντα ὑπάρχει τὰ φύσει , ἢ 
κά του. εἰ οὖν πᾶν σῶμα πορευτικόν , μὴ ἔχον αἴσθησιν , φθείροιτο ἂν καὶ #_434B_# εἰς τέλος οὐκ ἂν ἔλθοι , ὅ ἐστι φύσεως ἔργον ( πῶς γὰρ θρέψεται; τοῖς μὲ
κ ὠθούμενον , τὸ δ ' ἔσχατον μόνον ὠθεῖται οὐκ ὦσαν , τὸ δὲ μέσον ἄμφω , #_435A_# πολλὰ δὲ τὰ μέσα , οὕτω καὶ ἐπ ' ἀλλοιώσεως , πλὴν ὅτι μένοντος ἐν τῷ αὐ
 κινεῖ , ὥσπερ ἂν εἰ τὸ ἐν τῷ κηρῷ σημεῖον διεδίδοτο μέχρι τοῦ πέρατος. #_435A11_# 1 Ὅτι δ ' οὐχ οἷόν τε ἁπλοῦν εἶναι τὸ τοῦ ζῴου σῶμα , φανερόν , λέγω δ 
 ταῖς θριξὶ καὶ τοῖς τοιούτοις μορίοις οὐκ αἰσθανόμεθα , ὅτι γῆς ἐστιν , #_435B_# καὶ τὰ φυτὰ διὰ τοῦτο οὐδεμίαν ἔχει αἴσθησιν , ὅτι γῆς ἐστιν· ἄνευ δὲ ἁφ
 ζωὴν ἔχοντος. Ἡ δ ' οὐσία ἐντελέχεια· τοιούτου ἄρα σώματος ἐντελέχεια. § #_5_# Αὕτη δὲ λέγεται διχῶς , ἡ μὲν ὡς ἐπιστήμη , ἡ δ ' ὡς τὸ θεωρεῖν. Φανερὸν 
 ' ἀλλάττοντα τόπον , ἔχοντα δ ' αἴσθησιν , ζῷα λέγομεν καὶ οὐ ζῆν μόνον. #_5_# Αἰσθήσεως δὲ πρῶτον ὑπάρχει πᾶσιν ἁφή· ὥσπερ δὲ τὸ θρεπτικὸν δύναται χωρί
ε καὶ νοῦς , οἷον ἀνθρώποις καὶ εἴ τι τοιοῦτον ἕτερον ἔστιν ἢ τιμιώτερον. #_5_# Δῆλον οὖν ὅτι τὸν αὐτὸν τρόπον εἷς ἂν εἴη λόγος ψυχῆς τε καὶ σχήματος· οὔ
ἰτία δὲ καὶ ἀρχὴ τούτου ἡ ψυχή. Ἔτι τοῦ δυνάμει ὄντος λόγος ἡ ἐντελέχεια. #_5_# Φανερὸν δ ' ὡς καὶ οὗ ἕνεκεν ἡ ψυχὴ αἰτία· ὥσπερ γὰρ ὁ νοῦς ἕνεκά του ποι
417b ἢ τὴν γραμματικήν , μὴ ἐνεργεῖν δέ , εἰς τὸ ἐνεργεῖν , ἄλλον τρόπον. #_5_# Οὐκ ἔστι δ ' ἁπλοῦν οὐδὲ τὸ πάσχειν , ἀλλὰ τὸ μὲν φθορά τις ὑπὸ τοῦ ἐναντ
ύτων τὸ οἰκεῖον χρῶμα. Δι ' ἣν μὲν οὖν αἰτίαν ταῦτα ὁρᾶται , ἄλλος λόγος· #_5_# νῦν δ ' ἐπὶ τοσοῦτον φανερόν ἐστιν , ὅτι τὸ μὲν ἐν φωτὶ ὁρώμενον χρῶμα ( 
λκοῦ ἢ καί τινος ἄλλου τῶν λείων , ὥστε σκιὰν ποιεῖν , ᾗ τὸ φῶς ὁρίζομεν. #_5_# Τὸ δὲ κενὸν ὀρθῶς λέγεται κύριον τοῦ ἀκούειν. Δοκεῖ γὰρ εἶναι κενὸν ὁ ἀήρ
 ὀσμήν , τὸ δὲ μικρὰν ἔχον καὶ φαύλην. Ὁμοίως δὲ καὶ τὸ ἄγευστον λέγεται. #_5_# Ἔστι δὲ καὶ ἡ ὄσφρησις διὰ τοῦ μεταξύ , οἷον ἀέρος ἢ ὕδατος· καὶ γὰρ τὰ ἔ
ρὰ πάντα φαίνεται διὰ τὸ τῇ γλώττῃ πλήρει τοιαύτης ὑγρότητος αἰσθάνεσθαι. #_5_# Τὰ δ ' εἴδη τῶν χυμῶν , ὥσπερ καὶ ἐπὶ τῶν χρωμάτων , ἁπλᾶ μὲν τἀναντία , 
ξὺ τοῦ ἁπτικοῦ προσπεφυκός , δι ' οὗ γίνονται αἱ αἰσθήσεις πλείους οὖσαι. #_5_# Δηλοῖ δ ' ὅτι πλείους ἡ ἐπὶ τῆς γλώττης ἁφή· ἁπάντων γὰρ τῶν ἁπτῶν αἰσθάν
ην ἀρχὴν οἵαν τὰ εἴδη δέχεσθαι τῶν αἰσθητῶν , ἀλλὰ πάσχειν μετὰ τῆς ὕλης. #_5_# 424b.3 Ἀπορήσειε δ ' ἄν τις εἰ πάθοι ἄν τι ὑπ ' ὀσμῆς τὸ ἀδύνατον ὀσφρανθ
 πάθος ὃ μηθενός ἐστι τῶν ἐνταῦθα σωμάτων , οὐδεμία ἂν ἐκλείποι αἴσθησις. #_5_# Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τῶν κοινῶν οἷόν τ ' εἶναι αἰσθητήριόν τι ἴδιον , ὧν ἑκάστῃ 
έργειαν ψόφος , 426a ὧν εἴπειεν ἄν τις τὸ μὲν εἶναι ἄκουσιν τὸ δὲ ψόφησιν #_5_# εἰ δή ἐστιν ἡ κίνησις ( καὶ ἡ ποίησις καὶ τὸ πάθος ) ἐν τῷ κινουμένῳ , ἀν
ντασίαν ὡσαύτως ἔχομεν ὥσπερ ἂν εἰ θεώμενοι ἐν γραφῇ τὰ δεινὰ ἢ θαρραλέα. #_5_# Εἰσὶ δὲ καὶ αὐτῆς τῆς ὑπολήψεως διαφοραί , ἐπιστήμη καὶ δόξα καὶ φρόνησις
πλὴν ὅτι οὔτε ὅλη ἀλλ ' ἡ νοητική , οὔτε ἐντελεχείᾳ ἀλλὰ δυνάμει τὰ εἴδη. #_5_# Ὅτι δ ' οὐχ ὁμοία ἡ ἀπάθεια τοῦ αἰσθητικοῦ καὶ τοῦ νοητικοῦ , φανερὸν ἐπὶ
ετον ἀλλὰ τῷ εἴδει νοεῖ ἐν ἀδιαιρέτῳ χρόνῳ καὶ ἀδιαιρέτῳ <τῳ> τῆς ψυχῆς.> #_5_# 430b20 Ἡ δὲ στιγμὴ καὶ πᾶσα διαίρεσις , καὶ τὸ οὕτως ἀδιαίρετον , δηλοῦτα
 Ὁ δ ' αὐτὸς 431b λόγος καὶ εἰ τὸ μὲν Α τὸ γλυκὺ εἴη , τὸ δὲ Β τὸ λευκόν. #_5_# Τὰ μὲν οὖν εἴδη τὸ νοητικὸν ἐν τοῖς φαντάσμασι νοεῖ , καὶ ὡς ἐν ἐκείνοις 
 ἀλλὰ τὸ πρακτὸν ἀγαθόν. Πρακτὸν δ ' ἐστὶ τὸ ἐνδεχόμενον καὶ ἄλλως ἔχειν. #_5_# Ὅτι μὲν οὖν ἡ τοιαύτη δύναμις κινεῖ τῆς ψυχῆς , ἡ καλουμένη 433b ὄρεξις ,
 φύσει δὲ ἀεὶ ἡ ἄνω ἀρχικωτέρα καὶ κινεῖ· ὥστε τρεῖς φορὰς ἤδη κινεῖσθαι. #_5_# Τὸ δ ' ἐπιστημονικὸν οὐ κινεῖται , ἀλλὰ μένει. Ἐπεὶ δ ' ἡ μὲν καθόλου ὑπό
δι ' ἐκεῖνο ) - οὐθὲν ἄρα ἔχει ψυχὴν σῶμα μὴ μόνιμον <ὂν> ἄνευ αἰσθήσεως. #_5_# ἀλλὰ μὴν εἴγε αἴσθησιν ἔχει , ἀνάγκη τὸ σῶμα εἶναι ἢ ἁπλοῦν ἢ μικτόν. οὐχ
καὶ ζητοῦντες περὶ ψυχῆς περὶ τῆς ἀνθρωπίνης μόνης ἐοίκασιν ἐπισκοπεῖν· § #_5._# Ὑλαβητέον δ ' ὅπως μὴ λανθάνῃ πότερον εἷς ὁ λόγος αὐτῆς ἐστι , καθάπερ ζῴ
ύτην δ ' ὑφ ' ἑαυτῆς , διὰ τὸ μηθὲν ὁρᾶν κινοῦν ὃ μὴ καὶ αὐτὸ κινεῖται. § #_5._# Ὁμοίως δὲ καὶ Ἀναξαγόρας ψυχὴν εἶναι λέγει τὴν κινοῦσαν , καὶ εἴ τις ἄλλο
ήσεις ἔσονται καὶ ἠρεμίαι , οὐδὲ πλάττειν βουλομένοις ῥᾴδιον ἀποδοῦναι. § #_5._# Ἔτι δ ' εἰ μὲν ἄνω κινήσεται , πῦρ ἔσται , εἰ δὲ κάτω , γῆ· τούτων γὰρ τῶ
είη τὰ πάθη καὶ τὰ ἔργα τῆς ψυχῆς ἁρμονίᾳ τινί· χαλεπὸν γὰρ ἐφαρμόζειν. § #_5._# Ἔτι δ ' εἰ λέγομεν τὴν ἁρμονίαν εἰς δύο ἀποβλέποντες , κυριώτατα μέν , τῶ
Ταῦτα δὲ τίνας ἀπορίας τε καὶ ὑπεναντιώσεις ἔχει , διεληλύθαμεν σχεδόν· § #_5._# Λείπεται δ ' ἐπισκέψασθαι πῶς λέγεται τὸ ἐκ τῶν στοιχείων αὐτὴν εἶναι. Λέ
καὶ ἐγρηγόρσεως , ὕστερον ἐπισκεπτέον· ἔχει γὰρ καὶ ταῦτα πολλὴν ἀπορίαν. #_5._# Ἀλλὰ περὶ τῆς κατὰ τόπον κινήσεως , τί τὸ κινοῦν τὸ ζῷον τὴν πορευτικὴν κ
ὸ ἡ ψυχή ἐστιν ἐντελέχεια ἡ πρώτη σώματος φυσικοῦ δυνάμει ζωὴν ἔχοντος. § #_6_# 412b Τοιοῦτον δὲ ὃ ἂν ᾖ ὀργανικόν. ( Ὄργανα δὲ καὶ τὰ τῶν φυτῶν μέρη , ἀλ
 ἔχοντα· δι ' ἣν δ ' αἰτίαν ἑκάτερον τούτων συμβέβηκεν , ὕστερον ἐροῦμεν. #_6_# Νῦν δ ' ἐπὶ τοσοῦτον εἰρήσθω μόνον , ὅτι ἐστὶν ἡ ψυχὴ τῶν εἰρημένων τούτω
ιος λόγος , οὐδὲ κατὰ τὸ οἰκεῖον καὶ ἄτομον εἶδος , ἀφέντας τὸν τοιοῦτον. #_6_# ( Παραπλησίως δ ' ἔχει τῷ περὶ τῶν σχημάτων καὶ τὰ κατὰ ψυχήν· ἀεὶ γὰρ ἐν
τῶν , ὡς ἕνεκα τῆς ψυχῆς ὄντα· διττῶς δὲ τὸ οὗ ἕνεκα , τό τε οὗ καὶ τὸ ᾧ. #_6_# Ἀλλὰ μὴν καὶ ὅθεν πρῶτον ἡ κατὰ τόπον κίνησις , ψυχή· οὐ πᾶσι δ ' ὑπάρχει
ὶ τὰς στερητικὰς διαθέσεις μεταβολὴν καὶ τὴν ἐπὶ τὰς ἕξεις καὶ τὴν φύσιν. #_6_# Οῦ δ ' αἰσθητικοῦ ἡ μὲν πρώτη μεταβολὴ γίνεται ὑπὸ τοῦ γεννῶντος , ὅταν δ
ς , οἷον τὸν ἀέρα , ὑπὸ τούτου δὲ συνεχοῦς ὄντος κινεῖται τὸ αἰσθητήριον. #_6_# Οὐ γὰρ καλῶς τοῦτο λέγει Δημόκριτος , οἰόμενος , εἰ γένοιτο κενὸν τὸ μετα
ν. Τότε δὲ εἷς γίνεται ἅμα διὰ τὸ ἐπίπεδον· ἓν γὰρ τὸ τοῦ λείου ἐπίπεδον. #_6_# Ψοφητικὸν μὲν οὖν τὸ κινητικὸν ἑνὸς ἀέρος συνεχείᾳ μέχρις ἀκοῆς. Ἀκοῇ δὲ 
έρι· καὶ γὰρ τούτων ἔνια πόρρωθεν ἀπαντᾷ πρὸς τὴν τροφὴν ὕποσμα γινόμενα. #_6_# Διὸ καὶ ἄπορον φαίνεται εἰ πάντα μὲν ὁμοίως ὀσμᾶται , ὁ δ ' ἄνθρωπος ἀναπ
μία εἶναι αἴσθησις ἡ γεῦσις καὶ ἡ ἀφή· νῦν δὲ δύο διὰ τὸ μὴ ἀντιστρέφειν. #_6_# Ἀπορήσειε δ ' ἄν τις , εἰ πᾶν σῶμα βάθος ἔχει , τοῦτο δ ' ἐστὶ τὸ τρίτον 
 σώματα , ἀλλ ' ἐν οἷς ἐστίν , οἷον ἀὴρ ὁ μετὰ βροντῆς διίστησι τὸ ξύλον. #_6_# Ἀλλὰ τὰ ἁπτὰ καὶ οἱ χυμοὶ ποιοῦσιν· εἰ γὰρ μή , ὑπὸ τίνος ἂν πάσχοι τὰ ἄψ
ν , οἷον κινήσεως· οὕτω γὰρ ἔσται ὥσπερ νῦν τῇ ὄψει τὸ γλυκὺ αἰσθανόμεθα· #_6_# τοῦτο δ ' ὅτι ἀμφοῖν ἔχοντες τυγχάνομεν αἴσθησιν , ᾗ ὅταν συμπέσωσιν ἅμα 
δὲ τοῦ ἀκουστικοῦ ἀκοὴ ἢ ἄκουσις· διττὸν γὰρ ἡ ἀκοή , καὶ διττὸν ὁ ψόφος. #_6_# Ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων αἰσθήσεων καὶ αἰσθητῶν. Ὥσπερ γὰρ καὶ
αι τὸ δὲ ὑπόληψις , περὶ φαντασίας διορίσαντας οὕτω περὶ θατέρου λεκτέον. #_6_# 428a Εἰ δή ἐστιν ἡ φαντασία καθ ' ἣν λέγομεν φάντασμά τι ἡμῖν γίγνεσθαι κ
 ἀλλὰ καὶ μᾶλλον· τὸ μὲν γὰρ αἰσθητικὸν οὐκ ἄνευ σώματος , ὁ δὲ χωριστός. #_6_# Ὅταν δ ' οὕτως ἕκαστα γένηται ὡς ὁ ἐπιστήμων λέγεται ὁ κατ ' ἐνέργειαν ( 
λων , οἷον πῶς τὸ κακὸν γνωρίζει ἢ τὸ μέλαν· τῷ ἐναντίῳ γάρ πως γνωρίζει. #_6_# Δεῖ δὲ δυνάμει εἶναι τὸ γνωρίζον καὶ †ἐνεῖναι ἐν αὐτῷ†. Εἰ δέ τινι μηδὲν 
νος τὸν φρυκτὸν ὅτι πῦρ , τῇ κοινῇ ὁρῶν κινούμενον γνωρίζει ὅτι πολέμιος· #_6_# ὁτὲ δὲ τοῖς ἐν τῇ ψυχῇ φαντάσμασιν ἢ νοήμασιν , ὥσπερ ὁρῶν , λογίζεται κα
 φυτὰ κινητικὰ ἦν , κἂν εἶχέ τι μόριον ὀργανικὸν πρὸς τὴν κίνησιν ταύτην. #_6_# Ὁμοίως δὲ οὐδὲ τὸ αἰσθητικόν· πολλὰ γὰρ ἔστι τῶν ζῴων ἃ αἴσθησιν μὲν ἔχει
ι ὀρεκτικόν· ταῦτα γὰρ πλέον διαφέρει ἀλλήλων ἢ ἐπιθυμητικὸν καὶ θυμικόν. #_6_# Ἐπεὶ δ ' ὀρέξεις γίνονται ἐναντίαι ἀλλήλαις , τοῦτο δὲ συμβαίνει ὅταν ὁ λ
ἁφὴν γὰρ οὐχ ἕξει , ἔστι δὲ ἀνάγκη ταύτην ἔχειν. τοῦτο δὲ ἐκ τῶνδε δῆλον. #_6_# ἐπεὶ γὰρ τὸ ζῷον σῶμα ἔμψυχόν ἐστι , σῶμα δὲ ἅπαν ἁπτόν , [ ἁπτὸν δὲ τὸ α
οι οὐθέν ἐστιν ἢ ὕστερον , ὁμοίως δὲ κἂν εἴ τι κοινὸν ἄλλο κατηγοροῖτο· § #_6._# Ἔτι δέ , εἰ μὴ πολλαὶ ψυχαὶ ἀλλὰ μόρια , πότερον δεῖ ζητεῖν πρότερον τὴν 
οῦς πᾶσιν ὁμοίως ὑπάρχειν τοῖς ζῴοις , ἀλλ ' οὐδὲ τοῖς ἀνθρώποις πᾶσιν. § #_6._# Ὅσοι μὲν οὖν ἐπὶ τὸ κινεῖσθαι τὸ ἔμψυχον ἀπέβλεψαν , οὗτοι τὸ κινητικώτατ
 πῦρ ἔσται , εἰ δὲ κάτω , γῆ· τούτων γὰρ τῶν σωμάτων αἱ κινήσεις αὗται· § #_6._# Ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ περὶ τῶν μεταξύ. Ἔτι δ ' ἐπεὶ φαίνεται κινοῦσα τὸ σ
πολαβεῖν τὸν νοῦν χρὴ σύνθεσιν εἶναι , ἢ καὶ τὸ αἰσθητικὸν ἢ ὀρεκτικόν; § #_6._# Ὁμοίως δὲ ἄτοπον καὶ τὸ τὸν λόγον τῆς μίξεως εἶναι τὴν ψυχήν· οὐ γὰρ τὸν 
, πολλὰ δὲ καὶ ἕτερα , μᾶλλον δ ' ἴσως ἄπειρα τὸν ἀριθμὸν τὰ ἐκ τούτων. § #_6._# Ἐξ ὧν μὲν οὖν ἐστιν ἕκαστον τούτων , ἔστω γινώσκειν τὴν ψυχὴν καὶ αἰσθάνε
ψυχῆς δεῖ λέγειν , εἴη ἂν ἐντελέχεια ἡ πρώτη σώματος φυσικοῦ ὀργανικοῦ. § #_7_# Διὸ καὶ οὐ δεῖ ζητεῖν εἰ ἓν ἡ ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα , ὥσπερ οὐδὲ τὸν κηρὸν καὶ
ν ἀρχὴ καὶ τούτοις ὥρισται , θρεπτικῷ , αἰσθητικῷ , διανοητικῷ , κινήσει. #_7_# Πότερον δὲ τούτων ἕκαστόν ἐστι ψυχὴ ἢ μόριον ψυχῆς , καὶ εἰ μόριον , πότε
ξεται φυσικῶς μὴ τρεφόμενον , τρέφεται δ ' οὐθὲν ὃ μὴ κοινωνεῖ ζωῆς. 416a #_7_# Ἐμπεδοκλῆς δ ' οὐ καλῶς εἴρηκε τοῦτο προστιθείς , τὴν αὔξησιν συμβαίνειν 
καὶ διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν , ὅτι τὰ αἰσθητὰ τῶν καθ ' ἕκαστα καὶ τῶν ἔξωθεν #_7_# ἀλλὰ περὶ μὲν τούτων διασαφῆσαι καιρὸς γένοιτ ' ἂν καὶ εἰςαῦθις· νῦν δὲ δ
 μεταξύ· κενοῦ δὲ γενομένου οὐχ ὅτι ἀκριβῶς , ἀλλ ' ὅλως οὐθὲν ὀφθήσεται. #_7_# Δι ' ἣν μὲν οὖν αἰτίαν τὸ χρῶμα ἀναγκαῖον ἐν φωτὶ ὁρᾶσθαι , εἴρηται. Πῦρ 
 ἀκούειν τῷ κενῷ καὶ ἠχοῦντι , ὅτι ἀκούομεν τῷ ἔχοντι ὡρισμένον τὸν ἀέρα. #_7_# 420a.19 Πότερον δὲ ψοφεῖ τὸ τυπτόμενον ἢ τὸ τύπτον; ἢ καὶ ἄμφω , τρόπον δ
 καὶ τῶν τοιούτων. Ὀσφραίνεσθαι μὲν οὖν ἀναγκαῖον , ἀλλ ' οὐκ ἀναπνέοντα. #_7_# Ἔοικε δὲ τοῖς ἀνθρώποις διαφέρειν τὸ αἰσθητήριον τοῦτο πρὸς τὸ τῶν ἄλλων 
ᾶλλον ἡμᾶς , ὥσπερ καὶ τὰ ἐν τῷ ὕδατι ζῷα 423b εἰ διερὸν διεροῦ ἅπτεται ) #_7_# - πότερον οὖν πάντων ὁμοίως ἐστὶν ἡ αἴσθησις , ἢ ἄλλων ἄλλως , καθάπερ νῦ
έωνος υἱός , ἀλλ ' ὅτι λευκός , τούτῳ δὲ συμβέβηκεν υἱῷ Κλέωνος εἶναι ) · #_7_# τῶν δὲ κοινῶν ἤδη ἔχομεν αἴσθησιν κοινήν , οὐ κατὰ συμβεβηκός· οὐκ ἄρ ' ἐ
χρώματος ἀνώνυμος , καὶ γεῦσις ἡ τοῦ γευστικοῦ , ἡ δὲ τοῦ χυμοῦ ἀνώνυμος. #_7_# Ἐπεὶ δὲ μία μέν ἐστιν ἐνέργεια ἡ τοῦ αἰσθητοῦ καὶ τοῦ αἰσθητικοῦ , τὸ δ '
εύομεν ἢ ψευδόμεθα; τοιαῦται δ ' εἰσὶν αἴσθησις , δόξα , ἐπιστήμη , νοῦς. #_7_# !Ότι μὲν οὖν οὐκ ἔστιν αἴσθησις , δῆλον ἐκ τῶνδε. Αἴσθησις μὲν γὰρ ἤτοι δ
ὁμοίως καὶ πρὶν μαθεῖν ἢ εὑρεῖν· καὶ αὐτὸς δι ' αὑτοῦ τότε δύναται νοεῖν. #_7_# Ἐπεὶ δ ' ἄλλο ἐστὶ τὸ μέγεθος καὶ τὸ μεγέθει εἶναι , καὶ ὕδωρ καὶ ὕδατι ε
τίον [ τῶν αἰτίων ] , αὐτὸ ἑαυτὸ γινώσκει καὶ ἐνέργειά ἐστι καὶ χωριστόν. #_7_# Ἔστι δ ' ἡ μὲν φάσις τι κατά τινος , ὥσπερ καὶ ἡ ἀπόφασις , καὶ ἀληθὴς ἢ 
αὐτῷ γένει ἐστὶ τῷ ἀγαθῷ καὶ τῷ κακῷ· ἀλλὰ τῷ γε ἁπλῶς διαφέρει καὶ τινί. #_7_# Τὰ δὲ ἐν ἀφαιρέσει λεγόμενα <νοεῖ> ὥσπερ , εἴ <τις> τὸ σιμὸν ᾗ μὲν σιμὸν 
κμὴν ἔχει καὶ φθίσιν ) - ὥστ ' εἶχεν ἂν καὶ τὰ ὀργανικὰ μέρη τῆς πορείας. #_7_# Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τὸ λογιστικὸν καὶ ὁ καλούμενος νοῦς ἐστιν ὁ κινῶν· ὁ μὲν γὰ
εῖ οὐ κινούμενον , τῷ νοηθῆναι ἢ φαντασθῆναι-ἀριθμῷ δὲ πλείω τὰ κινοῦντα. #_7_# Ἐπεὶ δ ' ἔστι τρία , ἓν μὲν τὸ κινοῦν , δεύτερον δ ' ᾧ κινεῖ , ἔτι τρίτον
 μὲν φεύγειν τὰ δὲ λαβεῖν. εἰ δὲ τοῦτο , ἀδύνατον ἔσται σώζεσθαι τὸ ζῷον. #_7_# διὸ καὶ ἡ γεῦσίς ἐστιν ὥσπερ ἁφή τις· τροφῆς γάρ ἐστιν , ἡ δὲ τροφὴ τὸ σῶ
νοῦν , καὶ τὸ αἰσθάνεσθαι ἢ τὸ αἰσθητικόν· ὁμοίως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων. § #_7._# Εἰ δὲ τὰ ἔργα πρότερον , πάλιν ἄν τις ἀπορήσειεν εἰ τὰ ἀντικείμενα πρότερ
 ἀτὰρ πυρὶ πῦρ ἀΐδηλον , στοργῇ δὲ στοργήν , νεῖκος δέ τε νείκεϊ λυγρῷ· § #_7._# Τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ Πλάτων ἐν τῷ Τιμαίῳ τὴν ψυχὴν ἐκ τῶν στοιχείων πο
ἐνδέχοιτ ' ἄν· τούτῳ δ ' ἕποιτ ' ἂν τὸ ἀνίστασθαι τὰ τεθνεῶτα τῶν ζῴων. § #_7._# Τὴν δὲ κατὰ συμβεβηκὸς κίνησιν κἂν ὑφ ' ἑτέρου κινοῖτο· ὠσθείη γὰρ ἂν βίᾳ
ν ἐκ τῶν στοιχείων μεμιγμένων , ὁ δὲ τῆς μίξεως λόγος ἁρμονία καὶ ψυχή. § #_7._# Ἀπαιτήσειε δ ' ἄν τις τοῦτό γε καὶ παρ ' Ἐμπεδοκλέους· ἕκαστον γὰρ αὐτῶν 
καὶ τὸ ἀγαθὸν καὶ τὸ μὴ ἀγαθόν· τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ περὶ τῶν ἄλλων. § #_7._# Ἔτι δὲ πολλαχῶς λεγομένου τοῦ ὄντος ( σημαίνει γὰρ τὸ μὲν τόδε τι , τὸ δὲ
 ἓν καὶ τὸ εἶναι ἐπεὶ πλεοναχῶς λέγεται , τὸ κυρίως ἡ ἐντελέχειά ἐστιν. § #_8_# Καθόλου μὲν οὖν εἴρηται τί ἐστιν ἡ ψυχή· οὐσία γὰρ ἡ κατὰ τὸν λόγον. Τοῦτ
καὶ τόπῳ , περὶ μὲν τινῶν τούτων οὐ χαλεπὸν ἰδεῖν , ἔνια δὲ ἀπορίαν ἔχει. #_8_# Ὥσπερ γὰρ ἐπὶ τῶν φυτῶν ἔνια διαιρούμενα φαίνεται ζῶντα καὶ χωριζόμενα ἀπ
ἔσται , τοῦτ ' ἔστιν ἡ ψυχή , καὶ τὸ αἴτιον τοῦ αὐξάνεσθαι καὶ τρέφεσθαι. #_8_# Δοκεῖ δέ τισιν ἡ τοῦ πυρὸς φύσις ἁπλῶς αἰτία τῆς τροφῆς καὶ τῆς αὐξήσεως 
φωτί , καὶ τοῦτο ἐξ ἀνάγκης· τὸ γὰρ διαφανὲς ὑπὸ τούτου γίνεται διαφανές. #_8_# Ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ περὶ ψόφου καὶ ὀσμῆς ἐστιν· οὐθὲν γὰρ αὐτῶν ἁπτόμεν
ὸ τυπτόμενον ὁμαλὸν εἶναι , ὥστε τὸν ἀέρα ἀθροῦν ἀφάλλεσθαι καὶ σείεσθαι. #_8_# Αἱ δὲ διαφοραὶ τῶν ψοφούντων ἐν τῷ κατ ' ἐνέργειαν ψόφῳ δηλοῦνται· ὥσπερ 
 , ὃ ἀναπνεόντων ἀποκαλύπτεται , διευρυνομένων τῶν φλεβίων καὶ τῶν πόρων. #_8_# Καὶ διὰ τοῦτο τὰ ἀναπνέοντα οὐκ ὀσμᾶται ἐν τῷ ὑγρῷ· ἀναγκαῖον γὰρ ὀσφρανθ
αὶ ἐν τῷ ἀέρι· δοκοῦμεν γὰρ νῦν αὐτῶν ἅπτεσθαι καὶ οὐδὲν εἶναι διὰ μέσου. #_8_# Ἀλλὰ διαφέρει τὸ ἁπτὸν τῶν ὁρατῶν καὶ τῶν ψοφητικῶν , ὅτι ἐκείνων μὲν αἰσ
ὅτι ἄμφω ἕν ) · διὸ καὶ ἀπατᾶται , καὶ ἐὰν ᾖ ξανθόν , χολὴν οἴεται εἶναι. #_8_# Σητήσειε δ ' ἄν τις τίνος ἕνεκα πλείους ἔχομεν αἰσθήσεις , ἀλλ ' οὐ μίαν 
 καὶ γεῦσιν , καὶ τὰ ἄλλα ὁμοίως· τὰ δὲ κατὰ δύναμιν λεγόμενα οὐκ ἀνάγκη· #_8_# ἀλλ ' οἱ πρότερον φυσιολόγοι τοῦτο οὐ καλῶς ἔλεγον , οὐθὲν οἰόμενοι οὔτε 
ς ἢ ψευδής. Καὶ ὅπερ δὴ ἐλέγομεν πρότερον , φαίνεται καὶ μύουσιν ὁράματα. #_8_# Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τῶν ἀεὶ ἀληθευουσῶν οὐδεμία ἔσται , οἷον ἐπιστήμη ἢ νοῦς· ἔ
τῷ ἢ ὡς ἡ κεκλασμένη ἔχει πρὸς αὑτὴν ὅταν ἐκταθῇ , τὸ σαρκὶ εἶναι κρίνει. #_8_# Πάλιν δ ' ἐπὶ τῶν ἐν ἀφαιρέσει ὄντων τὸ εὐθὺ ὡς τὸ σιμόν· μετὰ συνεχοῦς γ
τικά , οὐ κεχωρισμένα <ὄντα> , ὡς κεχωρισμένα νοεῖ , ὅταν νοῇ <ᾗ> ἐκεῖνα. #_8_# Ὅλως δὲ ὁ νοῦς ἐστιν , ὁ κατ ' ἐνέργειαν , τὰ πράγματα. Ἆρα δ ' ἐνδέχεται
δὲ φοβεῖσθαι , ἡ δὲ καρδία 433a κινεῖται , ἂν δ ' ἡδύ , ἕτερόν τι μόριον. #_8_# Ἔτι καὶ ἐπιτάττοντος τοῦ νοῦ καὶ λεγούσης τῆς διανοίας φεύγειν τι ἢ διώκε
 ἐστιν-διὸ ἐν τοῖς κοινοῖς σώματος καὶ ψυχῆς ἔργοις θεωρητέον περὶ αὐτοῦ. #_8_# Νῦν δὲ ὡς ἐν κεφαλαίῳ εἰπεῖν , τὸ κινοῦν ὀργανικῶς ὅπου ἀρχὴ καὶ τελευτὴ 
οὖν ἀναγκαῖαι τῷ ζῴῳ , καὶ φανερὸν ὅτι οὐχ οἷόν τε ἄνευ ἁφῆς εἶναι ζῷον , #_8_# αἱ δὲ ἄλλαι τοῦ τε εὖ ἕνεκα καὶ γένει ζῴων ἤδη οὐ τῷ τυχόντι· ἀλλὰ τισίν 
των ζητητέον , οἷον τὸ αἰσθητὸν τοῦ αἰσθητικοῦ , καὶ τὸ νοητὸν τοῦ νοῦ. § #_8._# Ἔοικε δ ' οὐ μόνον τὸ τί ἐστι γνῶναι χρήσιμον εἶναι πρὸς τὸ θεωρῆσαι τὰς 
 τὰ δὲ δόξῃ , τὰ δ ' αἰσθήσει· εἴδη δ ' οἱ ἀριθμοὶ οὗτοι τῶν πραγμάτων. § #_8._# Ἐπεὶ δὲ καὶ κινητικὸν ἐδόκει ἡ ψυχὴ εἶναι καὶ γνωριστικὸν οὕτως , ἔνιοι σ
 ψυχὴν μάλιστα φαίη τις ἂν ὑπὸ τῶν αἰσθητῶν κινεῖσθαι , εἴπερ κινεῖται. § #_8._# Ἀλλὰ μὴν καὶ εἰ κινεῖ γε αὐτὴ αὑτήν , καὶ αὐτὴ κινοῖτ ' ἄν , ὥστ ' εἰ πᾶσ
 τὸν λόγον , καὶ αὕτη πότερον ὁ λόγος ἐστὶν ἢ παρὰ τὸν λόγον ἕτερόν τι; § #_8._# Ταῦτα μὲν οὖν ἔχει τοιαύτας ἀπορίας. Εἰ δ ' ἐστὶν ἕτερον ἡ ψυχὴ τῆς μίξεω
οσόν. Τοῖς δὴ λέγουσιν ἐκ πάντων ταῦτά τε καὶ τοιαῦθ ' ἕτερα συμβαίνει. § #_8._# Ἄτοπον δὲ καὶ τὸ φάναι μὲν ἀπαθὲς εἶναι τὸ ὅμοιον ὑπὸ τοῦ ὁμοίου , αἰσθάν
ή , ἀλλὰ φυσικοῦ τοιουδί , ἔχοντος ἀρχὴν κινήσεως καὶ στάσεως ἐν ἑαυτῷ. § #_9_# Θεωρεῖν δὲ καὶ ἐπὶ τῶν μερῶν δεῖ τὸ λεχθέν. Εἰ γὰρ ἦν ὁ ὀφθαλμὸς ζῷον , ψ
σθησις , καὶ λύπη τε καὶ ἡδονή , ὅπου δὲ ταῦτα , ἐξ ἀνάγκης καὶ ἐπιθυμία. #_9_# Περὶ δὲ τοῦ νοῦ καὶ τῆς θεωρητικῆς δυνάμεως οὐδέν πω φανερόν , ἀλλ ' ἔοικ
 καὶ αὐξήσεως· ταῦτα δὲ ψυχῆς , ἀλλ ' οὐ πυρός , καὶ λόγου μᾶλλον ἢ ὕλης. #_9_# Ἐπεὶ δ ' ἡ αὐτὴ δύναμις τῆς ψυχῆς θρεπτικὴ καὶ γεννητική , περὶ τροφῆς ἀν
ει μὲν ὁμοίως , οὐ φαίνεται δέ· δι ' ἣν δ ' αἰτίαν , ὕστερον ἔσται δῆλον. #_9_# Τὸ δὲ μεταξὺ ψόφων μὲν ἀήρ , ὀσμῆς δ ' ἀνώνυμον· κοινὸν γάρ τι πάθος ἐπ '
μβαίνει τὸ μὲν ταχὺ τὸ δὲ βραδὺ εἶναι. Περὶ μὲν οὖν ψόφου ταύτῃ διωρίσθω. #_9_# Ἡ δὲ φωνὴ ψόφος τίς ἐστιν ἐμψύχου· τῶν γὰρ ἀψύχων οὐθὲν φωνεῖ , ἀλλὰ καθ 
γείς· οὐ γὰρ ἡ ἀσπὶς πληγεῖσα ἐπάταξεν , ἀλλ ' ἅμ ' ἄμφω συνέβη πληγῆναι. #_9_# Ὅλως δ ' ἔοικεν ἡ σὰρξ καὶ ἡ γλῶττα , ὡς ὁ ἀὴρ καὶ τὸ ὕδωρ πρὸς τὴν ὄψιν 
ων οὐ συμβαίνει. Ἀλλ ' ἐκεῖνοι ἁπλῶς ἔλεγον περὶ τῶν λεγομένων οὐχ ἁπλῶς. #_9_# Εἰ δ ' ἡ φωνὴ συμφωνία τίς ἐστιν , ἡ δὲ φωνὴ καὶ ἡ ἀκοὴ ἔστιν ὡς ἕν ἐστι 
θοῖ δὲ λόγος· τῶν δὲ θηρίων ἐνίοις φαντασία μὲν ὑπάρχει , λόγος δ ' οὔ. ] #_9_# 428a24 Φανερὸν τοίνυν ὅτι οὐδὲ δόξα μετ ' αἰσθήσεως , οὐδὲ δι ' αἰσθήσεως
ει. Ὅλως ἄρα ὡς χωριστὰ τὰ πράγματα τῆς ὕλης , οὕτω καὶ τὰ περὶ τὸν νοῦν. #_9_# 429b.22 Ἀπορήσειε δ ' ἄν τις , εἰ ὁ νοῦς ἁπλοῦν ἐστὶ καὶ ἀπαθὲς καὶ μηθεν
διὸ δεῖ , ὥσπερ ἐν κύκλῳ , μένειν τι , καὶ ἐντεῦθεν ἄρχεσθαι τὴν κίνησιν. #_9_# Ὅλως μὲν οὖν , ὥσπερ εἴρηται , ᾗ ὀρεκτικὸν τὸ ζῷον , ταύτῃ αὑτοῦ κινητικό
κεῖνο μὲν ὑπὸ τοῦ αἰσθητοῦ πάσχειν καὶ κινεῖσθαι , αὐτὸ δ ' ὑπ ' ἐκείνου. #_9_# ὥσπερ γὰρ τὸ κινοῦν κατὰ τόπον μέχρι του μεταβάλλειν ποιεῖ , καὶ τὸ ὦσαν 
 περὶ αὐτῶν εὐμαρές , δῆλον ὅτι διαλεκτικῶς εἴρηνται καὶ κενῶς ἅπαντες. § #_9._# Ἀπορίαν δ ' ἔχει καὶ τὰ πάθη τῆς ψυχῆς , πότερόν ἐστι πάντα κοινὰ καὶ τοῦ
συνέπλεξαν ἐξ ἀμφοῖν , ἀποφηνάμενοι τὴν ψυχὴν ἀριθμὸν κινοῦνθ ' ἑαυτόν. § #_9._# Διαφέρονται δὲ περὶ τῶν ἀρχῶν , τίνες καὶ πόσαι , μάλιστα μὲν οἱ σωματικὰ
ηκὸς ἑαυτὴν κινεῖ , ἀλλ ' ἐστὶν ἡ κίνησις τῆς οὐσίας αὐτῆς καθ ' αὑτήν. § #_9._# Ἔνιοι δὲ καὶ κινεῖν φασι τὴν ψυχὴν τὸ σῶμα ἐν ᾧ ἐστιν , ὡς αὐτὴ κινεῖται 
ἡ ψυχὴ ὁ λόγος τῆς μίξεως , τί ἐστιν ὃ φθείρεται τῆς ψυχῆς ἀπολιπούσης; § #_9._# Ὅτι μὲν οὖν οὔθ ' ἁρμονίαν οἷόν τ ' εἶναι τὴν ψυχὴν οὔτε κύκλῳ περιφέρεσθ
ειν τι καὶ κινεῖσθαι τιθέασιν· ὁμοίως δὲ καὶ τὸ νοεῖν τε καὶ γινώσκειν. § #_9._# Πολλὰς δ ' ἀπορίας καὶ δυσχερείας ἔχοντος τοῦ λέγειν , καθάπερ Ἐμπεδοκλῆς
                                                                          #_α_# ' § 1. 402a Τῶν καλῶν καὶ τιμίων τὴν εἴδησιν ὑπολαμβάνοντες , μᾶλλον δ ' 
 τὰ μὴ ὁμογενῆ κρίνει ἢ τὰ ἐναντία , οἷον λευκὸν καὶ μέλαν; ἔστω δὴ ὡς τὸ #_α_# τὸ λευκὸν πρὸς τὸ Β τὸ μέλαν , τὸ Γ πρὸς τὸ Δ [ ὡς ἐκεῖνα πρὸς ἄλληλα ] ·
δ ' εἶναι οὐ τὸ αὐτό-κἀκεῖνα ὁμοίως. Ὁ δ ' αὐτὸς 431b λόγος καὶ εἰ τὸ μὲν #_α_# τὸ γλυκὺ εἴη , τὸ δὲ Β τὸ λευκόν. 5 Τὰ μὲν οὖν εἴδη τὸ νοητικὸν ἐν τοῖς φ
λέγειν τῆς ψυχῆς καὶ πόσα. Τρόπον γάρ τινα ἄπειρα φαίνεται , καὶ οὐ μόνον #_Ἅ_# τινες λέγουσι διορίζοντες , λογιστικὸν καὶ θυμικὸν καὶ ἐπιθυμητικόν , οἱ 
ὰ σφαιροειδῆ πῦρ καὶ ψυχὴν λέγει ( οἷον ἐν τῷ ἀέρι τὰ καλούμενα ξύσματα , #_Ἃ_# φαίνεται ἐν ταῖς διὰ τῶν θυρίδων ἀκτῖσιν ) , ὧν τὴν μὲν πανσπερμίαν στοιχ
θητοῦ. Τῶν δὲ καθ ' αὑτὰ αἰσθητῶν τὰ ἴδια κυρίως ἐστὶν αἰσθητά , καὶ πρὸς #_Ἃ_# ἡ οὐσία πέφυκεν ἑκάστης αἰσθήσεως. 418a26 1 Οὗ μὲν οὖν ἐστιν ἡ ὄψις , τοῦ
ὰ τῶν σκληροφθάλμων-τὰ μὲν γὰρ ἔχει φράγμα καὶ ὥσπερ ἔλυτρον τὰ βλέφαρα , #_Ἃ_# μὴ κινήσας μηδ ' ἀνασπάσας οὐχ ὁρᾷ· τὰ δὲ σκληρόφθαλμα οὐδὲν ἔχει τοιοῦτο
 συμβεβηκόσιν οἷς ὑπάρχει τὰ ἴδια ( λέγω δ ' οἷον κίνησις καὶ μέγεθος ) [ #_Ἃ_# συμβέβηκε τοῖς αἰσθητοῖς ] · περὶ ἃ μάλιστα ἤδη ἔστιν ἀπατηθῆναι κατὰ τὴν
λέγω δ ' οἷον κίνησις καὶ μέγεθος ) [ ἃ συμβέβηκε τοῖς αἰσθητοῖς ] · περὶ #_Ἃ_# μάλιστα ἤδη ἔστιν ἀπατηθῆναι κατὰ τὴν αἴσθησιν. 13 Ἡ δὲ κίνησις ἡ ὑπὸ τῆς
ύτου οὐθὲν νοεῖ. 430a27 1 Ἡ μὲν οὖν τῶν ἀδιαιρέτων νόησις ἐν τούτοις περὶ #_Ἃ_# οὐκ ἔστι τὸ ψεῦδος , ἐν οἷς δὲ καὶ τὸ ψεῦδος καὶ τὸ ἀληθές σύνθεσίς τις ἤ
ν κίνησιν ταύτην. 6 Ὁμοίως δὲ οὐδὲ τὸ αἰσθητικόν· πολλὰ γὰρ ἔστι τῶν ζῴων #_Ἃ_# αἴσθησιν μὲν ἔχει , μόνιμα δ ' ἐστὶ καὶ ἀκίνητα διὰ τέλους. Εἰ οὖν ἡ φύσι
φῳ ὦσις γένηται καὶ πληγή ) , καὶ ὑπὸ ὁραμάτων καὶ ὀσμῆς ἕτερα κινεῖται , #_Ἃ_# τῇ ἁφῇ φθείρει ( καὶ ὁ χυμὸς δὲ ᾗ ἅμα συμβαίνει ἁπτικὸν εἶναι , ταύτῃ φθε
ν ἔξωθεν· ὁ δ ' ἤδη θεωρῶν , ἐντελεχείᾳ ὢν καὶ κυρίως ἐπιστάμενος τόδε τὸ #_α._# Ἀμφότεροι μὲν οὖν οἱ πρῶτοι , κατὰ δύναμιν ἐπιστήμονες 417a30α <ὄντες , ἐ
ητον , τὸ δὲ κινοῦν καὶ κινούμενον , ἔστι δὴ τὸ μὲν ἀκίνητον τὸ πρακτὸν #_ἈΓΑΘΌΝ_# , τὸ δὲ κινοῦν καὶ κινούμενον τὸ ὀρεκτικόν ( κινεῖται γὰρ τὸ κινούμενον
ἄλλου κινεῖσθαι , πλὴν εἰ μὴ κατὰ συμβεβηκός , ὥσπερ οὐδὲ τὸ καθ ' αὑτὸ #_ἈΓΑΘῸΝ_# ἢ δι ' αὑτό , τὸ μὲν δι ' ἄλλο εἶναι , τὸ δ ' ἑτέρου ἕνεκεν. Τὴν δὲ ψυχ
 ἂν ἀπορήσειεν εἰ ἔνεστιν ἐν τῇ ψυχῇ λίθος ἢ ἄνθρωπος; Ὁμοίως δὲ καὶ τὸ #_ἈΓΑΘῸΝ_# καὶ τὸ μὴ ἀγαθόν· τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ περὶ τῶν ἄλλων. § 7. Ἔτι δὲ π
 ἐν κεχωρισμένῳ χρόνῳ , ἐντεῦθεν. Ὥσπερ γὰρ τὸ αὐτὸ λέγει ὅτι ἕτερον τὸ #_ἈΓΑΘῸΝ_# καὶ τὸ κακόν , οὕτω καὶ ὅτε θάτερον λέγει ὅτι ἕτερον καὶ θάτερον ( οὐ κ
ἔστι τὸ ἥδεσθαι καὶ λυπεῖσθαι τὸ ἐνεργεῖν τῇ αἰσθητικῇ μεσότητι πρὸς τὸ #_ἈΓΑΘῸΝ_# ἢ κακόν , ᾗ τοιαῦτα. Καὶ ἡ φυγὴ δὲ καὶ ἡ ὄρεξις ταὐτό , ἡ κατ ' ἐνέργει
 3 Τῇ δὲ διανοητικῇ ψυχῇ τὰ φαντάσματα οἷον αἰσθήματα ὑπάρχει , ὅταν δὲ #_ἈΓΑΘῸΝ_# ἢ κακὸν φήσῃ ἢ ἀποφήσῃ , φεύγει ἢ διώκει· διὸ οὐδέποτε νοεῖ ἄνευ φαντάσ
ρθὴ καὶ οὐκ ὀρθή. Διὸ ἀεὶ κινεῖ μὲν τὸ ὀρεκτόν , ἀλλὰ τοῦτ ' ἐστὶν ἢ τὸ #_ἈΓΑΘῸΝ_# ἢ τὸ φαινόμενον ἀγαθόν· οὐ πᾶν δέ , ἀλλὰ τὸ πρακτὸν ἀγαθόν. Πρακτὸν δ '
 , ἡ δ ' ἐπιθυμία διὰ τὸ ἤδη· φαίνεται γὰρ τὸ ἤδη ἡδὺ καὶ ἁπλῶς ἡδὺ καὶ #_ἈΓΑΘῸΝ_# ἁπλῶς , διὰ τὸ μὴ ὁρᾶν τὸ μέλλον ) , εἴδει μὲν ἓν ἂν εἴη τὸ κινοῦν , τὸ
 ἐστὶν ἢ τὸ ἀγαθὸν ἢ τὸ φαινόμενον ἀγαθόν· οὐ πᾶν δέ , ἀλλὰ τὸ πρακτὸν #_ἈΓΑΘΌΝ._# Πρακτὸν δ ' ἐστὶ τὸ ἐνδεχόμενον καὶ ἄλλως ἔχειν. 5 Ὅτι μὲν οὖν ἡ τοιαύ
ἔνεστιν ἐν τῇ ψυχῇ λίθος ἢ ἄνθρωπος; Ὁμοίως δὲ καὶ τὸ ἀγαθὸν καὶ τὸ μὴ #_ἈΓΑΘΌΝ·_# τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ περὶ τῶν ἄλλων. § 7. Ἔτι δὲ πολλαχῶς λεγομένου
ὶ κινεῖ μὲν τὸ ὀρεκτόν , ἀλλὰ τοῦτ ' ἐστὶν ἢ τὸ ἀγαθὸν ἢ τὸ φαινόμενον #_ἈΓΑΘΌΝ·_# οὐ πᾶν δέ , ἀλλὰ τὸ πρακτὸν ἀγαθόν. Πρακτὸν δ ' ἐστὶ τὸ ἐνδεχόμενον κα
αἰσθήσεως ἡ συμπλοκὴ φαντασία ἔσται· οὐ γὰρ δὴ ἐκ τῆς δόξης μὲν τῆς τοῦ #_ἈΓΑΘΟΥ͂_# , αἰσθήσεως δὲ τῆς τοῦ 428b λευκοῦ. Τὸ οὖν φαίνεσθαι ἔσται τὸ δοξάζειν 
τὸ ἄνευ δὲ πράξεως , τὸ ἀληθὲς καὶ τὸ ψεῦδος , ἐν τῷ αὐτῷ γένει ἐστὶ τῷ #_ἈΓΑΘΩ͂Ι_# καὶ τῷ κακῷ· ἀλλὰ τῷ γε ἁπλῶς διαφέρει καὶ τινί. 7 Τὰ δὲ ἐν ἀφαιρέσει λ
ις φερόμενον ταχύ. 4 Ἠχὼ δὲ γίνεται ὅταν , ἀέρος ἑνὸς γενομένου διὰ τὸ #_ἈΓΓΕΙ͂ΟΝ_# τὸ διορίσαν καὶ κωλῦσαν θρυφθῆναι , πάλιν ὁ ἀὴρ ἀπωσθῇ , ὥσπερ σφαῖρα.
αι , ὥσπερ οὐδὲ τὸν οἰκοδόμον ὅταν οἰκοδομῇ. Τὸ μὲν οὖν εἰς ἐντελέχειαν #_ἌΓΕΙΝ_# ἐκ δυνάμει ὄντος [ κατὰ ] τὸ νοοῦν καὶ φρονοῦν οὐ διδασκαλίαν ἀλλ ' ἑτέ
κόν , αἴσθησιν δὲ μὴ ἔχειν , μὴ μόνιμον ὄν , γενητὸν δέ-ἀλλὰ μὴν οὐδὲ #_ἈΓΈΝΗΤΟΝ·_# διὰ τί γὰρ οὐχ ἕξει; ἢ γὰρ τῇ ψυχῇ βέλτιον ἢ τῷ σώματι , νῦν δ ' οὐδέ
ν <εἶναι> ἔχειν ὀσμήν , τὸ δὲ μικρὰν ἔχον καὶ φαύλην. Ὁμοίως δὲ καὶ τὸ #_ἌΓΕΥΣΤΟΝ_# λέγεται. 5 Ἔστι δὲ καὶ ἡ ὄσφρησις διὰ τοῦ μεταξύ , οἷον ἀέρος ἢ ὕδατος
ὥσπερ τὸ ἄπουν καὶ τὸ ἀπύρηνον-οὕτω δὴ καὶ ἡ γεῦσις τοῦ γευστοῦ τε καὶ #_ἈΓΕΎΣΤΟΥ_# , τοῦτο δὲ τὸ μικρὸν ἢ φαῦλον ἔχον χυμὸν ἢ φθαρτικὸν τῆς γεύσεως. 422b
 ὄντος τῆς αἰσθήσεως. Διὸ καὶ ἡδέα μέν , ὅταν εἰλικρινῆ καὶ ἄμικτα ὄντα #_ἌΓΗΤΑΙ_# εἰς τὸν λόγον , οἷον τὸ ὀξὺ ἢ γλυκὺ ἢ ἁλμυρόν , ἡδέα γὰρ τότε· ὅλως δὲ 
νοια πλείων ἢ σύνεσις ὑπάρξει· γνώσεται μὲν γὰρ ἓν ἑκάστη , πολλὰ δ ' #_ἈΓΝΟΉΣΕΙ·_# πάντα γὰρ τἆλλα. Συμβαίνει δ ' Ἐμπεδοκλεῖ γε καὶ ἀφρονέστατον εἶναι τ
 ὥστ ' οὐδὲ τῶν ὁμοίων· καίτοι προσῆκεν. § 10. Ἔτι δ ' ἑκάστῃ τῶν ἀρχῶν #_ἌΓΝΟΙΑ_# πλείων ἢ σύνεσις ὑπάρξει· γνώσεται μὲν γὰρ ἓν ἑκάστη , πολλὰ δ ' ἀγνοήσ
τωνδί. Τίς οὖν ὁ φυσικὸς τούτων; Πότερον ὁ περὶ τὴν ὕλην , τὸν δὲ λόγον #_ἈΓΝΟΩ͂Ν_# , ἢ ὁ περὶ τὸν λόγον μόνον; Ἢ μᾶλλον ὁ ἐξ ἀμφοῖν; Ἐκείνων δὲ δὴ τίς ἑκά
ά γε οὐθὲν κωλύει , διὰ τὸ μηθενὸς εἶναι σώματος ἐντελεχείας. 13 Ἔτι δὲ #_ἌΔΗΛΟΝ_# εἰ οὕτως ἐντελέχεια τοῦ σώματος ἡ ψυχὴ <ἢ> ὥσπερ πλωτὴρ πλοίου. Τύπῳ μὲ
 ὅτι τῶν ζώντων τοῖς ἔχουσιν ἁφὴν καὶ ὄρεξις ὑπάρχει. Περὶ δὲ φαντασίας #_ἌΔΗΛΟΝ_# , ὕστερον δ ' ἐπισκεπτέον. 4 Ἐνίοις δὲ πρὸς τούτοις ὑπάρχει καὶ τὸ κατὰ
υχὴ χωριστὴ τοῦ σώματος , ἢ μέρη τινὰ αὐτῆς , εἰ μεριστὴ πέφυκεν , οὐκ #_ἌΔΗΛΟΝ·_# ἐνίων γὰρ ἡ ἐντελέχεια τῶν μερῶν ἐστὶν αὐτῶν. Οὐ μὴν ἀλλ ' ἔνιά γε οὐθ
 , φανερὰ τὰ εἰρημένα αἰσθητήρια ἕτερα ὄντα. Ἐπὶ δὲ τῆς ἁφῆς τοῦτο νῦν #_ἌΔΗΛΟΝ·_# ἐξ ἀέρος μὲν γὰρ ἢ ὕδατος ἀδύνατον συστῆναι τὸ ἔμψυχον σῶμα· δεῖ γάρ τ
ὰ σώματος εἶναι , καθάπερ εἴωθέ τε λέγεσθαι καὶ πολλοῖς συνδοκεῖ. § 20. #_ἄΔΗΛΟΣ_# δὲ καὶ τοῦ κύκλῳ φέρεσθαι τὸν οὐρανὸν ἡ αἰτία· οὔτε γὰρ τῆς ψυχῆς ἡ οὐσ
 καὶ οὐχ ᾗ ἐκεῖνα , διαιρετὰ ὃ νοεῖ καὶ ἐν ᾧ χρόνῳ , ἀλλ ' ᾗ <ἐκεῖνα> #_ἈΔΙΑΊΡΕΤΑ·_# ἔνεστι γὰρ κἀν τούτοις τι ἀδιαίρετον , ἀλλ ' ἴσως οὐ χωριστόν , ὃ ποι
ῳ. 13 Ἀλλὰ μὴν ἀδύνατον ἅμα τὰς ἐναντίας κινήσεις κινεῖσθαι τὸ αὐτὸ ᾗ #_ἈΔΙΑΊΡΕΤΟΝ_# , καὶ ἐν ἀδιαιρέτῳ χρόνῳ. Εἰ γὰρ γλυκύ , ὡδὶ κινεῖ τὴν αἴσθησιν 427a 
τὸ δὲ πικρὸν ἐναντίως , καὶ τὸ λευκὸν ἑτέρως. Ἆρ ' οὖν ἅμα μὲν ἀριθμῷ #_ἈΔΙΑΊΡΕΤΟΝ_# καὶ ἀχώριστον τὸ κρῖνον , τῷ εἶναι δὲ κεχωρισμένον; ἔστι δὴ [ πως ] ὡ
 καὶ ἀριθμῷ ἀδιαίρετον. 14 Ἢ οὐχ οἷόν τε; δυνάμει μὲν γὰρ τὸ αὐτὸ καὶ #_ἈΔΙΑΊΡΕΤΟΝ_# τἀναντία , τῷ δ ' εἶναι οὔ , ἀλλὰ τῷ ἐνεργεῖσθαι διαιρετόν , καὶ οὐχ 
γμήν , ᾗ μία καὶ δύο , ταύτῃ <καὶ ἀδιαίρετος> καὶ διαιρετή. ᾟ μὲν οὖν #_ἈΔΙΑΊΡΕΤΟΝ_# , ἓν τὸ κρῖνόν ἐστι καὶ ἅμα , ᾗ δὲ διαιρετὸν ὑπάρχει , δὶς τῷ αὐτῷ χρ
τι ἦν ἢ ἔσται. Τὸ δὲ ἓν ποιοῦν ἕκαστον , τοῦτο ὁ νοῦς. 3 430b6 Τὸ δ ' #_ἈΔΙΑΊΡΕΤΟΝ_# ἐπεὶ διχῶς , ἢ δυνάμει ἢ ἐνεργείᾳ , οὐθὲν κωλύει νοεῖν τὸ <διαιρετὸν 
εὶ διχῶς , ἢ δυνάμει ἢ ἐνεργείᾳ , οὐθὲν κωλύει νοεῖν τὸ <διαιρετὸν ᾗ> #_ἈΔΙΑΊΡΕΤΟΝ_# , <οἷον> ὅταν νοῇ τὸ μῆκος ( ἀδιαίρετον γὰρ ἐνεργείᾳ ) , καὶ ἐν χρόνῳ
κωλύει νοεῖν τὸ <διαιρετὸν ᾗ> ἀδιαίρετον , <οἷον> ὅταν νοῇ τὸ μῆκος ( #_ἈΔΙΑΊΡΕΤΟΝ_# γὰρ ἐνεργείᾳ ) , καὶ ἐν χρόνῳ ἀδιαιρέτῳ· ὁμοίως γὰρ ὁ χρόνος διαιρετὸ
ξ ἀμφοῖν , καὶ ἐν τῷ χρόνῳ τῷ ἐπ ' ἀμφοῖν. 4 [ Τὸ δὲ μὴ κατὰ τὸ ποσὸν #_ἈΔΙΑΊΡΕΤΟΝ_# ἀλλὰ τῷ εἴδει νοεῖ ἐν ἀδιαιρέτῳ χρόνῳ καὶ ἀδιαιρέτῳ τῆς ψυχῆς. ] Κατὰ
αὶ ἐν ᾧ χρόνῳ , ἀλλ ' ᾗ <ἐκεῖνα> ἀδιαίρετα· ἔνεστι γὰρ κἀν τούτοις τι #_ἈΔΙΑΊΡΕΤΟΝ_# , ἀλλ ' ἴσως οὐ χωριστόν , ὃ ποιεῖ ἕνα τὸν χρόνον καὶ τὸ μῆκος. Καὶ τ
στι τῷ συνεχεῖ , καὶ χρόνῳ καὶ μήκει. 430b20α <Τὸ δὲ μὴ κατὰ τὸ ποσὸν #_ἈΔΙΑΊΡΕΤΟΝ_# ἀλλὰ τῷ εἴδει νοεῖ ἐν ἀδιαιρέτῳ χρόνῳ καὶ ἀδιαιρέτῳ <τῳ> τῆς ψυχῆς.> 
ῳ> τῆς ψυχῆς.> 5 430b20 Ἡ δὲ στιγμὴ καὶ πᾶσα διαίρεσις , καὶ τὸ οὕτως #_ἈΔΙΑΊΡΕΤΟΝ_# , δηλοῦται ὥσπερ ἡ στέρησις. Καὶ ὅμοιος ὁ λόγος ἐπὶ τῶν ἄλλων , οἷον 
δ ' ὡς ᾗ ἀδιαίρετον· τῷ εἶναι μὲν γὰρ διαιρετόν , τόπῳ δὲ καὶ ἀριθμῷ #_ἈΔΙΑΊΡΕΤΟΝ._# 14 Ἢ οὐχ οἷόν τε; δυνάμει μὲν γὰρ τὸ αὐτὸ καὶ ἀδιαίρετον τἀναντία , 
δὴ [ πως ] ὡς τὸ διαιρετὸν τῶν διῃρημένων αἰσθάνεται , ἔστι δ ' ὡς ᾗ #_ἈΔΙΑΊΡΕΤΟΝ·_# τῷ εἶναι μὲν γὰρ διαιρετόν , τόπῳ δὲ καὶ ἀριθμῷ ἀδιαίρετον. 14 Ἢ οὐχ
ίτοι τί κωλύει ἐν τῷ αὐτῷ εἶναι , εἰ δύο , καὶ ἄπειρα; Ὧν γὰρ ὁ τόπος #_ἈΔΙΑΊΡΕΤΟΣ_# , καὶ αὐτά. § 21. Εἰ δ ' αἱ ἐν τῷ σώματι στιγμαὶ ὁ ἀριθμὸς ὁ τῆς ψυχῆ
νεργείᾳ ) , καὶ ἐν χρόνῳ ἀδιαιρέτῳ· ὁμοίως γὰρ ὁ χρόνος διαιρετὸς καὶ #_ἈΔΙΑΊΡΕΤΟΣ_# τῷ μήκει. Οὔκουν ἔστιν εἰπεῖν ἐν τῷ ἡμίσει τί ἐνόει ἑκατέρῳ· οὐ γὰρ ἔ
15 Ἀλλ ' ὥσπερ ἣν καλοῦσί τινες στιγμήν , ᾗ μία καὶ δύο , ταύτῃ <καὶ #_ἈΔΙΑΊΡΕΤΟΣ>_# καὶ διαιρετή. ᾟ μὲν οὖν ἀδιαίρετον , ἓν τὸ κρῖνόν ἐστι καὶ ἅμα , ᾗ δ
γυρον χυτόν· ὁμοίως δὲ καὶ Δημόκριτος λέγει· κινουμένας γάρ φησι τὰς #_ἈΔΙΑΙΡΈΤΟΥΣ_# σφαίρας , διὰ τὸ πεφυκέναι μηδέποτε μένειν , συνεφέλκειν καὶ κινεῖν 
τον ἅμα τὰς ἐναντίας κινήσεις κινεῖσθαι τὸ αὐτὸ ᾗ ἀδιαίρετον , καὶ ἐν #_ἈΔΙΑΙΡΈΤΩΙ_# χρόνῳ. Εἰ γὰρ γλυκύ , ὡδὶ κινεῖ τὴν αἴσθησιν 427a ἢ τὴν νόησιν , τὸ δ
' ἀμφοῖν. 4 [ Τὸ δὲ μὴ κατὰ τὸ ποσὸν ἀδιαίρετον ἀλλὰ τῷ εἴδει νοεῖ ἐν #_ἈΔΙΑΙΡΈΤΩΙ_# χρόνῳ καὶ ἀδιαιρέτῳ τῆς ψυχῆς. ] Κατὰ συμβεβηκὸς δέ , καὶ οὐχ ᾗ ἐκεῖν
μὴ κατὰ τὸ ποσὸν ἀδιαίρετον ἀλλὰ τῷ εἴδει νοεῖ ἐν ἀδιαιρέτῳ χρόνῳ καὶ #_ἈΔΙΑΙΡΈΤΩΙ_# τῆς ψυχῆς. ] Κατὰ συμβεβηκὸς δέ , καὶ οὐχ ᾗ ἐκεῖνα , διαιρετὰ ὃ νοεῖ 
κει. 430b20α <Τὸ δὲ μὴ κατὰ τὸ ποσὸν ἀδιαίρετον ἀλλὰ τῷ εἴδει νοεῖ ἐν #_ἈΔΙΑΙΡΈΤΩΙ_# χρόνῳ καὶ ἀδιαιρέτῳ <τῳ> τῆς ψυχῆς.> 5 430b20 Ἡ δὲ στιγμὴ καὶ πᾶσα δι
μὴ κατὰ τὸ ποσὸν ἀδιαίρετον ἀλλὰ τῷ εἴδει νοεῖ ἐν ἀδιαιρέτῳ χρόνῳ καὶ #_ἈΔΙΑΙΡΈΤΩΙ_# <τῳ> τῆς ψυχῆς.> 5 430b20 Ἡ δὲ στιγμὴ καὶ πᾶσα διαίρεσις , καὶ τὸ οὕτ
, <οἷον> ὅταν νοῇ τὸ μῆκος ( ἀδιαίρετον γὰρ ἐνεργείᾳ ) , καὶ ἐν χρόνῳ #_ἈΔΙΑΙΡΈΤΩΙ·_# ὁμοίως γὰρ ὁ χρόνος διαιρετὸς καὶ ἀδιαίρετος τῷ μήκει. Οὔκουν ἔστιν ε
· ψυχὴν μὲν γὰρ εἶναι ταὐτὸ καὶ νοῦν , τοῦτο δ ' εἶναι τῶν πρώτων καὶ #_ἈΔΙΑΙΡΈΤΩΝ_# σωμάτων , κινητικὸν δὲ διὰ μικρομέρειαν καὶ τὸ σχῆμα· τῶν δὲ σχημάτων
ς νοῦς φθαρτός ) · καὶ ἄνευ τούτου οὐθὲν νοεῖ. 430a27 1 Ἡ μὲν οὖν τῶν #_ἈΔΙΑΙΡΈΤΩΝ_# νόησις ἐν τούτοις περὶ ἃ οὐκ ἔστι τὸ ψεῦδος , ἐν οἷς δὲ καὶ τὸ ψεῦδος
ὰρ χρὴ νοῆσαι μονάδα κινουμένην , καὶ ὑπὸ τίνος , καὶ πῶς , ἀμερῆ καὶ #_ἈΔΙΆΦΟΡΟΝ_# οὖσαν; ᾟ γάρ ἐστι κινητικὴ καὶ κινητή , διαφέρειν δεῖ. § 17. Ἔτι δ ' 
τὸ λέγειν ἀριθμὸν εἶναι τὴν ψυχὴν κινοῦνθ ' ἑαυτόν· ὑπάρχει γὰρ αὐτοῖς #_ἈΔΎΝΑΤΑ_# πρῶτα μὲν τὰ ἐκ τοῦ κινεῖσθαι συμβαίνοντα , ἴδια δ ' ἐκ τοῦ 409a λέγει
αί τε τῶν ὄντων καὶ ἕκαστον γνωρίζῃ· ἀναγκαῖον δὲ συμβαίνειν πολλὰ καὶ #_ἈΔΎΝΑΤΑ_# τῷ λόγῳ. Τίθενται γὰρ γνωρίζειν τῷ ὁμοίῳ τὸ ὅμοιον , ὥσπερ ἂν εἰ τὴν ψ
 ( τὸ δ ' οὗ ἕνεκα διττόν , τὸ μὲν οὗ , τὸ δὲ ᾧ ) . Ἐπεὶ οὖν κοινωνεῖν #_ἈΔΥΝΑΤΕΙ͂_# τοῦ ἀεὶ καὶ τοῦ θείου τῇ συνεχείᾳ , διὰ τὸ μηδὲν ἐνδέχεσθαι τῶν φθαρτῶ
ειν αἴσθησιν ὀσμῆς. Ἀλλ ' ὁ μὲν ἄνθρωπος , καὶ τῶν πεζῶν ὅσα ἀναπνεῖ , #_ἈΔΥΝΑΤΕΙ͂_# ὀσμᾶσθαι μὴ ἀναπνέοντα. Ἡ δ ' αἰτία καὶ περὶ τούτων ὕστερον λεχθήσεται
σομεν εἰ καὶ ἠρέμησιν ποιεῖ τοῦτο αὐτό· πῶς δὲ ποιήσει , χαλεπὸν ἢ καὶ #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ_# εἰπεῖν. Ὅλως δ ' οὐχ οὕτω φαίνεται κινεῖν ἡ ψυχὴ τὸ ζῷον , ἀλλὰ διὰ πρ
ταῦτά τε συμβαίνει καὶ πολλὰ ἕτερα τοιαῦτα· οὐ γὰρ μόνον ὁρισμὸν ψυχῆς #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ_# τοιοῦτον εἶναι , ἀλλὰ καὶ συμβεβηκός. Δῆλον δ ' εἴ τις ἐπιχειρήσειεν ἐ
 ὀστοῦν ἢ τὸν ἄνθρωπον οὐθέν , εἰ μὴ καὶ ταῦτ ' ἐνέσται. Τοῦτο δ ' ὅτι #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ_# , οὐθὲν δεῖ λέγειν· τίς γὰρ ἂν ἀπορήσειεν εἰ ἔνεστιν ἐν τῇ ψυχῇ λίθος 
ἐξ ὧν τὴν ψυχὴν συνεστάναι; Ἔσται ἄρα ποσὸν καὶ ποιὸν καὶ οὐσία. Ἀλλ ' #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ_# ἐκ τῶν τοῦ ποσοῦ στοιχείων οὐσίαν εἶναι καὶ μὴ ποσόν. Τοῖς δὴ λέγουσιν
οφήν. 4 Χωρίζεσθαι δὲ τοῦτο μὲν τῶν ἄλλων δυνατόν , τὰ δ ' ἄλλα τούτου #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ_# ἐν τοῖς θνητοῖς. Φανερὸν δ ' ἐπὶ τῶν φυομένων· οὐδεμία γὰρ αὐτοῖς ὑπάρ
ινες καὶ τὸ ὅμοιον ὑπὸ τοῦ ὁμοίου πάσχειν. 417a Τοῦτο δὲ πῶς δυνατὸν ἢ #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ_# , εἰρήκαμεν ἐν τοῖς καθόλου λόγοις περὶ τοῦ ποιεῖν καὶ πάσχειν. 2 Ἔχει
όφος ἀεί τινος πρός τι καὶ ἔν τινι· πληγὴ γάρ ἐστιν ἡ ποιοῦσα. Διὸ καὶ #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ_# ἑνὸς ὄντος γενέσθαι ψόφον· ἕτερον γὰρ τὸ τύπτον καὶ τὸ τυπτόμενον· ὥστ
ησις τοῦ ὀσφραντοῦ καὶ ἀνοσφράντου. Ἀνόσφραντον δὲ τὸ μὲν παρὰ τὸ ὅλως #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ_# <εἶναι> ἔχειν ὀσμήν , τὸ δὲ μικρὰν ἔχον καὶ φαύλην. Ὁμοίως δὲ καὶ τὸ ἄ
 ἀναπνέουσιν , ἑτέραν ἄν τιν ' αἴσθησιν ἔχοι παρὰ τὰς λεγομένας. Ἀλλ ' #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ_# , εἴπερ τῆς ὀσμῆς αἰσθάνεται· ἡ γὰρ τοῦ ὀσφραντοῦ αἴσθησις καὶ δυσώδου
 ὁ βίαιος ) , ἀόρατον δὲ τὸ μὲν ὅλως λέγεται , ὥσπερ καὶ ἐπ ' ἄλλων τὸ #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ_# , τὸ δ ' ἐὰν πεφυκὸς μὴ ἔχῃ ἢ φαύλως , ὥσπερ τὸ ἄπουν καὶ τὸ ἀπύρηνον-
τόν , ἀνάγκη καὶ τὸ αἰσθητήριον αὐτοῦ μήτε ὑγρὸν εἶναι ἐντελεχείᾳ μήτε #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ_# ὑγραίνεσθαι· πάσχει γάρ τι ἡ γεῦσις ὑπὸ τοῦ γευστοῦ , ᾗ γευστόν. Ἀναγκ
τερα ὄντα. Ἐπὶ δὲ τῆς ἁφῆς τοῦτο νῦν ἄδηλον· ἐξ ἀέρος μὲν γὰρ ἢ ὕδατος #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ_# συστῆναι τὸ ἔμψυχον σῶμα· δεῖ γάρ τι στερεὸν εἶναι· λείπεται δὴ μικτὸν
καῖον ὕδωρ ἔχειν μεταξύ , οὗ ἀνάπλεα τὰ ἔσχατα , εἰ δὲ τοῦτ ' ἀληθές , #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ_# ἅψασθαι ἄλλο ἄλλου ἐν ὕδατι , τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ ἐν τῷ ἀέρι ( ὁμο
ὰ τῆς ὕλης. 5 424b.3 Ἀπορήσειε δ ' ἄν τις εἰ πάθοι ἄν τι ὑπ ' ὀσμῆς τὸ #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ_# ὀσφρανθῆναι , ἢ ὑπὸ χρώματος τὸ μὴ δυνάμενον ἰδεῖν· ὁμοίως δὲ καὶ ἐπὶ 
καὶ τοῖς ἰδίοις ( ἑκάστη γὰρ ἓν αἰσθάνεται αἴσθησις ) · ὥστε δῆλον ὅτι #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ_# ὁτουοῦν ἰδίαν αἴσθησιν εἶναι τούτων , οἷον κινήσεως· οὕτω γὰρ ἔσται ὥσ
ὅτι νῦν ) · ἅμα ἄρα. Ὥστε ἀχώριστον καὶ ἐν ἀχωρίστῳ χρόνῳ. 13 Ἀλλὰ μὴν #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ_# ἅμα τὰς ἐναντίας κινήσεις κινεῖσθαι τὸ αὐτὸ ᾗ ἀδιαίρετον , καὶ ἐν ἀδια
ξει αἴσθησιν , οὐ δυνήσεται τὰ μὲν φεύγειν τὰ δὲ λαβεῖν. εἰ δὲ τοῦτο , #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ_# ἔσται σώζεσθαι τὸ ζῷον. 7 διὸ καὶ ἡ γεῦσίς ἐστιν ὥσπερ ἁφή τις· τροφῆς
ἁπτὸν τὴν ἁφήν , ταύτῃ δὲ ὥρισται τὸ ζῷον· ἄνευ γὰρ ἁφῆς δέδεικται ὅτι #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ_# εἶναι ζῷον. διὸ ἡ τῶν ἁπτῶν ὑπερβολὴ οὐ μόνον τὸ αἰσθητήριον φθείρει ,
 μεταξύ , ὁρᾶσθαι ἂν ἀκριβῶς καὶ εἰ μύρμηξ ἐν τῷ οὐρανῷ εἴη· τοῦτο γὰρ #_ἈΔΎΝΑΤΌΝ_# ἐστιν. Πάσχοντος γάρ τι τοῦ αἰσθητικοῦ γίνεται τὸ ὁρᾶν· ὑπ ' αὐτοῦ μὲν
· ἀναγκαῖον γὰρ ὀσφρανθῆναι ἀναπνεύσαντα , τοῦτο δὲ ποιεῖν ἐν τῷ ὑγρῷ #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ._# Ἔστι δ ' ἡ ὀσμὴ τοῦ ξηροῦ ( ὥσπερ ὁ χυμὸς τοῦ ὑγροῦ ) , τὸ δὲ ὀσφραντ
 συνέχον , ὅ τί ποτ ' ἐστίν· τῆς δὲ ψυχῆς εἶναί τι κρεῖττον καὶ ἄρχον #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ·_# ἀδυνατώτερον δ ' ἔτι τοῦ νοῦ· εὔλογον γὰρ τοῦτον εἶναι προγενέστατον 
 αἰσθητικοῦ γίνεται τὸ ὁρᾶν· ὑπ ' αὐτοῦ μὲν οὖν τοῦ ὁρωμένου χρώματος #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ·_# λείπεται δὴ ὑπὸ τοῦ μεταξύ , ὥστ ' ἀναγκαῖόν τι εἶναι μεταξύ· κενοῦ δ
 γενόμενον αὔξησιν ἔχειν καὶ ἀκμὴν καὶ φθίσιν , ταῦτα δ ' ἄνευ τροφῆς #_ἈΔΎΝΑΤΟΝ·_# ἀνάγκη ἄρα ἐνεῖναι τὴν θρεπτικὴν δύναμιν ἐν πᾶσι τοῖς φυομένοις καὶ φ
ῖος , τὰ δὲ κοῖλα τῇ ἀνακλάσει πολλὰς ποιεῖ πληγὰς μετὰ τὴν πρώτην , #_ἈΔΥΝΑΤΟΥ͂ΝΤΟΣ_# ἐξελθεῖν τοῦ κινηθέντος. 3 Ἔτι ἀκούεται ἐν ἀέρι , κἀν ὕδατι , ἀλλ ' 
σήκει καὶ τῶν μορίων ἕκαστον συνέχειν τι τοῦ σώματος. Τοῦτο δ ' ἔοικεν #_ἈΔΥΝΆΤΩΙ·_# ποῖον γὰρ μόριον ἢ πῶς ὁ νοῦς συνέξει , χαλεπὸν καὶ πλάσαι. § 26. Φαίν
οντες ψυχὴν εἶναι τὸ κινοῦν ἑαυτὸ ἢ δυνάμενον κινεῖν , ἀλλ ' ἕν τι τῶν #_ἈΔΥΝΆΤΩΝ_# τὸ ὑπάρχειν αὐτῇ κίνησιν. § 2. Ὅτι μὲν οὖν οὐκ ἀναγκαῖον τὸ κινοῦν καὶ
 τὸ ὀσφραντὸν ὀσμή , εἴ τι ποιεῖ , τὴν ὄσφρησιν ἡ ὀσμὴ ποιεῖ· ὥστε τῶν #_ἈΔΥΝΆΤΩΝ_# ὀσφρανθῆναι οὐθὲν οἷόν τε πάσχειν ὑπ ' ὀσμῆς ( ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ ἐ
ὅ τί ποτ ' ἐστίν· τῆς δὲ ψυχῆς εἶναί τι κρεῖττον καὶ ἄρχον ἀδύνατον· #_ἈΔΥΝΑΤΏΤΕΡΟΝ_# δ ' ἔτι τοῦ νοῦ· εὔλογον γὰρ τοῦτον εἶναι προγενέστατον καὶ κύριον κ
χειν αὐτῇ ὡς ἀεὶ κινουμένῃ· κινεῖσθαι γὰρ καὶ τὰ θεῖα πάντα συνεχῶς 405b #_ἈΕΊ_# , σελήνην , ἥλιον , τοὺς ἀστέρας καὶ τὸν οὐρανὸν ὅλον. § 18. Τῶν δὲ φορτ
ἀκοῆς ἐμποιῆσαι ψόφον ἐνεργείᾳ ) · 2 γίνεται δ ' ὁ κατ ' ἐνέργειαν ψόφος #_ἈΕΊ_# τινος πρός τι καὶ ἔν τινι· πληγὴ γάρ ἐστιν ἡ ποιοῦσα. Διὸ καὶ ἀδύνατον ἑ
εῖ δ ' οὔ , οἷον μύρμηκι ἢ μελίττῃ , σκώληκι δ ' οὔ. Εἶτα αἱ μὲν ἀληθεῖς #_ἈΕΊ_# , αἱ δὲ φαντασίαι γίνονται αἱ πλείους ψευδεῖς. Ἔπειτα οὐδὲ λέγομεν , ὅτα
τὸ ὁρᾶν †τοῦ ἰδίου ἀληθές , εἰ δ ' ἄνθρωπος τὸ λευκὸν† ἢ μή , οὐκ ἀληθὲς #_ἈΕΊ_# , οὕτως ἔχει ὅσα ἄνευ ὕλης. 431a 1 Τὸ δ ' αὐτό ἐστιν ἡ κατ ' ἐνέργειαν ἐ
ρευτικὴν κίνησιν , σκεπτέον. Ὅτι μὲν οὖν οὐχ ἡ θρεπτικὴ δύναμις , δῆλον· #_ἈΕΊ_# τε γὰρ ἕνεκά του ἡ κίνησις αὕτη , καὶ μετὰ φαντασίας καὶ ὀρέξεώς ἐστιν· 
μήν , οὐ μέντοι γ ' ἅψεται οὕτως χωρισθέν τι εὐθύ· ἀχώριστον γάρ , εἴπερ #_ἈΕῚ_# μετὰ σώματός τινος ἐστιν. Ἔοικε δὲ καὶ τὰ τῆς ψυχῆς πάθη πάντα εἶναι μετ
θάνατον εἶναι διὰ τὸ ἐοικέναι τοῖς ἀθανάτοις· τοῦτο δ ' ὑπάρχειν αὐτῇ ὡς #_ἈΕῚ_# κινουμένῃ· κινεῖσθαι γὰρ καὶ τὰ θεῖα πάντα συνεχῶς 405b ἀεί , σελήνην , 
ῦνται , ἀλλ ' οὐκ ἀνακάμπτουσί γε πάλιν ἐπ ' ἀρχήν , προσλαμβάνουσαι δ ' #_ἈΕῚ_# μέσον καὶ ἄκρον εὐθυποροῦσιν· ἡ δὲ περιφορὰ πάλιν ἐπ ' ἀρχὴν ἀνακάμπτει 
ρ ἄνω μὲν αὔξεται , κάτω δ ' οὔ , ἀλλ ' ὁμοίως ἐπ ' ἄμφω καὶ πάντῃ , ὅσα #_ἈΕῚ_# τρέφεταί τε καὶ ζῇ διὰ τέλους , ἕως ἂν δύνηται λαμβάνειν τροφήν. 4 Χωρίζ
ιοῦτον. 6 ( Παραπλησίως δ ' ἔχει τῷ περὶ τῶν σχημάτων καὶ τὰ κατὰ ψυχήν· #_ἈΕῚ_# γὰρ ἐν τῷ ἐφεξῆς ὑπάρχει δυνάμει τὸ πρότερον ἐπί τε τῶν σχημάτων καὶ ἐπὶ
, τὸ ποιῆσαι ἕτερον οἷον αὐτό , ζῷον μὲν ζῷον , φυτὸν δὲ φυτόν , ἵνα τοῦ #_ἈΕῚ_# καὶ τοῦ θείου μετέχωσιν ᾗ 415b δύνανται· πάντα γὰρ ἐκείνου ὀρέγεται , κα
ὗ ἕνεκα διττόν , τὸ μὲν οὗ , τὸ δὲ ᾧ ) . Ἐπεὶ οὖν κοινωνεῖν ἀδυνατεῖ τοῦ #_ἈΕῚ_# καὶ τοῦ θείου τῇ συνεχείᾳ , διὰ τὸ μηδὲν ἐνδέχεσθαι τῶν φθαρτῶν ταὐτὸ κα
σαν καὶ κωλῦσαν θρυφθῆναι , πάλιν ὁ ἀὴρ ἀπωσθῇ , ὥσπερ σφαῖρα. Ἔοικε δ ' #_ἈΕῚ_# γίνεσθαι ἠχώ , ἀλλ ' οὐ σαφής , ἐπεὶ συμβαίνει γε ἐπὶ τοῦ ψόφου καθάπερ 
πεὶ συμβαίνει γε ἐπὶ τοῦ ψόφου καθάπερ καὶ ἐπὶ τοῦ φωτός· καὶ γὰρ τὸ φῶς #_ἈΕῚ_# ἀνακλᾶται ( οὐδὲ γὰρ ἂν ἐγίνετο πάντῃ φῶς , ἀλλὰ σκότος ἔξω τοῦ ἡλιουμέν
μῃ ] . Ἀλλ ' οὐ σημεῖον τοῦ ἀκούειν ἢ μὴ τὸ ἠχεῖν τὸ οὖς ὥσπερ τὸ κέρας· #_ἈΕῚ_# γὰρ οἰκείαν τινὰ κίνησιν ὁ ἀὴρ κινεῖται ὁ ἐν τοῖς ὠσίν , ἀλλ ' ὁ ψόφος ἀ
ατ ' ἐνέργειαν· ἔστι γὰρ ἀκοὴν ἔχοντα μὴ ἀκούειν , καὶ τὸ ἔχον ψόφον οὐκ #_ἈΕῚ_# ψοφεῖ , ὅταν δ ' ἐνεργῇ τὸ δυνάμενον ἀκούειν καὶ ψοφῇ τὸ δυνάμενον ψοφεῖ
ούτων-οὐδὲ τοῦτό ἐστι ταὐτὸ τῷ αἰσθάνεσθαι· ἡ μὲν γὰρ αἴσθησις τῶν ἰδίων #_ἈΕῚ_# ἀληθής , καὶ πᾶσιν ὑπάρχει τοῖς ζῴοις , διανοεῖσθαι δ ' ἐνδέχεται καὶ ψε
 μηδετέρου ὑπάρχοντος τούτων , οἷον τὰ ἐν τοῖς ὕπνοις. Εἶτα αἴσθησις μὲν #_ἈΕῚ_# πάρεστι , φαντασία δ ' οὔ. Εἰ δὲ τῇ ἐνεργείᾳ τὸ αὐτό , πᾶσιν ἂν ἐνδέχοιτ
δὴ ἐλέγομεν πρότερον , φαίνεται καὶ μύουσιν ὁράματα. 8 Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τῶν #_ἈΕῚ_# ἀληθευουσῶν οὐδεμία ἔσται , οἷον ἐπιστήμη ἢ νοῦς· ἔστι γὰρ φαντασία καὶ 
ὰρ ἐπιστήμη ἡ θεωρητικὴ καὶ τὸ οὕτως ἐπιστητὸν τὸ αὐτό ἐστιν ( τοῦ δὲ μὴ #_ἈΕῚ_# νοεῖν τὸ αἴτιον ἐπισκεπτέον ) · ἐν δὲ τοῖς ἔχουσιν ὕλην δυνάμει ἕκαστον 
αὶ οὗτος ὁ νοῦς χωριστὸς καὶ ἀπαθὴς καὶ ἀμιγής , τῇ οὐσίᾳ ὢν ἐνέργεια· 2 #_ἈΕῚ_# γὰρ τιμιώτερον τὸ ποιοῦν τοῦ πάσχοντος καὶ ἡ ἀρχὴ τῆς ὕλης. [ Τὸ δ ' αὐτ
τικὸς οὐθὲν θεωρεῖ πρακτόν , οὐδὲ λέγει περὶ φευκτοῦ καὶ διωκτοῦ οὐθέν , #_ἈΕῚ_# δὲ ἡ κίνησις ἢ φεύγοντός τι ἢ διώκοντός τί ἐστιν. Ἀλλ ' οὐδ ' ὅταν θεωρῇ
ν οὖν πᾶς ὀρθός ἐστιν· ὄρεξις δὲ καὶ φαντασία καὶ ὀρθὴ καὶ οὐκ ὀρθή. Διὸ #_ἈΕῚ_# κινεῖ μὲν τὸ ὀρεκτόν , ἀλλὰ τοῦτ ' ἐστὶν ἢ τὸ ἀγαθὸν ἢ τὸ φαινόμενον ἀγα
 σφαῖρα <σφαῖραν> , ἡ ὄρεξις τὴν ὄρεξιν , ὅταν ἀκρασία γένηται· φύσει δὲ #_ἈΕῚ_# ἡ ἄνω ἀρχικωτέρα καὶ κινεῖ· ὥστε τρεῖς φορὰς ἤδη κινεῖσθαι. 5 Τὸ δ ' ἐπι
νόησις περιφορά , καὶ νοῦς ἂν εἴη ὁ κύκλος οὗ ἡ τοιαύτη περιφορὰ νόησις. #_ἀΕῚ_# δὲ δὴ τί νοήσει ( δεῖ γάρ , εἴπερ ἀΐδιος ἡ περιφορά ) ; Τῶν μὲν γὰρ πρακ
ρ τὴν ἀναθυμίασιν , ἐξ ἧς τἆλλα συνίστησιν· καὶ ἀσωματώτατόν τε καὶ ῥέον #_ἈΕΊ·_# τὸ δὲ κινούμενον κινουμένῳ γινώσκεσθαι· ἐν κινήσει δ ' εἶναι τὰ ὄντα κἀκ
νων , τὸν χρόνον προσεννοῶν [ καὶ ] συντίθησι. Τὸ γὰρ ψεῦδος ἐν συνθέσει #_ἈΕΊ·_# καὶ γὰρ ἂν τὸ λευκὸν μὴ λευκὸν <φῇ , τὸ λευκὸν καὶ> τὸ μὴ λευκὸν συνέθηκ
ταὐτὸν εἶναί φασιν-ὥσπερ καὶ Ἐμπεδοκλῆς εἴρηκε " πρὸς παρεὸν γὰρ μῆτις #_ἈΈΞΕΤΑΙ_# ἀνθρώποισιν " καὶ ἐν ἄλλοις " ὅθεν σφίσιν αἰεὶ καὶ τὸ φρονεῖν ἀλλοῖα π
ἔχειν , ὅτι τὸν σίδηρον κινεῖ· § 15. Διογένης δ ' ὥσπερ καὶ ἕτεροί τινες #_ἈΈΡΑ_# , τοῦτον οἰηθεὶς πάντων λεπτομερέστατον εἶναι καὶ ἀρχήν· καὶ διὰ τοῦτο γ
 δ ' ἀμφοτέρως ἄτοπον καὶ παράλογον· καὶ γὰρ τὸ λέγειν ζῷον τὸ πῦρ ἢ τὸν #_ἈΈΡΑ_# τῶν παραλογωτέρων ἐστί , καὶ τὸ μὴ λέγειν ζῷα ψυχῆς ἐνούσης ἄτοπον. § 21
ὴν τὴν ὄψιν , οὐκ ὄψεται· ἀλλὰ τὸ μὲν χρῶμα κινεῖ τὸ διαφανές , οἷον τὸν #_ἈΈΡΑ_# , ὑπὸ τούτου δὲ συνεχοῦς ὄντος κινεῖται τὸ αἰσθητήριον. 6 Οὐ γὰρ καλῶς τ
 οὐ πάντῃ τὸ ζῷον ἀκούει , οὐδὲ πάντῃ διέρχεται ὁ ἀήρ· οὐ γὰρ πάντῃ ἔχει #_ἈΈΡΑ_# †τὸ κινησόμενον μέρος καὶ ἔμψυχον†. Αὐτὸς μὲν δὴ ἄψοφον ὁ ἀὴρ διὰ τὸ εὔθ
ν πατάξῃ βελόνη βελόνην , ἀλλὰ δεῖ τὸ τυπτόμενον ὁμαλὸν εἶναι , ὥστε τὸν #_ἈΈΡΑ_# ἀθροῦν ἀφάλλεσθαι καὶ σείεσθαι. 8 Αἱ δὲ διαφοραὶ τῶν ψοφούντων ἐν τῷ κατ
ὐ γὰρ ἔχουσι φάρυγγα. Τοῦτο δὲ τὸ μόριον οὐκ ἔχουσιν ὅτι οὐ δέχονται τὸν #_ἈΈΡΑ_# οὐδ ' ἀναπνέουσιν. Δι ' ἣν μὲν οὖν αἰτίαν , ἕτερός ἐστι λόγος. 421a7 1 Π
ν αἰσθητήριον τοῖς μὲν 422a ἀκαλυφὲς εἶναι , ὥσπερ τὸ ὄμμα , τοῖς δὲ τὸν #_ἈΈΡΑ_# δεχομένοις ἔχειν ἐπικάλυμμα , ὃ ἀναπνεόντων ἀποκαλύπτεται , διευρυνομένω
ἷς ᾖ. διὸ καὶ περὶ ἀνακλάσεως βέλτιον ἢ τὴν ὄψιν ἐξιοῦσαν ἀνακλᾶσθαι τὸν #_ἈΈΡΑ_# πάσχειν ὑπὸ τοῦ σχήματος καὶ χρώματος , μέχρι περ οὗ ἂν ᾖ εἷς. ἐπὶ δὲ το
ὐδὲ τὸ ὕδωρ , ἀλλὰ δεῖ στερεῶν πληγὴν γενέσθαι πρὸς ἄλληλα καὶ πρὸς τὸν #_ἈΈΡΑ._# Τοῦτο δὲ γίνεται ὅταν ὑπομένῃ πληγεὶς ὁ ἀὴρ καὶ μὴ διαχυθῇ. Διὸ ἐὰν ταχ
ασιν ἀκούειν τῷ κενῷ καὶ ἠχοῦντι , ὅτι ἀκούομεν τῷ ἔχοντι ὡρισμένον τὸν #_ἈΈΡΑ._# 7 420a.19 Πότερον δὲ ψοφεῖ τὸ τυπτόμενον ἢ τὸ τύπτον; ἢ καὶ ἄμφω , τρόπ
νι , τοῦτο δ ' ἐστὶν ἀήρ , εὐλόγως ἂν φωνοίη ταῦτα μόνα ὅσα δέχεται τὸν #_ἈΈΡΑ._# Τῷ γὰρ ἤδη ἀναπνεομένῳ καταχρῆται ἡ φύσις ἐπὶ δύο ἔργα-καθάπερ τῇ γλώττ
 τὴν καρδίαν τόπος πρῶτος. Διὸ ἀναγκαῖον εἴσω ἀναπνεόμενον εἰσιέναι τὸν #_ἈΈΡΑ._# Ὥστε ἡ πληγὴ τοῦ ἀναπνεομένου ἀέρος ὑπὸ τῆς ἐν τούτοις τοῖς μορίοις ψυχ
γουσιν αἰτίαν καὶ στοιχεῖον ἕν , καὶ τὴν ψυχὴν ἓν τιθέασιν , οἷον πῦρ ἢ #_ἈΈΡΑ·_# οἱ δὲ πλείους λέγοντες τὰς ἀρχὰς καὶ τὴν ψυχὴν πλείω ποιοῦσιν. § 22. Ἀν
ῦτα δὲ καὶ ἐν ὕδατι ἀκούομεν , ὅτι οὐκ εἰσέρχεται πρὸς αὐτὸν τὸν συμφυῆ #_ἈΈΡΑ·_# ἀλλ ' οὐδ ' εἰς τὸ οὖς , διὰ τὰς ἕλικας. Ὅταν δὲ τοῦτο συμβῇ , οὐκ ἀκού
ὄντων σχημάτων καὶ ἀτόμων τὰ σφαιροειδῆ πῦρ καὶ ψυχὴν λέγει ( οἷον ἐν τῷ #_ἈΈΡΙ_# τὰ καλούμενα ξύσματα , ἃ φαίνεται ἐν ταῖς διὰ τῶν θυρίδων ἀκτῖσιν ) , ὧν
ον τὴν αὐτὴν ἔχειν διάνοιαν· ἔφασαν γάρ τινες αὐτῶν ψυχὴν εἶναι τὰ ἐν τῷ #_ἈΈΡΙ_# ξύσματα , οἱ δὲ τὸ ταῦτα κινοῦν , περὶ δὲ τούτων εἴρηται ὅτι συνεχῶς φαί
εἶναι. § 18. Τοῦτο δ ' ἔχει τινὰς ἀπορίας· διὰ τίνα γὰρ αἰτίαν ἐν μὲν τῷ #_ἈΈΡΙ_# ἢ τῷ πυρὶ οὖσα ἡ ψυχὴ οὐ ποιεῖ ζῷον , ἐν δὲ τοῖς μικτοῖς , καὶ ταῦτα βελ
ναι δοκοῦσα; § 19. ( Ἐπιζητήσειε δ ' ἄν τις καὶ διὰ τίν ' αἰτίαν ἡ ἐν τῷ #_ἈΈΡΙ_# ψυχὴ τῆς ἐν τοῖς ζῴοις βελτίων ἐστὶ καὶ ἀθανατωτέρα. ) § 20. Συμβαίνει δ
ετὰ τὴν πρώτην , ἀδυνατοῦντος ἐξελθεῖν τοῦ κινηθέντος. 3 Ἔτι ἀκούεται ἐν #_ἈΈΡΙ_# , κἀν ὕδατι , ἀλλ ' ἧττον , οὐκ ἔστι δὲ ψόφου κύριος ὁ ἀὴρ οὐδὲ τὸ ὕδωρ 
ς ἀέρος συνεχείᾳ μέχρις ἀκοῆς. Ἀκοῇ δὲ συμφυὴς <ἔστιν> ἀήρ· διὰ δὲ τὸ ἐν #_ἈΈΡΙ_# εἶναι , κινουμένου τοῦ ἔξω ὁ εἴσω κινεῖται. Διόπερ οὐ πάντῃ τὸ ζῷον ἀκού
ς , ἀδύνατον ἅψασθαι ἄλλο ἄλλου ἐν ὕδατι , τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ ἐν τῷ #_ἈΈΡΙ_# ( ὁμοίως γὰρ ἔχει ὁ ἀὴρ πρὸς τὰ ἐν αὐτῷ καὶ τὸ ὕδωρ πρὸς τὰ ἐν τῷ ὕδατι 
α δὲ διὰ τῶν μεταξὺ καὶ μὴ αὐτῶν ἁπτόμενοι , τοῖς ἁπλοῖς , λέγω δ ' οἷον #_ἈΈΡΙ_# καὶ ὕδατι , 2 ἔχει δ ' οὕτως ὥστ ' εἰ μὲν δι ' ἑνὸς πλείω αἰσθητὰ ἕτερα 
ν , ὥσπερ εἴρηται , οὐ τοῦ εἶναι ἕνεκα ἀλλὰ τοῦ εὖ , οἷον ὄψιν , ἐπεὶ ἐν #_ἈΈΡΙ_# καὶ ὕδατι , ὅπως ὁρᾷ , ὅλως δ ' ἐπεὶ ἐν διαφανεῖ , γεῦσιν δὲ διὰ τὸ ἡδὺ 
ς αἰσθάνεσθαι , ὁμοίως καὶ τὰ ἔναιμα καὶ τὰ ἄναιμα , ὥσπερ καὶ τὰ ἐν τῷ #_ἈΈΡΙ·_# καὶ γὰρ τούτων ἔνια πόρρωθεν ἀπαντᾷ πρὸς τὴν τροφὴν ὕποσμα γινόμενα. 6 
ος ὅτι διείργει , ὁμοίως ἂν ἔχοιμεν ὥσπερ καὶ νῦν ἐν τῷ ὕδατι καὶ ἐν τῷ #_ἈΈΡΙ·_# δοκοῦμεν γὰρ νῦν αὐτῶν ἅπτεσθαι καὶ οὐδὲν εἶναι διὰ μέσου. 8 Ἀλλὰ διαφέ
ν τε ἁπλοῦν εἶναι τὸ τοῦ ζῴου σῶμα , φανερόν , λέγω δ ' οἷον πύρινον ἢ #_ἈΈΡΙΝΟΝ._# ἄνευ μὲν γὰρ ἁφῆς οὐδεμίαν ἐνδέχεται ἄλλην αἴσθησιν ἔχειν ( τὸ γὰρ σῶμ
 δὲ μεταξὺ ψόφων μὲν ἀήρ , ὀσμῆς δ ' ἀνώνυμον· κοινὸν γάρ τι πάθος ἐπ ' #_ἈΈΡΟΣ_# καὶ ὕδατος ἔστιν , ὥσπερ τὸ διαφανὲς χρώματι , οὕτω τῷ ἔχοντι ὀσμὴν ὃ ἐ
πληγῇ , ψοφεῖ· δεῖ γὰρ φθάσαι τὴν κίνησιν τοῦ ῥαπίζοντος τὴν θρύψιν τοῦ #_ἈΈΡΟΣ_# , ὥσπερ ἂν εἰ σωρὸν ἢ ὁρμαθὸν ψάμμου τύπτοι τις φερόμενον ταχύ. 4 Ἠχὼ δ
ρὸν ἢ ὁρμαθὸν ψάμμου τύπτοι τις φερόμενον ταχύ. 4 Ἠχὼ δὲ γίνεται ὅταν , #_ἈΈΡΟΣ_# ἑνὸς γενομένου διὰ τὸ ἀγγεῖον τὸ διορίσαν καὶ κωλῦσαν θρυφθῆναι , πάλιν
ον· ἓν γὰρ τὸ τοῦ λείου ἐπίπεδον. 6 Ψοφητικὸν μὲν οὖν τὸ κινητικὸν ἑνὸς #_ἈΈΡΟΣ_# συνεχείᾳ μέχρις ἀκοῆς. Ἀκοῇ δὲ συμφυὴς <ἔστιν> ἀήρ· διὰ δὲ τὸ ἐν ἀέρι ε
, οἷον τά τε ἄναιμα καὶ τῶν ἐναίμων ἰχθύες ( καὶ τοῦτ ' εὐλόγως , εἴπερ #_ἈΈΡΟΣ_# κίνησίς τίς ἐστιν ὁ ψόφος ) , ἀλλ ' οἱ λεγόμενοι φωνεῖν , οἷον <οἱ> ἐν 
αῖον εἴσω ἀναπνεόμενον εἰσιέναι τὸν ἀέρα. Ὥστε ἡ πληγὴ τοῦ ἀναπνεομένου #_ἈΈΡΟΣ_# ὑπὸ τῆς ἐν τούτοις τοῖς μορίοις ψυχῆς πρὸς τὴν καλουμένην ἀρτηρίαν φωνή
ς· σημαντικὸς γὰρ δή τις ψόφος ἐστὶν ἡ φωνή ) · καὶ οὐ τοῦ ἀναπνεομένου #_ἈΈΡΟΣ_# ὥσπερ ἡ βήξ , 421a ἀλλὰ τούτῳ τύπτει τὸν ἐν τῇ ἀρτηρίᾳ πρὸς αὐτήν. 12 Σ
καὶ τὸ ἄγευστον λέγεται. 5 Ἔστι δὲ καὶ ἡ ὄσφρησις διὰ τοῦ μεταξύ , οἷον #_ἈΈΡΟΣ_# ἢ ὕδατος· καὶ γὰρ τὰ ἔνυδρα δοκοῦσιν ὀσμῆς αἰσθάνεσθαι , ὁμοίως καὶ τὰ 
τὰ εἰρημένα αἰσθητήρια ἕτερα ὄντα. Ἐπὶ δὲ τῆς ἁφῆς τοῦτο νῦν ἄδηλον· ἐξ #_ἈΈΡΟΣ_# μὲν γὰρ ἢ ὕδατος ἀδύνατον συστῆναι τὸ ἔμψυχον σῶμα· δεῖ γάρ τι στερεὸν 
τὸν ἔχοντα τὸ τοιοῦτον αἰσθητήριον ἀμφοῖν αἰσθητικὸν εἶναι ( οἷον εἰ ἐξ #_ἈΈΡΟΣ_# ἐστὶ τὸ αἰσθητήριον , καὶ ἔστιν ὁ ἀὴρ καὶ ψόφου καὶ χρόας ) , εἰ δὲ πλε
 δι ' ἀμφοῖν , 3 τῶν δὲ ἁπλῶν ἐκ δύο τούτων αἰσθητήρια μόνον ἐστίν , ἐξ #_ἈΈΡΟΣ_# καὶ ὕδατος ( ἡ μὲν γὰρ κόρη ὕδατος , ἡ δ ' ἀκοὴ ἀέρος , ἡ δ ' ὄσφρησις 
 μόνον ἐστίν , ἐξ ἀέρος καὶ ὕδατος ( ἡ μὲν γὰρ κόρη ὕδατος , ἡ δ ' ἀκοὴ #_ἈΈΡΟΣ_# , ἡ δ ' ὄσφρησις θατέρου τούτων ) , τὸ δὲ πῦρ ἢ οὐθενὸς ἢ κοινὸν πάντων
έμικται ἰδίως , διὸ λείποιτ ' ἂν μηθὲν εἶναι αἰσθητήριον ἔξω ὕδατος καὶ #_ἈΈΡΟΣ_# , 4 ταῦτα δὲ καὶ νῦν ἔχουσιν ἔνια ζῷα-πᾶσαι ἄρα αἱ αἰσθήσεις ἔχονται ὑπ
ι δέ· δι ' ἣν δ ' αἰτίαν , ὕστερον ἔσται δῆλον. 9 Τὸ δὲ μεταξὺ ψόφων μὲν #_ἈΉΡ_# , ὀσμῆς δ ' ἀνώνυμον· κοινὸν γάρ τι πάθος ἐπ ' ἀέρος καὶ ὕδατος ἔστιν , 
 5 Τὸ δὲ κενὸν ὀρθῶς λέγεται κύριον τοῦ ἀκούειν. Δοκεῖ γὰρ εἶναι κενὸν ὁ #_ἈΉΡ_# , οὗτος δ ' ἐστὶν ὁ ποιῶν ἀκούειν , ὅταν κινηθῇ συνεχὴς καὶ εἷς. Ἀλλὰ δι
λλ ' ἐπεὶ πᾶν ψοφεῖ τύπτοντός τινος καί τι καὶ ἔν τινι , τοῦτο δ ' ἐστὶν #_ἈΉΡ_# , εὐλόγως ἂν φωνοίη ταῦτα μόνα ὅσα δέχεται τὸν ἀέρα. Τῷ γὰρ ἤδη ἀναπνεομ
ν δ ' ἐστὶ τό τε μικρὰν ἔχον πάμπαν διαφορὰν τῶν ἁπτῶν , οἷον πέπονθεν ὁ #_ἈΉΡ_# , καὶ τῶν ἁπτῶν αἱ ὑπερβολαί , ὥσπερ τὰ φθαρτικά. Καθ ' ἑκάστην μὲν οὖν 
κὸν ὑπ ' ὀσμῆς καὶ ψόφου , καὶ τὰ πάσχοντα ἀόριστα , καὶ οὐ μένει , οἷον #_ἈΉΡ_# ( ὄζει γὰρ ὥσπερ παθών τι ) ; τί οὖν ἐστι τὸ ὀσμᾶσθαι παρὰ τὸ πάσχειν τι
θαί τι τοῦ περιέχοντος ἐν τοῖς ζῴοις ἔμψυχα τὰ ζῷα γίνεται. Εἰ δ ' ὁ μὲν #_ἈῊΡ_# διασπώ- μενος ὁμοειδής , ἡ δὲ ψυχὴ ἀνομοιομερής , τὸ μέν τι αὐτῆς ὑπάρξε
δὲ ὁρατὸν ὡς ἁπλῶς εἰπεῖν , ἀλλὰ δι ' ἀλλότριον χρῶμα. Τοιοῦτον δέ ἐστιν #_ἈῊΡ_# καὶ ὕδωρ καὶ πολλὰ τῶν στερεῶν· οὐ γὰρ ᾗ ὕδωρ οὐδ ' ᾗ ἀὴρ διαφανές , ἀλλ
οῦτον δέ ἐστιν ἀὴρ καὶ ὕδωρ καὶ πολλὰ τῶν στερεῶν· οὐ γὰρ ᾗ ὕδωρ οὐδ ' ᾗ #_ἈῊΡ_# διαφανές , ἀλλ ' ὅτι ἔστι τις φύσις ἐνυπάρχουσα ἡ αὐτὴ ἐν τούτοις ἀμφοτέ
 ἀκούεται ἐν ἀέρι , κἀν ὕδατι , ἀλλ ' ἧττον , οὐκ ἔστι δὲ ψόφου κύριος ὁ #_ἈῊΡ_# οὐδὲ τὸ ὕδωρ , ἀλλὰ δεῖ στερεῶν πληγὴν γενέσθαι πρὸς ἄλληλα καὶ πρὸς τὸν
ι πρὸς ἄλληλα καὶ πρὸς τὸν ἀέρα. Τοῦτο δὲ γίνεται ὅταν ὑπομένῃ πληγεὶς ὁ #_ἈῊΡ_# καὶ μὴ διαχυθῇ. Διὸ ἐὰν ταχέως καὶ σφοδρῶς πληγῇ , ψοφεῖ· δεῖ γὰρ φθάσαι
νὸς γενομένου διὰ τὸ ἀγγεῖον τὸ διορίσαν καὶ κωλῦσαν θρυφθῆναι , πάλιν ὁ #_ἈῊΡ_# ἀπωσθῇ , ὥσπερ σφαῖρα. Ἔοικε δ ' ἀεὶ γίνεσθαι ἠχώ , ἀλλ ' οὐ σαφής , ἐπε
άντῃ ἔχει ἀέρα †τὸ κινησόμενον μέρος καὶ ἔμψυχον†. Αὐτὸς μὲν δὴ ἄψοφον ὁ #_ἈῊΡ_# διὰ τὸ εὔθρυπτον· ὅταν δὲ κωλυθῇ θρύπτεσθαι , ἡ τούτου κίνησις ψόφος. Ὁ 
ύειν ἢ μὴ τὸ ἠχεῖν τὸ οὖς ὥσπερ τὸ κέρας· ἀεὶ γὰρ οἰκείαν τινὰ κίνησιν ὁ #_ἈῊΡ_# κινεῖται ὁ ἐν τοῖς ὠσίν , ἀλλ ' ὁ ψόφος ἀλλότριος καὶ οὐκ ἴδιος. Καὶ διὰ
 ἄλλου ἐν ὕδατι , τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ ἐν τῷ ἀέρι ( ὁμοίως γὰρ ἔχει ὁ #_ἈῊΡ_# πρὸς τὰ ἐν αὐτῷ καὶ τὸ ὕδωρ πρὸς τὰ ἐν τῷ ὕδατι , λανθάνει δὲ μᾶλλον ἡμᾶ
 ἅμ ' ἄμφω συνέβη πληγῆναι. 9 Ὅλως δ ' ἔοικεν ἡ σὰρξ καὶ ἡ γλῶττα , ὡς ὁ #_ἈῊΡ_# καὶ τὸ ὕδωρ πρὸς τὴν ὄψιν καὶ τὴν ἀκοὴν καὶ τὴν ὄσφρησιν ἔχουσιν , οὕτως
ς οὔτε ψόφος οὔτε ὀσμὴ οὐδὲν ποιεῖ τὰ σώματα , ἀλλ ' ἐν οἷς ἐστίν , οἷον #_ἈῊΡ_# ὁ μετὰ βροντῆς διίστησι τὸ ξύλον. 6 Ἀλλὰ τὰ ἁπτὰ καὶ οἱ χυμοὶ ποιοῦσιν· 
τι τὸ ὀσμᾶσθαι παρὰ τὸ πάσχειν τι; ἢ τὸ μὲν ὀσμᾶσθαι αἰσθάνεσθαι , ὁ δ ' #_ἈῊΡ_# παθὼν ταχέως αἰσθητὸς γίνεται; 424b.22 1 Ὅτι δ ' οὐκ ἔστιν αἴσθησις ἑτέρ
ῖν αἰσθητικὸν εἶναι ( οἷον εἰ ἐξ ἀέρος ἐστὶ τὸ αἰσθητήριον , καὶ ἔστιν ὁ #_ἈῊΡ_# καὶ ψόφου καὶ χρόας ) , εἰ δὲ πλείω 425a τοῦ αὐτοῦ , οἷον χρόας καὶ ἀὴρ 
 ἀὴρ καὶ ψόφου καὶ χρόας ) , εἰ δὲ πλείω 425a τοῦ αὐτοῦ , οἷον χρόας καὶ #_ἈῊΡ_# καὶ ὕδωρ ( ἄμφω γὰρ διαφανῆ ) , καὶ ὁ τὸ ἕτερον αὐτῶν ἔχων μόνον αἰσθήσε
, φεύγει ἢ διώκει· διὸ οὐδέποτε νοεῖ ἄνευ φαντάσματος ἡ ψυχή. Ὥσπερ δὲ ὁ #_ἈῊΡ_# τὴν κόρην τοιανδὶ ἐποίησεν , αὕτη δ ' ἕτερον , καὶ ἡ ἀκοὴ ὡςαύτως , τὸ δ
του ἐκινήθη , ἕως ἔβαψεν· λίθος δὲ οὐδέν , ἀλλ ' ὕδωρ μέχρι πόρρω· ὁ δ ' #_ἈῊΡ_# ἐπὶ πλεῖστον κινεῖται καὶ ποιεῖ καὶ πάσχει , ἐὰν μένῃ καὶ εἷς ᾖ. διὸ καὶ
ν τὸ κινητικὸν ἑνὸς ἀέρος συνεχείᾳ μέχρις ἀκοῆς. Ἀκοῇ δὲ συμφυὴς <ἔστιν> #_ἈΉΡ·_# διὰ δὲ τὸ ἐν ἀέρι εἶναι , κινουμένου τοῦ ἔξω ὁ εἴσω κινεῖται. Διόπερ οὐ 
ὁ εἴσω κινεῖται. Διόπερ οὐ πάντῃ τὸ ζῷον ἀκούει , οὐδὲ πάντῃ διέρχεται ὁ #_ἈΉΡ·_# οὐ γὰρ πάντῃ ἔχει ἀέρα †τὸ κινησόμενον μέρος καὶ ἔμψυχον†. Αὐτὸς μὲν δὴ 
ιον τοῦ σώματος ἔοικεν οὕτως ἔχειν ὥσπερ ἂν εἰ κύκλῳ ἡμῖν περιεπεφύκει ὁ #_ἈΉΡ·_# ἐδοκοῦμεν γὰρ ἂν ἑνί τινι αἰσθάνεσθαι καὶ ψόφου καὶ χρώματος καὶ ὀσμῆς ,
λαβεῖν περὶ ψυχῆς· φησὶ γὰρ αὐτὴν ἀθάνατον εἶναι διὰ τὸ ἐοικέναι τοῖς #_ἈΘΑΝΆΤΟΙΣ·_# τοῦτο δ ' ὑπάρχειν αὐτῇ ὡς ἀεὶ κινουμένῃ· κινεῖσθαι γὰρ καὶ τὰ θεῖα π
ως δὲ τούτοις καὶ Ἀλκμαίων ἔοικεν ὑπολαβεῖν περὶ ψυχῆς· φησὶ γὰρ αὐτὴν #_ἈΘΆΝΑΤΟΝ_# εἶναι διὰ τὸ ἐοικέναι τοῖς ἀθανάτοις· τοῦτο δ ' ὑπάρχειν αὐτῇ ὡς ἀεὶ κ
οὐ νοεῖ. ] Χωρισθεὶς δ ' ἐστὶ μόνον τοῦθ ' ὅπερ ἐστί , καὶ τοῦτο μόνον #_ἈΘΆΝΑΤΟΝ_# καὶ ἀΐδιον ( οὐ μνημονεύομεν δέ , ὅτι τοῦτο μὲν ἀπαθές , ὁ δὲ παθητικὸ
ιὰ τίν ' αἰτίαν ἡ ἐν τῷ ἀέρι ψυχὴ τῆς ἐν τοῖς ζῴοις βελτίων ἐστὶ καὶ #_ἈΘΑΝΑΤΩΤΈΡΑ._# ) § 20. Συμβαίνει δ ' ἀμφοτέρως ἄτοπον καὶ παράλογον· καὶ γὰρ τὸ λέγ
ξῃ βελόνη βελόνην , ἀλλὰ δεῖ τὸ τυπτόμενον ὁμαλὸν εἶναι , ὥστε τὸν ἀέρα #_ἈΘΡΟΥ͂Ν_# ἀφάλλεσθαι καὶ σείεσθαι. 8 Αἱ δὲ διαφοραὶ τῶν ψοφούντων ἐν τῷ κατ ' ἐνέ
ὶ τὸ καμπύλον , ἢ τί γραμμὴ καὶ ἐπίπεδον , πρὸς τὸ κατιδεῖν πόσαις ὀρθαῖς #_ΑἹ_# τοῦ τριγώνου γωνίαι ἴσαι ) , ἀλλὰ καὶ ἀνάπαλιν τὰ συμβεβηκότα συμβάλλεται
 δόξαν , αἴσθησιν δὲ τὸν τοῦ στερεοῦ. Οἱ μὲν γὰρ ἀριθμοὶ τὰ εἴδη αὐτὰ καὶ #_ΑἹ_# ἀρχαὶ ἐλέγοντο , εἰσὶ δ ' ἐκ τῶν στοιχείων , κρίνεται δὲ τὰ πράγματα τὰ μ
βηκός , φύσει ἂν ὑπάρχοι κίνησις αὐτῇ· εἰ δὲ τοῦτο , καὶ τόπος· πᾶσαι γὰρ #_ΑἹ_# λεχθεῖσαι κινήσεις ἐν τόπῳ. Εἰ δ ' ἐστὶν ἡ οὐσία τῆς ψυχῆς τὸ κινεῖν ἑαυτ
ἰ μὲν ἄνω κινήσεται , πῦρ ἔσται , εἰ δὲ κάτω , γῆ· τούτων γὰρ τῶν σωμάτων #_ΑἹ_# κινήσεις αὗται· § 6. Ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ περὶ τῶν μεταξύ. Ἔτι δ ' ἐπεὶ 
 ; Τῶν μὲν γὰρ πρακτικῶν νοήσεων ἔστι πέρατα ( πᾶσαι γὰρ ἑτέρου χάριν ) , #_ΑἹ_# δὲ θεωρητικαὶ τοῖς λόγοις ὁμοίως ὁρίζονται· λόγος δὲ πᾶς ὁρισμὸς ἢ ἀπόδει
εωρητικαὶ τοῖς λόγοις ὁμοίως ὁρίζονται· λόγος δὲ πᾶς ὁρισμὸς ἢ ἀπόδειξις· #_ΑἹ_# μὲν οὖν ἀποδείξεις καὶ ἀπ ' ἀρχῆς καὶ ἔχουσαί πως τέλος , τὸν συλλογισμὸν
γον , ἡ δὲ σύνθεσις τῶν τοῦ σώματος μερῶν λίαν εὐεξέταστος. Πολλαί τε γὰρ #_ΑἹ_# συνθέσεις τῶν μερῶν καὶ πολλαχῶς· τίνος οὖν ἢ πῶς ὑπολαβεῖν τὸν νοῦν χρὴ 
' ἐπεί φασι κινηθεῖσαν γραμμὴν ἐπίπεδον ποιεῖν , στιγμὴν δὲ γραμμήν , καὶ #_ΑἹ_# τῶν μονάδων κινήσεις γραμμαὶ ἔσονται· ἡ γὰρ στιγμὴ μονάς ἐστι θέσιν ἔχουσ
ιγμῆς δὲ μοναδικῆς τίς ἂν εἴη διαφορὰ πλὴν θέσις; Εἰ μὲν οὖν εἰσὶν ἕτεραι #_ΑἹ_# ἐν τῷ σώματι μονάδες καὶ αἱ στιγμαί , ἐν τῷ αὐτῷ ἔσονται αἱ μονάδες· καθέ
η διαφορὰ πλὴν θέσις; Εἰ μὲν οὖν εἰσὶν ἕτεραι αἱ ἐν τῷ σώματι μονάδες καὶ #_ΑἹ_# στιγμαί , ἐν τῷ αὐτῷ ἔσονται αἱ μονάδες· καθέξει γὰρ <ἑκάστη> χώραν στιγμ
 εἰσὶν ἕτεραι αἱ ἐν τῷ σώματι μονάδες καὶ αἱ στιγμαί , ἐν τῷ αὐτῷ ἔσονται #_ΑἹ_# μονάδες· καθέξει γὰρ <ἑκάστη> χώραν στιγμῆς. Καίτοι τί κωλύει ἐν τῷ αὐτῷ 
, εἰ δύο , καὶ ἄπειρα; Ὧν γὰρ ὁ τόπος ἀδιαίρετος , καὶ αὐτά. § 21. Εἰ δ ' #_ΑἹ_# ἐν τῷ σώματι στιγμαὶ ὁ ἀριθμὸς ὁ τῆς ψυχῆς , ἢ εἰ ὁ τῶν ἐν τῷ σώματι στιγ
 χωρίζεσθαι τὰς στιγμὰς καὶ ἀπολύεσθαι τῶν σωμάτων , εἴ γε μὴ διαιροῦνται #_ΑἹ_# γραμμαὶ εἰς στιγμάς; ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε '. § 1. Συμβαίνει δέ , καθάπερ εἴπομεν ,
σθάνεσθαί τε καὶ τὸ δοξάζειν , ἔτι δὲ τὸ ἐπιθυμεῖν καὶ βούλεσθαι καὶ ὅλως #_ΑἹ_# ὀρέξεις , γίνεται δὲ καὶ ἡ κατὰ τόπον κίνησις τοῖς ζῴοις ὑπὸ τῆς ψυχῆς , 
ῶς ἁπλᾶ , οἷον τὸ φύλλον περικαρπίου σκέπασμα , τὸ δὲ περικάρπιον καρποῦ· #_ΑἹ_# δὲ ῥίζαι τῷ στόματι ἀνάλογον· ἄμφω γὰρ ἕλκει τὴν τροφήν. ) Εἰ δή τι κοινὸ
ος εἶναι τοιούτου , φανερὸν ἐκ τούτων. 414a27 1 Τῶν δὲ δυνάμεων τῆς ψυχῆς #_ΑἹ_# λεχθεῖσαι τοῖς μὲν ὑπάρχουσι πᾶσαι , καθάπερ εἴπομεν , τοῖς δὲ τινὲς αὐτῶ
λεκτέον τί τὸ νοεῖν καὶ τί τὸ αἰσθάνεσθαι· πρότεραι γάρ εἰσι τῶν δυνάμεων #_ΑἹ_# ἐνέργειαι καὶ αἱ πράξεις κατὰ τὸν λόγον. Εἰ δ ' οὕτως , τούτων δ ' ἔτι πρ
ῖν καὶ τί τὸ αἰσθάνεσθαι· πρότεραι γάρ εἰσι τῶν δυνάμεων αἱ ἐνέργειαι καὶ #_ΑἹ_# πράξεις κατὰ τὸν λόγον. Εἰ δ ' οὕτως , τούτων δ ' ἔτι πρότερα τὰ ἀντικείμ
τὸ πᾶσι τὸ ἄνω καὶ κάτω καὶ τῷ παντί , ἀλλ ' ὡς ἡ κεφαλὴ τῶν ζῴων , οὕτως #_ΑἹ_# ῥίζαι τῶν φυτῶν , εἰ χρὴ τὰ ὄργανα λέγειν ἕτερα καὶ ταὐτὰ τοῖς ἔργοις ) π
σθησις εἶναι ὄψις ἀκοὴ ὄσφρησις. Νῦν δὲ διὰ τὸ διωρίσθαι δι ' οὗ γίνονται #_ΑἹ_# κινήσεις , φανερὰ τὰ εἰρημένα αἰσθητήρια ἕτερα ὄντα. Ἐπὶ δὲ τῆς ἁφῆς τοῦτ
γκαῖον τὸ σῶμα εἶναι τὸ μεταξὺ τοῦ ἁπτικοῦ προσπεφυκός , δι ' οὗ γίνονται #_ΑἹ_# αἰσθήσεις πλείους οὖσαι. 5 Δηλοῖ δ ' ὅτι πλείους ἡ ἐπὶ τῆς γλώττης ἁφή· ἁ
 , ἢ ἄλλων ἄλλως , καθάπερ νῦν δοκεῖ ἡ μὲν γεῦσις καὶ ἡ ἁφὴ τῷ ἅπτεσθαι , #_ΑἹ_# δ ' ἄλλαι ἄποθεν. Τὸ δ ' οὐκ ἔστιν , ἀλλὰ καὶ τὸ σκληρὸν καὶ τὸ μαλακὸν δ
νων αἰσθάνεται· ὥστε τὸ μεταξὺ τοῦ ἁπτικοῦ ἡ σάρξ. 10 Ἁπταὶ μὲν οὖν εἰσὶν #_ΑἹ_# διαφοραὶ τοῦ σώματος ᾗ σῶμα· λέγω δὲ διαφορὰς αἳ τὰ στοιχεῖα διορίζουσι ,
ψυχρόν. 12 Ἔτι δ ' ὥσπερ ὁρατοῦ καὶ ἀοράτου ἦν πως ἡ ὄψις , ὁμοίως δὲ καὶ #_ΑἹ_# λοιπαὶ τῶν ἀντικειμένων , οὕτω καὶ ἡ ἁφὴ τοῦ ἁπτοῦ καὶ ἀνάπτου· ἄναπτον δ
κρὰν ἔχον πάμπαν διαφορὰν τῶν ἁπτῶν , οἷον πέπονθεν ὁ ἀήρ , καὶ τῶν ἁπτῶν #_ΑἹ_# ὑπερβολαί , ὥσπερ τὰ φθαρτικά. Καθ ' ἑκάστην μὲν οὖν τῶν αἰσθήσεων εἴρητα
καὶ δύναμις ἐκείνου. 3 Φανερὸν δ ' ἐκ τούτων καὶ διὰ τί ποτε τῶν αἰσθητῶν #_ΑἹ_# ὑπερβολαὶ φθείρουσι τὰ αἰσθητήρια ( ἐὰν γὰρ ᾖ ἰσχυροτέρα τοῦ αἰσθητηρίου 
ριον ἔξω ὕδατος καὶ ἀέρος , 4 ταῦτα δὲ καὶ νῦν ἔχουσιν ἔνια ζῷα-πᾶσαι ἄρα #_ΑἹ_# αἰσθήσεις ἔχονται ὑπὸ τῶν μὴ ἀτελῶν μηδὲ πεπηρωμένων ( φαίνεται γὰρ καὶ ἡ
λέωνος υἱὸν ἡμᾶς ὁρᾶν ] . τὰ Δ ' ἀλλήλων ἴδια κατὰ συμβεβηκὸς αἰσθάνονται #_ΑἹ_# αἰσθήσεις , οὐχ ᾗ αὐταί , ἀλλ ' ᾗ μία , ὅταν 425b ἅμα γένηται ἡ αἴσθησις 
αν ὑπάρχειν· δοκεῖ δ ' οὔ , οἷον μύρμηκι ἢ μελίττῃ , σκώληκι δ ' οὔ. Εἶτα #_ΑἹ_# μὲν ἀληθεῖς ἀεί , αἱ δὲ φαντασίαι γίνονται αἱ πλείους ψευδεῖς. Ἔπειτα οὐδ
' οὔ , οἷον μύρμηκι ἢ μελίττῃ , σκώληκι δ ' οὔ. Εἶτα αἱ μὲν ἀληθεῖς ἀεί , #_ΑἹ_# δὲ φαντασίαι γίνονται αἱ πλείους ψευδεῖς. Ἔπειτα οὐδὲ λέγομεν , ὅταν ἐνερ
ίττῃ , σκώληκι δ ' οὔ. Εἶτα αἱ μὲν ἀληθεῖς ἀεί , αἱ δὲ φαντασίαι γίνονται #_ΑἹ_# πλείους ψευδεῖς. Ἔπειτα οὐδὲ λέγομεν , ὅταν ἐνεργῶμεν ἀκριβῶς περὶ τὸ αἰσ
των τῶν τριῶν αἰσθήσεων , καὶ ἡ μὲν πρώτη παρούσης τῆς αἰσθήσεως ἀληθής , #_ΑἹ_# δ ' ἕτεραι καὶ παρούσης καὶ ἀπούσης εἶεν ἂν ψευδεῖς , καὶ μάλιστα ὅταν πό
 ὀρέξεις γίνονται ἐναντίαι ἀλλήλαις , τοῦτο δὲ συμβαίνει ὅταν ὁ λόγος καὶ #_ΑἹ_# ἐπιθυμίαι ἐναντίαι ὦσι , γίνεται δ ' ἐν τοῖς χρόνου αἴσθησιν ἔχουσιν ( ὁ 
άγκη [ καὶ ] τὸ τοῦ ζῴου σῶμα ἁπτικὸν εἶναι , εἰ μέλλει σώζεσθαι τὸ ζῷον. #_ΑἹ_# γὰρ ἄλλαι αἰσθήσεις δι ' ἑτέρων αἰσθάνονται , οἷον ὄσφρησις ὄψις ἀκοή· ἁπ
ν ἀναγκαῖαι τῷ ζῴῳ , καὶ φανερὸν ὅτι οὐχ οἷόν τε ἄνευ ἁφῆς εἶναι ζῷον , 8 #_ΑἹ_# δὲ ἄλλαι τοῦ τε εὖ ἕνεκα καὶ γένει ζῴων ἤδη οὐ τῷ τυχόντι· ἀλλὰ τισίν , ο
τυπτόμενον ὁμαλὸν εἶναι , ὥστε τὸν ἀέρα ἀθροῦν ἀφάλλεσθαι καὶ σείεσθαι. 8 #_αἹ_# δὲ διαφοραὶ τῶν ψοφούντων ἐν τῷ κατ ' ἐνέργειαν ψόφῳ δηλοῦνται· ὥσπερ γὰρ
. 10 Ἁπταὶ μὲν οὖν εἰσὶν αἱ διαφοραὶ τοῦ σώματος ᾗ σῶμα· λέγω δὲ διαφορὰς #_ΑἻ_# τὰ στοιχεῖα διορίζουσι , θερμὸν ψυχρόν , ξηρὸν ὑγρόν , περὶ ὧν εἰρήκαμεν 
τιν· καὶ γὰρ ἡ χεὶρ ὄργανόν ἐστιν ὀργάνων , καὶ ὁ νοῦς εἶδος εἰδῶν καὶ ἡ #_ΑἼ-_# σθησις εἶδος αἰσθητῶν. 3 Ἐπεὶ δὲ οὐδὲ πρᾶγμα οὐθὲν ἔστι παρὰ τὰ μεγέθη ,
ὼν ἐπίηρος ἐν εὐστέρνοις χοάνοισιν τὼ δύο τῶν ὀκτὼ μερέων λάχε νήστιδος #_ΑἼΓΛΗΣ_# , τέσσαρα δ ' Ἡφαίστοιο· τὰ δ ' ὀστέα λευκὰ γένοντο. Οὐδὲν οὖν ὄφελος ἐ
ῖαν ὀπώπαμεν , ὕδατι δ ' ὕδωρ , αἰθέρι δ ' αἰθέρα δῖαν , ἀτὰρ πυρὶ πῦρ #_ἈΪ́ΔΗΛΟΝ_# , στοργῇ δὲ στοργήν , νεῖκος δέ τε νείκεϊ λυγρῷ· § 7. Τὸν αὐτὸν δὲ τρό
γένος ἕτερον εἶναι , καὶ τοῦτο μόνον ἐνδέχεσθαι χωρίζεσθαι , καθάπερ τὸ #_ἈΪ́ΔΙΟΝ_# τοῦ φθαρτοῦ. 10 Τὰ δὲ λοιπὰ μόρια τῆς ψυχῆς φανερὸν ἐκ τούτων ὅτι οὐκ ἔ
ωρισθεὶς δ ' ἐστὶ μόνον τοῦθ ' ὅπερ ἐστί , καὶ τοῦτο μόνον ἀθάνατον καὶ #_ἈΪ́ΔΙΟΝ_# ( οὐ μνημονεύομεν δέ , ὅτι τοῦτο μὲν ἀπαθές , ὁ δὲ παθητικὸς νοῦς φθαρτ
λος οὗ ἡ τοιαύτη περιφορὰ νόησις. Ἀεὶ δὲ δὴ τί νοήσει ( δεῖ γάρ , εἴπερ #_ἈΪ́ΔΙΟΣ_# ἡ περιφορά ) ; Τῶν μὲν γὰρ πρακτικῶν νοήσεων ἔστι πέρατα ( πᾶσαι γὰρ ἑτ
' ὅτι ἔστι τις φύσις ἐνυπάρχουσα ἡ αὐτὴ ἐν τούτοις ἀμφοτέροις καὶ ἐν τῷ #_ἈΪΔΊΩΙ_# τῷ ἄνω σώματι. Φῶς δέ ἐστιν ἡ τούτου ἐνέργεια , τοῦ διαφανοῦς ᾗ διαφανέ
 πρὸς παρεὸν γὰρ μῆτις ἀέξεται ἀνθρώποισιν " καὶ ἐν ἄλλοις " ὅθεν σφίσιν #_ΑἸΕῚ_# καὶ τὸ φρονεῖν ἀλλοῖα παρίσταται " , τὸ δ ' αὐτὸ τούτοις βούλεται καὶ τὸ
λέγων οὕτως , γαίῃ μὲν γὰρ γαῖαν ὀπώπαμεν , ὕδατι δ ' ὕδωρ , αἰθέρι δ ' #_ΑἸΘΈΡΑ_# δῖαν , ἀτὰρ πυρὶ πῦρ ἀΐδηλον , στοργῇ δὲ στοργήν , νεῖκος δέ τε νείκεϊ 
ν τούτων , λέγων οὕτως , γαίῃ μὲν γὰρ γαῖαν ὀπώπαμεν , ὕδατι δ ' ὕδωρ , #_ΑἸΘΈΡΙ_# δ ' αἰθέρα δῖαν , ἀτὰρ πυρὶ πῦρ ἀΐδηλον , στοργῇ δὲ στοργήν , νεῖκος δέ
σθῆναι δ ' ἐοίκασιν ἐκ τῆς γονῆς , ὅτι πάντων ὑγρά. Καὶ γὰρ ἐλέγχει τοὺς #_ΑἿΜΑ_# φάσκοντας τὴν ψυχήν , ὅτι ἡ γονὴ οὐχ αἷμα· ταύτην δ ' εἶναι τὴν πρώτην ψ
 ὅτι ἡ γονὴ οὐχ αἷμα· ταύτην δ ' εἶναι τὴν πρώτην ψυχήν. § 19. Τεροι δ ' #_ΑἿΜΑ_# , καθάπερ Κριτίας , τὸ αἰσθάνεσθαι ψυχῆς οἰκειότατον ὑπολαμβάνοντες , το
ων ὑγρά. Καὶ γὰρ ἐλέγχει τοὺς αἷμα φάσκοντας τὴν ψυχήν , ὅτι ἡ γονὴ οὐχ #_ΑἿΜΑ·_# ταύτην δ ' εἶναι τὴν πρώτην ψυχήν. § 19. Τεροι δ ' αἷμα , καθάπερ Κριτί
ὲν γὰρ ὄρεξιν ἀντιλυπήσεως ἤ τι τοιοῦτον , ὁ δὲ ζέσιν τοῦ περὶ καρδίαν #_ΑἽΜΑΤΟΣ_# 403b καὶ θερμοῦ. Τούτων δὲ ὁ μὲν τὴν ὕλην ἀποδίδωσιν , ὁ δὲ τὸ εἶδος κ
σθαι ψυχῆς οἰκειότατον ὑπολαμβάνοντες , τοῦτο δ ' ὑπάρχειν διὰ τὴν τοῦ #_ΑἽΜΑΤΟΣ_# φύσιν. Πάντα γὰρ τὰ στοιχεῖα κριτὴν εἴληφε , πλὴν τῆς γῆς· ταύτην δ ' 
 ζητεῖν πρότερον ἢ τὰ ἔργα αὐτῶν , οἷον τὸ νοεῖν ἢ τὸν νοῦν , καὶ τὸ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# ἢ τὸ αἰσθητικόν· ὁμοίως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων. § 7. Εἰ δὲ τὰ ἔργα πρό
ς πάσχειν οὐδὲ ποιεῖν , οἷον ὀργίζεσθαι , θαρρεῖν , ἐπιθυμεῖν , ὅλως #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# , μάλιστα δ ' ἔοικεν ἰδίῳ τὸ νοεῖν· εἰ δ ' ἐστὶ καὶ τοῦτο φαντασία τ
ὸ κινητικώτατον ὑπέλαβον τὴν ψυχήν· ὅσοι δ ' ἐπὶ τὸ γινώσκειν καὶ τὸ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# τῶν ὄντων , οὗτοι δὲ λέγουσι τὴν ψυχὴν τὰς ἀρχάς , οἱ μὲν πλείους πο
 εἶναι τὴν πρώτην ψυχήν. § 19. Τεροι δ ' αἷμα , καθάπερ Κριτίας , τὸ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# ψυχῆς οἰκειότατον ὑπολαμβάνοντες , τοῦτο δ ' ὑπάρχειν διὰ τὴν τοῦ αἵ
χὴν λυπεῖσθαι χαίρειν , θαρρεῖν φοβεῖσθαι , ἔτι δὲ ὀργίζεσθαί τε καὶ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# καὶ διανοεῖσθαι· ταῦτα δὲ πάντα κινήσεις εἶναι δοκοῦσιν. Ὅθεν οἰηθεί
. Ἄτοπον δὲ καὶ τὸ φάναι μὲν ἀπαθὲς εἶναι τὸ ὅμοιον ὑπὸ τοῦ ὁμοίου , #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# δὲ τὸ ὅμοιον τοῦ ὁμοίου καὶ γινώσκειν τῷ ὁμοίῳ τὸ ὅμοιον· τὸ δ ' αἰσ
θαι δὲ τὸ ὅμοιον τοῦ ὁμοίου καὶ γινώσκειν τῷ ὁμοίῳ τὸ ὅμοιον· τὸ δ ' #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# πάσχειν τι καὶ κινεῖσθαι τιθέασιν· ὁμοίως δὲ καὶ τὸ νοεῖν τε καὶ γιν
ς τῶν ζῴων σώμασιν ἁπλῶς γῆς , οἷον 410b ὀστᾶ νεῦρα τρίχες , οὐθενὸς #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# δοκεῖ , ὥστ ' οὐδὲ τῶν ὁμοίων· καίτοι προσῆκεν. § 10. Ἔτι δ ' ἑκάστῃ
ι πρῶτα τῶν ὄντων εἶναι. § 13. Πάντες δὲ καὶ οἱ διὰ τὸ γνωρίζειν καὶ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# τὰ ὄντα τὴν ψυχὴν ἐκ τῶν στοιχείων λέγοντες αὐτήν , καὶ οἱ τὸ κινητι
α , φανερόν· αἰσθητικῷ γὰρ εἶναι καὶ δοξαστικῷ ἕτερον , εἴπερ καὶ τὸ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# τοῦ δοξάζειν , ὁμοίως δὲ καὶ τῶν ἄλλων ἕκαστον τῶν εἰρημένων. 11 Ἔτι
ἂν ἑαυτό , καὶ οὐθὲν ἐδεῖτο τοῦ ἐντελεχείᾳ πυρὸς ὄντος. Ἐπειδὴ δὲ τὸ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# λέγομεν διχῶς ( τό τε γὰρ δυνάμει ἀκοῦον καὶ ὁρῶν ἀκούειν καὶ ὁρᾶν λ
 αὐτῇ πώς ἐστι τῇ ψυχῇ. Διὸ νοῆσαι μὲν ἐπ ' αὐτῷ , ὁπόταν βούληται , #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# δ ' οὐκ ἐπ ' αὐτῷ· ἀναγκαῖον γὰρ ὑπάρχειν τὸ αἰσθητόν. Ὁμοίως δὲ τοῦ
 πρῶτον. Λέγεται δὲ τὸ αἰσθητὸν τριχῶς , ὧν δύο μὲν καθ ' αὑτά φαμεν #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# , τὸ δὲ ἓν κατὰ συμβεβηκός. Τῶν δὲ δυοῖν τὸ μὲν ἴδιόν ἐστιν ἑκάστης 
 δὲ κοινὸν πασῶν. 2 Λέγω δ ' ἴδιον μὲν ὃ μὴ ἐνδέχεται ἑτέρᾳ αἰσθήσει #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# , καὶ περὶ ὃ μὴ ἐνδέχεται ἀπατηθῆναι , οἷον ὄψις χρώματος καὶ ἀκοὴ ψ
τοῦ αἰσθητηρίου. 2 Εὔλογον δ ' οὕτω καὶ τὰ σκληρόφθαλμα τῶν χρωμάτων #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# , καὶ μὴ διαδήλους αὐτοῖς εἶναι τὰς διαφορὰς τῶν χρωμάτων πλὴν τῷ φο
ὰ τοῦ μεταξύ , οἷον ἀέρος ἢ ὕδατος· καὶ γὰρ τὰ ἔνυδρα δοκοῦσιν ὀσμῆς #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# , ὁμοίως καὶ τὰ ἔναιμα καὶ τὰ ἄναιμα , ὥσπερ καὶ τὰ ἐν τῷ ἀέρι· καὶ 
ητηρίῳ ἀναίσθητον εἶναι κοινὸν πάντων , ἀλλὰ τὸ ἄνευ τοῦ ἀναπνεῖν μὴ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# ἴδιον ἐπὶ τῶν ἀνθρώπων· δῆλον δὲ πειρωμένοις· ὥστε τὰ ἄναιμα , ἐπειδ
ευστικὸν αἰσθητήριον. Σημεῖον δὲ τὸ μήτε κατάξηρον οὖσαν τὴν γλῶτταν #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# μήτε λίαν ὑγράν· αὕτη γὰρ ἁφῇ γίνεται τοῦ πρώτου ὑγροῦ , ὥσπερ ὅταν 
ὥσπερ ἂν εἰ κύκλῳ ἡμῖν περιεπεφύκει ὁ ἀήρ· ἐδοκοῦμεν γὰρ ἂν ἑνί τινι #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# καὶ ψόφου καὶ χρώματος καὶ ὀσμῆς , καὶ μία τις αἴσθησις εἶναι ὄψις ἀ
πάρχει αἴσθησις πρώτῳ , τὸ δυνάμει τοιοῦτόν ἐστι μόριον· 424a τὸ γὰρ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# πάσχειν τι ἐστίν· ὥστε τὸ ποιοῦν , οἷον αὐτὸ ἐνεργείᾳ , τοιοῦτον ἐκε
τι ) ; τί οὖν ἐστι τὸ ὀσμᾶσθαι παρὰ τὸ πάσχειν τι; ἢ τὸ μὲν ὀσμᾶσθαι #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# , ὁ δ ' ἀὴρ παθὼν ταχέως αἰσθητὸς γίνεται; 424b.22 1 Ὅτι δ ' οὐκ ἔστ
12 1 Ἐπεὶ δ ' αἰσθανόμεθα ὅτι ὁρῶμεν καὶ ἀκούομεν , ἀνάγκη ἢ τῇ ὄψει #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# ὅτι ὁρᾷ , ἢ ἑτέρᾳ. Ἀλλ ' ἡ αὐτὴ ἔσται τῆς ὄψεως καὶ τοῦ ὑποκειμένου 
τα τὴν ψυχήν , κινήσει τε τῇ κατὰ τόπον καὶ τῷ νοεῖν καὶ φρονεῖν καὶ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# , δοκεῖ δὲ καὶ τὸ νοεῖν καὶ τὸ φρονεῖν ὥσπερ αἰσθάνεσθαί τι εἶναι ( 
 ψυχὴ καὶ γνωρίζει τῶν ὄντων ) , καὶ οἵ γε ἀρχαῖοι τὸ φρονεῖν καὶ τὸ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# ταὐτὸν εἶναί φασιν-ὥσπερ καὶ Ἐμπεδοκλῆς εἴρηκε " πρὸς παρεὸν γὰρ μῆτ
ος γὰρ νόος ἐστίν " , 2 πάντες γὰρ οὗτοι τὸ νοεῖν σωματικὸν ὥσπερ τὸ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# ὑπολαμβάνουσιν , καὶ αἰσθάνεσθαί τε καὶ φρονεῖν τῷ ὁμοίῳ τὸ ὅμοιον ,
ιστήμη τῶν ἐναντίων ἡ αὐτὴ εἶναι ) 3 - ὅτι μὲν οὖν οὐ ταὐτόν ἐστι τὸ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# καὶ τὸ φρονεῖν , φανερόν· τοῦ μὲν γὰρ πᾶσι μέτεστι , τοῦ δὲ ὀλίγοις 
 τῆς διαφορᾶς ἕτερος ἔστω λόγος. Περὶ δὲ τοῦ νοεῖν , ἐπεὶ ἕτερον τοῦ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# , τούτου δὲ τὸ μὲν φαντασία δοκεῖ εἶναι τὸ δὲ ὑπόληψις , περὶ φαντασ
οράν , καὶ πῶς ποτὲ γίνεται τὸ νοεῖν. 2 Εἰ δή ἐστι τὸ νοεῖν ὥσπερ τὸ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# , ἢ πάσχειν τι ἂν εἴη ὑπὸ τοῦ νοητοῦ ἤ τι τοιοῦτον ἕτερον. 3 Ἀπαθὲς 
ῶν αἰσθητηρίων καὶ τῆς αἰσθήσεως. Ἡ μὲν γὰρ αἴσθησις οὐ δύναται 429b #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# ἐκ τοῦ σφόδρα αἰσθητοῦ , οἷον ψόφου ἐκ τῶν μεγάλων ψόφων , οὐδ ' ἐκ 
ια , ἡ δ ' ἁπλῶς ἐνέργεια ἑτέρα , ἡ τοῦ τετελεσμένου. - 2 Τὸ μὲν οὖν #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# ὅμοιον τῷ φάναι μόνον καὶ νοεῖν· ὅταν δὲ ἡδὺ ἢ λυπηρόν , οἷον καταφᾶ
ῷ , ἀνάγκη ὑπάρχειν· εἰ γὰρ μέλλει σώζεσθαι , οὐ μόνον δεῖ ἁπτόμενον #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# ἀλλὰ καὶ ἄποθεν. τοῦτο δ ' ἂν εἴη , εἰ διὰ τοῦ μεταξὺ αἰσθητικὸν εἴη
 δὲ ἄλλα ἔξω γῆς αἰσθητήρια μὲν ἂν γένοιτο , πάντα δὲ τῷ δι ' ἑτέρου #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ_# ποιεῖ τὴν αἴσθησιν , καὶ διὰ τῶν μετα- ξύ , ἡ δ ' ἁφὴ τῷ αὐτῶν ἅπτεσ
δ ' ἀληθῶς λέγεται. § 23. Ἐπεὶ δὲ τὸ γινώσκειν τῆς ψυχῆς ἐστὶ καὶ τὸ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΊ_# τε καὶ τὸ δοξάζειν , ἔτι δὲ τὸ ἐπιθυμεῖν καὶ βούλεσθαι καὶ ὅλως αἱ ὀ
ἐπὶ τῆς πρώτης τοῦτο ποιητέον. 2 Ἔχει δ ' ἀπορίαν· εἰ γὰρ τὸ τῇ ὄψει #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΊ_# ἐστιν ὁρᾶν , ὁρᾶται δὲ χρῶμα ἢ τὸ ἔχον , εἰ ὄψεταί τις τὸ ὁρῶν , καὶ
φρονεῖν καὶ αἰσθάνεσθαι , δοκεῖ δὲ καὶ τὸ νοεῖν καὶ τὸ φρονεῖν ὥσπερ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΊ_# τι εἶναι ( ἐν ἀμφοτέροις γὰρ τούτοις κρίνει τι ἡ ψυχὴ καὶ γνωρίζει τ
ρ οὗτοι τὸ νοεῖν σωματικὸν ὥσπερ τὸ αἰσθάνεσθαι ὑπολαμβάνουσιν , καὶ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΊ_# τε καὶ φρονεῖν τῷ ὁμοίῳ τὸ ὅμοιον , ὥσπερ καὶ ἐν τοῖς κατ ' ἀρχὰς λό
ψυχον δὴ τοῦ ἀψύχου δυσὶ μάλιστα διαφέρειν δοκεῖ , κινήσει τε καὶ τῷ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ._# Παρειλήφαμεν δὲ καὶ παρὰ τῶν προγενεστέρων σχεδὸν δύο ταῦτα περὶ ψυχ
οῦ γεννῶντος , ὅταν δὲ γεννηθῇ , ἔχει ἤδη , ὥσπερ ἐπιστήμην , καὶ τὸ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ._# Τὸ κατ ' ἐνέργειαν δὲ ὁμοίως λέγεται τῷ θεωρεῖν· διαφέρει δέ , ὅτι τ
ουσι πικρὰ πάντα φαίνεται διὰ τὸ τῇ γλώττῃ πλήρει τοιαύτης ὑγρότητος #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ._# 5 Τὰ δ ' εἴδη τῶν χυμῶν , ὥσπερ καὶ ἐπὶ τῶν χρωμάτων , ἁπλᾶ μὲν τἀνα
6. Ἐξ ὧν μὲν οὖν ἐστιν ἕκαστον τούτων , ἔστω γινώσκειν τὴν ψυχὴν καὶ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ·_# ἀλλὰ τὸ σύνολον τίνι γνωριεῖ ἢ αἰσθήσεται , οἷον τί θεὸς ἢ ἄνθρωπος 
σθητικὸν ἢ τὸ θρεπτικόν , πρότερον ἔτι λεκτέον τί τὸ νοεῖν καὶ τί τὸ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ·_# πρότεραι γάρ εἰσι τῶν δυνάμεων αἱ ἐνέργειαι καὶ αἱ πράξεις κατὰ τὸν 
αὶ χρῶμα ἕξει τὸ ὁρῶν πρῶτον. 3 Φανερὸν τοίνυν ὅτι οὐχ ἓν τὸ τῇ ὄψει #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ·_# καὶ γὰρ ὅταν μὴ ὁρῶμεν , τῇ ὄψει κρίνομεν καὶ τὸ σκότος καὶ τὸ φῶς ,
όξα ἀληθής , τὸ δὲ μὴ ὀρθῶς τἀναντία τούτων-οὐδὲ τοῦτό ἐστι ταὐτὸ τῷ #_ΑἸΣΘΆΝΕΣΘΑΙ·_# ἡ μὲν γὰρ αἴσθησις τῶν ἰδίων ἀεὶ ἀληθής , καὶ πᾶσιν ὑπάρχει τοῖς ζῴο
αὶ αὔξησις κατὰ ψυχήν· ἡ μὲν γὰρ αἴσθησις ἀλλοίωσίς τις εἶναι δοκεῖ , #_ΑἸΣΘΆΝΕΤΑΙ_# δ ' οὐθὲν ὃ μὴ μετέχει ψυχῆς , ὁμοίως δὲ καὶ περὶ αὐξήσεώς τε καὶ φθί
ν ὅτι τὸ αἰσθητικὸν οὐκ ἔστιν ἐνεργείᾳ , ἀλλὰ δυνάμει μόνον , διὸ οὐκ #_ΑἸΣΘΆΝΕΤΑΙ_# , καθάπερ τὸ καυστὸν οὐ καίεται αὐτὸ καθ ' αὑτὸ ἄνευ τοῦ καυστικοῦ· ἔ
ητόν , οἷον εἰ τὸ λευκὸν εἴη Διάρους υἱός· κατὰ συμβεβηκὸς γὰρ τούτου #_ΑἸΣΘΆΝΕΤΑΙ_# , ὅτι τῷ λευκῷ συμβέβηκε τοῦτο , οὗ αἰσθάνεται· διὸ καὶ οὐδὲν πάσχει 
ῆ , ἀλλὰ χείρω πολλῶν ζῴων· φαύλως γὰρ ἄνθρωπος ὀσμᾶται , καὶ οὐθενὸς #_ΑἸΣΘΆΝΕΤΑΙ_# τῶν ὀσφραντῶν ἄνευ τοῦ λυπηροῦ ἢ τοῦ ἡδέος , ὡς οὐκ ὄντος ἀκριβοῦς το
 5 Δηλοῖ δ ' ὅτι πλείους ἡ ἐπὶ τῆς γλώττης ἁφή· ἁπάντων γὰρ τῶν ἁπτῶν #_ΑἸΣΘΆΝΕΤΑΙ_# κατὰ τὸ αὐτὸ μόριον καὶ χυμοῦ. Εἰ μὲν οὖν καὶ ἡ ἄλλη σὰρξ ᾐσθάνετο το
αίνοι ὅπερ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων· ἐπιτιθεμένων γὰρ ἐπὶ τὸ αἰσθητήριον οὐκ #_ΑἸΣΘΆΝΕΤΑΙ_# , ἐπὶ δὲ τὴν σάρκα ἐπιτιθεμένων αἰσθάνεται· ὥστε τὸ μεταξὺ τοῦ ἁπτικο
 τόνος κρουομένων σφόδρα τῶν χορδῶν ) , 4 καὶ διὰ τί ποτε τὰ φυτὰ οὐκ #_ΑἸΣΘΆΝΕΤΑΙ_# , ἔχοντά τι μόριον ψυχικὸν καὶ πάσχοντά τι ὑπὸ τῶν ἁπτῶν ( καὶ γὰρ ψύ
 ' ἀριθμὸς τῇ ἀποφάσει τοῦ συνεχοῦς , καὶ τοῖς ἰδίοις ( ἑκάστη γὰρ ἓν #_ΑἸΣΘΆΝΕΤΑΙ_# αἴσθησις ) · ὥστε δῆλον ὅτι ἀδύνατον ὁτουοῦν ἰδίαν αἴσθησιν εἶναι τού
εἶναι δὲ κεχωρισμένον; ἔστι δὴ [ πως ] ὡς τὸ διαιρετὸν τῶν διῃρημένων #_ΑἸΣΘΆΝΕΤΑΙ_# , ἔστι δ ' ὡς ᾗ ἀδιαίρετον· τῷ εἶναι μὲν γὰρ διαιρετόν , τόπῳ δὲ καὶ 
ήσεως δὲ τῆς τοῦ 428b λευκοῦ. Τὸ οὖν φαίνεσθαι ἔσται τὸ δοξάζειν ὅπερ #_ΑἸΣΘΆΝΕΤΑΙ_# , μὴ κατὰ συμβεβηκός. 10 Φαίνεται δέ γε καὶ ψευδῆ , περὶ ὧν ἅμα ὑπόλη
ἐστιν , διὸ καὶ τοὔνομα τοῦτο ἔχει. καίτοι καὶ τὰ ἄλλα αἰσθητήρια ἁφῇ #_ΑἸΣΘΆΝΕΤΑΙ_# , ἀλλὰ δι ' ἑτέρου· αὕτη δὲ δοκεῖ μόνη δι ' αὑτῆς. ὥστε τῶν μὲν τοιού
υκὺ τοῦ λευκοῦ· λέγει ἄρα τὸ αὐτό· ὥστε ὡς λέγει , οὕτω καὶ νοεῖ καὶ #_ΑἸΣΘΆΝΕΤΑΙ-_# 12 ὅτι μὲν οὖν οὐχ οἷόν τε κεχωρισμένοις κρίνειν τὰ κεχωρισμένα , δῆ
συμβεβηκὸς γὰρ τούτου αἰσθάνεται , ὅτι τῷ λευκῷ συμβέβηκε τοῦτο , οὗ #_ΑἸΣΘΆΝΕΤΑΙ·_# διὸ καὶ οὐδὲν πάσχει ᾗ τοιοῦτον ὑπὸ τοῦ αἰσθητοῦ. Τῶν δὲ καθ ' αὑτὰ 
' αἴσθησιν ἔχοι παρὰ τὰς λεγομένας. Ἀλλ ' ἀδύνατον , εἴπερ τῆς ὀσμῆς #_ΑἸΣΘΆΝΕΤΑΙ·_# ἡ γὰρ τοῦ ὀσφραντοῦ αἴσθησις καὶ δυσώδους καὶ εὐώδους ὄσφρησίς ἐστιν
ὰρ ἐπὶ τὸ αἰσθητήριον οὐκ αἰσθάνεται , ἐπὶ δὲ τὴν σάρκα ἐπιτιθεμένων #_ΑἸΣΘΆΝΕΤΑΙ·_# ὥστε τὸ μεταξὺ τοῦ ἁπτικοῦ ἡ σάρξ. 10 Ἁπταὶ μὲν οὖν εἰσὶν αἱ διαφορα
 ' ἐν τοῖς ὠσὶν ἐγκατῳκοδόμηται πρὸς τὸ ἀκίνητος εἶναι , ὅπως ἀκριβῶς #_ΑἸΣΘΆΝΗΤΑΙ_# πάσας τὰς διαφορὰς τῆς κινήσεως. Διὰ ταῦτα δὲ καὶ ἐν ὕδατι ἀκούομεν ,
 , ὅλως δ ' ἐπεὶ ἐν διαφανεῖ , γεῦσιν δὲ διὰ τὸ ἡδὺ καὶ λυπηρόν , ἵνα #_ΑἸΣΘΆΝΗΤΑΙ_# τὸ ἐν τροφῇ καὶ ἐπιθυμῇ καὶ κινῆται , ἀκοὴν δὲ ὅπως σημαίνηταί τι αὐτ
ι πῶς λέγεται τὸ ἐκ τῶν στοιχείων αὐτὴν εἶναι. Λέγουσι μὲν γάρ , ἵν ' #_ΑἸΣΘΆΝΗΤΑΊ_# τε τῶν ὄντων καὶ ἕκαστον γνωρίζῃ· ἀναγκαῖον δὲ συμβαίνειν πολλὰ καὶ ἀ
ν λανθάνει. Καίτοι καθάπερ εἴπομεν καὶ πρότερον , κἂν εἰ δι ' ὑμένος #_ΑἸΣΘΑΝΟΊΜΕΘΑ_# τῶν ἁπτῶν ἁπάντων λανθάνοντος ὅτι διείργει , ὁμοίως ἂν ἔχοιμεν ὥσπερ
ον ὅλῃ 411b τῇ ψυχῇ τούτων ἕκαστον ὑπάρχει , καὶ πάσῃ νοοῦμέν τε καὶ #_ΑἸΣΘΑΝΌΜΕΘΑ_# καὶ κινούμεθα καὶ τῶν ἄλλων ἕκαστον ποιοῦμέν τε καὶ πάσχομεν , ἢ μορ
 τινάς , τὰ δὲ μίαν τὴν ἀναγκαιοτάτην , ἁφήν. 12 Ἐπεὶ δὲ ᾧ ζῶμεν καὶ #_ΑἸΣΘΑΝΌΜΕΘΑ_# διχῶς λέγεται , καθάπερ ᾧ ἐπιστάμεθα ( λέγομεν δὲ τὸ μὲν ἐπιστήμην τ
νῳ ἡ τῶν ποιητικῶν ὑπάρχειν ἐνέργεια ) , ἡ ψυχὴ δὲ τοῦτο ᾧ ζῶμεν καὶ #_ΑἸΣΘΑΝΌΜΕΘΑ_# καὶ διανοούμεθα πρώτως-ὥστε λόγος τις ἂν εἴη καὶ εἶδος , ἀλλ ' οὐχ ὕ
ν. Τὸ δ ' οὐκ ἔστιν , ἀλλὰ καὶ τὸ σκληρὸν καὶ τὸ μαλακὸν δι ' ἑτέρων #_ΑἸΣΘΑΝΌΜΕΘΑ_# , ὥσπερ καὶ τὸ ψοφητικὸν καὶ τὸ ὁρατὸν καὶ τὸ ὀσφραντόν· ἀλλὰ τὰ μὲν
λλὰ διαφέρει τὸ ἁπτὸν τῶν ὁρατῶν καὶ τῶν ψοφητικῶν , ὅτι ἐκείνων μὲν #_ΑἸΣΘΑΝΌΜΕΘΑ_# τῷ τὸ μεταξὺ ποιεῖν τι ἡμᾶς , τῶν δὲ ἁπτῶν οὐχ ὑπὸ τοῦ μεταξὺ ἀλλ ' 
ι ὄν. Διὸ τοῦ ὁμοίως θερμοῦ καὶ ψυχροῦ , ἢ σκληροῦ καὶ μαλακοῦ , οὐκ #_ΑἸΣΘΑΝΌΜΕΘΑ_# , ἀλλὰ τῶν ὑπερβολῶν , ὡς τῆς αἰσθήσεως οἷον μεσότητός τινος οὔσης τ
ς , καὶ αἰσθητήριόν τι ἡμῖν ἐκλείπειν , καὶ ὅσων μὲν αὐτῶν ἁπτόμενοι #_ΑἸΣΘΑΝΌΜΕΘΑ_# , τῇ ἁφῇ αἰσθητά ἐστιν , ἣν τυγχάνομεν ἔχοντες , ὅσα δὲ διὰ τῶν μετα
 τῶν κοινῶν οἷόν τ ' εἶναι αἰσθητήριόν τι ἴδιον , ὧν ἑκάστῃ αἰσθήσει #_ΑἸΣΘΑΝΌΜΕΘΑ_# κατὰ συμβεβηκός , οἷον κινήσεως , στάσεως , σχήματος , μεγέθους , ἀρ
στάσεως , σχήματος , μεγέθους , ἀριθμοῦ· ταῦτα γὰρ πάντα [ κινήσει ] #_ΑἸΣΘΑΝΌΜΕΘΑ_# , οἷον μέγεθος κινήσει ( ὥστε καὶ σχῆμα· μέγεθος γάρ τι τὸ σχῆμα ) ,
ὰ ὑπάρχει , δῆλον ποιεῖ ὅτι ἄλλο τι ἕκαστον αὐτῶν. 425b12 1 Ἐπεὶ δ ' #_ΑἸΣΘΑΝΌΜΕΘΑ_# ὅτι ὁρῶμεν καὶ ἀκούομεν , ἀνάγκη ἢ τῇ ὄψει αἰσθάνεσθαι ὅτι ὁρᾷ , ἢ ἑ
ὶ τὸ γλυκὺ καὶ ἕκαστον τῶν αἰσθητῶν πρὸς ἕκαστον κρίνομεν , τινὶ καὶ #_ΑἸΣΘΑΝΌΜΕΘΑ_# ὅτι διαφέρει. Ἀνάγκη δὴ αἰσθήσει· αἰσθητὰ γάρ ἐστιν. 11 ᾟ καὶ δῆλον 
 διὰ τοῦτο τοῖς ὀστοῖς καὶ ταῖς θριξὶ καὶ τοῖς τοιούτοις μορίοις οὐκ #_ΑἸΣΘΑΝΌΜΕΘΑ_# , ὅτι γῆς ἐστιν , 435b καὶ τὰ φυτὰ διὰ τοῦτο οὐδεμίαν ἔχει αἴσθησιν 
σφραντόν· ἀλλὰ τὰ μὲν πόρρωθεν , τὰ δ ' ἐγγύθεν , διὸ λανθάνει· ἐπεὶ #_ΑἸΣΘΑΝΌΜΕΘΆ_# γε πάντων διὰ τοῦ μέσου , ἀλλ ' ἐπὶ τούτων λανθάνει. Καίτοι καθάπερ 
αι τούτων , οἷον κινήσεως· οὕτω γὰρ ἔσται ὥσπερ νῦν τῇ ὄψει τὸ γλυκὺ #_ΑἸΣΘΑΝΌΜΕΘΑ·_# 6 τοῦτο δ ' ὅτι ἀμφοῖν ἔχοντες τυγχάνομεν αἴσθησιν , ᾗ ὅταν συμπέσωσ
, καὶ οἱ τὸ κινητικώτατον , οὐ περὶ πάσης λέγουσι ψυχῆς. Οὔτε γὰρ τὰ #_ΑἸΣΘΑΝΌΜΕΝΑ_# πάντα κινητικά ( φαίνεται γὰρ εἶναί τινα μόνιμα τῶν ζῴων κατὰ τόπον·
τασία κίνησίς τις δοκεῖ εἶναι καὶ οὐκ ἄνευ αἰσθήσεως γίνεσθαι ἀλλ ' #_ΑἸΣΘΑΝΟΜΈΝΟΙΣ_# καὶ ὧν αἴσθησις ἔστιν , ἔστι δὲ γίνεσθαι κίνησιν ὑπὸ τῆς ἐνεργείας 
ήσει , εἴη ἂν αὕτη ἡ κίνησις οὔτε ἄνευ αἰσθήσεως ἐνδεχομένη οὔτε μὴ #_ΑἸΣΘΑΝΟΜΈΝΟΙΣ_# ὑπάρχειν , καὶ πολλὰ κατ ' αὐτὴν καὶ ποιεῖν καὶ πάσχειν τὸ ἔχον , κ
ι μὲν οὖν ταὐτόν , τὸ δ ' εἶναι ἕτερον· μέγεθος μὲν γὰρ ἄν τι εἴη τὸ #_ΑἸΣΘΑΝΌΜΕΝΟΝ_# , οὐ μὴν τό γε αἰσθητικῷ εἶναι οὐδ ' ἡ αἴσθησις μέγεθός ἐστιν , ἀλλὰ
 ἐκτὸς τῆς αἰσθήσεως , ὅταν ἐπὶ τῶν φαντασμάτων ᾖ , κινεῖται· οἷον , #_ΑἸΣΘΑΝΌΜΕΝΟΣ_# τὸν φρυκτὸν ὅτι πῦρ , τῇ κοινῇ ὁρῶν κινούμενον γνωρίζει ὅτι πολέμιος
 λεγόμενα καὶ ὅσα τῶν αἰσθητῶν ἕξεις καὶ πάθη. Καὶ διὰ τοῦτο οὔτε μὴ #_ΑἸΣΘΑΝΌΜΕΝΟΣ_# μηθὲν οὐθὲν ἂν μάθοι οὐδὲ ξυνείη , ὅταν τε θεωρῇ , ἀνάγκη ἅμα φάντασ
 ὑπὸ τῆς ψυχῆς , ἴδιον τὸ ἄτοπον. Εἴπερ γάρ ἐστιν ἡ ψυχὴ ἐν παντὶ τῷ #_ΑἸΣΘΑΝΟΜΈΝΩΙ_# σώματι , ἀναγκαῖον ἐν τῷ αὐτῷ δύο εἶναι σώματα , εἰ σῶμά τι ἡ ψυχή· 
[ τὸν Κλέωνος υἱὸν ἡμᾶς ὁρᾶν ] . τὰ Δ ' ἀλλήλων ἴδια κατὰ συμβεβηκὸς #_ΑἸΣΘΆΝΟΝΤΑΙ_# αἱ αἰσθήσεις , οὐχ ᾗ αὐταί , ἀλλ ' ᾗ μία , ὅταν 425b ἅμα γένηται ἡ α
ναι , εἰ μέλλει σώζεσθαι τὸ ζῷον. αἱ γὰρ ἄλλαι αἰσθήσεις δι ' ἑτέρων #_ΑἸΣΘΆΝΟΝΤΑΙ_# , οἷον ὄσφρησις ὄψις ἀκοή· ἁπτόμενον δέ , εἰ μὴ ἕξει αἴσθησιν , οὐ δ
τόν , ὅτι φαίνεται τοῦτο ἡμῖν ἄνθρωπος , ἀλλὰ μᾶλλον ὅταν μὴ ἐναργῶς #_ΑἸΣΘΑΝΏΜΕΘΑ_# πότερον ἀληθὴς ἢ ψευδής. Καὶ ὅπερ δὴ ἐλέγομεν πρότερον , φαίνεται κα
τικοῦ· ἀλλὰ τὸ εἶναι ἄλλο. 3 Τῇ δὲ διανοητικῇ ψυχῇ τὰ φαντάσματα οἷον #_ΑἸΣΘΉΜΑΤΑ_# ὑπάρχει , ὅταν δὲ ἀγαθὸν ἢ κακὸν φήσῃ ἢ ἀποφήσῃ , φεύγει ἢ διώκει· δι
αν τε θεωρῇ , ἀνάγκη ἅμα φάντασμά τι θεωρεῖν· τὰ γὰρ φαντάσματα ὥσπερ #_ΑἸΣΘΉΜΑΤΆ_# ἐστι , πλὴν ἄνευ ὕλης. Ἔστι δ ' ἡ φαντασία ἕτερον φάσεως καὶ ἀποφάσεω
άντα. § 20. Ὁρίζονται δὴ πάντες τὴν ψυχὴν τρισὶν ὡς εἰπεῖν , κινήσει , #_ΑἸΣΘΉΣΕΙ_# , τῷ ἀσωμάτῳ· τούτων δ ' ἕκαστον ἀνάγεται πρὸς τὰς ἀρχάς. Διὸ καὶ οἱ τ
θήσεως , τὸ δὲ κοινὸν πασῶν. 2 Λέγω δ ' ἴδιον μὲν ὃ μὴ ἐνδέχεται ἑτέρᾳ #_ΑἸΣΘΉΣΕΙ_# αἰσθάνεσθαι , καὶ περὶ ὃ μὴ ἐνδέχεται ἀπατηθῆναι , οἷον ὄψις χρώματος 
λὰ μὴν οὐδὲ τῶν κοινῶν οἷόν τ ' εἶναι αἰσθητήριόν τι ἴδιον , ὧν ἑκάστῃ #_ΑἸΣΘΉΣΕΙ_# αἰσθανόμεθα κατὰ συμβεβηκός , οἷον κινήσεως , στάσεως , σχήματος , μεγ
ιν ὑπὸ τῆς ἐνεργείας τῆς αἰσθήσεως , καὶ ταύτην ὁμοίαν ἀνάγκη εἶναι τῇ #_ΑἸΣΘΉΣΕΙ_# , εἴη ἂν αὕτη ἡ κίνησις οὔτε ἄνευ αἰσθήσεως ἐνδεχομένη οὔτε μὴ αἰσθανο
εται δὲ τὰ πράγματα τὰ μὲν νῷ , τὰ δ ' ἐπιστήμῃ , τὰ δὲ δόξῃ , τὰ δ ' #_ΑἸΣΘΉΣΕΙ·_# εἴδη δ ' οἱ ἀριθμοὶ οὗτοι τῶν πραγμάτων. § 8. Ἐπεὶ δὲ καὶ κινητικὸν ἐ
 πρὸς ἕκαστον κρίνομεν , τινὶ καὶ αἰσθανόμεθα ὅτι διαφέρει. Ἀνάγκη δὴ #_ΑἸΣΘΉΣΕΙ·_# αἰσθητὰ γάρ ἐστιν. 11 ᾟ καὶ δῆλον ὅτι ἡ σὰρξ οὐκ ἔστι τὸ ἔσχατον αἰσθ
ου τούτου τὰ πάθη καὶ τὰ ἔργα τῆς ψυχῆς ἀποδιδόναι , οἷον λογισμούς , #_ΑἸΣΘΉΣΕΙΣ_# , ἡδονάς , λύπας , ὅσα ἄλλα τοιαῦτα· ὥσπερ γὰρ εἴπομεν πρότερον , οὐδ
ιὰ τίνα δ ' αἰτίαν , ὕστερον ἐπισκεπτέον. Παραπλήσιον δὲ καὶ περὶ τὰς #_ΑἸΣΘΉΣΕΙΣ_# συμβέβηκεν· τὰ μὲν γὰρ ἔχει πάσας , τὰ δὲ τινάς , τὰ δὲ μίαν τὴν ἀναγ
τὸ σῶμα εἶναι τὸ μεταξὺ τοῦ ἁπτικοῦ προσπεφυκός , δι ' οὗ γίνονται αἱ #_ΑἸΣΘΉΣΕΙΣ_# πλείους οὖσαι. 5 Δηλοῖ δ ' ὅτι πλείους ἡ ἐπὶ τῆς γλώττης ἁφή· ἁπάντων
ω ὕδατος καὶ ἀέρος , 4 ταῦτα δὲ καὶ νῦν ἔχουσιν ἔνια ζῷα-πᾶσαι ἄρα αἱ #_ΑἸΣΘΉΣΕΙΣ_# ἔχονται ὑπὸ τῶν μὴ ἀτελῶν μηδὲ πεπηρωμένων ( φαίνεται γὰρ καὶ ἡ ἀσπάλ
υἱὸν ἡμᾶς ὁρᾶν ] . τὰ Δ ' ἀλλήλων ἴδια κατὰ συμβεβηκὸς αἰσθάνονται αἱ #_ΑἸΣΘΉΣΕΙΣ_# , οὐχ ᾗ αὐταί , ἀλλ ' ᾗ μία , ὅταν 425b ἅμα γένηται ἡ αἴσθησις ἐπὶ το
 χολὴν οἴεται εἶναι. 8 Σητήσειε δ ' ἄν τις τίνος ἕνεκα πλείους ἔχομεν #_ΑἸΣΘΉΣΕΙΣ_# , ἀλλ ' οὐ μίαν μόνην. Ἢ ὅπως ἧττον λανθάνῃ τὰ ἀκολουθοῦντα καὶ κοινά
σθητοῦ ἄνευ τῆς ὕλης ἕκαστον· διὸ καὶ ἀπελθόντων τῶν αἰσθητῶν ἔνεισιν #_ΑἸΣΘΉΣΕΙΣ_# καὶ φαντασίαι ἐν τοῖς αἰσθητηρίοις. 4 Ἡ δὲ τοῦ αἰσθητοῦ ἐνέργεια καὶ 
οῦ ζῴου σῶμα ἁπτικὸν εἶναι , εἰ μέλλει σώζεσθαι τὸ ζῷον. αἱ γὰρ ἄλλαι #_ΑἸΣΘΉΣΕΙΣ_# δι ' ἑτέρων αἰσθάνονται , οἷον ὄσφρησις ὄψις ἀκοή· ἁπτόμενον δέ , εἰ 
ρει , ἀλλὰ καὶ τὸ ζῷον , ὅτι ἀνάγκη μόνην ἔχειν ταύτην. τὰς δ ' ἄλλας #_ΑἸΣΘΉΣΕΙΣ_# ἔχει τὸ ζῷον , ὥσπερ εἴρηται , οὐ τοῦ εἶναι ἕνεκα ἀλλὰ τοῦ εὖ , οἷον 
ι γὰρ πρὸς ἑκάτερον αὐτῶν θάτερον τῶν ἄκρων· καὶ δεῖ ὥσπερ τὸ μέλλον #_ΑἸΣΘΉΣΕΣΘΑΙ_# λευκοῦ καὶ μέλανος μηδέτερον αὐτῶν εἶναι ἐνεργείᾳ , δυνάμει δ ' ἄμφω
υ φωτὸς οὐκ ἔστιν ἰδεῖν. 15 Καὶ διὰ τὸ ἐμμένειν καὶ ὁμοίας εἶναι ταῖς #_ΑἸΣΘΉΣΕΣΙ_# , πολλὰ κατ ' αὐτὰς πράττει τὰ ζῷα , τὰ μὲν διὰ τὸ μὴ ἔχειν νοῦν , οἷ
ω γινώσκειν τὴν ψυχὴν καὶ αἰσθάνεσθαι· ἀλλὰ τὸ σύνολον τίνι γνωριεῖ ἢ #_ΑἸΣΘΉΣΕΤΑΙ_# , οἷον τί θεὸς ἢ ἄνθρωπος ἢ σὰρξ ἢ ὀστοῦν; Ὁμοίως δὲ καὶ 410a ἄλλο ὁτ
 ἀὴρ καὶ ὕδωρ ( ἄμφω γὰρ διαφανῆ ) , καὶ ὁ τὸ ἕτερον αὐτῶν ἔχων μόνον #_ΑἸΣΘΉΣΕΤΑΙ_# τοῦ δι ' ἀμφοῖν , 3 τῶν δὲ ἁπλῶν ἐκ δύο τούτων αἰσθητήρια μόνον ἐστίν
ναται χωρίζεσθαι τῆς ἁφῆς καὶ πάσης αἰσθήσεως , οὕτως ἡ ἁφὴ τῶν ἄλλων #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΝ_# ( θρεπτικὸν δὲ λέγομεν τὸ τοιοῦτον μόριον τῆς ψυχῆς οὗ καὶ τὰ φυόμενα
ἐπιθυμία καὶ θυμὸς καὶ βούλησις , τὰ δὲ ζῷα πάντ ' ἔχουσι μίαν γε τῶν #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΝ_# , τὴν ἁφήν· ᾧ δ ' αἴσθησις ὑπάρχει , τούτῳ ἡδονή τε καὶ λύπη καὶ τὸ ἡ
τὸ θρεπτικὸν ἐν τοῖς φυτοῖς. Πάλιν δ ' ἄνευ μὲν τοῦ ἁπτικοῦ τῶν ἄλλων #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΝ_# οὐδεμία ὑπάρχει , ἁφὴ δ ' ἄνευ τῶν ἄλλων ὑπάρχει· πολλὰ γὰρ τῶν ζῴων 
λόγοις περὶ τοῦ ποιεῖν καὶ πάσχειν. 2 Ἔχει δ ' ἀπορίαν διὰ τί καὶ τῶν #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΝ_# αὐτῶν οὐ γίνεται αἴσθησις , καὶ διὰ τί ἄνευ τῶν ἔξω οὐ ποιοῦσιν αἴσθη
ν δὲ τρόπον καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων. 4 Ἔστι δ ' ὥςπερ ἡ ἀκοὴ καὶ ἑκάστη τῶν #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΝ_# , ἡ μὲν τοῦ ἀκουστοῦ καὶ ἀνηκούστου , ἡ δὲ τοῦ ὁρατοῦ καὶ ἀοράτου , κ
Ἔχει δέ τινα λύσιν πρός γε ταύτην τὴν ἀπορίαν , ὅτι καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΝ_# εἰσὶν ἐναντιώσεις πλείους , οἷον ἐν φωνῇ οὐ μόνον ὀξύτης καὶ βαρύτης 
τῶν ἁπτῶν αἱ ὑπερβολαί , ὥσπερ τὰ φθαρτικά. Καθ ' ἑκάστην μὲν οὖν τῶν #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΝ_# εἴρηται τύπῳ. 424a17 1 Καθόλου δὲ περὶ πάσης αἰσθήσεως δεῖ λαβεῖν ὅτι
ὰρ ἡ ἀκοή , καὶ διττὸν ὁ ψόφος. 6 Ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΝ_# καὶ αἰσθητῶν. Ὥσπερ γὰρ καὶ ἡ ποίησις καὶ ἡ πάθησις ἐν τῷ πάσχοντι ἀλ
τῆς ἐνεργείας τῆς αἰσθήσεως γινομένη διοίσει , ἡ ἀπὸ τούτων τῶν τριῶν #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΝ_# , καὶ ἡ μὲν πρώτη παρούσης τῆς αἰσθήσεως ἀληθής , αἱ δ ' ἕτεραι καὶ π
ων ποιοῦσιν. Φαίνεται γὰρ τά τε φυτὰ ζῆν οὐ μετέχοντα [ φορᾶς οὐδ ' ] #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# , καὶ τῶν ζῴων <τὰ> πολλὰ διάνοιαν οὐκ ἔχειν. § 14. Εἰ δέ τις καὶ ταῦ
ᾶσιν ἁφή· ὥσπερ δὲ τὸ θρεπτικὸν δύναται χωρίζεσθαι τῆς ἁφῆς καὶ πάσης #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# , οὕτως ἡ ἁφὴ τῶν ἄλλων αἰσθήσεων ( θρεπτικὸν δὲ λέγομεν τὸ τοιοῦτον 
ι , τὸ δὲ ἓν κατὰ συμβεβηκός. Τῶν δὲ δυοῖν τὸ μὲν ἴδιόν ἐστιν ἑκάστης #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# , τὸ δὲ κοινὸν πασῶν. 2 Λέγω δ ' ἴδιον μὲν ὃ μὴ ἐνδέχεται ἑτέρᾳ αἰσθή
ἢ σκληροῦ καὶ μαλακοῦ , οὐκ αἰσθανόμεθα , ἀλλὰ τῶν ὑπερβολῶν , ὡς τῆς #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# οἷον μεσότητός τινος οὔσης τῆς ἐν τοῖς αἰσθητοῖς ἐναντιώσεως. Καὶ διὰ
ην μὲν οὖν τῶν αἰσθήσεων εἴρηται τύπῳ. 424a17 1 Καθόλου δὲ περὶ πάσης #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# δεῖ λαβεῖν ὅτι ἡ μὲν αἴσθησίς ἐστι τὸ δεκτικὸν τῶν αἰσθητῶν εἰδῶν ἄνε
 φαντασίαι ἐν τοῖς αἰσθητηρίοις. 4 Ἡ δὲ τοῦ αἰσθητοῦ ἐνέργεια καὶ τῆς #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# ἡ αὐτὴ μέν ἐστι καὶ μία , τὸ δ ' εἶναι οὐ τὸ αὐτὸ αὐταῖς· λέγω δ ' οἷ
. Τῇ μὲν γὰρ ἔλεγον ὀρθῶς , τῇ δ ' οὐκ ὀρθῶς· διχῶς γὰρ λεγομένης τῆς #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# καὶ τοῦ αἰσθητοῦ , τῶν μὲν κατὰ δύναμιν τῶν δὲ κατ ' ἐνέργειαν , ἐπὶ 
ψευδῶς , καὶ οὐδενὶ ὑπάρχει ᾧ μὴ καὶ λόγος· 4 φαντασία γὰρ ἕτερον καὶ #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# καὶ διανοίας , αὕτη τε οὐ γίγνεται ἄνευ αἰσθήσεως , καὶ ἄνευ ταύτης ο
ασία γὰρ ἕτερον καὶ αἰσθήσεως καὶ διανοίας , αὕτη τε οὐ γίγνεται ἄνευ #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# , καὶ ἄνευ ταύτης οὐκ ἔστιν ὑπόληψις. Ὅτι δ ' οὐκ ἔστιν ἡ αὐτὴ [ νόησ
ὑπάρχει , λόγος δ ' οὔ. ] 9 428a24 Φανερὸν τοίνυν ὅτι οὐδὲ δόξα μετ ' #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# , οὐδὲ δι ' αἰσθήσεως , οὐδὲ συμπλοκὴ δόξης καὶ αἰσθήσεως , φαντασία 
. ] 9 428a24 Φανερὸν τοίνυν ὅτι οὐδὲ δόξα μετ ' αἰσθήσεως , οὐδὲ δι ' #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# , οὐδὲ συμπλοκὴ δόξης καὶ αἰσθήσεως , φαντασία ἂν εἴη , διά τε ταῦτα 
 δόξα μετ ' αἰσθήσεως , οὐδὲ δι ' αἰσθήσεως , οὐδὲ συμπλοκὴ δόξης καὶ #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# , φαντασία ἂν εἴη , διά τε ταῦτα καὶ διότι οὐκ ἄλλου τινὸς ἔσται ἡ δό
περ ἔστιν , οὗ καὶ ἡ αἴσθησις· λέγω δ ' , ἐκ τῆς τοῦ λευκοῦ δόξης καὶ #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# ἡ συμπλοκὴ φαντασία ἔσται· οὐ γὰρ δὴ ἐκ τῆς δόξης μὲν τῆς τοῦ ἀγαθοῦ 
 συμπλοκὴ φαντασία ἔσται· οὐ γὰρ δὴ ἐκ τῆς δόξης μὲν τῆς τοῦ ἀγαθοῦ , #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# δὲ τῆς τοῦ 428b λευκοῦ. Τὸ οὖν φαίνεσθαι ἔσται τὸ δοξάζειν ὅπερ αἰσθά
τερον ὑπὸ τούτου , ἡ δὲ φαντασία κίνησίς τις δοκεῖ εἶναι καὶ οὐκ ἄνευ #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# γίνεσθαι ἀλλ ' αἰσθανομένοις καὶ ὧν αἴσθησις ἔστιν , ἔστι δὲ γίνεσθαι
αὶ ὧν αἴσθησις ἔστιν , ἔστι δὲ γίνεσθαι κίνησιν ὑπὸ τῆς ἐνεργείας τῆς #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# , καὶ ταύτην ὁμοίαν ἀνάγκη εἶναι τῇ αἰσθήσει , εἴη ἂν αὕτη ἡ κίνησις 
την ὁμοίαν ἀνάγκη εἶναι τῇ αἰσθήσει , εἴη ἂν αὕτη ἡ κίνησις οὔτε ἄνευ #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# ἐνδεχομένη οὔτε μὴ αἰσθανομένοις ὑπάρχειν , καὶ πολλὰ κατ ' αὐτὴν καὶ
ἀπατηθῆναι κατὰ τὴν αἴσθησιν. 13 Ἡ δὲ κίνησις ἡ ὑπὸ τῆς ἐνεργείας τῆς #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# γινομένη διοίσει , ἡ ἀπὸ τούτων τῶν τριῶν αἰσθήσεων , καὶ ἡ μὲν πρώτη
σει , ἡ ἀπὸ τούτων τῶν τριῶν αἰσθήσεων , καὶ ἡ μὲν πρώτη παρούσης τῆς #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# ἀληθής , αἱ δ ' ἕτεραι καὶ παρούσης καὶ ἀπούσης εἶεν ἂν ψευδεῖς , καὶ
429a ( τοῦτο δ ' ἐστὶ τὸ λεχθέν ) , ἡ φαντασία ἂν εἴη κίνησις ὑπὸ τῆς #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# τῆς κατ ' ἐνέργειαν γιγνομένη. 14 Ἐπεὶ δ ' ἡ ὄψις μάλιστα αἴσθησίς ἐσ
αὶ ὡς ἐν ἐκείνοις ὥρισται αὐτῷ τὸ διωκτὸν καὶ φευκτόν , καὶ ἐκτὸς τῆς #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# , ὅταν ἐπὶ τῶν φαντασμάτων ᾖ , κινεῖται· οἷον , αἰσθανόμενος τὸν φρυκ
ισται δυνάμεις ἡ τῶν ζῴων , τῷ τε κριτικῷ , ὃ διανοίας ἔργον ἐστὶ καὶ #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# , καὶ ἔτι τῷ κινεῖν τὴν κατὰ τόπον κίνησιν , περὶ μὲν αἰσθήσεως καὶ ν
ὶ καὶ αἰσθήσεως , καὶ ἔτι τῷ κινεῖν τὴν κατὰ τόπον κίνησιν , περὶ μὲν #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# καὶ νοῦ διωρίσθω τοσαῦτα , περὶ δὲ τοῦ κινοῦντος , τί ποτέ ἐστι τῆς ψ
ων οὐδενός. 2 φανερὸν τοίνυν ὅτι ἀνάγκη μόνης ταύτης στερισκόμενα τῆς #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ_# τὰ ζῷα ἀποθνήσκειν· οὔτε γὰρ ταύτην ἔχειν οἷόν τε μὴ ζῷον ὄν , οὔτε ζ
άττοντα τόπον , ἔχοντα δ ' αἴσθησιν , ζῷα λέγομεν καὶ οὐ ζῆν μόνον. 5 #_αἸΣΘΉΣΕΩΣ_# δὲ πρῶτον ὑπάρχει πᾶσιν ἁφή· ὥσπερ δὲ τὸ θρεπτικὸν δύναται χωρίζεσθαι
είοις λόγοις. 416b32 1 Διωρισμένων δὲ τούτων λέγωμεν κοινῇ περὶ πάσης #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ._# Ἡ δ ' αἴσθησις ἐν τῷ κινεῖσθαί τε καὶ πάσχειν συμβαίνει , καθάπερ εἴρ
τῶν τὰ ἴδια κυρίως ἐστὶν αἰσθητά , καὶ πρὸς ἃ ἡ οὐσία πέφυκεν ἑκάστης #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ._# 418a26 1 Οὗ μὲν οὖν ἐστιν ἡ ὄψις , τοῦτ ' ἐστὶν ὁρατόν , ὁρατὸν δ ' ἐ
ήσει ἡ ἰσχυρὰ ὀσμή , καὶ γλυκεῖα καὶ πικρά , ὡς λόγου τινὸς ὄντος τῆς #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ._# Διὸ καὶ ἡδέα μέν , ὅταν εἰλικρινῆ καὶ ἄμικτα ὄντα ἄγηται εἰς τὸν λόγο
τοῦ αἰσθητικοῦ καὶ τοῦ νοητικοῦ , φανερὸν ἐπὶ τῶν αἰσθητηρίων καὶ τῆς #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ._# Ἡ μὲν γὰρ αἴσθησις οὐ δύναται 429b αἰσθάνεσθαι ἐκ τοῦ σφόδρα αἰσθητοῦ
μᾶλλον δι ' ἐκεῖνο ) - οὐθὲν ἄρα ἔχει ψυχὴν σῶμα μὴ μόνιμον <ὂν> ἄνευ #_ΑἸΣΘΉΣΕΩΣ._# 5 ἀλλὰ μὴν εἴγε αἴσθησιν ἔχει , ἀνάγκη τὸ σῶμα εἶναι ἢ ἁπλοῦν ἢ μικτό
ὲ τὰ δύο ( μοναχῶς γὰρ ἐφ ' ἕν ) , τὸν δὲ τοῦ ἐπιπέδου ἀριθμὸν δόξαν , #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# δὲ τὸν τοῦ στερεοῦ. Οἱ μὲν γὰρ ἀριθμοὶ τὰ εἴδη αὐτὰ καὶ αἱ ἀρχαὶ ἐλέγο
ὐτὴν ἔχοντα ψυχὴν τῷ εἴδει , εἰ καὶ μὴ ἀριθμῷ· ἑκάτερον γὰρ τῶν μορίων #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# ἔχει καὶ κινεῖται κατὰ τόπον ἐπί τινα χρόνον. Εἰ δὲ μὴ διατελοῦσιν , ο
νωνεῖ καὶ ζῷα καὶ φυτά , καὶ αὕτη μὲν χωρίζεται τῆς αἰσθητικῆς ἀρχῆς , #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# δ ' οὐθὲν ἄνευ ταύτης ἔχει. § 1 412a3 Τὰ μὲν δὴ ὑπὸ τῶν πρότερον παραδ
ὲν οὖν ζῆν διὰ τὴν ἀρχὴν ταύτην ὑπάρχει τοῖς ζῶσι , τὸ δὲ ζῷον διὰ τὴν #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# πρώτως· καὶ γὰρ τὰ μὴ κινούμενα μηδ ' ἀλλάττοντα τόπον , ἔχοντα δ ' αἴ
ιν πρώτως· καὶ γὰρ τὰ μὴ κινούμενα μηδ ' ἀλλάττοντα τόπον , ἔχοντα δ ' #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# , ζῷα λέγομεν καὶ οὐ ζῆν μόνον. 5 Αἰσθήσεως δὲ πρῶτον ὑπάρχει πᾶσιν ἁφ
χῆς οὗ καὶ τὰ φυόμενα μετέχει ) , τὰ δὲ ζῷα πάντα φαίνεται τὴν ἁπτικὴν #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# ἔχοντα· δι ' ἣν δ ' αἰτίαν ἑκάτερον τούτων συμβέβηκεν , ὕστερον ἐροῦμε
ὰς τῆς ψυχῆς συμβαῖνον ἐπὶ τῶν ἐντόμων ἐν τοῖς διατεμνομένοις· καὶ γὰρ #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# ἑκάτερον τῶν μερῶν ἔχει καὶ κίνησιν τὴν κατὰ τόπον , εἰ δ ' αἴσθησιν ,
ρ αἴσθησιν ἑκάτερον τῶν μερῶν ἔχει καὶ κίνησιν τὴν κατὰ τόπον , εἰ δ ' #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# , καὶ φαντασίαν καὶ ὄρεξιν· ὅπου μὲν γὰρ αἴσθησις , καὶ λύπη τε καὶ ἡδ
ὲ ταῦτα , καὶ ἐπιθυμία· τοῦ γὰρ ἡδέος ὄρεξις αὕτη. 3 Ἔτι δὲ τῆς τροφῆς #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# ἔχουσιν· ἡ γὰρ ἁφὴ τῆς τροφῆς αἴσθησις· ξηροῖς γὰρ καὶ ὑγροῖς καὶ θερμ
θήσεων αὐτῶν οὐ γίνεται αἴσθησις , καὶ διὰ τί ἄνευ τῶν ἔξω οὐ ποιοῦσιν #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# , ἐνόντος πυρὸς καὶ γῆς καὶ τῶν ἄλλων στοιχείων , ὧν ἐστιν ἡ αἴσθησις 
ς δ ' ὡμοίωται καὶ ἔστιν οἷον ἐκεῖνο. 418a7 1 Λεκτέον δὲ καθ ' ἑκάστην #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# περὶ τῶν αἰσθητῶν πρῶτον. Λέγεται δὲ τὸ αἰσθητὸν τριχῶς , ὧν δύο μὲν κ
εῖον χρῶμα· ἔνια γὰρ ἐν μὲν τῷ φωτὶ οὐχ ὁρᾶται , ἐν δὲ τῷ σκότει ποιεῖ #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# , οἷον τὰ πυρώδη φαινόμενα καὶ λάμποντα ( ἀνώνυμα δ ' ἐστὶ ταῦτα ἑνὶ ὀ
υ καὶ ὀσμῆς ἐστιν· οὐθὲν γὰρ αὐτῶν ἁπτόμενον τοῦ αἰσθητηρίου ποιεῖ τὴν #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# , ἀλλ ' ὑπὸ μὲν ὀσμῆς καὶ ψόφου τὸ μεταξὺ κινεῖται , ὑπὸ δὲ τούτου τῶν
 δ ' ἐπ ' αὐτό τις ἐπιθῇ τὸ αἰσθητήριον τὸ ψοφοῦν ἢ τὸ ὄζον , οὐδεμίαν #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# ποιήσει. Περὶ δὲ ἁφῆς καὶ γεύσεως ἔχει μὲν ὁμοίως , οὐ φαίνεται δέ· δι
τέροις ὑπάρχει τούτοις· φαίνεται γὰρ καὶ τὰ ἔνυδρα τῶν ζῴων 419b ἔχειν #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# ὀσμῆς. Ἀλλ ' ὁ μὲν ἄνθρωπος , καὶ τῶν πεζῶν ὅσα ἀναπνεῖ , ἀδυνατεῖ ὀσμ
αῦτα δὲ λέγεται κατὰ μεταφορὰν ἀπὸ τῶν ἁπτῶν· τὸ μὲν γὰρ ὀξὺ κινεῖ τὴν #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ ἐπὶ πολύ , τὸ δὲ βαρὺ ἐν πολλῷ ἐπ ' ὀλίγον. Οὐ δὴ ταχὺ 
οῖόν τί ἐστιν ἡ ὀσμή , οὕτως ὡς ὁ ψόφος ἢ τὸ χρῶμα. Αἴτιον δ ' ὅτι τὴν #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# ταύτην οὐκ ἔχομεν ἀκριβῆ , ἀλλὰ χείρω πολλῶν ζῴων· φαύλως γὰρ ἄνθρωπος
 ἔχομεν τὴν γεῦσιν διὰ τὸ εἶναι αὐτὴν ἁφήν τινα , ταύτην δ ' ἔχειν τὴν #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# τὸν ἄνθρωπον ἀκριβεστάτην· ἐν μὲν γὰρ ταῖς ἄλλαις λείπεται πολλῶν τῶν 
πειρωμένοις· ὥστε τὰ ἄναιμα , ἐπειδὴ οὐκ ἀναπνέουσιν , ἑτέραν ἄν τιν ' #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# ἔχοι παρὰ τὰς λεγομένας. Ἀλλ ' ἀδύνατον , εἴπερ τῆς ὀσμῆς αἰσθάνεται· 
 ὡς δὲ χρῶμα τὸ ὁρατόν , οὕτω τὸ γευστὸν ὁ χυμός. Οὐθὲν δὲ ποιεῖ χυμοῦ #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# ἄνευ ὑγρότητος , ἀλλ ' ἔχει ἐνεργείᾳ ἢ δυνάμει ὑγρότητα , οἷον τὸ ἁλμυ
, ἀλλ ' εὐθέως 423a ἡ σάρξ , οὐδὲν δοκεῖ σημεῖον εἶναι τὸ γίνεσθαι τὴν #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# ἅμα θιγγανομένων. Καὶ γὰρ νῦν εἴ τίς <τι> περὶ τὴν σάρκα περιτείνειεν 
ἴ τίς <τι> περὶ τὴν σάρκα περιτείνειεν οἷον ὑμένα ποιήσας , ὁμοίως τὴν #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# εὐθέως ἁψάμενος ἐνσημανεῖ· καίτοι δῆλον ὡς οὐκ ἔστιν ἐν τούτῳ τὸ αἰσθη
 τῶνδε πιστεύσειεν ἄν τις. Εἰ γὰρ παντὸς οὗ ἐστὶν αἴσθησις ἁφὴ καὶ νῦν #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# ἔχομεν ( πάντα γὰρ τὰ τοῦ ἁπτοῦ ᾗ ἁπτὸν πάθη τῇ ἁφῇ ἡμῖν αἰσθητά ἐστιν
η γὰρ ἓν αἰσθάνεται αἴσθησις ) · ὥστε δῆλον ὅτι ἀδύνατον ὁτουοῦν ἰδίαν #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# εἶναι τούτων , οἷον κινήσεως· οὕτω γὰρ ἔσται ὥσπερ νῦν τῇ ὄψει τὸ γλυκ
ῇ ὄψει τὸ γλυκὺ αἰσθανόμεθα· 6 τοῦτο δ ' ὅτι ἀμφοῖν ἔχοντες τυγχάνομεν #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# , ᾗ ὅταν συμπέσωσιν ἅμα γνωρίζομεν. Εἰ δὲ μή , οὐδαμῶς ἂν ἀλλ ' ἢ κατὰ
, τούτῳ δὲ συμβέβηκεν υἱῷ Κλέωνος εἶναι ) · 7 τῶν δὲ κοινῶν ἤδη ἔχομεν #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# κοινήν , οὐ κατὰ συμβεβηκός· οὐκ ἄρ ' ἐστὶν ἰδία· οὐδαμῶς γὰρ ἂν ᾐσθαν
τὸ ᾗ ἀδιαίρετον , καὶ ἐν ἀδιαιρέτῳ χρόνῳ. Εἰ γὰρ γλυκύ , ὡδὶ κινεῖ τὴν #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# 427a ἢ τὴν νόησιν , τὸ δὲ πικρὸν ἐναντίως , καὶ τὸ λευκὸν ἑτέρως. Ἆρ '
ησιν ταύτην. 6 Ὁμοίως δὲ οὐδὲ τὸ αἰσθητικόν· πολλὰ γὰρ ἔστι τῶν ζῴων ἃ #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# μὲν ἔχει , μόνιμα δ ' ἐστὶ καὶ ἀκίνητα διὰ τέλους. Εἰ οὖν ἡ φύσις μήτε
ταν ὁ λόγος καὶ αἱ ἐπιθυμίαι ἐναντίαι ὦσι , γίνεται δ ' ἐν τοῖς χρόνου #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# ἔχουσιν ( ὁ μὲν γὰρ νοῦς διὰ τὸ μέλλον ἀνθέλκειν κελεύει , ἡ δ ' ἐπιθυ
 ἐνεῖναι τὴν θρεπτικὴν δύναμιν ἐν πᾶσι τοῖς φυομένοις καὶ φθίνουσιν· 2 #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# δ ' οὐκ ἀναγκαῖον ἐν ἅπασι τοῖς ζῶσιν· οὔτε γὰρ ὅσων τὸ σῶμα ἁπλοῦν ἐν
 ] οὔτε ὅσα μὴ δεκτικὰ τῶν εἰδῶν ἄνευ τῆς ὕλης. 3 τὸ δὲ ζῷον ἀναγκαῖον #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# ἔχειν , 434a30α <οὐδὲ ἄνευ ταύτης οἷόν τε οὐθὲν εἶναι ζῷον,> 434a31 εἰ
ἢ συμπτώματα ἔσται τῶν ἕνεκά του. εἰ οὖν πᾶν σῶμα πορευτικόν , μὴ ἔχον #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# , φθείροιτο ἂν καὶ 434b εἰς τέλος οὐκ ἂν ἔλθοι , ὅ ἐστι φύσεως ἔργον (
 πεφύκασιν , 4 οὐχ οἷόν τε δὲ σῶμα ἔχειν μὲν ψυχὴν καὶ νοῦν κριτικόν , #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# δὲ μὴ ἔχειν , μὴ μόνιμον ὄν , γενητὸν δέ-ἀλλὰ μὴν οὐδὲ ἀγένητον· διὰ τ
ὲν ἄρα ἔχει ψυχὴν σῶμα μὴ μόνιμον <ὂν> ἄνευ αἰσθήσεως. 5 ἀλλὰ μὴν εἴγε #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# ἔχει , ἀνάγκη τὸ σῶμα εἶναι ἢ ἁπλοῦν ἢ μικτόν. οὐχ οἷόν τε δὲ ἁπλοῦν· 
τέρων αἰσθάνονται , οἷον ὄσφρησις ὄψις ἀκοή· ἁπτόμενον δέ , εἰ μὴ ἕξει #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# , οὐ δυνήσεται τὰ μὲν φεύγειν τὰ δὲ λαβεῖν. εἰ δὲ τοῦτο , ἀδύνατον ἔστ
καὶ τὴν γεῦσιν ἀνάγκη ἁφὴν εἶναί τινα , διὰ τὸ τοῦ ἁπτοῦ καὶ θρεπτικοῦ #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# εἶναι· αὗται μὲν οὖν ἀναγκαῖαι τῷ ζῴῳ , καὶ φανερὸν ὅτι οὐχ οἷόν τε ἄν
δ ' οἷον πύρινον ἢ ἀέρινον. ἄνευ μὲν γὰρ ἁφῆς οὐδεμίαν ἐνδέχεται ἄλλην #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# ἔχειν ( τὸ γὰρ σῶμα ἁπτικὸν τὸ ἔμψυχον πᾶν , ὥσπερ εἴρηται ) · τὰ δὲ ἄ
θητήρια μὲν ἂν γένοιτο , πάντα δὲ τῷ δι ' ἑτέρου αἰσθάνεσθαι ποιεῖ τὴν #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# , καὶ διὰ τῶν μετα- ξύ , ἡ δ ' ἁφὴ τῷ αὐτῶν ἅπτεσθαί ἐστιν , διὸ καὶ τ
αἰσθανόμεθα , ὅτι γῆς ἐστιν , 435b καὶ τὰ φυτὰ διὰ τοῦτο οὐδεμίαν ἔχει #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ_# , ὅτι γῆς ἐστιν· ἄνευ δὲ ἁφῆς οὐδεμίαν οἷόν τε ἄλλην ὑπάρχειν , τοῦτο 
ἐκ τῶν στοιχείων καὶ μεμερισμένην κατὰ τοὺς ἁρμονικοὺς ἀριθμούς , ὅπως #_ΑἼΣΘΗΣΊΝ_# τε σύμφυτον ἁρμονίας ἔχῃ καὶ τὸ πᾶν φέρηται συμφώνους φοράς , τὴν εὐθυ
πάρχει· πολλὰ γὰρ τῶν ζῴων οὔτ ' ὄψιν οὔτ ' ἀκοὴν ἔχουσιν οὔτ ' ὀσμῆς #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ._# Καὶ τῶν αἰσθητικῶν δὲ τὰ μὲν ἔχει τὸ κατὰ τόπον κινητικόν , τὰ δ ' οὐ
έβηκε τοῖς αἰσθητοῖς ] · περὶ ἃ μάλιστα ἤδη ἔστιν ἀπατηθῆναι κατὰ τὴν #_ΑἼΣΘΗΣΙΝ._# 13 Ἡ δὲ κίνησις ἡ ὑπὸ τῆς ἐνεργείας τῆς αἰσθήσεως γινομένη διοίσει , 
ὔσης , ἀλλ ' ὁτὲ μὲν μέχρι ἐκείνης , ὁτὲ δ ' ἀπ ' ἐκείνης , οἷον ἡ μὲν #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# ἀπὸ τωνδί , ἡ δ ' ἀνάμνησις ἀπ ' ἐκείνης ἐπὶ τὰς ἐν τοῖς αἰσθητηρίοις 
τος σώματος· ἀνάλογον γὰρ ἔχει ὡς τὸ μέρος πρὸς τὸ μέρος , οὕτως ἡ ὅλη #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# πρὸς τὸ ὅλον σῶμα τὸ αἰσθητικόν , ᾗ τοιοῦτον. § 10 Ἔστι δὲ οὐ τὸ ἀποβε
μένου , κἂν ἕν τι τούτων ἐνυπάρχῃ μόνον , ζῆν αὐτό φαμεν , οἷον νοῦς , #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# , κίνησις καὶ στάσις ἡ κατὰ τόπον , ἔτι κίνησις ἡ κατὰ τροφὴν καὶ φθίσ
 κατὰ τόπον , εἰ δ ' αἴσθησιν , καὶ φαντασίαν καὶ ὄρεξιν· ὅπου μὲν γὰρ #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# , καὶ λύπη τε καὶ ἡδονή , ὅπου δὲ ταῦτα , ἐξ ἀνάγκης καὶ ἐπιθυμία. 9 Π
ησις , τὰ δὲ ζῷα πάντ ' ἔχουσι μίαν γε τῶν αἰσθήσεων , τὴν ἁφήν· ᾧ δ ' #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# ὑπάρχει , τούτῳ ἡδονή τε καὶ λύπη καὶ τὸ ἡδύ τε καὶ λυπηρόν , οἷς δὲ τ
αὶ ὑγροῖς καὶ θερμοῖς καὶ ψυχροῖς τρέφεται τὰ ζῶντα πάντα , τούτων δ ' #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# ἁφή , τῶν δ ' ἄλλων αἰσθητῶν κατὰ συμβεβηκός. Οὐθὲν γὰρ εἰς τροφὴν συμ
 δύναμις αὕτη. Ἔστι δὲ καὶ ἀλλοίωσις καὶ αὔξησις κατὰ ψυχήν· ἡ μὲν γὰρ #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# ἀλλοίωσίς τις εἶναι δοκεῖ , αἰσθάνεται δ ' οὐθὲν ὃ μὴ μετέχει ψυχῆς , 
6b32 1 Διωρισμένων δὲ τούτων λέγωμεν κοινῇ περὶ πάσης αἰσθήσεως. Ἡ δ ' #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# ἐν τῷ κινεῖσθαί τε καὶ πάσχειν συμβαίνει , καθάπερ εἴρηται· δοκεῖ γὰρ 
 πάσχειν. 2 Ἔχει δ ' ἀπορίαν διὰ τί καὶ τῶν αἰσθήσεων αὐτῶν οὐ γίνεται #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# , καὶ διὰ τί ἄνευ τῶν ἔξω οὐ ποιοῦσιν αἴσθησιν , ἐνόντος πυρὸς καὶ γῆς
 αἴσθησιν , ἐνόντος πυρὸς καὶ γῆς καὶ τῶν ἄλλων στοιχείων , ὧν ἐστιν ἡ #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# καθ ' αὑτὰ ἢ τὰ συμβεβηκότα τούτοις. Δῆλον οὖν ὅτι τὸ αἰσθητικὸν οὐκ ἔ
ν , κἂν τύχῃ καθεῦδον , καὶ τὸ ἤδη ἐνεργοῦν ) , διχῶς ἂν λέγοιτο καὶ ἡ #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# , ἡ μὲν ὡς δυνάμει , ἡ δὲ ὡς ἐνεργείᾳ. Ὁμοίως δὲ καὶ τὸ αἰσθητόν , τό 
λοιπὰ τῶν αἰσθητῶν. Αἴτιον δ ' ὅτι τῶν καθ ' ἕκαστον ἡ κατ ' ἐνέργειαν #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# , ἡ δ ' ἐπιστήμη τῶν καθόλου· ταῦτα δ ' ἐν αὐτῇ πώς ἐστι τῇ ψυχῇ. Διὸ 
ένας. Ἀλλ ' ἀδύνατον , εἴπερ τῆς ὀσμῆς αἰσθάνεται· ἡ γὰρ τοῦ ὀσφραντοῦ #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# καὶ δυσώδους καὶ εὐώδους ὄσφρησίς ἐστιν. Ἔτι δὲ καὶ φθειρόμενα φαίνετα
 ὕδατι ἦμεν , ᾐσθανόμεθ ' ἂν ἐμβληθέντος τοῦ γλυκέος , οὐκ ἦν δ ' ἂν ἡ #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# ἡμῖν διὰ τοῦ μεταξύ , ἀλλὰ τῷ μιχθῆναι τῷ ὑγρῷ , καθάπερ ἐπὶ τοῦ ποτοῦ
ρὶ δὲ τοῦ ἁπτοῦ καὶ περὶ ἁφῆς ὁ αὐτὸς λόγος· εἰ γὰρ ἡ ἁφὴ μὴ μία ἐστὶν #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# ἀλλὰ πλείους , ἀναγκαῖον καὶ τὰ ἁπτὰ αἰσθητὰ πλείω εἶναι. Ἔχει δ ' ἀπο
ι τὸ μεταξύ , τὸ δὲ πρῶτον αἰσθητήριον ἄλλο τί ἐστιν ἐντός. 2 Πᾶσα γὰρ #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# μιᾶς ἐναντιώσεως εἶναι δοκεῖ , οἷον ὄψις λευκοῦ καὶ μέλανος , καὶ ἀκοὴ
ὸ αἰσθητήριον ( εἰ δὲ καὶ συμφυὲς γένοιτο , θᾶττον ἔτι διικνοῖτ ' ἂν ἡ #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# ) · 4 διὸ τὸ τοιοῦτον μόριον τοῦ σώματος ἔοικεν οὕτως ἔχειν ὥσπερ ἂν ε
ἂν ἑνί τινι αἰσθάνεσθαι καὶ ψόφου καὶ χρώματος καὶ ὀσμῆς , καὶ μία τις #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# εἶναι ὄψις ἀκοὴ ὄσφρησις. Νῦν δὲ διὰ τὸ διωρίσθαι δι ' οὗ γίνονται αἱ 
ὖν καὶ ἡ ἄλλη σὰρξ ᾐσθάνετο τοῦ χυμοῦ , ἐδόκει ἂν ἡ αὐτὴ καὶ μία εἶναι #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# ἡ γεῦσις καὶ ἡ ἀφή· νῦν δὲ δύο διὰ τὸ μὴ ἀντιστρέφειν. 6 Ἀπορήσειε δ '
 423b εἰ διερὸν διεροῦ ἅπτεται ) 7 - πότερον οὖν πάντων ὁμοίως ἐστὶν ἡ #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# , ἢ ἄλλων ἄλλως , καθάπερ νῦν δοκεῖ ἡ μὲν γεῦσις καὶ ἡ ἁφὴ τῷ ἅπτεσθαι
ὐτοῦ δὲ τοῦ αἰσθητηρίου ἁπτομένου οὔτ ' ἐκεῖ οὔτ ' ἐνταῦθα γένοιτ ' ἂν #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# , οἷον εἴ τις σῶμά τι λευκὸν ἐπὶ τοῦ ὄμματος θείη τὸ ἔσχατον. ἷΗ καὶ δ
 Τὸ δὲ αἰσθητήριον αὐτῶν τὸ ἁπτικόν , καὶ ἐν ᾧ ἡ καλουμένη ἁφὴ ὑπάρχει #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# πρώτῳ , τὸ δυνάμει τοιοῦτόν ἐστι μόριον· 424a τὸ γὰρ αἰσθάνεσθαι πάσχε
ῦν ἢ τὸ χαλκοῦν σημεῖον , ἀλλ ' οὐχ ᾗ χρυσὸς ἢ χαλκός· ὁμοίως δὲ καὶ ἡ #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# ἑκάστου ὑπὸ τοῦ ἔχοντος χρῶμα ἢ χυμὸν ἢ ψόφον πάσχει , ἀλλ ' οὐχ ᾗ ἕκα
ν γὰρ ἄν τι εἴη τὸ αἰσθανόμενον , οὐ μὴν τό γε αἰσθητικῷ εἶναι οὐδ ' ἡ #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# μέγεθός ἐστιν , ἀλλὰ λόγος τις καὶ δύναμις ἐκείνου. 3 Φανερὸν δ ' ἐκ τ
, ὁ δ ' ἀὴρ παθὼν ταχέως αἰσθητὸς γίνεται; 424b.22 1 Ὅτι δ ' οὐκ ἔστιν #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# ἑτέρα παρὰ τὰς πέντε ( λέγω δὲ ταύτας ὄψιν , ἀκοήν , ὄσφρησιν , γεῦσιν
 γεῦσιν , ἁφήν ) , ἐκ τῶνδε πιστεύσειεν ἄν τις. Εἰ γὰρ παντὸς οὗ ἐστὶν #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# ἁφὴ καὶ νῦν αἴσθησιν ἔχομεν ( πάντα γὰρ τὰ τοῦ ἁπτοῦ ᾗ ἁπτὸν πάθη τῇ ἁ
τὸν πάθη τῇ ἁφῇ ἡμῖν αἰσθητά ἐστιν ) , ἀνάγκη τ ' , εἴπερ ἐκλείπει τις #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# , καὶ αἰσθητήριόν τι ἡμῖν ἐκλείπειν , καὶ ὅσων μὲν αὐτῶν ἁπτόμενοι αἰσ
 τῇ ἀποφάσει τοῦ συνεχοῦς , καὶ τοῖς ἰδίοις ( ἑκάστη γὰρ ἓν αἰσθάνεται #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# ) · ὥστε δῆλον ὅτι ἀδύνατον ὁτουοῦν ἰδίαν αἴσθησιν εἶναι τούτων , οἷον
ται αἱ αἰσθήσεις , οὐχ ᾗ αὐταί , ἀλλ ' ᾗ μία , ὅταν 425b ἅμα γένηται ἡ #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ , οἷον χολῆς ὅτι πικρὰ καὶ ξανθή ( οὐ γὰρ δὴ ἑτέρας γε τ
ο τοῦ αὐτοῦ ἔσονται ἢ αὐτὴ αὑτῆς. Ἔτι δ ' εἰ καὶ ἑτέρα εἴη ἡ τῆς ὄψεως #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# , ἢ εἰς ἄπειρον εἶσιν ἢ αὐτή τις ἔσται αὑτῆς· ὥστ ' ἐπὶ τῆς πρώτης τοῦ
τόν , συμφωνία , ἢ τὸ ὀξὺ ἢ βαρύ , ἁφῇ δὲ τὸ θερμαντὸν ἢ ψυκτόν· ἡ δ ' #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# ὁ λόγος· ὑπερβάλλοντα δὲ λύει ἢ φθείρει. 10 Ἑκάστη μὲν οὖν αἴσθησις το
 ' αἴσθησις ὁ λόγος· ὑπερβάλλοντα δὲ λύει ἢ φθείρει. 10 Ἑκάστη μὲν οὖν #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# τοῦ ὑποκειμένου αἰσθητοῦ ἐστίν , ὑπάρχουσα ἐν τῷ αἰσθητηρίῳ ᾗ αἰσθητήρ
κὸν καὶ μέλαν εἶναι , ὥστ ' οὐδὲ τὰ εἴδη πάσχειν αὐτῶν , εἰ τοιοῦτον ἡ #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# καὶ ἡ νόησις. 15 Ἀλλ ' ὥσπερ ἣν καλοῦσί τινες στιγμήν , ᾗ μία καὶ δύο 
 ὀρθῶς τἀναντία τούτων-οὐδὲ τοῦτό ἐστι ταὐτὸ τῷ αἰσθάνεσθαι· ἡ μὲν γὰρ #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# τῶν ἰδίων ἀεὶ ἀληθής , καὶ πᾶσιν ὑπάρχει τοῖς ζῴοις , διανοεῖσθαι δ ' 
 ἕξις καθ ' ἃς κρίνομεν καὶ ἀληθεύομεν ἢ ψευδόμεθα; τοιαῦται δ ' εἰσὶν #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# , δόξα , ἐπιστήμη , νοῦς. 7 !Ότι μὲν οὖν οὐκ ἔστιν αἴσθησις , δῆλον ἐκ
 δ ' εἰσὶν αἴσθησις , δόξα , ἐπιστήμη , νοῦς. 7 !Ότι μὲν οὖν οὐκ ἔστιν #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# , δῆλον ἐκ τῶνδε. Αἴσθησις μὲν γὰρ ἤτοι δύναμις ἢ ἐνέργεια , οἷον ὄψις
ι δέ τι καὶ μηδετέρου ὑπάρχοντος τούτων , οἷον τὰ ἐν τοῖς ὕπνοις. Εἶτα #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# μὲν ἀεὶ πάρεστι , φαντασία δ ' οὔ. Εἰ δὲ τῇ ἐνεργείᾳ τὸ αὐτό , πᾶσιν ἂ
δοκεῖ εἶναι καὶ οὐκ ἄνευ αἰσθήσεως γίνεσθαι ἀλλ ' αἰσθανομένοις καὶ ὧν #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# ἔστιν , ἔστι δὲ γίνεσθαι κίνησιν ὑπὸ τῆς ἐνεργείας τῆς αἰσθήσεως , καὶ
χον , καὶ εἶναι καὶ ἀληθῆ καὶ ψευδῆ. 12 Τοῦτο δὲ συμβαίνει διὰ τάδε· ἡ #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# τῶν μὲν ἰδίων ἀληθής ἐστιν ἢ ὅτι ὀλίγιστον ἔχουσα τὸ ψεῦδος. Δεύτερον 
οῦ νοητικοῦ , φανερὸν ἐπὶ τῶν αἰσθητηρίων καὶ τῆς αἰσθήσεως. Ἡ μὲν γὰρ #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# οὐ δύναται 429b αἰσθάνεσθαι ἐκ τοῦ σφόδρα αἰσθητοῦ , οἷον ψόφου ἐκ τῶν
θητὰ τὰ ὄντα ἢ νοητά , ἔστι δ ' ἡ ἐπιστήμη μὲν τὰ ἐπιστητά πως , ἡ δ ' #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# τὰ αἰσθητά· 2 πῶς δὲ τοῦτο , δεῖ ζητεῖν. Τέμνεται οὖν ἡ ἐπιστήμη καὶ ἡ
τὰ αἰσθητά· 2 πῶς δὲ τοῦτο , δεῖ ζητεῖν. Τέμνεται οὖν ἡ ἐπιστήμη καὶ ἡ #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# εἰς τὰ πράγματα , ἡ μὲν δυνάμει εἰς τὰ δυνάμει , ἡ δ ' ἐντελεχείᾳ εἰς 
δὲ καὶ περὶ τῶν ἀτελῶν τί τὸ κινοῦν ἐστιν , 434a οἷς ἁφῇ μόνον ὑπάρχει #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ_# , πότερον ἐνδέχεται φαντασίαν ὑπάρχειν τούτοις , ἢ οὔ , καὶ ἐπιθυμίαν.
, ἐπιστήμη , νοῦς. 7 !Ότι μὲν οὖν οὐκ ἔστιν αἴσθησις , δῆλον ἐκ τῶνδε. #_αἼΣΘΗΣΙΣ_# μὲν γὰρ ἤτοι δύναμις ἢ ἐνέργεια , οἷον ὄψις καὶ ὅρασις , φαίνεται δέ τ
αι τύπῳ. 424a17 1 Καθόλου δὲ περὶ πάσης αἰσθήσεως δεῖ λαβεῖν ὅτι ἡ μὲν #_ΑἼΣΘΗΣΊΣ_# ἐστι τὸ δεκτικὸν τῶν αἰσθητῶν εἰδῶν ἄνευ τῆς ὕλης , οἷον ὁ κηρὸς τοῦ δ
ῆς αἰσθήσεως τῆς κατ ' ἐνέργειαν γιγνομένη. 14 Ἐπεὶ δ ' ἡ ὄψις μάλιστα #_ΑἼΣΘΗΣΊΣ_# ἐστι , καὶ τὸ ὄνομα ἀπὸ τοῦ φάους εἴληφεν , ὅτι ἄνευ φωτὸς οὐκ ἔστιν ἰ
σχυροτέρα τοῦ αἰσθητηρίου ἡ κίνησις , λύεται ὁ λόγος-τοῦτο δ ' ἦν ἡ #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ-ὭΣΠΕΡ_# καὶ ἡ συμφωνία καὶ ὁ τόνος κρουομένων σφόδρα τῶν χορδῶν ) , 4 καὶ δ
 , καὶ πάθος ὃ μηθενός ἐστι τῶν ἐνταῦθα σωμάτων , οὐδεμία ἂν ἐκλείποι #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ._# 5 Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τῶν κοινῶν οἷόν τ ' εἶναι αἰσθητήριόν τι ἴδιον , ὧν ἑ
εξις αὕτη. 3 Ἔτι δὲ τῆς τροφῆς αἴσθησιν ἔχουσιν· ἡ γὰρ ἁφὴ τῆς τροφῆς #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ·_# ξηροῖς γὰρ καὶ ὑγροῖς καὶ θερμοῖς καὶ ψυχροῖς τρέφεται τὰ ζῶντα πάντα
οὐκ ἄλλου τινὸς ἔσται ἡ δόξα , ἀλλ ' ἐκείνου , εἴπερ ἔστιν , οὗ καὶ ἡ #_ΑἼΣΘΗΣΙΣ·_# λέγω δ ' , ἐκ τῆς τοῦ λευκοῦ δόξης καὶ αἰσθήσεως ἡ συμπλοκὴ φαντασία 
ῦτον ὑπὸ τοῦ αἰσθητοῦ. Τῶν δὲ καθ ' αὑτὰ αἰσθητῶν τὰ ἴδια κυρίως ἐστὶν #_ΑἸΣΘΗΤΆ_# , καὶ πρὸς ἃ ἡ οὐσία πέφυκεν ἑκάστης αἰσθήσεως. 418a26 1 Οὗ μὲν οὖν ἐσ
 νῦν αἴσθησιν ἔχομεν ( πάντα γὰρ τὰ τοῦ ἁπτοῦ ᾗ ἁπτὸν πάθη τῇ ἁφῇ ἡμῖν #_ΑἸΣΘΗΤΆ_# ἐστιν ) , ἀνάγκη τ ' , εἴπερ ἐκλείπει τις αἴσθησις , καὶ αἰσθητήριόν τ
 τι ἡμῖν ἐκλείπειν , καὶ ὅσων μὲν αὐτῶν ἁπτόμενοι αἰσθανόμεθα , τῇ ἁφῇ #_ΑἸΣΘΗΤΆ_# ἐστιν , ἣν τυγχάνομεν ἔχοντες , ὅσα δὲ διὰ τῶν μεταξὺ καὶ μὴ αὐτῶν ἁπτ
οιοῦτον ἀλλὰ μὴ τοῦτο , καὶ ὁμοίως ἔχειν , ὥσπερ τὸ αἰσθητικὸν πρὸς τὰ #_ΑἸΣΘΗΤΆ_# , οὕτω τὸν νοῦν πρὸς τὰ νοητά. Ἀνάγκη ἄρα , ἐπεὶ πάντα νοεῖ , ἀμιγῆ εἶ
 ταῖς ἐπιστήμαις ταῖς τῶν αἰσθητῶν , καὶ διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν , ὅτι τὰ #_ΑἸΣΘΗΤᾺ_# τῶν καθ ' ἕκαστα καὶ τῶν ἔξωθεν 7 ἀλλὰ περὶ μὲν τούτων διασαφῆσαι καιρ
ἰ γὰρ ἡ ἁφὴ μὴ μία ἐστὶν αἴσθησις ἀλλὰ πλείους , ἀναγκαῖον καὶ τὰ ἁπτὰ #_ΑἸΣΘΗΤᾺ_# πλείω εἶναι. Ἔχει δ ' ἀπορίαν πότερον πλείους εἰσὶν ἢ μία , καὶ τί τὸ 
 ' οἷον ἀέρι καὶ ὕδατι , 2 ἔχει δ ' οὕτως ὥστ ' εἰ μὲν δι ' ἑνὸς πλείω #_ΑἸΣΘΗΤᾺ_# ἕτερα ὄντα ἀλλήλων τῷ γένει , ἀνάγκη τὸν ἔχοντα τὸ τοιοῦτον αἰσθητήριο
στον κρίνομεν , τινὶ καὶ αἰσθανόμεθα ὅτι διαφέρει. Ἀνάγκη δὴ αἰσθήσει· #_ΑἸΣΘΗΤᾺ_# γάρ ἐστιν. 11 ᾟ καὶ δῆλον ὅτι ἡ σὰρξ οὐκ ἔστι τὸ ἔσχατον αἰσθητήριον· 
εφαλαιώσαντες , εἴπωμεν πάλιν ὅτι ἡ ψυχὴ τὰ ὄντα πώς ἐστι πάντα· ἢ γὰρ #_ΑἸΣΘΗΤᾺ_# τὰ ὄντα ἢ νοητά , ἔστι δ ' ἡ ἐπιστήμη μὲν τὰ ἐπιστητά πως , ἡ δ ' αἴσθ
θητῶν. 3 Ἐπεὶ δὲ οὐδὲ πρᾶγμα οὐθὲν ἔστι παρὰ τὰ μεγέθη , ὡς δοκεῖ , τὰ #_ΑἸΣΘΗΤᾺ_# κεχωρισμένον , ἐν τοῖς εἴδεσι τοῖς αἰσθητοῖς τὰ νοητά ἐστι , τά τε ἐν 
οὔτε ζῷον ὂν ἄλλην ἔχειν ἀνάγκη πλὴν ταύτην. καὶ διὰ τοῦτο τὰ μὲν ἄλλα #_ΑἸΣΘΗΤᾺ_# ταῖς ὑπερβολαῖς οὐ διαφθείρει τὸ ζῷον , οἷον χρῶμα καὶ ψόφος καὶ ὀσμή 
τινος οὔσης τῆς ἐν τοῖς αἰσθητοῖς ἐναντιώσεως. Καὶ διὰ τοῦτο κρίνει τὰ #_ΑἸΣΘΗΤΆ._# Τὸ γὰρ μέσον κριτικόν· γίνεται γὰρ πρὸς ἑκάτερον αὐτῶν θάτερον τῶν ἄκρ
 ἢ νοητά , ἔστι δ ' ἡ ἐπιστήμη μὲν τὰ ἐπιστητά πως , ἡ δ ' αἴσθησις τὰ #_ΑἸΣΘΗΤΆ·_# 2 πῶς δὲ τοῦτο , δεῖ ζητεῖν. Τέμνεται οὖν ἡ ἐπιστήμη καὶ ἡ αἴσθησις εἰ
οὐδεμιᾶς ἐστὶν ἴδια , ἀλλὰ κοινὰ πάσαις· καὶ γὰρ ἁφῇ κίνησίς τίς ἐστιν #_ΑἸΣΘΗΤῊ_# καὶ ὄψει. 4 Κατὰ συμβεβηκὸς δὲ λέγεται αἰσθητόν , οἷον εἰ τὸ λευκὸν εἴ
δὲ διὰ τὸ διωρίσθαι δι ' οὗ γίνονται αἱ κινήσεις , φανερὰ τὰ εἰρημένα #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΑ_# ἕτερα ὄντα. Ἐπὶ δὲ τῆς ἁφῆς τοῦτο νῦν ἄδηλον· ἐξ ἀέρος μὲν γὰρ ἢ ὕδατ
 δ ' ἐκ τούτων καὶ διὰ τί ποτε τῶν αἰσθητῶν αἱ ὑπερβολαὶ φθείρουσι τὰ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΑ_# ( ἐὰν γὰρ ᾖ ἰσχυροτέρα τοῦ αἰσθητηρίου ἡ κίνησις , λύεται ὁ λόγος-τοῦ
 ἔχων μόνον αἰσθήσεται τοῦ δι ' ἀμφοῖν , 3 τῶν δὲ ἁπλῶν ἐκ δύο τούτων #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΑ_# μόνον ἐστίν , ἐξ ἀέρος καὶ ὕδατος ( ἡ μὲν γὰρ κόρη ὕδατος , ἡ δ ' ἀκο
ὰρ σῶμα ἁπτικὸν τὸ ἔμψυχον πᾶν , ὥσπερ εἴρηται ) · τὰ δὲ ἄλλα ἔξω γῆς #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΑ_# μὲν ἂν γένοιτο , πάντα δὲ τῷ δι ' ἑτέρου αἰσθάνεσθαι ποιεῖ τὴν αἴσθησ
αὐτῶν ἅπτεσθαί ἐστιν , διὸ καὶ τοὔνομα τοῦτο ἔχει. καίτοι καὶ τὰ ἄλλα #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΑ_# ἁφῇ αἰσθάνεται , ἀλλὰ δι ' ἑτέρου· αὕτη δὲ δοκεῖ μόνη δι ' αὑτῆς. ὥστ
οὐ διαφθείρει τὸ ζῷον , οἷον χρῶμα καὶ ψόφος καὶ ὀσμή , ἀλλὰ μόνον τὰ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΑ_# ( ἂν μὴ κατὰ συμβεβηκός , οἷον ἂν ἅμα τῷ ψόφῳ ὦσις γένηται καὶ πληγή 
ὲν αἴσθησις ἀπὸ τωνδί , ἡ δ ' ἀνάμνησις ἀπ ' ἐκείνης ἐπὶ τὰς ἐν τοῖς #_ΑἸΣΘΗΤΗΡΊΟΙΣ_# κινήσεις ἢ μονάς. § 13. Ὁ δὲ νοῦς ἔοικεν ἐγγίνεσθαι οὐσία τις οὖσα ,
καὶ ἀπελθόντων τῶν αἰσθητῶν ἔνεισιν αἰσθήσεις καὶ φαντασίαι ἐν τοῖς #_ΑἸΣΘΗΤΗΡΊΟΙΣ._# 4 Ἡ δὲ τοῦ αἰσθητοῦ ἐνέργεια καὶ τῆς αἰσθήσεως ἡ αὐτὴ μέν ἐστι καὶ 
 δὲ τούτου τῶν αἰσθητηρίων ἑκάτερον· ὅταν δ ' ἐπ ' αὐτό τις ἐπιθῇ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# τὸ ψοφοῦν ἢ τὸ ὄζον , οὐδεμίαν αἴσθησιν ποιήσει. Περὶ δὲ ἁφῆς καὶ γε
όν ἐστι τῶν ζῴων. Σημεῖον δὲ τὸ καὶ ἐν τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων παρὰ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# τοῦτο εἶναι εὐφυεῖς καὶ ἀφυεῖς , παρ ' ἄλλο δὲ μηδέν· οἱ μὲν γὰρ σκλ
καῖον , ἀλλ ' οὐκ ἀναπνέοντα. 7 Ἔοικε δὲ τοῖς ἀνθρώποις διαφέρειν τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# τοῦτο πρὸς τὸ τῶν ἄλλων ζῴων , ὥσπερ τὰ ὄμματα πρὸς τὰ τῶν σκληροφθά
' εὐθέως ὁρᾷ τὰ γινόμενα ἐν τῷ διαφανεῖ-οὕτως οὖν καὶ τὸ ὀσφραντικὸν #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# τοῖς μὲν 422a ἀκαλυφὲς εἶναι , ὥσπερ τὸ ὄμμα , τοῖς δὲ τὸν ἀέρα δεχο
δ ' ἡ ὀσμὴ τοῦ ξηροῦ ( ὥσπερ ὁ χυμὸς τοῦ ὑγροῦ ) , τὸ δὲ ὀσφραντικὸν #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# δυνάμει τοιοῦτον. 422a8 1 Τὸ δὲ γευστόν ἐστιν ἁπτόν τι· καὶ τοῦτ ' α
ἁφῆς καὶ γεύσεως τὸ ποτόν. Ἐπεὶ δ ' ὑγρὸν τὸ γευστόν , ἀνάγκη καὶ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# αὐτοῦ μήτε ὑγρὸν εἶναι ἐντελεχείᾳ μήτε ἀδύνατον ὑγραίνεσθαι· πάσχει 
λείω εἶναι. Ἔχει δ ' ἀπορίαν πότερον πλείους εἰσὶν ἢ μία , καὶ τί τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# τὸ τοῦ ἁπτικοῦ , πότερον ἡ σὰρξ καὶ ἐν τοῖς ἄλλοις τὸ ἀνάλογον , ἢ ο
ις τὸ ἀνάλογον , ἢ οὔ , ἀλλὰ τοῦτο μέν ἐστι τὸ μεταξύ , τὸ δὲ πρῶτον #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# ἄλλο τί ἐστιν ἐντός. 2 Πᾶσα γὰρ αἴσθησις μιᾶς ἐναντιώσεως εἶναι δοκε
 ἀκοῇ ψόφος , οὕτω τῇ ἁφῇ , οὐκ ἔστιν ἔνδηλον. 3 Πότερον δ ' ἐστὶ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# ἐντός , ἢ οὔ , ἀλλ ' εὐθέως 423a ἡ σάρξ , οὐδὲν δοκεῖ σημεῖον εἶναι 
σιν εὐθέως ἁψάμενος ἐνσημανεῖ· καίτοι δῆλον ὡς οὐκ ἔστιν ἐν τούτῳ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# ( εἰ δὲ καὶ συμφυὲς γένοιτο , θᾶττον ἔτι διικνοῖτ ' ἂν ἡ αἴσθησις ) 
ὴν ὄψιν καὶ τὴν ἀκοὴν καὶ τὴν ὄσφρησιν ἔχουσιν , οὕτως ἔχειν πρὸς τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# ὥσπερ ἐκείνων ἕκαστον. Αὐτοῦ δὲ τοῦ αἰσθητηρίου ἁπτομένου οὔτ ' ἐκεῖ
ὕτω γὰρ ἂν συμβαίνοι ὅπερ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων· ἐπιτιθεμένων γὰρ ἐπὶ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# οὐκ αἰσθάνεται , ἐπὶ δὲ τὴν σάρκα ἐπιτιθεμένων αἰσθάνεται· ὥστε τὸ μ
όν , περὶ ὧν εἰρήκαμεν πρότερον ἐν τοῖς περὶ τῶν στοιχείων. 11 Τὸ δὲ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# αὐτῶν τὸ ἁπτικόν , καὶ ἐν ᾧ ἡ καλουμένη ἁφὴ ὑπάρχει αἴσθησις πρώτῳ ,
 αἰσθητὰ ἕτερα ὄντα ἀλλήλων τῷ γένει , ἀνάγκη τὸν ἔχοντα τὸ τοιοῦτον #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# ἀμφοῖν αἰσθητικὸν εἶναι ( οἷον εἰ ἐξ ἀέρος ἐστὶ τὸ αἰσθητήριον , καὶ
οῦτον αἰσθητήριον ἀμφοῖν αἰσθητικὸν εἶναι ( οἷον εἰ ἐξ ἀέρος ἐστὶ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# , καὶ ἔστιν ὁ ἀὴρ καὶ ψόφου καὶ χρόας ) , εἰ δὲ πλείω 425a τοῦ αὐτοῦ
 , ἢ ἐν τῇ ἁφῇ μάλιστα μέμικται ἰδίως , διὸ λείποιτ ' ἂν μηθὲν εἶναι #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# ἔξω ὕδατος καὶ ἀέρος , 4 ταῦτα δὲ καὶ νῦν ἔχουσιν ἔνια ζῷα-πᾶσαι ἄρα
ἀλλ ' οὐχ ὡσαύτως. Ἔτι δὲ καὶ τὸ ὁρῶν ἔστιν ὡς κεχρωμάτισται· τὸ γὰρ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# δεκτικὸν τοῦ αἰσθητοῦ ἄνευ τῆς ὕλης ἕκαστον· διὸ καὶ ἀπελθόντων τῶν 
σθησις τοῦ ὑποκειμένου αἰσθητοῦ ἐστίν , ὑπάρχουσα ἐν τῷ αἰσθητηρίῳ ᾗ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# , καὶ κρίνει τὰς τοῦ ὑποκειμένου αἰσθητοῦ διαφοράς , οἷον λευκὸν μὲν
ον. πάντων γὰρ ἡ ἁφὴ τῶν ἁπτῶν ἐστὶν ὥσπερ μεσότης , καὶ δεκτικὸν τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# οὐ μόνον ὅσαι διαφοραὶ γῆς εἰσίν , ἀλλὰ καὶ θερμοῦ καὶ ψυχροῦ καὶ τῶ
ῆς ἐστιν· ἄνευ δὲ ἁφῆς οὐδεμίαν οἷόν τε ἄλλην ὑπάρχειν , τοῦτο δὲ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# οὐκ ἔστιν οὔτε γῆς οὔτε ἄλλου τῶν στοιχείων οὐδενός. 2 φανερὸν τοίνυ
ληρῶν , ἀναιρεῖ τὸ ζῷον· παντὸς μὲν γὰρ ὑπερβολὴ αἰσθητοῦ ἀναιρεῖ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# , ὥστε καὶ τὸ ἁπτὸν τὴν ἁφήν , ταύτῃ δὲ ὥρισται τὸ ζῷον· ἄνευ γὰρ ἁφ
εικται ὅτι ἀδύνατον εἶναι ζῷον. διὸ ἡ τῶν ἁπτῶν ὑπερβολὴ οὐ μόνον τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# φθείρει , ἀλλὰ καὶ τὸ ζῷον , ὅτι ἀνάγκη μόνην ἔχειν ταύτην. τὰς δ ' 
 ᾗ ἕκαστον ἐκείνων λέγεται , ἀλλ ' ᾗ τοιονδί , καὶ κατὰ τὸν λόγον. 2 #_αἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ_# δὲ πρῶτον ἐν ᾧ ἡ τοιαύτη δύναμις. Ἔστι μὲν οὖν ταὐτόν , τὸ δ ' εἶναι
μῖν αἰσθητά ἐστιν ) , ἀνάγκη τ ' , εἴπερ ἐκλείπει τις αἴσθησις , καὶ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΌΝ_# τι ἡμῖν ἐκλείπειν , καὶ ὅσων μὲν αὐτῶν ἁπτόμενοι αἰσθανόμεθα , τῇ ἁφ
εμία ἂν ἐκλείποι αἴσθησις. 5 Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τῶν κοινῶν οἷόν τ ' εἶναι #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΌΝ_# τι ἴδιον , ὧν ἑκάστῃ αἰσθήσει αἰσθανόμεθα κατὰ συμβεβηκός , οἷον κιν
 διαφανές , οἷον τὸν ἀέρα , ὑπὸ τούτου δὲ συνεχοῦς ὄντος κινεῖται τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ._# 6 Οὐ γὰρ καλῶς τοῦτο λέγει Δημόκριτος , οἰόμενος , εἰ γένοιτο κενὸν 
 τὸ δυνάμενον μὲν ὑγραίνεσθαι σωζόμενον , μὴ ὑγρὸν δέ , τὸ γευστικὸν #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ._# Σημεῖον δὲ τὸ μήτε κατάξηρον οὖσαν τὴν γλῶτταν αἰσθάνεσθαι μήτε λίαν
ει· αἰσθητὰ γάρ ἐστιν. 11 ᾟ καὶ δῆλον ὅτι ἡ σὰρξ οὐκ ἔστι τὸ ἔσχατον #_ΑἸΣΘΗΤΉΡΙΟΝ·_# ἀνάγκη γὰρ ἂν ἦν ἁπτόμενον αὐτὸ κρίνειν τὸ κρῖνον. Οὔτε δὴ κεχωρισμέ
 λόγος καὶ περὶ ψόφου καὶ ὀσμῆς ἐστιν· οὐθὲν γὰρ αὐτῶν ἁπτόμενον τοῦ #_ΑἸΣΘΗΤΗΡΊΟΥ_# ποιεῖ τὴν αἴσθησιν , ἀλλ ' ὑπὸ μὲν ὀσμῆς καὶ ψόφου τὸ μεταξὺ κινεῖτα
 οὕτως ἔχειν πρὸς τὸ αἰσθητήριον ὥσπερ ἐκείνων ἕκαστον. Αὐτοῦ δὲ τοῦ #_ΑἸΣΘΗΤΗΡΊΟΥ_# ἁπτομένου οὔτ ' ἐκεῖ οὔτ ' ἐνταῦθα γένοιτ ' ἂν αἴσθησις , οἷον εἴ τι
ητῶν αἱ ὑπερβολαὶ φθείρουσι τὰ αἰσθητήρια ( ἐὰν γὰρ ᾖ ἰσχυροτέρα τοῦ #_ΑἸΣΘΗΤΗΡΊΟΥ_# ἡ κίνησις , λύεται ὁ λόγος-τοῦτο δ ' ἦν ἡ αἴσθησις-ὥσπερ καὶ ἡ συμφω
ν ὀσφραντῶν ἄνευ τοῦ λυπηροῦ ἢ τοῦ ἡδέος , ὡς οὐκ ὄντος ἀκριβοῦς τοῦ #_ΑἸΣΘΗΤΗΡΊΟΥ._# 2 Εὔλογον δ ' οὕτω καὶ τὰ σκληρόφθαλμα τῶν χρωμάτων αἰσθάνεσθαι , κα
δ ' ἂν ἐπὶ τοῦ μυκτῆρος ἐντὸς τεθῇ· καὶ τὸ μὲν ἐπ ' αὐτῷ τιθέμενον τῷ #_ΑἸΣΘΗΤΗΡΊΩΙ_# ἀναίσθητον εἶναι κοινὸν πάντων , ἀλλὰ τὸ ἄνευ τοῦ ἀναπνεῖν μὴ αἰσθάνε
στη μὲν οὖν αἴσθησις τοῦ ὑποκειμένου αἰσθητοῦ ἐστίν , ὑπάρχουσα ἐν τῷ #_ΑἸΣΘΗΤΗΡΊΩΙ_# ᾗ αἰσθητήριον , καὶ κρίνει τὰς τοῦ ὑποκειμένου αἰσθητοῦ διαφοράς , οἷ
 ἐφθείρετ ' ἂν ὑπὸ τῆς ἐν τῷ γήρᾳ ἀμαυρώσεως , νῦν δ ' ὥσπερ ἐπὶ τῶν #_ΑἸΣΘΗΤΗΡΊΩΝ_# συμβαίνει· εἰ γὰρ λάβοι ὁ πρεσβύτης ὄμμα τοιονδί , βλέποι ἂν ὥσπερ κ
ἀλλ ' ὑπὸ μὲν ὀσμῆς καὶ ψόφου τὸ μεταξὺ κινεῖται , ὑπὸ δὲ τούτου τῶν #_ΑἸΣΘΗΤΗΡΊΩΝ_# ἑκάτερον· ὅταν δ ' ἐπ ' αὐτό τις ἐπιθῇ τὸ αἰσθητήριον τὸ ψοφοῦν ἢ τὸ
ὐχ ὁμοία ἡ ἀπάθεια τοῦ αἰσθητικοῦ καὶ τοῦ νοητικοῦ , φανερὸν ἐπὶ τῶν #_ΑἸΣΘΗΤΗΡΊΩΝ_# καὶ τῆς αἰσθήσεως. Ἡ μὲν γὰρ αἴσθησις οὐ δύναται 429b αἰσθάνεσθαι ἐκ
αι βούλεται οἷόν ποτ ' ἐστὶν ὁ καλούμενος νοῦς ( οὐ γὰρ δὴ οἷόν γ ' ἡ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΉ_# , οὐδ ' οἷον ἡ ἐπιθυμητική· τούτων γὰρ ἡ κίνησις οὐ κυκλοφορία ) · § 
 ἀορίστως , καὶ ταῦτ ' ἔνεστι μέν , ἀορίστως δ ' ἔνεστιν. 2 Ἡ μὲν οὖν #_ΑἸΣΘΗΤΙΚῊ_# φαντασία , ὥσπερ εἴρηται , καὶ ἐν τοῖς ἄλλοις ζῴοις ὑπάρ- χει , ἡ δὲ 
ᾶσα διώκει ἢ φεύγει· καὶ ἔστι τὸ ἥδεσθαι καὶ λυπεῖσθαι τὸ ἐνεργεῖν τῇ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΗ͂Ι_# μεσότητι πρὸς τὸ ἀγαθὸν ἢ κακόν , ᾗ τοιαῦτα. Καὶ ἡ φυγὴ δὲ καὶ ἡ ὄρεξ
ικόν· ὀρεκτικὸν δὲ οὐκ ἄνευ φαντασίας· φαντασία δὲ πᾶσα ἢ λογιστικὴ ἢ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΉ._# Ταύτης μὲν οὖν καὶ τὰ ἄλλα ζῷα μετέχει. 433b31 1 Σκεπτέον δὲ καὶ περὶ
νης γὰρ ταύτης κοινωνεῖ καὶ ζῷα καὶ φυτά , καὶ αὕτη μὲν χωρίζεται τῆς #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΗ͂Σ_# ἀρχῆς , αἴσθησιν δ ' οὐθὲν ἄνευ ταύτης ἔχει. § 1 412a3 Τὰ μὲν δὴ ὑπὸ 
 παραχωρήσειε καὶ θείη τὸν νοῦν μέρος τι τῆς ψυχῆς , ὁμοίως δὲ καὶ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΌΝ_# , οὐδ ' ἂν οὕτω λέγοιεν καθόλου περὶ πάσης ψυχῆς οὐδὲ περὶ ὅλης οὐδεμ
ὡς τὸ μέρος πρὸς τὸ μέρος , οὕτως ἡ ὅλη αἴσθησις πρὸς τὸ ὅλον σῶμα τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΌΝ_# , ᾗ τοιοῦτον. § 10 Ἔστι δὲ οὐ τὸ ἀποβεβληκὸς τὴν ψυχὴν τὸ δυνάμει ὂν 
δὲ τινὲς αὐτῶν , ἐνίοις δὲ μία μόνη. Δυνάμεις δ ' εἴπομεν θρεπτικόν , #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΌΝ_# , ὀρεκτικόν , κινητικὸν κατὰ τόπον , διανοητικόν. 2 Ὑπάρχει δὲ τοῖς μ
ρεπτικὸν μόνον , ἑτέροις δὲ 414b τοῦτό τε καὶ τὸ αἰσθητικόν. Εἰ δὲ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΌΝ_# , καὶ τὸ ὀρεκτικόν· ὄρεξις μὲν γὰρ ἐπιθυμία καὶ θυμὸς καὶ βούλησις , 
ν ) , τὸ δὲ πῦρ ἢ οὐθενὸς ἢ κοινὸν πάντων ( οὐθὲν γὰρ ἄνευ θερμότητος #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΌΝ_# ) , γῆ δὲ ἢ οὐθενός , ἢ ἐν τῇ ἁφῇ μάλιστα μέμικται ἰδίως , διὸ λείποι
τε θρεπτικόν , ὃ καὶ τοῖς φυτοῖς ὑπάρχει καὶ πᾶσι τοῖς ζῴοις , καὶ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΌΝ_# , ὃ οὔτε ὡς ἄλογον οὔτε ὡς λόγον ἔχον θείη ἄν τις ῥᾳδίως· 3 ἔτι δὲ τὸ
ὰ τὰς δυνάμεις διαιρῶσι καὶ χωρίζωσι , πάμπολλα γίνεται , θρεπτικόν , #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΌΝ_# , νοητικόν , βουλευτικόν , ἔτι ὀρεκτικόν· ταῦτα γὰρ πλέον διαφέρει ἀλ
χῶς· τίνος οὖν ἢ πῶς ὑπολαβεῖν τὸν νοῦν χρὴ σύνθεσιν εἶναι , ἢ καὶ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚῸΝ_# ἢ ὀρεκτικόν; § 6. Ὁμοίως δὲ ἄτοπον καὶ τὸ τὸν λόγον τῆς μίξεως εἶναι 
κινήσεων κινεῖν ἡ ψυχὴ τὸ ζῷον ) · ὁμοίως δὲ καὶ ὅσοι τὸν νοῦν καὶ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚῸΝ_# ἐκ τῶν στοιχείων ποιοῦσιν. Φαίνεται γὰρ τά τε φυτὰ ζῆν οὐ μετέχοντα [
αν τῷ ἐφεξῆς οὕτως ἔχουσι , σκεπτέον. ) Άνευ μὲν γὰρ τοῦ θρεπτικοῦ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚῸΝ_# οὐκ ἔστιν· τοῦ δ ' αἰσθητικοῦ χωρίζεται τὸ θρεπτικὸν ἐν τοῖς φυτοῖς. 
ιζητεῖν. Εἰ δὲ χρὴ λέγειν τί ἕκαστον αὐτῶν , οἷον τί τὸ νοητικὸν ἢ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚῸΝ_# ἢ τὸ θρεπτικόν , πρότερον ἔτι λεκτέον τί τὸ νοεῖν καὶ τί τὸ αἰσθάνεσθ
στιν ἡ αἴσθησις καθ ' αὑτὰ ἢ τὰ συμβεβηκότα τούτοις. Δῆλον οὖν ὅτι τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚῸΝ_# οὐκ ἔστιν ἐνεργείᾳ , ἀλλὰ δυνάμει μόνον , διὸ οὐκ αἰσθάνεται , καθάπε
σθαι ἀναγκαῖον τῷ πάσχειν καὶ ἀλλοιοῦσθαι ὡς κυρίοις ὀνόμασιν. Τὸ δ ' #_ΑἸΣΘΗΤΙΚῸΝ_# δυνάμει ἐστὶν οἷον τὸ αἰσθητὸν ἤδη ἐντελεχείᾳ , καθάπερ εἴρηται. Πάσχ
 δ ' αὐτὸς λόγος καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ) · οὐδὲ τῶν δυνατῶν , ἀλλ ' <ἢ> ᾗ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚῸΝ_# ἕκαστον. Ἅμα δὲ δῆλον καὶ οὕτως· οὔτε γὰρ φῶς καὶ σκότος οὔτε ψόφος ο
α ἀλλήλων τῷ γένει , ἀνάγκη τὸν ἔχοντα τὸ τοιοῦτον αἰσθητήριον ἀμφοῖν #_ΑἸΣΘΗΤΙΚῸΝ_# εἶναι ( οἷον εἰ ἐξ ἀέρος ἐστὶ τὸ αἰσθητήριον , καὶ ἔστιν ὁ ἀὴρ καὶ ψό
σμένως· ᾗ δὲ ἑνί , ἓν καὶ ἅμα. Περὶ μὲν οὖν τῆς ἀρχῆς ᾗ φαμὲν τὸ ζῷον #_ΑἸΣΘΗΤΙΚῸΝ_# εἶναι , διωρίσθω τὸν τρόπον τοῦτον. 427a17 1 Ἐπεὶ δὲ δύο διαφοραῖς ὁρ
δους καὶ δυνάμει τοιοῦτον ἀλλὰ μὴ τοῦτο , καὶ ὁμοίως ἔχειν , ὥσπερ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚῸΝ_# πρὸς τὰ αἰσθητά , οὕτω τὸν νοῦν πρὸς τὰ νοητά. Ἀνάγκη ἄρα , ἐπεὶ πάντ
 νοητόν , οὐχ ἧττον νοεῖ τὰ ὑποδεέστερα , ἀλλὰ καὶ μᾶλλον· τὸ μὲν γὰρ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚῸΝ_# οὐκ ἄνευ σώματος , ὁ δὲ χωριστός. 6 Ὅταν δ ' οὕτως ἕκαστα γένηται ὡς 
 εἰς τὰ δυνάμει , ἡ δ ' ἐντελεχείᾳ εἰς τὰ ἐντελεχείᾳ· τῆς δὲ ψυχῆς τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚῸΝ_# καὶ τὸ ἐπιστημονικὸν δυνάμει ταὐτά ἐστι , τὸ μὲν <τὸ> ἐπιστητὸν τὸ δὲ
νον αἰσθάνεσθαι ἀλλὰ καὶ ἄποθεν. τοῦτο δ ' ἂν εἴη , εἰ διὰ τοῦ μεταξὺ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚῸΝ_# εἴη τῷ ἐκεῖνο μὲν ὑπὸ τοῦ αἰσθητοῦ πάσχειν καὶ κινεῖσθαι , αὐτὸ δ ' ὑ
τοῖς μὲν φυτοῖς τὸ θρεπτικὸν μόνον , ἑτέροις δὲ 414b τοῦτό τε καὶ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΌΝ._# Εἰ δὲ τὸ αἰσθητικόν , καὶ τὸ ὀρεκτικόν· ὄρεξις μὲν γὰρ ἐπιθυμία καὶ 
ι στρατηγεῖν , τοῦ δὲ ὡς τὸν ἐν ἡλικίᾳ ὄντα , οὕτως ἔχει [ 418a ] τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΌΝ._# Ἐπεὶ δ ' ἀνώνυμος αὐτῶν ἡ διαφορά , διώρισται δὲ περὶ αὐτῶν ὅτι ἕτερ
ἐπὶ τοῦ ὄμματος θείη τὸ ἔσχατον. ἷΗ καὶ δῆλον ὅτι ἐντὸς τὸ τοῦ ἁπτοῦ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΌΝ._# Οὕτω γὰρ ἂν συμβαίνοι ὅπερ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων· ἐπιτιθεμένων γὰρ ἐπὶ τ
ἢ τὰ ἔργα αὐτῶν , οἷον τὸ νοεῖν ἢ τὸν νοῦν , καὶ τὸ αἰσθάνεσθαι ἢ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΌΝ·_# ὁμοίως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων. § 7. Εἰ δὲ τὰ ἔργα πρότερον , πάλιν ἄν 
ἶχέ τι μόριον ὀργανικὸν πρὸς τὴν κίνησιν ταύτην. 6 Ὁμοίως δὲ οὐδὲ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΌΝ·_# πολλὰ γὰρ ἔστι τῶν ζῴων ἃ αἴσθησιν μὲν ἔχει , μόνιμα δ ' ἐστὶ καὶ ἀκ
ιεν εἰ τὰ ἀντικείμενα πρότερον τούτων ζητητέον , οἷον τὸ αἰσθητὸν τοῦ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΟΥ͂_# , καὶ τὸ νοητὸν τοῦ νοῦ. § 8. Ἔοικε δ ' οὐ μόνον τὸ τί ἐστι γνῶναι χρ
επτέον. ) Άνευ μὲν γὰρ τοῦ θρεπτικοῦ τὸ αἰσθητικὸν οὐκ ἔστιν· τοῦ δ ' #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΟΥ͂_# χωρίζεται τὸ θρεπτικὸν ἐν τοῖς φυτοῖς. Πάλιν δ ' ἄνευ μὲν τοῦ ἁπτικοῦ
κὰς διαθέσεις μεταβολὴν καὶ τὴν ἐπὶ τὰς ἕξεις καὶ τὴν φύσιν. 6 Οῦ δ ' #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΟΥ͂_# ἡ μὲν πρώτη μεταβολὴ γίνεται ὑπὸ τοῦ γεννῶντος , ὅταν δὲ γεννηθῇ , ἔχ
ρμηξ ἐν τῷ οὐρανῷ εἴη· τοῦτο γὰρ ἀδύνατόν ἐστιν. Πάσχοντος γάρ τι τοῦ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΟΥ͂_# γίνεται τὸ ὁρᾶν· ὑπ ' αὐτοῦ μὲν οὖν τοῦ ὁρωμένου χρώματος ἀδύνατον· λ
ἀλλ ' οὐκ ἐν τῷ ποιοῦντι , οὕτω καὶ ἡ τοῦ αἰσθητοῦ ἐνέργεια καὶ ἡ τοῦ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΟΥ͂_# ἐν τῷ αἰσθητικῷ. Ἀλλ ' ἐπ ' ἐνίων μὲν ὠνόμασται , οἷον ἡ ψόφησις καὶ 
μοῦ ἀνώνυμος. 7 Ἐπεὶ δὲ μία μέν ἐστιν ἐνέργεια ἡ τοῦ αἰσθητοῦ καὶ τοῦ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΟΥ͂_# , τὸ δ ' εἶναι ἕτερον , ἀνάγκη ἅμα φθείρεσθαι καὶ σώζεσθαι τὴν οὕτω λ
τε ἐντελεχείᾳ ἀλλὰ δυνάμει τὰ εἴδη. 5 Ὅτι δ ' οὐχ ὁμοία ἡ ἀπάθεια τοῦ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΟΥ͂_# καὶ τοῦ νοητικοῦ , φανερὸν ἐπὶ τῶν αἰσθητηρίων καὶ τῆς αἰσθήσεως. Ἡ μ
 πάντα τὰ γιγνόμενα. Φαίνεται δὲ τὸ μὲν αἰσθητὸν ἐκ δυνάμει ὄντος τοῦ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΟΥ͂_# ἐνεργείᾳ ποιοῦν· οὐ γὰρ πάσχει οὐδ ' ἀλλοιοῦται. Διὸ ἄλλο εἶδος τοῦτο
αὶ οὐχ ἕτερον τὸ ὀρεκτικὸν καὶ τὸ φευκτικόν , οὔτ ' ἀλλήλων οὔτε τοῦ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΟΥ͂·_# ἀλλὰ τὸ εἶναι ἄλλο. 3 Τῇ δὲ διανοητικῇ ψυχῇ τὰ φαντάσματα οἷον αἰσθή
τὶν ἡ ψυχὴ τῶν εἰρημένων τούτων ἀρχὴ καὶ τούτοις ὥρισται , θρεπτικῷ , #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΩ͂Ι_# , διανοητικῷ , κινήσει. 7 Πότερον δὲ τούτων ἕκαστόν ἐστι ψυχὴ ἢ μόριο
κ ἔστι χωριστά , καθάπερ τινές φασιν· τῷ δὲ λόγῳ ὅτι ἕτερα , φανερόν· #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΩ͂Ι_# γὰρ εἶναι καὶ δοξαστικῷ ἕτερον , εἴπερ καὶ τὸ αἰσθάνεσθαι τοῦ δοξάζει
ῶν σχημάτων καὶ ἐπὶ τῶν ἐμψύχων , οἷον ἐν τετραγώνῳ μὲν τρίγωνον , ἐν #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΩ͂Ι_# δὲ τὸ θρεπτι- κόν. ) Ὥστε καθ ' ἕκαστον ζητητέον , τίς ἑκάστου ψυχή ,
ἶναι ἕτερον· μέγεθος μὲν γὰρ ἄν τι εἴη τὸ αἰσθανόμενον , οὐ μὴν τό γε #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΩ͂Ι_# εἶναι οὐδ ' ἡ αἴσθησις μέγεθός ἐστιν , ἀλλὰ λόγος τις καὶ δύναμις ἐκε
ξ οὐκ ἄνευ τῆς ὕλης , ἀλλ ' ὥσπερ τὸ σιμόν , τόδε ἐν τῷδε. Τῷ μὲν οὖν #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΩ͂Ι_# τὸ θερμὸν καὶ τὸ ψυχρὸν κρίνει , καὶ ὧν λόγος τις ἡ σάρξ· ἄλλῳ δέ , ἤ
οιοῦντι , οὕτω καὶ ἡ τοῦ αἰσθητοῦ ἐνέργεια καὶ ἡ τοῦ αἰσθητικοῦ ἐν τῷ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΩ͂Ι._# Ἀλλ ' ἐπ ' ἐνίων μὲν ὠνόμασται , οἷον ἡ ψόφησις καὶ ἡ ἄκουσις , ἐπ ' 
ς γὰρ ἂν γίγνοιτο , ἢ ψυχρὸς ἢ θερμός , κἂν ὄργανόν τι εἴη , ὥσπερ τῷ #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΩ͂Ι·_# νῦν δ ' οὐθὲν ἔστιν. Καὶ εὖ δὴ οἱ λέγοντες τὴν ψυχὴν εἶναι τόπον εἰδῶ
τῶν ζῴων οὔτ ' ὄψιν οὔτ ' ἀκοὴν ἔχουσιν οὔτ ' ὀσμῆς αἴσθησιν. Καὶ τῶν #_ΑἸΣΘΗΤΙΚΩ͂Ν_# δὲ τὰ μὲν ἔχει τὸ κατὰ τόπον κινητικόν , τὰ δ ' οὐκ ἔχει· τελευταῖον 
ν ὑπερβολῶν , ὡς τῆς αἰσθήσεως οἷον μεσότητός τινος οὔσης τῆς ἐν τοῖς #_ΑἸΣΘΗΤΟΙ͂Σ_# ἐναντιώσεως. Καὶ διὰ τοῦτο κρίνει τὰ αἰσθητά. Τὸ γὰρ μέσον κριτικόν· 
ρχει τὰ ἴδια ( λέγω δ ' οἷον κίνησις καὶ μέγεθος ) [ ἃ συμβέβηκε τοῖς #_ΑἸΣΘΗΤΟΙ͂Σ_# ] · περὶ ἃ μάλιστα ἤδη ἔστιν ἀπατηθῆναι κατὰ τὴν αἴσθησιν. 13 Ἡ δὲ κί
 τὰ μεγέθη , ὡς δοκεῖ , τὰ αἰσθητὰ κεχωρισμένον , ἐν τοῖς εἴδεσι τοῖς #_ΑἸΣΘΗΤΟΙ͂Σ_# τὰ νοητά ἐστι , τά τε ἐν ἀφαιρέσει λεγόμενα καὶ ὅσα τῶν αἰσθητῶν ἕξει
ουσα τὸ ψεῦδος. Δεύτερον δὲ τοῦ συμβεβηκέναι ταῦτα <ἃ συμβέβηκε τοῖς #_ΑἸΣΘΗΤΟΙ͂Σ>·_# καὶ ἐνταῦθα ἤδη ἐνδέχετα διαψεύδεσθαι· ὅτι μὲν γὰρ λευκόν , οὐ ψεύδε
καὶ ἡ αἴσθησις , ἡ μὲν ὡς δυνάμει , ἡ δὲ ὡς ἐνεργείᾳ. Ὁμοίως δὲ καὶ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΌΝ_# , τό τε δυνάμει ὂν καὶ τὸ ἐνεργείᾳ. 3 Πρῶτον μὲν οὖν ὡς τοῦ αὐτοῦ ὄντο
ρ ἁφῇ κίνησίς τίς ἐστιν αἰσθητὴ καὶ ὄψει. 4 Κατὰ συμβεβηκὸς δὲ λέγεται #_ΑἸΣΘΗΤΌΝ_# , οἷον εἰ τὸ λευκὸν εἴη Διάρους υἱός· κατὰ συμβεβηκὸς γὰρ τούτου αἰσθά
 πλείους ψευδεῖς. Ἔπειτα οὐδὲ λέγομεν , ὅταν ἐνεργῶμεν ἀκριβῶς περὶ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΌΝ_# , ὅτι φαίνεται τοῦτο ἡμῖν ἄνθρωπος , ἀλλὰ μᾶλλον ὅταν μὴ ἐναργῶς αἰσθα
ἄν τις ἀπορήσειεν εἰ τὰ ἀντικείμενα πρότερον τούτων ζητητέον , οἷον τὸ #_ΑἸΣΘΗΤῸΝ_# τοῦ αἰσθητικοῦ , καὶ τὸ νοητὸν τοῦ νοῦ. § 8. Ἔοικε δ ' οὐ μόνον τὸ τί 
λοιοῦσθαι ὡς κυρίοις ὀνόμασιν. Τὸ δ ' αἰσθητικὸν δυνάμει ἐστὶν οἷον τὸ #_ΑἸΣΘΗΤῸΝ_# ἤδη ἐντελεχείᾳ , καθάπερ εἴρηται. Πάσχει μὲν οὖν οὐχ ὅμοιον ὄν , πεπον
τέον δὲ καθ ' ἑκάστην αἴσθησιν περὶ τῶν αἰσθητῶν πρῶτον. Λέγεται δὲ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤῸΝ_# τριχῶς , ὧν δύο μὲν καθ ' αὑτά φαμεν αἰσθάνεσθαι , τὸ δὲ ἓν κατὰ συμβε
. 422a8 1 Τὸ δὲ γευστόν ἐστιν ἁπτόν τι· καὶ τοῦτ ' αἴτιον τοῦ μὴ εἶναι #_ΑἸΣΘΗΤῸΝ_# διὰ τοῦ μεταξὺ ἀλλοτρίου ὄντος σώματος· οὐδὲ γὰρ τῇ ἁφῇ. Καὶ τὸ σῶμα δ
ι καὶ παρούσης καὶ ἀπούσης εἶεν ἂν ψευδεῖς , καὶ μάλιστα ὅταν πόρρω τὸ #_ΑἸΣΘΗΤῸΝ_# ᾖ. Εἰ οὖν μηθὲν ἄλλο ἔχει τὰ εἰρημένα ἢ φαντασία 429a ( τοῦτο δ ' ἐστὶ
ῳ· ἔστι γὰρ ἐξ ἐντελεχείᾳ ὄντος πάντα τὰ γιγνόμενα. Φαίνεται δὲ τὸ μὲν #_ΑἸΣΘΗΤῸΝ_# ἐκ δυνάμει ὄντος τοῦ αἰσθητικοῦ ἐνεργείᾳ ποιοῦν· οὐ γὰρ πάσχει οὐδ ' ἀ
πεὶ γὰρ τὸ ζῷον σῶμα ἔμψυχόν ἐστι , σῶμα δὲ ἅπαν ἁπτόν , [ ἁπτὸν δὲ τὸ #_ΑἸΣΘΗΤῸΝ_# ἁφῇ , ] ἀνάγκη [ καὶ ] τὸ τοῦ ζῴου σῶμα ἁπτικὸν εἶναι , εἰ μέλλει σώζε
ν βούληται , αἰσθάνεσθαι δ ' οὐκ ἐπ ' αὐτῷ· ἀναγκαῖον γὰρ ὑπάρχειν τὸ #_ΑἸΣΘΗΤΌΝ._# Ὁμοίως δὲ τοῦτο ἔχει κἀν ταῖς ἐπιστήμαις ταῖς τῶν αἰσθητῶν , καὶ διὰ 
ὸ ἐπιστημονικὸν δυνάμει ταὐτά ἐστι , τὸ μὲν <τὸ> ἐπιστητὸν τὸ δὲ <τὸ> #_ΑἸΣΘΗΤΌΝ._# Ἀνάγκη δ ' ἢ αὐτὰ ἢ τὰ εἴδη εἶναι. Αὐτὰ μὲν δὴ οὔ· οὐ γὰρ ὁ λίθος ἐν 
 τὸ πάσχειν τι; ἢ τὸ μὲν ὀσμᾶσθαι αἰσθάνεσθαι , ὁ δ ' ἀὴρ παθὼν ταχέως #_ΑἸΣΘΗΤῸΣ_# γίνεται; 424b.22 1 Ὅτι δ ' οὐκ ἔστιν αἴσθησις ἑτέρα παρὰ τὰς πέντε ( λ
ων πρῶτον ἂν δέοι διορίσαι διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν , οἷον περὶ τροφῆς καὶ #_ΑἸΣΘΗΤΟΥ͂_# καὶ νοητοῦ. Ὥστε πρῶτον περὶ τροφῆς καὶ γεννήσεως λεκτέον· ἡ γὰρ θρεπτ
δὲ καὶ τὸ ὁρῶν ἔστιν ὡς κεχρωμάτισται· τὸ γὰρ αἰσθητήριον δεκτικὸν τοῦ #_ΑἸΣΘΗΤΟΥ͂_# ἄνευ τῆς ὕλης ἕκαστον· διὸ καὶ ἀπελθόντων τῶν αἰσθητῶν ἔνεισιν αἰσθήσε
θητῶν ἔνεισιν αἰσθήσεις καὶ φαντασίαι ἐν τοῖς αἰσθητηρίοις. 4 Ἡ δὲ τοῦ #_ΑἸΣΘΗΤΟΥ͂_# ἐνέργεια καὶ τῆς αἰσθήσεως ἡ αὐτὴ μέν ἐστι καὶ μία , τὸ δ ' εἶναι οὐ τ
καὶ ἡ πάθησις ἐν τῷ πάσχοντι ἀλλ ' οὐκ ἐν τῷ ποιοῦντι , οὕτω καὶ ἡ τοῦ #_ΑἸΣΘΗΤΟΥ͂_# ἐνέργεια καὶ ἡ τοῦ αἰσθητικοῦ ἐν τῷ αἰσθητικῷ. Ἀλλ ' ἐπ ' ἐνίων μὲν ὠν
ικοῦ , ἡ δὲ τοῦ χυμοῦ ἀνώνυμος. 7 Ἐπεὶ δὲ μία μέν ἐστιν ἐνέργεια ἡ τοῦ #_ΑἸΣΘΗΤΟΥ͂_# καὶ τοῦ αἰσθητικοῦ , τὸ δ ' εἶναι ἕτερον , ἀνάγκη ἅμα φθείρεσθαι καὶ σ
ον ὀρθῶς , τῇ δ ' οὐκ ὀρθῶς· διχῶς γὰρ λεγομένης τῆς αἰσθήσεως καὶ τοῦ #_ΑἸΣΘΗΤΟΥ͂_# , τῶν μὲν κατὰ δύναμιν τῶν δὲ κατ ' ἐνέργειαν , ἐπὶ τούτων μὲν συμβαίν
βάλλοντα δὲ λύει ἢ φθείρει. 10 Ἑκάστη μὲν οὖν αἴσθησις τοῦ ὑποκειμένου #_ΑἸΣΘΗΤΟΥ͂_# ἐστίν , ὑπάρχουσα ἐν τῷ αἰσθητηρίῳ ᾗ αἰσθητήριον , καὶ κρίνει τὰς τοῦ 
ρχουσα ἐν τῷ αἰσθητηρίῳ ᾗ αἰσθητήριον , καὶ κρίνει τὰς τοῦ ὑποκειμένου #_ΑἸΣΘΗΤΟΥ͂_# διαφοράς , οἷον λευκὸν μὲν καὶ μέλαν ὄψις , γλυκὺ δὲ καὶ πικρὸν γεῦσις
ἰσθήσεως. Ἡ μὲν γὰρ αἴσθησις οὐ δύναται 429b αἰσθάνεσθαι ἐκ τοῦ σφόδρα #_ΑἸΣΘΗΤΟΥ͂_# , οἷον ψόφου ἐκ τῶν μεγάλων ψόφων , οὐδ ' ἐκ τῶν ἰσχυρῶν χρωμάτων καὶ 
το δ ' ἂν εἴη , εἰ διὰ τοῦ μεταξὺ αἰσθητικὸν εἴη τῷ ἐκεῖνο μὲν ὑπὸ τοῦ #_ΑἸΣΘΗΤΟΥ͂_# πάσχειν καὶ κινεῖσθαι , αὐτὸ δ ' ὑπ ' ἐκείνου. 9 ὥσπερ γὰρ τὸ κινοῦν κ
ρμῶν καὶ ψυχρῶν καὶ σκληρῶν , ἀναιρεῖ τὸ ζῷον· παντὸς μὲν γὰρ ὑπερβολὴ #_ΑἸΣΘΗΤΟΥ͂_# ἀναιρεῖ τὸ αἰσθητήριον , ὥστε καὶ τὸ ἁπτὸν τὴν ἁφήν , ταύτῃ δὲ ὥρισται
βέβηκε τοῦτο , οὗ αἰσθάνεται· διὸ καὶ οὐδὲν πάσχει ᾗ τοιοῦτον ὑπὸ τοῦ #_ΑἸΣΘΗΤΟΥ͂._# Τῶν δὲ καθ ' αὑτὰ αἰσθητῶν τὰ ἴδια κυρίως ἐστὶν αἰσθητά , καὶ πρὸς ἃ 
ὸ ἀκολουθεῖν ἀλλήλοις ἅμα χρῶμα καὶ μέγεθος. Νῦν δ ' ἐπεὶ καὶ ἐν ἑτέρῳ #_ΑἸΣΘΗΤΩ͂Ι_# τὰ κοινὰ ὑπάρχει , δῆλον ποιεῖ ὅτι ἄλλο τι ἕκαστον αὐτῶν. 425b12 1 Ἐπε
εἶναι , τὸ δ ' ἑτέρου ἕνεκεν. Τὴν δὲ ψυχὴν μάλιστα φαίη τις ἂν ὑπὸ τῶν #_ΑἸΣΘΗΤΩ͂Ν_# κινεῖσθαι , εἴπερ κινεῖται. § 8. Ἀλλὰ μὴν καὶ εἰ κινεῖ γε αὐτὴ αὑτήν ,
ροῖς τρέφεται τὰ ζῶντα πάντα , τούτων δ ' αἴσθησις ἁφή , τῶν δ ' ἄλλων #_ΑἸΣΘΗΤΩ͂Ν_# κατὰ συμβεβηκός. Οὐθὲν γὰρ εἰς τροφὴν συμβάλλεται ψόφος οὐδὲ χρῶμα οὐδ
πάρχειν τὸ αἰσθητόν. Ὁμοίως δὲ τοῦτο ἔχει κἀν ταῖς ἐπιστήμαις ταῖς τῶν #_ΑἸΣΘΗΤΩ͂Ν_# , καὶ διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν , ὅτι τὰ αἰσθητὰ τῶν καθ ' ἕκαστα καὶ τῶν ἔ
 ἔστιν οἷον ἐκεῖνο. 418a7 1 Λεκτέον δὲ καθ ' ἑκάστην αἴσθησιν περὶ τῶν #_ΑἸΣΘΗΤΩ͂Ν_# πρῶτον. Λέγεται δὲ τὸ αἰσθητὸν τριχῶς , ὧν δύο μὲν καθ ' αὑτά φαμεν αἰ
ι· διὸ καὶ οὐδὲν πάσχει ᾗ τοιοῦτον ὑπὸ τοῦ αἰσθητοῦ. Τῶν δὲ καθ ' αὑτὰ #_ΑἸΣΘΗΤΩ͂Ν_# τὰ ἴδια κυρίως ἐστὶν αἰσθητά , καὶ πρὸς ἃ ἡ οὐσία πέφυκεν ἑκάστης αἰσθ
ερὶ πάσης αἰσθήσεως δεῖ λαβεῖν ὅτι ἡ μὲν αἴσθησίς ἐστι τὸ δεκτικὸν τῶν #_ΑἸΣΘΗΤΩ͂Ν_# εἰδῶν ἄνευ τῆς ὕλης , οἷον ὁ κηρὸς τοῦ δακτυλίου ἄνευ τοῦ σιδήρου καὶ 
ς τις καὶ δύναμις ἐκείνου. 3 Φανερὸν δ ' ἐκ τούτων καὶ διὰ τί ποτε τῶν #_ΑἸΣΘΗΤΩ͂Ν_# αἱ ὑπερβολαὶ φθείρουσι τὰ αἰσθητήρια ( ἐὰν γὰρ ᾖ ἰσχυροτέρα τοῦ αἰσθητ
ρ τὸ μὴ ἔχειν μεσότητα , μηδὲ τοιαύτην ἀρχὴν οἵαν τὰ εἴδη δέχεσθαι τῶν #_ΑἸΣΘΗΤΩ͂Ν_# , ἀλλὰ πάσχειν μετὰ τῆς ὕλης. 5 424b.3 Ἀπορήσειε δ ' ἄν τις εἰ πάθοι ἄ
ον δεκτικὸν τοῦ αἰσθητοῦ ἄνευ τῆς ὕλης ἕκαστον· διὸ καὶ ἀπελθόντων τῶν #_ΑἸΣΘΗΤΩ͂Ν_# ἔνεισιν αἰσθήσεις καὶ φαντασίαι ἐν τοῖς αἰσθητηρίοις. 4 Ἡ δὲ τοῦ αἰσθη
 καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων. Ἐπεὶ δὲ καὶ τὸ λευκὸν καὶ τὸ γλυκὺ καὶ ἕκαστον τῶν #_ΑἸΣΘΗΤΩ͂Ν_# πρὸς ἕκαστον κρίνομεν , τινὶ καὶ αἰσθανόμεθα ὅτι διαφέρει. Ἀνάγκη δὴ α
τοῖς αἰσθητοῖς τὰ νοητά ἐστι , τά τε ἐν ἀφαιρέσει λεγόμενα καὶ ὅσα τῶν #_ΑἸΣΘΗΤΩ͂Ν_# ἕξεις καὶ πάθη. Καὶ διὰ τοῦτο οὔτε μὴ αἰσθανόμενος μηθὲν οὐθὲν ἂν μάθο
γείας ἔξωθεν , τὸ ὁρατὸν καὶ τὸ ἀκουστόν , ὁμοίως δὲ καὶ τὰ λοιπὰ τῶν #_ΑἸΣΘΗΤΩ͂Ν._# Αἴτιον δ ' ὅτι τῶν καθ ' ἕκαστον ἡ κατ ' ἐνέργειαν αἴσθησις , ἡ δ ' ἐ
ὶ διττὸν ὁ ψόφος. 6 Ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων αἰσθήσεων καὶ #_ΑἸΣΘΗΤΩ͂Ν._# Ὥσπερ γὰρ καὶ ἡ ποίησις καὶ ἡ πάθησις ἐν τῷ πάσχοντι ἀλλ ' οὐκ ἐν τῷ 
ὄργανόν ἐστιν ὀργάνων , καὶ ὁ νοῦς εἶδος εἰδῶν καὶ ἡ αἴ- σθησις εἶδος #_ΑἸΣΘΗΤΩ͂Ν._# 3 Ἐπεὶ δὲ οὐδὲ πρᾶγμα οὐθὲν ἔστι παρὰ τὰ μεγέθη , ὡς δοκεῖ , τὰ αἰσθη
δεῖ ἑνί τινι ἄμφω δῆλα εἶναι-οὕτω μὲν γὰρ κἂν εἰ τοῦ μὲν ἐγὼ τοῦ δὲ σὺ #_ΑἼΣΘΟΙΟ_# , δῆλον ἂν εἴη ὅτι ἕτερα ἀλλήλων , δεῖ δὲ τὸ ἓν λέγειν ὅτι ἕτερον· ἕτε
ματι λάθοι ἄν , ἀπ ' ἀνατολῆς δ ' ἐπὶ δυσμὰς τὸ λανθάνειν μέγα λίαν τὸ #_ΑἼΤΗΜΑ._# 418b26 4 Ἔστι δὲ χρώματος μὲν δεκτικὸν τὸ ἄχρουν , ψόφου δὲ τὸ ἄψοφον.
 καὶ τοῦ κύκλῳ φέρεσθαι τὸν οὐρανὸν ἡ αἰτία· οὔτε γὰρ τῆς ψυχῆς ἡ οὐσία #_ΑἸΤΊΑ_# τοῦ κύκλῳ φέρεσθαι , ἀλλὰ κατὰ συμβεβηκὸς οὕτω κινεῖται , οὔτε τὸ σῶμα 
ρόν τι οὖσα ἐγγίνεται τοῖς μέρεσιν; Ἔτι δὲ πότερον ἡ φιλία τῆς τυχούσης #_ΑἸΤΊΑ_# μίξεως ἢ τῆς κατὰ τὸν λόγον , καὶ αὕτη πότερον ὁ λόγος ἐστὶν ἢ παρὰ τὸν
, ἀριθμῷ μὲν οὐχ ἕν , εἴδει δ ' ἕν. 3 Ἔστι δὲ ἡ ψυχὴ τοῦ ζῶντος σώματος #_ΑἸΤΊΑ_# καὶ ἀρχή. Ταῦτα δὲ πολλαχῶς λέγεται , ὁμοίως δ ' ἡ ψυχὴ κατὰ τοὺς διωρι
ρ αἴτιον τοῦ εἶναι πᾶσιν ἡ οὐσία , τὸ δὲ ζῆν τοῖς ζῶσι τὸ εἶναί ἐστιν , #_ΑἸΤΊΑ_# δὲ καὶ ἀρχὴ τούτου ἡ ψυχή. Ἔτι τοῦ δυνάμει ὄντος λόγος ἡ ἐντελέχεια. 5 
 τοῦ αὐξάνεσθαι καὶ τρέφεσθαι. 8 Δοκεῖ δέ τισιν ἡ τοῦ πυρὸς φύσις ἁπλῶς #_ΑἸΤΊΑ_# τῆς τροφῆς καὶ τῆς αὐξήσεως εἶναι· καὶ γὰρ αὐτὸ φαίνεται μόνον τῶν σωμά
ος , καὶ τῶν πεζῶν ὅσα ἀναπνεῖ , ἀδυνατεῖ ὀσμᾶσθαι μὴ ἀναπνέοντα. Ἡ δ ' #_ΑἸΤΊΑ_# καὶ περὶ τούτων ὕστερον λεχθήσεται. 419b4 1 Νῦν δὲ πρῶτον περὶ ψόφου κα
ρ ὅθεν ἡ κίνησις καὶ οὗ ἕνεκα καὶ ὡς ἡ οὐσία τῶν ἐμψύχων σωμάτων ἡ ψυχὴ #_ΑἸΤΊΑ._# 4 Ὅτι μὲν οὖν ὡς οὐσία , δῆλον· τὸ γὰρ αἴτιον τοῦ εἶναι πᾶσιν ἡ οὐσία ,
 πολλοῖς συνδοκεῖ. § 20. Ἄδηλος δὲ καὶ τοῦ κύκλῳ φέρεσθαι τὸν οὐρανὸν ἡ #_ΑἸΤΊΑ·_# οὔτε γὰρ τῆς ψυχῆς ἡ οὐσία αἰτία τοῦ κύκλῳ φέρεσθαι , ἀλλὰ κατὰ συμβεβη
λλαχῶς λέγεται , ὁμοίως δ ' ἡ ψυχὴ κατὰ τοὺς διωρισμένους τρόπους τρεῖς #_ΑἸΤΊΑ·_# καὶ γὰρ ὅθεν ἡ κίνησις καὶ οὗ ἕνεκα καὶ ὡς ἡ οὐσία τῶν ἐμψύχων σωμάτων 
δυνάμει ὄντος λόγος ἡ ἐντελέχεια. 5 Φανερὸν δ ' ὡς καὶ οὗ ἕνεκεν ἡ ψυχὴ #_ΑἸΤΊΑ·_# ὥσπερ γὰρ ὁ νοῦς ἕνεκά του ποιεῖ , τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ ἡ φύσις , καὶ τ
ιστᾶσιν αὐτὴν ἐκ πασῶν τῶν ἀρχῶν. § 21. Ὅσοι μὲν οὖν μίαν τινὰ λέγουσιν #_ΑἸΤΊΑΝ_# καὶ στοιχεῖον ἕν , καὶ τὴν ψυχὴν ἓν τιθέασιν , οἷον πῦρ ἢ ἀέρα· οἱ δὲ π
οὐθὲν οὐθενὶ τῶν ἄλλων ἔχειν. Τοιοῦτος δ ' ὢν πῶς γνωριεῖ καὶ διὰ τίν ' #_ΑἸΤΊΑΝ_# , οὔτ ' ἐκεῖνος εἴρηκεν οὔτ ' ἐκ τῶν εἰρημένων συμφανές ἐστιν. § 23. Ὅσ
ι γὰρ καὶ τιθέασιν εἰς σῶμα τὴν ψυχήν , οὐθὲν προσδιορίσαντες διὰ τίν ' #_ΑἸΤΊΑΝ_# καὶ πῶς ἔχοντος τοῦ σώματος. Καίτοι δόξειεν ἂν τοῦτ ' ἀναγκαῖον εἶναι· 
κος , τὰ δὲ θνητὰ πάντα· ἐκ πάντων γὰρ ἕκαστον. § 11. Ὅλως τε διὰ τίν ' #_ΑἸΤΊΑΝ_# οὐχ ἅπαντα ψυχὴν ἔχει τὰ ὄντα , ἐπειδὴ πᾶν ἤτοι στοιχεῖον ἢ ἐκ στοιχείο
άντα πλήρη θεῶν εἶναι. § 18. Τοῦτο δ ' ἔχει τινὰς ἀπορίας· διὰ τίνα γὰρ #_ΑἸΤΊΑΝ_# ἐν μὲν τῷ ἀέρι ἢ τῷ πυρὶ οὖσα ἡ ψυχὴ οὐ ποιεῖ ζῷον , ἐν δὲ τοῖς μικτοῖς
 ἐν τούτοις εἶναι δοκοῦσα; § 19. ( Ἐπιζητήσειε δ ' ἄν τις καὶ διὰ τίν ' #_ΑἸΤΊΑΝ_# ἡ ἐν τῷ ἀέρι ψυχὴ τῆς ἐν τοῖς ζῴοις βελτίων ἐστὶ καὶ ἀθανατωτέρα. ) § 2
τικὸν λόγον δηλοῦν , ὥσπερ οἱ πλεῖστοι τῶν ὅρων λέγουσιν , ἀλλὰ καὶ τὴν #_ΑἸΤΊΑΝ_# ἐνυπάρχειν καὶ ἐμφαίνεσθαι. Νῦν δ ' ὥσπερ συμπεράσμαθ ' οἱ λόγοι τῶν ὅρ
ι ) , τὰ δὲ ζῷα πάντα φαίνεται τὴν ἁπτικὴν αἴσθησιν ἔχοντα· δι ' ἣν δ ' #_ΑἸΤΊΑΝ_# ἑκάτερον τούτων συμβέβηκεν , ὕστερον ἐροῦμεν. 6 Νῦν δ ' ἐπὶ τοσοῦτον εἰ
ις δὲ ἓν μόνον ( τοῦτο δὲ ποιεῖ διαφορὰν 414a τῶν ζῴων ) · διὰ τίνα δ ' #_ΑἸΤΊΑΝ_# , ὕστερον ἐπισκεπτέον. Παραπλήσιον δὲ καὶ περὶ τὰς αἰσθήσεις συμβέβηκεν
στου ψυχή , οἷον τίς φυτοῦ καὶ τίς ἀνθρώπου ἢ θηρίου. 415a Διὰ τίνα δ ' #_ΑἸΤΊΑΝ_# τῷ ἐφεξῆς οὕτως ἔχουσι , σκεπτέον. ) Άνευ μὲν γὰρ τοῦ θρεπτικοῦ τὸ αἰσθ
α δεῖ τεθεωρηκέναι , περὶ ἐκείνων πρῶτον ἂν δέοι διορίσαι διὰ τὴν αὐτὴν #_ΑἸΤΊΑΝ_# , οἷον περὶ τροφῆς καὶ αἰσθητοῦ καὶ νοητοῦ. Ὥστε πρῶτον περὶ τροφῆς καὶ
δὲ τοῦτο ἔχει κἀν ταῖς ἐπιστήμαις ταῖς τῶν αἰσθητῶν , καὶ διὰ τὴν αὐτὴν #_ΑἸΤΊΑΝ_# , ὅτι τὰ αἰσθητὰ τῶν καθ ' ἕκαστα καὶ τῶν ἔξωθεν 7 ἀλλὰ περὶ μὲν τούτων
ὀφθαλμοί· ἀλλ ' οὐδενὸς ὁρᾶται τούτων τὸ οἰκεῖον χρῶμα. Δι ' ἣν μὲν οὖν #_ΑἸΤΊΑΝ_# ταῦτα ὁρᾶται , ἄλλος λόγος· 5 νῦν δ ' ἐπὶ τοσοῦτον φανερόν ἐστιν , ὅτι 
νομένου οὐχ ὅτι ἀκριβῶς , ἀλλ ' ὅλως οὐθὲν ὀφθήσεται. 7 Δι ' ἣν μὲν οὖν #_ΑἸΤΊΑΝ_# τὸ χρῶμα ἀναγκαῖον ἐν φωτὶ ὁρᾶσθαι , εἴρηται. Πῦρ δὲ ἐν ἀμφοῖν ὁρᾶται ,
 Περὶ δὲ ἁφῆς καὶ γεύσεως ἔχει μὲν ὁμοίως , οὐ φαίνεται δέ· δι ' ἣν δ ' #_ΑἸΤΊΑΝ_# , ὕστερον ἔσται δῆλον. 9 Τὸ δὲ μεταξὺ ψόφων μὲν ἀήρ , ὀσμῆς δ ' ἀνώνυμο
οὐκ ἔχουσιν ὅτι οὐ δέχονται τὸν ἀέρα οὐδ ' ἀναπνέουσιν. Δι ' ἣν μὲν οὖν #_ΑἸΤΊΑΝ_# , ἕτερός ἐστι λόγος. 421a7 1 Περὶ δὲ ὀσμῆς καὶ ὀσφραντοῦ ἧττον εὐδιόρισ
οικε δ ' οὐ μόνον τὸ τί ἐστι γνῶναι χρήσιμον εἶναι πρὸς τὸ θεωρῆσαι τὰς #_ΑἸΤΊΑΣ_# τῶν συμβεβηκότων ταῖς οὐσίαις ( ὥσπερ ἐν τοῖς μαθήμασι τί τὸ εὐθὺ καὶ τ
ψυξιν καλεῖσθαι ψυχήν. Τὰ μὲν οὖν παραδεδομένα περὶ ψυχῆς , καὶ δι ' ἃς #_ΑἸΤΊΑΣ_# λέγουσιν οὕτω , ταῦτ ' ἐστίν. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ ' § 1. Ἐπισκεπτέον δὲ πρῶτον 
 ) · 404b Ἀναξαγόρας δ ' ἧττον διασαφεῖ περὶ αὐτῶν· πολλαχοῦ μὲν γὰρ τὸ #_ΑἼΤΙΟΝ_# τοῦ καλῶς καὶ ὀρθῶς τὸν νοῦν λέγει , ἑτέρωθι δὲ τὸν νοῦν εἶναι ταὐτὸν τ
 τοῦ κύκλῳ φέρεσθαι , ἀλλὰ κατὰ συμβεβηκὸς οὕτω κινεῖται , οὔτε τὸ σῶμα #_ΑἼΤΙΟΝ_# , ἀλλ ' ἡ ψυχὴ μᾶλλον ἐκείνῳ. § 21. Ἀλλὰ μὴν οὐδ ' ὅτι βέλτιον λέγεται·
ῶν ἐμψύχων σωμάτων ἡ ψυχὴ αἰτία. 4 Ὅτι μὲν οὖν ὡς οὐσία , δῆλον· τὸ γὰρ #_ΑἼΤΙΟΝ_# τοῦ εἶναι πᾶσιν ἡ οὐσία , τὸ δὲ ζῆν τοῖς ζῶσι τὸ εἶναί ἐστιν , αἰτία δὲ
, εἰ μή τι ἔσται τὸ κωλύον· εἰ δ ' ἔσται , τοῦτ ' ἔστιν ἡ ψυχή , καὶ τὸ #_ΑἼΤΙΟΝ_# τοῦ αὐξάνεσθαι καὶ τρέφεσθαι. 8 Δοκεῖ δέ τισιν ἡ τοῦ πυρὸς φύσις ἁπλῶς 
ο εἶναι τὸ ἐργαζόμενον. Τὸ δὲ συναίτιον μέν πώς ἐστιν , οὐ μὴν ἁπλῶς γε #_ΑἼΤΙΟΝ_# , ἀλλὰ μᾶλλον ἡ ψυχή· ἡ μὲν γὰρ τοῦ πυρὸς αὔξησις εἰς ἄπειρον , ἕως ἂν 
αθ ' αὑτὸ ὁρατοῦ· καθ ' αὑτὸ δὲ οὐ τῷ λόγῳ , ἀλλ ' ὅτι ἐν ἑαυτῷ ἔχει τὸ #_ΑἼΤΙΟΝ_# τοῦ εἶναι ὁρατόν. 418b Πᾶν δὲ χρῶμα κινητικόν ἐστι τοῦ κατ ' ἐνέργειαν 
ῷ πνεύματι πρός τε τὴν θερ- μότητα τὴν ἐντὸς ὡς ἀναγκαῖον <ὄν> ( τὸ δ ' #_ΑἼΤΙΟΝ_# ἐν ἑτέροις εἰρήσεται ) καὶ πρὸς τὴν φωνὴν ὅπως ὑπάρχῃ τὸ εὖ. 11 Ὄργανον
ριον δυνάμει τοιοῦτον. 422a8 1 Τὸ δὲ γευστόν ἐστιν ἁπτόν τι· καὶ τοῦτ ' #_ΑἼΤΙΟΝ_# τοῦ μὴ εἶναι αἰσθητὸν διὰ τοῦ μεταξὺ ἀλλοτρίου ὄντος σώματος· οὐδὲ γὰρ 
αὶ πάσχοντά τι ὑπὸ τῶν ἁπτῶν ( καὶ γὰρ ψύχεται καὶ θερμαίνεται ) · 424b #_ΑἼΤΙΟΝ_# γὰρ τὸ μὴ ἔχειν μεσότητα , μηδὲ τοιαύτην ἀρχὴν οἵαν τὰ εἴδη δέχεσθαι τῶ
θεωρητικὴ καὶ τὸ οὕτως ἐπιστητὸν τὸ αὐτό ἐστιν ( τοῦ δὲ μὴ ἀεὶ νοεῖν τὸ #_ΑἼΤΙΟΝ_# ἐπισκεπτέον ) · ἐν δὲ τοῖς ἔχουσιν ὕλην δυνάμει ἕκαστον ἔστι τῶν νοητῶν
μὲν ὕλη ἑκάστῳ γένει ( τοῦτο δὲ ὃ πάντα δυνάμει ἐκεῖνα ) , ἕτερον δὲ τὸ #_ΑἼΤΙΟΝ_# καὶ ποιητικόν , τῷ ποιεῖν πάντα , οἷον ἡ τέχνη πρὸς τὴν ὕλην πέπονθεν ,
ῖζον γὰρ διώκει· ὥστε δύναται ἓν ἐκ πλειόνων φαντασμάτων ποιεῖν ) . Καὶ #_ΑἼΤΙΟΝ_# τοῦτο τοῦ δόξαν μὴ δοκεῖν ἔχειν , ὅτι τὴν ἐκ συλλογισμοῦ οὐκ ἔχει , αὕτ
ωθεν , τὸ ὁρατὸν καὶ τὸ ἀκουστόν , ὁμοίως δὲ καὶ τὰ λοιπὰ τῶν αἰσθητῶν. #_αἼΤΙΟΝ_# δ ' ὅτι τῶν καθ ' ἕκαστον ἡ κατ ' ἐνέργειαν αἴσθησις , ἡ δ ' ἐπιστήμη τ
ένων· οὐ γὰρ δῆλον ποῖόν τί ἐστιν ἡ ὀσμή , οὕτως ὡς ὁ ψόφος ἢ τὸ χρῶμα. #_αἼΤΙΟΝ_# δ ' ὅτι τὴν αἴσθησιν ταύτην οὐκ ἔχομεν ἀκριβῆ , ἀλλὰ χείρω πολλῶν ζῴων·
ρον ἔν τινι τούτων ἐστὶν ἑνὶ ἢ καὶ ἐν πλείοσιν ἢ πᾶσιν , ἢ καὶ ἄλλο τι #_ΑἼΤΙΟΝ;_# § 24. Λέγουσι δή τινες μεριστὴν αὐτήν , καὶ ἄλλῳ μὲν νοεῖν ἄλλῳ δὲ ἐπι
ὲ λέγων ὅτι ἐστὶν ὁ τετραγωνισμὸς μέσης εὕρεσις τοῦ πράγματος λέγει τὸ #_ΑἼΤΙΟΝ._# 2 Λέγομεν οὖν , ἀρχὴν λαβόντες τῆς σκέψεως , διωρίσθαι τὸ ἔμψυχον τοῦ 
ὸ γνωρίζον καὶ †ἐνεῖναι ἐν αὐτῷ†. Εἰ δέ τινι μηδὲν ἔστιν ἐναντίον [ τῶν #_ΑἸΤΊΩΝ_# ] , αὐτὸ ἑαυτὸ γινώσκει καὶ ἐνέργειά ἐστι καὶ χωριστόν. 7 Ἔστι δ ' ἡ μὲ
 ἐν τῷ διαφανεῖ-οὕτως οὖν καὶ τὸ ὀσφραντικὸν αἰσθητήριον τοῖς μὲν 422a #_ἈΚΑΛΥΦῈΣ_# εἶναι , ὥσπερ τὸ ὄμμα , τοῖς δὲ τὸν ἀέρα δεχομένοις ἔχειν ἐπικάλυμμα ,
κόν· πολλὰ γὰρ ἔστι τῶν ζῴων ἃ αἴσθησιν μὲν ἔχει , μόνιμα δ ' ἐστὶ καὶ #_ἈΚΊΝΗΤΑ_# διὰ τέλους. Εἰ οὖν ἡ φύσις μήτε ποιεῖ μάτην μηθὲν μήτε ἀπολείπει τι τῶ
 δ ' ᾧ κινεῖ , ἔτι τρίτον τὸ κινούμενον , τὸ δὲ κινοῦν διττόν , τὸ μὲν #_ἈΚΊΝΗΤΟΝ_# , τὸ δὲ κινοῦν καὶ κινούμενον , ἔστι δὴ τὸ μὲν ἀκίνητον τὸ πρακτὸν ἀγα
ιττόν , τὸ μὲν ἀκίνητον , τὸ δὲ κινοῦν καὶ κινούμενον , ἔστι δὴ τὸ μὲν #_ἈΚΊΝΗΤΟΝ_# τὸ πρακτὸν ἀγαθόν , τὸ δὲ κινοῦν καὶ κινούμενον τὸ ὀρεκτικόν ( κινεῖτα
ι , ἡ τούτου κίνησις ψόφος. Ὁ δ ' ἐν τοῖς ὠσὶν ἐγκατῳκοδόμηται πρὸς τὸ #_ἈΚΊΝΗΤΟΣ_# εἶναι , ὅπως ἀκριβῶς αἰσθάνηται πάσας τὰς διαφορὰς τῆς κινήσεως. Διὰ τ
 καὶ ἡ κατὰ τόπον κίνησις τοῖς ζῴοις ὑπὸ τῆς ψυχῆς , ἔτι δ ' αὔξη τε καὶ #_ἈΚΜῊ_# καὶ φθίσις , πότερον ὅλῃ 411b τῇ ψυχῇ τούτων ἕκαστον ὑπάρχει , καὶ πάσῃ 
 ζῴων τέλεια καὶ οὐ πηρώματά ἐστιν ( σημεῖον δ ' ὅτι ἐστὶ γεννητικὰ καὶ #_ἈΚΜῊΝ_# ἔχει καὶ φθίσιν ) - ὥστ ' εἶχεν ἂν καὶ τὰ ὀργανικὰ μέρη τῆς πορείας. 7 
πὸ γενέσεως καὶ μέχρι φθορᾶς· ἀνάγκη γὰρ τὸ γενόμενον αὔξησιν ἔχειν καὶ #_ἈΚΜῊΝ_# καὶ φθίσιν , ταῦτα δ ' ἄνευ τροφῆς ἀδύνατον· ἀνάγκη ἄρα ἐνεῖναι τὴν θρε
 ἐστι ψόφος ἢ ψόφησις , ἡ δὲ τοῦ ἀκουστικοῦ ἀκοὴ ἢ ἄκουσις· διττὸν γὰρ ἡ #_ἈΚΟΉ_# , καὶ διττὸν ὁ ψόφος. 6 Ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων αἰσθήσεων κα
ἰσθάνεσθαι , καὶ περὶ ὃ μὴ ἐνδέχεται ἀπατηθῆναι , οἷον ὄψις χρώματος καὶ #_ἈΚΟῊ_# ψόφου καὶ γεῦσις χυμοῦ , ἡ δ ' ἁφὴ πλείους [ μὲν ] ἔχει διαφοράς , ἀλλ '
 τῶν τοιούτων· τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων. 4 Ἔστι δ ' ὥςπερ ἡ #_ἈΚΟῊ_# καὶ ἑκάστη τῶν αἰσθήσεων , ἡ μὲν τοῦ ἀκουστοῦ καὶ ἀνηκούστου , ἡ δὲ τοῦ 
 καὶ γὰρ τοῦτο ἀόρατον , ἄλλον δὲ τρόπον τοῦ σκότους ) , ὁμοίως δὲ καὶ ἡ #_ἈΚΟῊ_# ψόφου τε καὶ σιγῆς , ὧν τὸ μὲν ἀκουστὸν τὸ δ ' οὐκ ἀκουστόν , καὶ μεγάλο
σθησις μιᾶς ἐναντιώσεως εἶναι δοκεῖ , οἷον ὄψις λευκοῦ καὶ μέλανος , καὶ #_ἈΚΟῊ_# ὀξέος καὶ βαρέος , καὶ γεῦσις πικροῦ καὶ γλυκέος· ἐν δὲ τῷ ἁπτῷ πολλαὶ ἔ
εσθαι καὶ ψόφου καὶ χρώματος καὶ ὀσμῆς , καὶ μία τις αἴσθησις εἶναι ὄψις #_ἈΚΟῊ_# ὄσφρησις. Νῦν δὲ διὰ τὸ διωρίσθαι δι ' οὗ γίνονται αἱ κινήσεις , φανερὰ 
ητήρια μόνον ἐστίν , ἐξ ἀέρος καὶ ὕδατος ( ἡ μὲν γὰρ κόρη ὕδατος , ἡ δ ' #_ἈΚΟῊ_# ἀέρος , ἡ δ ' ὄσφρησις θατέρου τούτων ) , τὸ δὲ πῦρ ἢ οὐθενὸς ἢ κοινὸν π
' εἶναι οὐ τὸ αὐτὸ αὐταῖς· λέγω δ ' οἷον ὁ ψόφος ὁ κατ ' ἐνέργειαν καὶ ἡ #_ἈΚΟῊ_# ἡ κατ ' ἐνέργειαν· ἔστι γὰρ ἀκοὴν ἔχοντα μὴ ἀκούειν , καὶ τὸ ἔχον ψόφον 
 δυνάμενον ἀκούειν καὶ ψοφῇ τὸ δυνάμενον ψοφεῖν , τότε ἡ κατ ' ἐνέργειαν #_ἈΚΟῊ_# ἅμα γίνεται καὶ ὁ κατ ' ἐνέργειαν ψόφος , 426a ὧν εἴπειεν ἄν τις τὸ μὲν 
ὲν οὖν τοῦ ψοφητικοῦ ἐνέργειά ἐστι ψόφος ἢ ψόφησις , ἡ δὲ τοῦ ἀκουστικοῦ #_ἈΚΟῊ_# ἢ ἄκουσις· διττὸν γὰρ ἡ ἀκοή , καὶ διττὸν ὁ ψόφος. 6 Ὁ δ ' αὐτὸς λόγος κ
εγομένων οὐχ ἁπλῶς. 9 Εἰ δ ' ἡ φωνὴ συμφωνία τίς ἐστιν , ἡ δὲ φωνὴ καὶ ἡ #_ἈΚΟῊ_# ἔστιν ὡς ἕν ἐστι [ καὶ ἔστιν ὡς οὐχ ἓν τὸ αὐτό ] , λόγος δ ' ἡ συμφωνία 
υχή. Ὥσπερ δὲ ὁ ἀὴρ τὴν κόρην τοιανδὶ ἐποίησεν , αὕτη δ ' ἕτερον , καὶ ἡ #_ἈΚΟῊ_# ὡςαύτως , τὸ δὲ ἔσχατον ἕν , καὶ μία <ἡ> μεσότης , τὸ δ ' εἶναι αὐτῇ πλε
ερὶ χρῶμα διαφοραὶ τοιαῦται ἕτεραι. Ἀλλὰ τί τὸ ἓν τὸ ὑποκείμενον , ὥσπερ #_ἈΚΟΗ͂Ι_# ψόφος , οὕτω τῇ ἁφῇ , οὐκ ἔστιν ἔνδηλον. 3 Πότερον δ ' ἐστὶ τὸ αἰσθητήρι
εδον. 6 Ψοφητικὸν μὲν οὖν τὸ κινητικὸν ἑνὸς ἀέρος συνεχείᾳ μέχρις ἀκοῆς. #_ἀΚΟΗ͂Ι_# δὲ συμφυὴς <ἔστιν> ἀήρ· διὰ δὲ τὸ ἐν ἀέρι εἶναι , κινουμένου τοῦ ἔξω ὁ ε
ον. αἱ γὰρ ἄλλαι αἰσθήσεις δι ' ἑτέρων αἰσθάνονται , οἷον ὄσφρησις ὄψις #_ἈΚΟΉ·_# ἁπτόμενον δέ , εἰ μὴ ἕξει αἴσθησιν , οὐ δυνήσεται τὰ μὲν φεύγειν τὰ δὲ 
Ὅτι δ ' οὐκ ἔστιν αἴσθησις ἑτέρα παρὰ τὰς πέντε ( λέγω δὲ ταύτας ὄψιν , #_ἈΚΟΉΝ_# , ὄσφρησιν , γεῦσιν , ἁφήν ) , ἐκ τῶνδε πιστεύσειεν ἄν τις. Εἰ γὰρ παντ
ι , ἁφὴ δ ' ἄνευ τῶν ἄλλων ὑπάρχει· πολλὰ γὰρ τῶν ζῴων οὔτ ' ὄψιν οὔτ ' #_ἈΚΟῊΝ_# ἔχουσιν οὔτ ' ὀσμῆς αἴσθησιν. Καὶ τῶν αἰσθητικῶν δὲ τὰ μὲν ἔχει τὸ κατὰ
ἔοικεν ἡ σὰρξ καὶ ἡ γλῶττα , ὡς ὁ ἀὴρ καὶ τὸ ὕδωρ πρὸς τὴν ὄψιν καὶ τὴν #_ἈΚΟῊΝ_# καὶ τὴν ὄσφρησιν ἔχουσιν , οὕτως ἔχειν πρὸς τὸ αἰσθητήριον ὥσπερ ἐκείνω
' οἷον ὁ ψόφος ὁ κατ ' ἐνέργειαν καὶ ἡ ἀκοὴ ἡ κατ ' ἐνέργειαν· ἔστι γὰρ #_ἈΚΟῊΝ_# ἔχοντα μὴ ἀκούειν , καὶ τὸ ἔχον ψόφον οὐκ ἀεὶ ψοφεῖ , ὅταν δ ' ἐνεργῇ τ
ἡ ποίησις καὶ τὸ πάθος ) ἐν τῷ κινουμένῳ , ἀνάγκη καὶ τὸν ψόφον καὶ τὴν #_ἈΚΟῊΝ_# τὴν κατ ' ἐνέργειαν ἐν τῷ κατὰ δύναμιν εἶναι· ἡ γὰρ τοῦ ποιητικοῦ καὶ κ
 ' εἶναι ἕτερον , ἀνάγκη ἅμα φθείρεσθαι καὶ σώζεσθαι τὴν οὕτω λεγομένην #_ἈΚΟῊΝ_# καὶ ψόφον , καὶ χυμὸν δὴ καὶ γεῦσιν , καὶ τὰ ἄλλα ὁμοίως· τὰ δὲ κατὰ δύ
[ καὶ ἔστιν ὡς οὐχ ἓν τὸ αὐτό ] , λόγος δ ' ἡ συμφωνία , ἀνάγκη καὶ τὴν #_ἈΚΟῊΝ_# λόγον τινὰ εἶναι. Καὶ διὰ τοῦτο καὶ φθείρει ἕκαστον ὑπερβάλλον , καὶ τὸ
 ἡδὺ καὶ λυπηρόν , ἵνα αἰσθάνηται τὸ ἐν τροφῇ καὶ ἐπιθυμῇ καὶ κινῆται , #_ἈΚΟῊΝ_# δὲ ὅπως σημαίνηταί τι αὐτῷ [ γλῶτταν δὲ ὅπως σημαίνῃ τι ἑτέρῳ ] .
διὰ τοῦτο καὶ φθείρει ἕκαστον ὑπερβάλλον , καὶ τὸ ὀξὺ καὶ τὸ βαρύ , τὴν #_ἈΚΟΉΝ·_# ὁμοίως δὲ καὶ ἐν χυμοῖς τὴν 426b γεῦσιν , καὶ ἐν χρώμασι τὴν ὄψιν τὸ σφ
αὶ περὶ τούτων ὕστερον λεχθήσεται. 419b4 1 Νῦν δὲ πρῶτον περὶ ψόφου καὶ #_ἈΚΟΗ͂Σ_# διορίσωμεν. Ἔστι δὲ διττὸς ὁ ψόφος· ὁ μὲν γὰρ ἐνέργειά τις , ὁ δὲ δύναμ
ὰ καὶ λεῖα , ὅτι δύναται ψοφῆσαι ( τοῦτο δ ' ἐστὶν αὐτοῦ μεταξὺ καὶ τῆς #_ἈΚΟΗ͂Σ_# ἐμποιῆσαι ψόφον ἐνεργείᾳ ) · 2 γίνεται δ ' ὁ κατ ' ἐνέργειαν ψόφος ἀεί 
υ ἐπίπεδον. 6 Ψοφητικὸν μὲν οὖν τὸ κινητικὸν ἑνὸς ἀέρος συνεχείᾳ μέχρις #_ἈΚΟΗ͂Σ._# Ἀκοῇ δὲ συμφυὴς <ἔστιν> ἀήρ· διὰ δὲ τὸ ἐν ἀέρι εἶναι , κινουμένου τοῦ ἔ
ρίων οὐθενὶ ὑπάρχει πίστις , φαντασία δὲ πολλοῖς. [ Ἔτι πάσῃ μὲν δόξῃ #_ἈΚΟΛΟΥΘΕΙ͂_# πίστις , πίστει δὲ τὸ πεπεῖσθαι , πειθοῖ δὲ λόγος· τῶν δὲ θηρίων ἐνίο
ὕτη λευκοῦ , ἐλάνθανεν ἂν μᾶλλον κἂν ἐδόκει ταὐτὸν εἶναι πάντα διὰ τὸ #_ἈΚΟΛΟΥΘΕΙ͂Ν_# ἀλλήλοις ἅμα χρῶμα καὶ μέγεθος. Νῦν δ ' ἐπεὶ καὶ ἐν ἑτέρῳ αἰσθητῷ τὰ 
ίους ἔχομεν αἰσθήσεις , ἀλλ ' οὐ μίαν μόνην. Ἢ ὅπως ἧττον λανθάνῃ τὰ #_ἈΚΟΛΟΥΘΟΥ͂ΝΤΑ_# καὶ κοινά , οἷον κίνησις καὶ μέγεθος καὶ ἀριθμός; εἰ γὰρ ἦν ἡ ὄψις μ
εγόμενοι καὶ ἐπιθυμοῦντες οὐ πράττουσιν ὧν ἔχουσι τὴν ὄρεξιν , ἀλλ ' #_ἈΚΟΛΟΥΘΟΥ͂ΣΙ_# τῷ νῷ. 433a9 1 Φαίνεται δέ γε δύο ταῦτα κινοῦντα , ἢ ὄρεξις ἢ νοῦς ,
ς τὴν φαντασίαν τιθείη ὡς νόησίν τινα· πολλοὶ γὰρ παρὰ τὴν ἐπιστήμην #_ἈΚΟΛΟΥΘΟΥ͂ΣΙ_# ταῖς φαντασίαις , καὶ ἐν τοῖς ἄλλοις ζῴοις οὐ νόησις οὐδὲ λογισμὸς ἔ
 , καὶ τὴν ψυχὴν ὁμοίως ἕν τι τούτων τιθέασιν. Διὸ καὶ τοῖς ὀνόμασιν #_ἈΚΟΛΟΥΘΟΥ͂ΣΙΝ_# , οἱ μὲν τὸ θερμὸν λέγοντες , ὅτι διὰ τοῦτο καὶ τὸ ζῆν ὠνόμασται , ο
έρι εἶναι , κινουμένου τοῦ ἔξω ὁ εἴσω κινεῖται. Διόπερ οὐ πάντῃ τὸ ζῷον #_ἈΚΟΎΕΙ_# , οὐδὲ πάντῃ διέρχεται ὁ ἀήρ· οὐ γὰρ πάντῃ ἔχει ἀέρα †τὸ κινησόμενον μέ
ρα· ἀλλ ' οὐδ ' εἰς τὸ οὖς , διὰ τὰς ἕλικας. Ὅταν δὲ τοῦτο συμβῇ , οὐκ #_ἈΚΟΎΕΙ·_# οὐδ ' ἂν ἡ μῆνιγξ κάμῃ , ὥσπερ τὸ ἐπὶ τῇ κόρῃ δέρμα [ ὅταν κάμῃ ] . Ἀλ
δὴ δὲ τὸ αἰσθάνεσθαι λέγομεν διχῶς ( τό τε γὰρ δυνάμει ἀκοῦον καὶ ὁρῶν #_ἈΚΟΎΕΙΝ_# καὶ ὁρᾶν λέγομεν , κἂν τύχῃ καθεῦδον , καὶ τὸ ἤδη ἐνεργοῦν ) , διχῶς ἂ
ιον τοῦ ἀκούειν. Δοκεῖ γὰρ εἶναι κενὸν ὁ ἀήρ , οὗτος δ ' ἐστὶν ὁ ποιῶν #_ἈΚΟΎΕΙΝ_# , ὅταν κινηθῇ συνεχὴς καὶ εἷς. Ἀλλὰ διὰ τὸ ψαθυρὸς 420a εἶναι οὐ γεγων
κάμῃ , ὥσπερ τὸ ἐπὶ τῇ κόρῃ δέρμα [ ὅταν κάμῃ ] . Ἀλλ ' οὐ σημεῖον τοῦ #_ἈΚΟΎΕΙΝ_# ἢ μὴ τὸ ἠχεῖν τὸ οὖς ὥσπερ τὸ κέρας· ἀεὶ γὰρ οἰκείαν τινὰ κίνησιν ὁ ἀὴ
τοῖς ὠσίν , ἀλλ ' ὁ ψόφος ἀλλότριος καὶ οὐκ ἴδιος. Καὶ διὰ τοῦτό φασιν #_ἈΚΟΎΕΙΝ_# τῷ κενῷ καὶ ἠχοῦντι , ὅτι ἀκούομεν τῷ ἔχοντι ὡρισμένον τὸν ἀέρα. 7 420
κατ ' ἐνέργειαν καὶ ἡ ἀκοὴ ἡ κατ ' ἐνέργειαν· ἔστι γὰρ ἀκοὴν ἔχοντα μὴ #_ἈΚΟΎΕΙΝ_# , καὶ τὸ ἔχον ψόφον οὐκ ἀεὶ ψοφεῖ , ὅταν δ ' ἐνεργῇ τὸ δυνάμενον ἀκούε
ούειν , καὶ τὸ ἔχον ψόφον οὐκ ἀεὶ ψοφεῖ , ὅταν δ ' ἐνεργῇ τὸ δυνάμενον #_ἈΚΟΎΕΙΝ_# καὶ ψοφῇ τὸ δυνάμενον ψοφεῖν , τότε ἡ κατ ' ἐνέργειαν ἀκοὴ ἅμα γίνεται
ιὰν ποιεῖν , ᾗ τὸ φῶς ὁρίζομεν. 5 Τὸ δὲ κενὸν ὀρθῶς λέγεται κύριον τοῦ #_ἈΚΟΎΕΙΝ._# Δοκεῖ γὰρ εἶναι κενὸν ὁ ἀήρ , οὗτος δ ' ἐστὶν ὁ ποιῶν ἀκούειν , ὅταν κ
ῖ πληγὰς μετὰ τὴν πρώτην , ἀδυνατοῦντος ἐξελθεῖν τοῦ κινηθέντος. 3 Ἔτι #_ἈΚΟΎΕΤΑΙ_# ἐν ἀέρι , κἀν ὕδατι , ἀλλ ' ἧττον , οὐκ ἔστι δὲ ψόφου κύριος ὁ ἀὴρ οὐδ
 αἰσθάνηται πάσας τὰς διαφορὰς τῆς κινήσεως. Διὰ ταῦτα δὲ καὶ ἐν ὕδατι #_ἈΚΟΎΟΜΕΝ_# , ὅτι οὐκ εἰσέρχεται πρὸς αὐτὸν τὸν συμφυῆ ἀέρα· ἀλλ ' οὐδ ' εἰς τὸ οὖ
ς καὶ οὐκ ἴδιος. Καὶ διὰ τοῦτό φασιν ἀκούειν τῷ κενῷ καὶ ἠχοῦντι , ὅτι #_ἈΚΟΎΟΜΕΝ_# τῷ ἔχοντι ὡρισμένον τὸν ἀέρα. 7 420a.19 Πότερον δὲ ψοφεῖ τὸ τυπτόμενον
τι ἄλλο τι ἕκαστον αὐτῶν. 425b12 1 Ἐπεὶ δ ' αἰσθανόμεθα ὅτι ὁρῶμεν καὶ #_ἈΚΟΎΟΜΕΝ_# , ἀνάγκη ἢ τῇ ὄψει αἰσθάνεσθαι ὅτι ὁρᾷ , ἢ ἑτέρᾳ. Ἀλλ ' ἡ αὐτὴ ἔσται τ
πυρὸς ὄντος. Ἐπειδὴ δὲ τὸ αἰσθάνεσθαι λέγομεν διχῶς ( τό τε γὰρ δυνάμει #_ἈΚΟΥ͂ΟΝ_# καὶ ὁρῶν ἀκούειν καὶ ὁρᾶν λέγομεν , κἂν τύχῃ καθεῦδον , καὶ τὸ ἤδη ἐνερ
εται καὶ ὁ κατ ' ἐνέργειαν ψόφος , 426a ὧν εἴπειεν ἄν τις τὸ μὲν εἶναι #_ἌΚΟΥΣΙΝ_# τὸ δὲ ψόφησιν 5 εἰ δή ἐστιν ἡ κίνησις ( καὶ ἡ ποίησις καὶ τὸ πάθος ) ἐ
ἐν τῷ αἰσθητικῷ. Ἀλλ ' ἐπ ' ἐνίων μὲν ὠνόμασται , οἷον ἡ ψόφησις καὶ ἡ #_ἌΚΟΥΣΙΣ_# , ἐπ ' ἐνίων δ ' ἀνώνυμον θάτερον· ὅρασις γὰρ λέγεται ἡ τῆς ὄψεως ἐνέρ
ῦ ψοφητικοῦ ἐνέργειά ἐστι ψόφος ἢ ψόφησις , ἡ δὲ τοῦ ἀκουστικοῦ ἀκοὴ ἢ #_ἌΚΟΥΣΙΣ·_# διττὸν γὰρ ἡ ἀκοή , καὶ διττὸν ὁ ψόφος. 6 Ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ ἐπὶ τῶ
θαι. Ἡ μὲν οὖν τοῦ ψοφητικοῦ ἐνέργειά ἐστι ψόφος ἢ ψόφησις , ἡ δὲ τοῦ #_ἈΚΟΥΣΤΙΚΟΥ͂_# ἀκοὴ ἢ ἄκουσις· διττὸν γὰρ ἡ ἀκοή , καὶ διττὸν ὁ ψόφος. 6 Ὁ δ ' αὐτὸς
ι δέ , ὅτι τοῦ μὲν τὰ ποιητικὰ τῆς ἐνεργείας ἔξωθεν , τὸ ὁρατὸν καὶ τὸ #_ἈΚΟΥΣΤΌΝ_# , ὁμοίως δὲ καὶ τὰ λοιπὰ τῶν αἰσθητῶν. Αἴτιον δ ' ὅτι τῶν καθ ' ἕκαστο
μοίως δὲ καὶ ἡ ἀκοὴ ψόφου τε καὶ σιγῆς , ὧν τὸ μὲν ἀκουστὸν τὸ δ ' οὐκ #_ἈΚΟΥΣΤΌΝ_# , καὶ μεγάλου ψόφου καθάπερ ἡ ὄψις τοῦ λαμπροῦ ( ὥσπερ γὰρ ὁ μικρὸς ψό
ον τοῦ σκότους ) , ὁμοίως δὲ καὶ ἡ ἀκοὴ ψόφου τε καὶ σιγῆς , ὧν τὸ μὲν #_ἈΚΟΥΣΤῸΝ_# τὸ δ ' οὐκ ἀκουστόν , καὶ μεγάλου ψόφου καθάπερ ἡ ὄψις τοῦ λαμπροῦ ( ὥ
ῶν ἄλλων. 4 Ἔστι δ ' ὥςπερ ἡ ἀκοὴ καὶ ἑκάστη τῶν αἰσθήσεων , ἡ μὲν τοῦ #_ἈΚΟΥΣΤΟΥ͂_# καὶ ἀνηκούστου , ἡ δὲ τοῦ ὁρατοῦ καὶ ἀοράτου , καὶ ἡ ὄσφρησις τοῦ ὀσφρ
 ' ἐκείνη ταύτην , ὥσπερ σφαῖρα <σφαῖραν> , ἡ ὄρεξις τὴν ὄρεξιν , ὅταν #_ἈΚΡΑΣΊΑ_# γένηται· φύσει δὲ ἀεὶ ἡ ἄνω ἀρχικωτέρα καὶ κινεῖ· ὥστε τρεῖς φορὰς ἤδη
ιν τι ἢ διώκειν οὐ κινεῖται , ἀλλὰ κατὰ τὴν ἐπιθυμίαν πράττει , οἷον ὁ #_ἈΚΡΑΤΉΣ._# Καὶ ὅλως δὲ ὁρῶμεν ὅτι ὁ ἔχων τὴν ἰατρικὴν οὐκ ἰᾶται , ὡς ἑτέρου τινὸς
                                                                      #_ἈΚΡΊΒΕΙΑΝ_# ἢ τῷ βελτιόνων τε καὶ θαυμασιωτέρων εἶναι , δι ' ἀμφότερα ταῦτα τὴν π
 εἶναι αὐτὴν ἁφήν τινα , ταύτην δ ' ἔχειν τὴν αἴσθησιν τὸν ἄνθρωπον #_ἈΚΡΙΒΕΣΤΆΤΗΝ·_# ἐν μὲν γὰρ ταῖς ἄλλαις λείπεται πολλῶν τῶν ζῴων , κατὰ δὲ τὴν ἁφὴν 
ρὸς τὴν γεῦσιν , καὶ ὁμοίως τὰ εἴδη τῶν χυμῶν τοῖς τῆς ὀσμῆς , ἀλλ ' #_ἈΚΡΙΒΕΣΤΈΡΑΝ_# ἔχομεν τὴν γεῦσιν διὰ τὸ εἶναι αὐτὴν ἁφήν τινα , ταύτην δ ' ἔχειν τὴ
ως ὡς ὁ ψόφος ἢ τὸ χρῶμα. Αἴτιον δ ' ὅτι τὴν αἴσθησιν ταύτην οὐκ ἔχομεν #_ἈΚΡΙΒΗ͂_# , ἀλλὰ χείρω πολλῶν ζῴων· φαύλως γὰρ ἄνθρωπος ὀσμᾶται , καὶ οὐθενὸς αἰσ
είπεται πολλῶν τῶν ζῴων , κατὰ δὲ τὴν ἁφὴν πολλῷ τῶν ἄλλων διαφερόντως #_ἈΚΡΙΒΟΙ͂·_# διὸ καὶ φρονιμώτατόν ἐστι τῶν ζῴων. Σημεῖον δὲ τὸ καὶ ἐν τῷ γένει τῶν 
ς αἰσθάνεται τῶν ὀσφραντῶν ἄνευ τοῦ λυπηροῦ ἢ τοῦ ἡδέος , ὡς οὐκ ὄντος #_ἈΚΡΙΒΟΥ͂Σ_# τοῦ αἰσθητηρίου. 2 Εὔλογον δ ' οὕτω καὶ τὰ σκληρόφθαλμα τῶν χρωμάτων α
 λέγει Δημόκριτος , οἰόμενος , εἰ γένοιτο κενὸν τὸ μεταξύ , ὁρᾶσθαι ἂν #_ἈΚΡΙΒΩ͂Σ_# καὶ εἰ μύρμηξ ἐν τῷ οὐρανῷ εἴη· τοῦτο γὰρ ἀδύνατόν ἐστιν. Πάσχοντος γά
ῦ μεταξύ , ὥστ ' ἀναγκαῖόν τι εἶναι μεταξύ· κενοῦ δὲ γενομένου οὐχ ὅτι #_ἈΚΡΙΒΩ͂Σ_# , ἀλλ ' ὅλως οὐθὲν ὀφθήσεται. 7 Δι ' ἣν μὲν οὖν αἰτίαν τὸ χρῶμα ἀναγκα
όφος. Ὁ δ ' ἐν τοῖς ὠσὶν ἐγκατῳκοδόμηται πρὸς τὸ ἀκίνητος εἶναι , ὅπως #_ἈΚΡΙΒΩ͂Σ_# αἰσθάνηται πάσας τὰς διαφορὰς τῆς κινήσεως. Διὰ ταῦτα δὲ καὶ ἐν ὕδατι 
σίαι γίνονται αἱ πλείους ψευδεῖς. Ἔπειτα οὐδὲ λέγομεν , ὅταν ἐνεργῶμεν #_ἈΚΡΙΒΩ͂Σ_# περὶ τὸ αἰσθητόν , ὅτι φαίνεται τοῦτο ἡμῖν ἄνθρωπος , ἀλλὰ μᾶλλον ὅταν
ὐκ ἀνακάμπτουσί γε πάλιν ἐπ ' ἀρχήν , προσλαμβάνουσαι δ ' ἀεὶ μέσον καὶ #_ἌΚΡΟΝ_# εὐθυποροῦσιν· ἡ δὲ περιφορὰ πάλιν ἐπ ' ἀρχὴν ἀνακάμπτει ) · οἱ δ ' ὁρισ
 εἶναι ἢ ἔχειν ὕδωρ , τὰ δὲ ἁπτόμενα ἀλλήλων ἐν τῷ ὕδατι , μὴ ξηρῶν τῶν #_ἌΚΡΩΝ_# ὄντων , ἀναγκαῖον ὕδωρ ἔχειν μεταξύ , οὗ ἀνάπλεα τὰ ἔσχατα , εἰ δὲ τοῦτ
ητά. Τὸ γὰρ μέσον κριτικόν· γίνεται γὰρ πρὸς ἑκάτερον αὐτῶν θάτερον τῶν #_ἌΚΡΩΝ·_# καὶ δεῖ ὥσπερ τὸ μέλλον αἰσθήσεσθαι λευκοῦ καὶ μέλανος μηδέτερον αὐτῶν 
ν ἐν τῷ ἀέρι τὰ καλούμενα ξύσματα , ἃ φαίνεται ἐν ταῖς διὰ τῶν θυρίδων #_ἈΚΤΙ͂ΣΙΝ_# ) , ὧν τὴν μὲν πανσπερμίαν στοιχεῖα λέγει τῆς ὅλης φύσεως ( ὁμοίως δὲ 
 τῆς ψυχῆς ἱστορίαν εὐλόγως ἂν ἐν πρώτοις τιθείημεν. Δοκεῖ δὲ καὶ πρὸς #_ἈΛΉΘΕΙΑΝ_# ἅπασαν ἡ γνῶσις αὐτῆς μεγάλα συμβάλλεσθαι , μάλιστα δὲ πρὸς τὴν φύσιν·
ρ " κεῖτ ' ἀλλοφρονέων " · οὐ δὴ χρῆται τῷ νῷ ὡς δυνάμει τινὶ περὶ τὴν #_ἈΛΉΘΕΙΑΝ_# , ἀλλὰ ταὐτὸ λέγει ψυχὴν καὶ νοῦν ) · 404b Ἀναξαγόρας δ ' ἧττον διασαφ
ν· δοκεῖ δ ' οὔ , οἷον μύρμηκι ἢ μελίττῃ , σκώληκι δ ' οὔ. Εἶτα αἱ μὲν #_ἈΛΗΘΕΙ͂Σ_# ἀεί , αἱ δὲ φαντασίαι γίνονται αἱ πλείους ψευδεῖς. Ἔπειτα οὐδὲ λέγομεν
των , ἀναγκαῖον ὕδωρ ἔχειν μεταξύ , οὗ ἀνάπλεα τὰ ἔσχατα , εἰ δὲ τοῦτ ' #_ἈΛΗΘΈΣ_# , ἀδύνατον ἅψασθαι ἄλλο ἄλλου ἐν ὕδατι , τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ ἐν τῷ 
ς ἐν τούτοις περὶ ἃ οὐκ ἔστι τὸ ψεῦδος , ἐν οἷς δὲ καὶ τὸ ψεῦδος καὶ τὸ #_ἈΛΗΘΈΣ_# σύνθεσίς τις ἤδη νοημάτων ὥσπερ ἓν ὄντων-καθάπερ Ἐμπεδοκλῆς ἔφη " ᾗ πολ
 ἦν εἶναι ἀληθής , καὶ οὐ τὶ κατά τινος· ἀλλ ' ὥσπερ τὸ ὁρᾶν †τοῦ ἰδίου #_ἈΛΗΘΈΣ_# , εἰ δ ' ἄνθρωπος τὸ λευκὸν† ἢ μή , οὐκ ἀληθὲς ἀεί , οὕτως ἔχει ὅσα ἄνε
 ὥσπερ Δημόκριτος. Ἐκεῖνος μὲν γὰρ ἁπλῶς ταὐτὸν ψυχὴν καὶ νοῦν ( τὸ γὰρ #_ἈΛΗΘῈΣ_# εἶναι τὸ φαινόμενον , διὸ καλῶς ποιῆσαι [ τὸν ] Ὅμηρον ὡς ὁ Ἕκτωρ " κεῖ
ς κινήσεις ἃς καὶ αὐτὴ κινεῖται. Εἰ δὲ τοῦτο , καὶ ἀντιστρέψασιν εἰπεῖν #_ἈΛΗΘῈΣ_# ὅτι ἣν τὸ 406b σῶμα κινεῖται , ταύτην καὶ αὐτή. Τὸ δὲ σῶμα κινεῖται φορ
αι δὲ καὶ διαίρεσιν φάναι πάντα. Ἀλλ ' οὖν ἔστι γε οὐ μόνον τὸ ψεῦδος ἢ #_ἈΛΗΘῈΣ_# ὅτι λευκὸς Κλέων ἐστίν , ἀλλὰ καὶ ὅτι ἦν ἢ ἔσται. Τὸ δὲ ἓν ποιοῦν ἕκαστ
ὥσπερ τὸ ὁρᾶν †τοῦ ἰδίου ἀληθές , εἰ δ ' ἄνθρωπος τὸ λευκὸν† ἢ μή , οὐκ #_ἈΛΗΘῈΣ_# ἀεί , οὕτως ἔχει ὅσα ἄνευ ὕλης. 431a 1 Τὸ δ ' αὐτό ἐστιν ἡ κατ ' ἐνέργε
ἐνταῦθα φεύγει ἢ διώκει καὶ ὅλως ἓν πράξει. Καὶ τὸ ἄνευ δὲ πράξεως , τὸ #_ἈΛΗΘῈΣ_# καὶ τὸ ψεῦδος , ἐν τῷ αὐτῷ γένει ἐστὶ τῷ ἀγαθῷ καὶ τῷ κακῷ· ἀλλὰ τῷ γε 
' ἡ φαντασία ἕτερον φάσεως καὶ ἀποφάσεως· συμπλοκὴ γὰρ νοημάτων ἐστὶ τὸ #_ἈΛΗΘῈΣ_# ἢ ψεῦδος. Τὰ δὲ πρῶτα νοήματα τί διοίσει τοῦ μὴ φαντάσματα εἶναι; ἢ οὐδ
ωλοποιοῦντες ) , δοξάζειν δ ' οὐκ ἐφ ' ἡμῖν· ἀνάγκη γὰρ ἢ ψεύδεσθαι ἢ #_ἈΛΗΘΕΎΕΙΝ._# Ἔτι δὲ ὅταν μὲν δοξάσωμεν δεινόν τι ἢ φοβερόν , εὐθὺς συμπάσχομεν , ὁ
ομεν , <ἆρα> μία τις ἔστι τούτων δύναμις ἢ ἕξις καθ ' ἃς κρίνομεν καὶ #_ἈΛΗΘΕΎΟΜΕΝ_# ἢ ψευδόμεθα; τοιαῦται δ ' εἰσὶν αἴσθησις , δόξα , ἐπιστήμη , νοῦς. 7 
μεν πρότερον , φαίνεται καὶ μύουσιν ὁράματα. 8 Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τῶν ἀεὶ #_ἈΛΗΘΕΥΟΥΣΩ͂Ν_# οὐδεμία ἔσται , οἷον ἐπιστήμη ἢ νοῦς· ἔστι γὰρ φαντασία καὶ ψευδής. 
 ψυχή· διὸ ἀνάγκη ἤτοι , ὥσπερ ἔνιοι λέγουσι , πάντα τὰ φαινόμενα εἶναι #_ἈΛΗΘΗ͂_# , ἢ τὴν τοῦ ἀνομοίου θίξιν ἀπάτην εἶναι , τοῦτο γὰρ ἐναντίον τῷ τὸ ὅμοι
 μὴ κατὰ συμβεβηκός. 10 Φαίνεται δέ γε καὶ ψευδῆ , περὶ ὧν ἅμα ὑπόληψιν #_ἈΛΗΘΗ͂_# ἔχει , οἷον φαίνεται μὲν ὁ ἥλιος ποδιαῖος , πιστεύεται δ ' εἶναι μείζων
ἶναι μείζων τῆς οἰκουμένης· συμβαίνει οὖν ἤτοι ἀποβεβληκέναι τὴν ἑαυτοῦ #_ἈΛΗΘΗ͂_# δόξαν , ἣν εἶχε , σωζομένου τοῦ πράγματος , μὴ ἐπιλαθόμενον μηδὲ μεταπε
, μὴ ἐπιλαθόμενον μηδὲ μεταπεισθέντα , ἢ εἰ ἔτι ἔχει , ἀνάγκη τὴν αὐτὴν #_ἈΛΗΘΗ͂_# εἶναι καὶ ψευδῆ. †Ἀλλὰ ψευδὴς ἐγένετο ὅτε λάθοι μεταπεσὸν τὸ πρᾶγμα†. Ο
 , καὶ πολλὰ κατ ' αὐτὴν καὶ ποιεῖν καὶ πάσχειν τὸ ἔχον , καὶ εἶναι καὶ #_ἈΛΗΘΗ͂_# καὶ ψευδῆ. 12 Τοῦτο δὲ συμβαίνει διὰ τάδε· ἡ αἴσθησις τῶν μὲν ἰδίων ἀλη
 τὸ ὀρθῶς καὶ τὸ μὴ ὀρθῶς , τὸ μὲν ὀρθῶς φρόνησις καὶ ἐπιστήμη καὶ δόξα #_ἈΛΗΘΉΣ_# , τὸ δὲ μὴ ὀρθῶς τἀναντία τούτων-οὐδὲ τοῦτό ἐστι ταὐτὸ τῷ αἰσθάνεσθαι· 
-οὐδὲ τοῦτό ἐστι ταὐτὸ τῷ αἰσθάνεσθαι· ἡ μὲν γὰρ αἴσθησις τῶν ἰδίων ἀεὶ #_ἈΛΗΘΉΣ_# , καὶ πᾶσιν ὑπάρχει τοῖς ζῴοις , διανοεῖσθαι δ ' ἐνδέχεται καὶ ψευδῶς ,
ηθῆ καὶ ψευδῆ. 12 Τοῦτο δὲ συμβαίνει διὰ τάδε· ἡ αἴσθησις τῶν μὲν ἰδίων #_ἈΛΗΘΉΣ_# ἐστιν ἢ ὅτι ὀλίγιστον ἔχουσα τὸ ψεῦδος. Δεύτερον δὲ τοῦ συμβεβηκέναι τα
ἀπὸ τούτων τῶν τριῶν αἰσθήσεων , καὶ ἡ μὲν πρώτη παρούσης τῆς αἰσθήσεως #_ἈΛΗΘΉΣ_# , αἱ δ ' ἕτεραι καὶ παρούσης καὶ ἀπούσης εἶεν ἂν ψευδεῖς , καὶ μάλιστα 
ψευδὴς πᾶσα· ὁ δὲ νοῦς οὐ πᾶς , ἀλλ ' ὁ τοῦ τί ἐστι κατὰ τὸ τί ἦν εἶναι #_ἈΛΗΘΉΣ_# , καὶ οὐ τὶ κατά τινος· ἀλλ ' ὥσπερ τὸ ὁρᾶν †τοῦ ἰδίου ἀληθές , εἰ δ ' 
ι τοῦτο ἡμῖν ἄνθρωπος , ἀλλὰ μᾶλλον ὅταν μὴ ἐναργῶς αἰσθανώμεθα πότερον #_ἈΛΗΘῊΣ_# ἢ ψευδής. Καὶ ὅπερ δὴ ἐλέγομεν πρότερον , φαίνεται καὶ μύουσιν ὁράματα.
ρ φαντασία καὶ ψευδής. Λείπεται ἄρα ἰδεῖν εἰ δόξα· γίνεται γὰρ δόξα καὶ #_ἈΛΗΘῊΣ_# καὶ ψευδής , ἀλλὰ δόξῃ μὲν ἕπεται πίστις ( οὐκ ἐνδέχεται γὰρ δοξάζοντα 
στόν. 7 Ἔστι δ ' ἡ μὲν φάσις τι κατά τινος , ὥσπερ καὶ ἡ ἀπόφασις , καὶ #_ἈΛΗΘῊΣ_# ἢ ψευδὴς πᾶσα· ὁ δὲ νοῦς οὐ πᾶς , ἀλλ ' ὁ τοῦ τί ἐστι κατὰ τὸ τί ἦν εἶν
υχῇ διὰ τὸ ἐκ τῶν στοιχείων εἶναι , οὔτε τὸ κινεῖσθαι αὐτὴν καλῶς οὐδ ' #_ἈΛΗΘΩ͂Σ_# λέγεται. § 23. Ἐπεὶ δὲ τὸ γινώσκειν τῆς ψυχῆς ἐστὶ καὶ τὸ αἰσθάνεσθαί τ
 τὰ ὄντα κἀκεῖνος ᾤετο καὶ οἱ πολλοί. § 17. Παραπλησίως δὲ τούτοις καὶ #_ἀΛΚΜΑΊΩΝ_# ἔοικεν ὑπολαβεῖν περὶ ψυχῆς· φησὶ γὰρ αὐτὴν ἀθάνατον εἶναι διὰ τὸ ἐοικ
 Ἢ οὐκ ἔστιν εἷς ὁ περὶ τὰ πάθη τῆς ὕλης τὰ μὴ χωριστὰ μηδ ' ᾗ χωριστά , #_ἈΛΛ_# ' ὁ φυσικὸς περὶ ἅπανθ ' ὅσα τοῦ τοιουδὶ σώματος καὶ τῆς τοι- αύτης ὕλης
δ ' ὅ γε κατὰ φρόνησιν λεγόμενος νοῦς πᾶσιν ὁμοίως ὑπάρχειν τοῖς ζῴοις , #_ἈΛΛ_# ' οὐδὲ τοῖς ἀνθρώποις πᾶσιν. § 6. Ὅσοι μὲν οὖν ἐπὶ τὸ κινεῖσθαι τὸ ἔμψυχ
 406a φασὶν οἱ λέγοντες ψυχὴν εἶναι τὸ κινοῦν ἑαυτὸ ἢ δυνάμενον κινεῖν , #_ἈΛΛ_# ' ἕν τι τῶν ἀδυνάτων τὸ ὑπάρχειν αὐτῇ κίνησιν. § 2. Ὅτι μὲν οὖν οὐκ ἀναγ
 ψυχὴ ἐξίσταιτ ' ἂν ἐκ τῆς οὐσίας , εἰ μὴ κατὰ συμβεβηκὸς ἑαυτὴν κινεῖ , #_ἈΛΛ_# ' ἐστὶν ἡ κίνησις τῆς οὐσίας αὐτῆς καθ ' αὑτήν. § 9. Ἔνιοι δὲ καὶ κινεῖν
ἡ νόησις· ἡ δὲ νόησις τὰ νοήματα· ταῦτα δὲ τῷ ἐφεξῆς ἕν , ὡς ὁ ἀριθμός , #_ἈΛΛ_# ' οὐχ ὡς τὸ μέγεθος· διόπερ οὐδ ' ὁ νοῦς οὕτω συνεχής , ἀλλ ' ἤτοι ἀμερὴ
 ὁ ἀριθμός , ἀλλ ' οὐχ ὡς τὸ μέγεθος· διόπερ οὐδ ' ὁ νοῦς οὕτω συνεχής , #_ἈΛΛ_# ' ἤτοι ἀμερὴς ἢ οὐχ ὡς μέγεθός τι συνεχής. Πῶς γὰρ δὴ καὶ νοήσει , μέγεθ
σαί πως τέλος , τὸν συλλογισμὸν ἢ τὸ συμπέρασμα ( εἰ δὲ μὴ περατοῦνται , #_ἈΛΛ_# ' οὐκ ἀνακάμπτουσί γε πάλιν ἐπ ' ἀρχήν , προσλαμβάνουσαι δ ' ἀεὶ μέσον κ
λῳ φέρεσθαι , ἀλλὰ κατὰ συμβεβηκὸς οὕτω κινεῖται , οὔτε τὸ σῶμα αἴτιον , #_ἈΛΛ_# ' ἡ ψυχὴ μᾶλλον ἐκείνῳ. § 21. Ἀλλὰ μὴν οὐδ ' ὅτι βέλτιον λέγεται· καίτοι
ἀλλὰ τὸν ἄνθρωπον τῇ ψυχῇ· τοῦτο δὲ μὴ ὡς ἐν ἐκείνῃ τῆς κινήσεως οὔσης , #_ἈΛΛ_# ' ὁτὲ μὲν μέχρι ἐκείνης , ὁτὲ δ ' ἀπ ' ἐκείνης , οἷον ἡ μὲν αἴσθησις ἀπὸ
λέποι ἂν ὥσπερ καὶ ὁ νέος. Ὥστε τὸ γῆρας οὐ τῷ τὴν ψυχήν τι πεπονθέναι , #_ἈΛΛ_# ' ἐν ᾧ , καθάπερ ἐν μέθαις καὶ νόσοις. § 14. Καὶ τὸ νοεῖν δὴ καὶ τὸ θεωρ
νεχεῖ· οὐ γὰρ διὰ τὸ μεγέθει διαφέρειν ἢ μικρότητι συμβαίνει τὸ λεχθέν , #_ἈΛΛ_# ' ὅτι ποσόν· διὸ ἀναγκαῖον εἶναί τι τὸ κινῆσον τὰς μονάδας. Εἰ δ ' ἐν τῷ
 αὐτοῦ , καὶ ἡ ψυχὴ τοῦτο· χωρισθείσης δὲ ταύτης οὐκ ἂν ἔτι πέλεκυς ἦν , #_ἈΛΛ_# ' ἢ ὁμωνύμως , νῦν δ ' ἔστι πέλεκυς. Οὐ γὰρ τοιούτου σώματος τὸ τί ἦν εἶ
δ ' ἡ ὄψις καὶ ἡ δύναμις τοῦ ὀργάνου , ἡ ψυχή· τὸ δὲ σῶμα τὸ δυνάμει ὄν· #_ἈΛΛ_# ' ὥσπερ ὀφθαλμὸς ἡ κόρη καὶ ἡ ὄψις , κἀκεῖ ἡ ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα ζῷον. § 12
φυκεν , οὐκ ἄδηλον· ἐνίων γὰρ ἡ ἐντελέχεια τῶν μερῶν ἐστὶν αὐτῶν. Οὐ μὴν #_ἈΛΛ_# ' ἔνιά γε οὐθὲν κωλύει , διὰ τὸ μηθενὸς εἶναι σώματος ἐντελεχείας. 13 Ἔτ
νουσι κατὰ τοὺς ἐναντίους τόπους· οὐ γὰρ ἄνω μὲν αὔξεται , κάτω δ ' οὔ , #_ἈΛΛ_# ' ὁμοίως ἐπ ' ἄμφω καὶ πάντῃ , ὅσα ἀεὶ τρέφεταί τε καὶ ζῇ διὰ τέλους , ἕ
ιθυμία. 9 Περὶ δὲ τοῦ νοῦ καὶ τῆς θεωρητικῆς δυνάμεως οὐδέν πω φανερόν , #_ἈΛΛ_# ' ἔοικε ψυχῆς γένος ἕτερον εἶναι , καὶ τοῦτο μόνον ἐνδέχεσθαι χωρίζεσθαι
καὶ αἰσθανόμεθα καὶ διανοούμεθα πρώτως-ὥστε λόγος τις ἂν εἴη καὶ εἶδος , #_ἈΛΛ_# ' οὐχ ὕλη καὶ τὸ ὑποκείμενον. 13 Τριχῶς γὰρ λεγομένης τῆς οὐσίας , καθάπ
λέχεια , ἐπεὶ τὸ ἐξ ἀμφοῖν ἔμψυχον , οὐ τὸ σῶμά ἐστιν ἐντελέχεια ψυχῆς , #_ἈΛΛ_# ' αὕτη σώματός τινος. Καὶ διὰ τοῦτο καλῶς ὑπολαμβάνουσιν οἷς δοκεῖ μήτ '
ον , κοινωνεῖ ταύτῃ , τὸ μὲν μᾶλλον τὸ δ ' ἧττον , καὶ διαμένει οὐκ αὐτὸ #_ἈΛΛ_# ' οἷον αὐτό , ἀριθμῷ μὲν οὐχ ἕν , εἴδει δ ' ἕν. 3 Ἔστι δὲ ἡ ψυχὴ τοῦ ζῶν
ὶ κάτω καλῶς λαμβάνει ( οὐ γὰρ ταὐτὸ πᾶσι τὸ ἄνω καὶ κάτω καὶ τῷ παντί , #_ἈΛΛ_# ' ὡς ἡ κεφαλὴ τῶν ζῴων , οὕτως αἱ ῥίζαι τῶν φυτῶν , εἰ χρὴ τὰ ὄργανα λέγ
ν πάντων ἔστι πέρας καὶ λόγος μεγέθους τε καὶ αὐξήσεως· ταῦτα δὲ ψυχῆς , #_ἈΛΛ_# ' οὐ πυρός , καὶ λόγου μᾶλλον ἢ ὕλης. 9 Ἐπεὶ δ ' ἡ αὐτὴ δύναμις τῆς ψυχῆ
ούτῳ. Δοκεῖ δ ' εἶναι ἡ τροφὴ τὸ ἐναντίον τῷ ἐναντίῳ , οὐ πᾶν δὲ παντί , #_ἈΛΛ_# ' ὅσα τῶν ἐναντίων μὴ μόνον γένεσιν ἐξ ἀλλήλων ἔχουσιν ἀλλὰ καὶ αὔξησιν·
εσιν ἐξ ἀλλήλων ἔχουσιν ἀλλὰ καὶ αὔξησιν· γίνεται γὰρ πολλὰ ἐξ ἀλλήλων , #_ἈΛΛ_# ' οὐ πάντα ποσά , οἷον ὑγιὲς ἐκ κάμνοντος. Φαίνεται δ ' οὐδ ' ἐκεῖνα τὸν
 τὸ ἀντικείμενον ἢ τὸ μεταξύ. Ἔτι πάσχει τι ἡ τροφὴ ὑπὸ τοῦ τρεφομένου , #_ἈΛΛ_# ' οὐ τοῦτο ὑπὸ τῆς 416b τροφῆς , ὥσπερ οὐδ ' ὁ τέκτων ὑπὸ τῆς ὕλης , ἀλλ
ἀλλ ' οὐ τοῦτο ὑπὸ τῆς 416b τροφῆς , ὥσπερ οὐδ ' ὁ τέκτων ὑπὸ τῆς ὕλης , #_ἈΛΛ_# ' ὑπ ' ἐκεί- νου αὕτη· ὁ δὲ τέκτων μεταβάλλει μόνον εἰς ἐνέργειαν ἐξ ἀργ
ὴ τὸ τελευταῖον προσγινόμενον ἢ τὸ πρῶτον , ἔχει διαφοράν. Εἰ δ ' ἄμφω , #_ἈΛΛ_# ' ἡ μὲν ἄπεπτος ἡ δὲ πεπεμμένη , ἀμφοτέρως ἂν ἐνδέχοιτο τὴν τροφὴν λέγει
υ ἔστιν ἕως ἂν τρέφηται ) , καὶ γενέσεως ποιητικόν , οὐ τοῦ τρεφομένου , #_ἈΛΛ_# ' οἷον τὸ τρεφόμενον· ἤδη γὰρ ἔστιν αὐτοῦ ἡ οὐσία , γεννᾷ δ ' οὐθὲν αὐτὸ
 τὴν γραμματικήν· ἑκάτερος δὲ τούτων οὐ τὸν αὐτὸν τρόπον δυνατός ἐστιν , #_ἈΛΛ_# ' ὁ μὲν ὅτι τὸ γένος τοιοῦτον καὶ ἡ ὕλη , ὁ δ ' ὅτι βουληθεὶς δυνατὸς θε
αμιν ἐπιστήμονες 417a30α <ὄντες , ἐνεργείᾳ γίνονται ἐπιστήμονες,> 417a31 #_ἈΛΛ_# ' ὁ μὲν διὰ μαθήσεως ἀλλοιωθεὶς καὶ πολλάκις ἐξ ἐναντίας μεταβαλὼν ἕξεως
ειαν ἄγειν ἐκ δυνάμει ὄντος [ κατὰ ] τὸ νοοῦν καὶ φρονοῦν οὐ διδασκαλίαν #_ἈΛΛ_# ' ἑτέραν ἐπωνυμίαν ἔχειν δίκαιον· τὸ δ ' ἐκ δυνάμει ὄντος μανθάνον καὶ λ
 ἀκοὴ ψόφου καὶ γεῦσις χυμοῦ , ἡ δ ' ἁφὴ πλείους [ μὲν ] ἔχει διαφοράς , #_ἈΛΛ_# ' ἑκάστη γε κρίνει περὶ τούτων , καὶ οὐκ ἀπατᾶται ὅτι χρῶμα οὐδ ' ὅτι ψό
 τοῦτο δ ' ἐστὶ τὸ ἐπὶ τοῦ καθ ' αὑτὸ ὁρατοῦ· καθ ' αὑτὸ δὲ οὐ τῷ λόγῳ , #_ἈΛΛ_# ' ὅτι ἐν ἑαυτῷ ἔχει τὸ αἴτιον τοῦ εἶναι ὁρατόν. 418b Πᾶν δὲ χρῶμα κινητι
ἀὴρ καὶ ὕδωρ καὶ πολλὰ τῶν στερεῶν· οὐ γὰρ ᾗ ὕδωρ οὐδ ' ᾗ ἀὴρ διαφανές , #_ἈΛΛ_# ' ὅτι ἔστι τις φύσις ἐνυπάρχουσα ἡ αὐτὴ ἐν τούτοις ἀμφοτέροις καὶ ἐν τῷ 
 μόλις ὁρώμενον , οἷον δοκεῖ τὸ σκοτεινόν. Τοιοῦτον δὲ τὸ διαφανὲς μέν , #_ἈΛΛ_# ' οὐχ ὅταν ᾖ ἐντελεχείᾳ διαφανές , ἀλλ ' ὅταν δυνάμει· ἡ γὰρ αὐτὴ φύσις 
όν. Τοιοῦτον δὲ τὸ διαφανὲς μέν , ἀλλ ' οὐχ ὅταν ᾖ ἐντελεχείᾳ διαφανές , #_ἈΛΛ_# ' ὅταν δυνάμει· ἡ γὰρ αὐτὴ φύσις ὁτὲ μὲν σκότος ὁτὲ δὲ φῶς 419a ἐστιν. Ο
νόματι ) , οἷον μύκης , κρέας , κεφαλαὶ ἰχθύων καὶ λεπίδες καὶ ὀφθαλμοί· #_ἈΛΛ_# ' οὐδενὸς ὁρᾶται τούτων τὸ οἰκεῖον χρῶμα. Δι ' ἣν μὲν οὖν αἰτίαν ταῦτα ὁ
 , ὥστ ' ἀναγκαῖόν τι εἶναι μεταξύ· κενοῦ δὲ γενομένου οὐχ ὅτι ἀκριβῶς , #_ἈΛΛ_# ' ὅλως οὐθὲν ὀφθήσεται. 7 Δι ' ἣν μὲν οὖν αἰτίαν τὸ χρῶμα ἀναγκαῖον ἐν φ
ῆς ἐστιν· οὐθὲν γὰρ αὐτῶν ἁπτόμενον τοῦ αἰσθητηρίου ποιεῖ τὴν αἴσθησιν , #_ἈΛΛ_# ' ὑπὸ μὲν ὀσμῆς καὶ ψόφου τὸ μεταξὺ κινεῖται , ὑπὸ δὲ τούτου τῶν αἰσθητη
υνατοῦντος ἐξελθεῖν τοῦ κινηθέντος. 3 Ἔτι ἀκούεται ἐν ἀέρι , κἀν ὕδατι , #_ἈΛΛ_# ' ἧττον , οὐκ ἔστι δὲ ψόφου κύριος ὁ ἀὴρ οὐδὲ τὸ ὕδωρ , ἀλλὰ δεῖ στερεῶν
φθῆναι , πάλιν ὁ ἀὴρ ἀπωσθῇ , ὥσπερ σφαῖρα. Ἔοικε δ ' ἀεὶ γίνεσθαι ἠχώ , #_ἈΛΛ_# ' οὐ σαφής , ἐπεὶ συμβαίνει γε ἐπὶ τοῦ ψόφου καθάπερ καὶ ἐπὶ τοῦ φωτός· 
ται ( οὐδὲ γὰρ ἂν ἐγίνετο πάντῃ φῶς , ἀλλὰ σκότος ἔξω τοῦ ἡλιουμένου ) , #_ἈΛΛ_# ' οὐχ οὕτως ἀνακλᾶται ὥσπερ ἀφ ' ὕδατος ἢ χαλκοῦ ἢ καί τινος ἄλλου τῶν λ
ὲ καὶ ἐν ὕδατι ἀκούομεν , ὅτι οὐκ εἰσέρχεται πρὸς αὐτὸν τὸν συμφυῆ ἀέρα· #_ἈΛΛ_# ' οὐδ ' εἰς τὸ οὖς , διὰ τὰς ἕλικας. Ὅταν δὲ τοῦτο συμβῇ , οὐκ ἀκούει· ο
ρ τὸ κέρας· ἀεὶ γὰρ οἰκείαν τινὰ κίνησιν ὁ ἀὴρ κινεῖται ὁ ἐν τοῖς ὠσίν , #_ἈΛΛ_# ' ὁ ψόφος ἀλλότριος καὶ οὐκ ἴδιος. Καὶ διὰ τοῦτό φασιν ἀκούειν τῷ κενῷ κ
 ἰχθύες ( καὶ τοῦτ ' εὐλόγως , εἴπερ ἀέρος κίνησίς τίς ἐστιν ὁ ψόφος ) , #_ἈΛΛ_# ' οἱ λεγόμενοι φωνεῖν , οἷον <οἱ> ἐν τῷ Ἀχελῴῳ , ψοφοῦσι τοῖς βραγχίοις 
ον ἔχειν πρὸς τὴν γεῦσιν , καὶ ὁμοίως τὰ εἴδη τῶν χυμῶν τοῖς τῆς ὀσμῆς , #_ἈΛΛ_# ' ἀκριβεστέραν ἔχομεν τὴν γεῦσιν διὰ τὸ εἶναι αὐτὴν ἁφήν τινα , ταύτην δ
 πάντα μὲν ὁμοίως ὀσμᾶται , ὁ δ ' ἄνθρωπος ἀναπνέων μέν , μὴ ἀναπνέων δὲ #_ἈΛΛ_# ' ἐκπνέων ἢ κατέχων τὸ πνεῦμα οὐκ ὀσμᾶται , οὔτε πόρρωθεν οὔτ ' ἐγγύθεν 
ον ἀσφάλτου καὶ θείου καὶ τῶν τοιούτων. Ὀσφραίνεσθαι μὲν οὖν ἀναγκαῖον , #_ἈΛΛ_# ' οὐκ ἀναπνέοντα. 7 Ἔοικε δὲ τοῖς ἀνθρώποις διαφέρειν τὸ αἰσθητήριον τοῦ
ινήσας μηδ ' ἀνασπάσας οὐχ ὁρᾷ· τὰ δὲ σκληρόφθαλμα οὐδὲν ἔχει τοιοῦτον , #_ἈΛΛ_# ' εὐθέως ὁρᾷ τὰ γινόμενα ἐν τῷ διαφανεῖ-οὕτως οὖν καὶ τὸ ὀσφραντικὸν αἰσ
 οὕτω τὸ γευστὸν ὁ χυμός. Οὐθὲν δὲ ποιεῖ χυμοῦ αἴσθησιν ἄνευ ὑγρότητος , #_ἈΛΛ_# ' ἔχει ἐνεργείᾳ ἢ δυνάμει ὑγρότητα , οἷον τὸ ἁλμυρόν· εὔτηκτόν τε γὰρ αὐ
φῇ , οὐκ ἔστιν ἔνδηλον. 3 Πότερον δ ' ἐστὶ τὸ αἰσθητήριον ἐντός , ἢ οὔ , #_ἈΛΛ_# ' εὐθέως 423a ἡ σάρξ , οὐδὲν δοκεῖ σημεῖον εἶναι τὸ γίνεσθαι τὴν αἴσθησι
λλήλων ἅπτεσθαι , τὸ δ ' ὑγρὸν οὐκ ἔστιν ἄνευ σώματος , οὐδὲ τὸ διερόν , #_ἈΛΛ_# ' ἀναγκαῖον ὕδωρ εἶναι ἢ ἔχειν ὕδωρ , τὰ δὲ ἁπτόμενα ἀλλήλων ἐν τῷ ὕδατι
ὰ δ ' ἐγγύθεν , διὸ λανθάνει· ἐπεὶ αἰσθανόμεθά γε πάντων διὰ τοῦ μέσου , #_ἈΛΛ_# ' ἐπὶ τούτων λανθάνει. Καίτοι καθάπερ εἴπομεν καὶ πρότερον , κἂν εἰ δι '
ἰσθανόμεθα τῷ τὸ μεταξὺ ποιεῖν τι ἡμᾶς , τῶν δὲ ἁπτῶν οὐχ ὑπὸ τοῦ μεταξὺ #_ἈΛΛ_# ' ἅμα τῷ μεταξύ , ὥσπερ ὁ δι ' ἀσπίδος πληγείς· οὐ γὰρ ἡ ἀσπὶς πληγεῖσα 
εταξύ , ὥσπερ ὁ δι ' ἀσπίδος πληγείς· οὐ γὰρ ἡ ἀσπὶς πληγεῖσα ἐπάταξεν , #_ἈΛΛ_# ' ἅμ ' ἄμφω συνέβη πληγῆναι. 9 Ὅλως δ ' ἔοικεν ἡ σὰρξ καὶ ἡ γλῶττα , ὡς 
ρυσοῦ δέχεται τὸ σημεῖον , λαμβάνει δὲ τὸ χρυσοῦν ἢ τὸ χαλκοῦν σημεῖον , #_ἈΛΛ_# ' οὐχ ᾗ χρυσὸς ἢ χαλκός· ὁμοίως δὲ καὶ ἡ αἴσθησις ἑκάστου ὑπὸ τοῦ ἔχοντο
δὲ καὶ ἡ αἴσθησις ἑκάστου ὑπὸ τοῦ ἔχοντος χρῶμα ἢ χυμὸν ἢ ψόφον πάσχει , #_ἈΛΛ_# ' οὐχ ᾗ ἕκαστον ἐκείνων λέγεται , ἀλλ ' ᾗ τοιονδί , καὶ κατὰ τὸν λόγον. 
τος χρῶμα ἢ χυμὸν ἢ ψόφον πάσχει , ἀλλ ' οὐχ ᾗ ἕκαστον ἐκείνων λέγεται , #_ἈΛΛ_# ' ᾗ τοιονδί , καὶ κατὰ τὸν λόγον. 2 Αἰσθητήριον δὲ πρῶτον ἐν ᾧ ἡ τοιαύτη
 ὑπ ' ὀσμῆς ( ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ) · οὐδὲ τῶν δυνατῶν , #_ἈΛΛ_# ' <ἢ> ᾗ αἰσθητικὸν ἕκαστον. Ἅμα δὲ δῆλον καὶ οὕτως· οὔτε γὰρ φῶς καὶ σκό
ως· οὔτε γὰρ φῶς καὶ σκότος οὔτε ψόφος οὔτε ὀσμὴ οὐδὲν ποιεῖ τὰ σώματα , #_ἈΛΛ_# ' ἐν οἷς ἐστίν , οἷον ἀὴρ ὁ μετὰ βροντῆς διίστησι τὸ ξύλον. 6 Ἀλλὰ τὰ ἁπ
νομεν αἴσθησιν , ᾗ ὅταν συμπέσωσιν ἅμα γνωρίζομεν. Εἰ δὲ μή , οὐδαμῶς ἂν #_ἈΛΛ_# ' ἢ κατὰ συμβεβηκὸς ᾐσθανόμεθα ( οἷον τὸν Κλέωνος υἱὸν οὐχ ὅτι Κλέωνος υ
ατὰ συμβεβηκὸς ᾐσθανόμεθα ( οἷον τὸν Κλέωνος υἱὸν οὐχ ὅτι Κλέωνος υἱός , #_ἈΛΛ_# ' ὅτι λευκός , τούτῳ δὲ συμβέβηκεν υἱῷ Κλέωνος εἶναι ) · 7 τῶν δὲ κοινῶν
νήν , οὐ κατὰ συμβεβηκός· οὐκ ἄρ ' ἐστὶν ἰδία· οὐδαμῶς γὰρ ἂν ᾐσθανόμεθα #_ἈΛΛ_# ' ἢ οὕτως ὥσπερ εἴρηται [ τὸν Κλέωνος υἱὸν ἡμᾶς ὁρᾶν ] . τὰ Δ ' ἀλλήλων 
 ' ἀλλήλων ἴδια κατὰ συμβεβηκὸς αἰσθάνονται αἱ αἰσθήσεις , οὐχ ᾗ αὐταί , #_ἈΛΛ_# ' ᾗ μία , ὅταν 425b ἅμα γένηται ἡ αἴσθησις ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ , οἷον χολῆς ὅτ
εται εἶναι. 8 Σητήσειε δ ' ἄν τις τίνος ἕνεκα πλείους ἔχομεν αἰσθήσεις , #_ἈΛΛ_# ' οὐ μίαν μόνην. Ἢ ὅπως ἧττον λανθάνῃ τὰ ἀκολουθοῦντα καὶ κοινά , οἷον κ
αι· καὶ γὰρ ὅταν μὴ ὁρῶμεν , τῇ ὄψει κρίνομεν καὶ τὸ σκότος καὶ τὸ φῶς , #_ἈΛΛ_# ' οὐχ ὡσαύτως. Ἔτι δὲ καὶ τὸ ὁρῶν ἔστιν ὡς κεχρωμάτισται· τὸ γὰρ αἰσθητή
ήσεων καὶ αἰσθητῶν. Ὥσπερ γὰρ καὶ ἡ ποίησις καὶ ἡ πάθησις ἐν τῷ πάσχοντι #_ἈΛΛ_# ' οὐκ ἐν τῷ ποιοῦντι , οὕτω καὶ ἡ τοῦ αἰσθητοῦ ἐνέργεια καὶ ἡ τοῦ αἰσθητ
ὶ γεῦσιν , καὶ τὰ ἄλλα ὁμοίως· τὰ δὲ κατὰ δύναμιν λεγόμενα οὐκ ἀνάγκη· 8 #_ἈΛΛ_# ' οἱ πρότερον φυσιολόγοι τοῦτο οὐ καλῶς ἔλεγον , οὐθὲν οἰόμενοι οὔτε λευ
ὸ ὅτε , λέγω δ ' , οἷον νῦν λέγω ὅτι ἕτερον , οὐ μέντοι ὅτι νῦν ἕτερον , #_ἈΛΛ_# ' οὕτω λέγει , καὶ νῦν καὶ ὅτι νῦν ) · ἅμα ἄρα. Ὥστε ἀχώριστον καὶ ἐν ἀχ
 φαντασία ἂν εἴη , διά τε ταῦτα καὶ διότι οὐκ ἄλλου τινὸς ἔσται ἡ δόξα , #_ἈΛΛ_# ' ἐκείνου , εἴπερ ἔστιν , οὗ καὶ ἡ αἴσθησις· λέγω δ ' , ἐκ τῆς τοῦ λευκο
 , ἡ δὲ φαντασία κίνησίς τις δοκεῖ εἶναι καὶ οὐκ ἄνευ αἰσθήσεως γίνεσθαι #_ἈΛΛ_# ' αἰσθανομένοις καὶ ὧν αἴσθησις ἔστιν , ἔστι δὲ γίνεσθαι κίνησιν ὑπὸ τῆς
ι τὸ ἀλλότριον καὶ ἀντιφράττει ) · ὥστε μηδ ' αὐτοῦ εἶναι φύσιν μηδεμίαν #_ἈΛΛ_# ' ἢ ταύτην , ὅτι δυνατός. Ὁ ἄρα καλούμενος τῆς ψυχῆς νοῦς ( λέγω δὲ νοῦν
ν. Καὶ εὖ δὴ οἱ λέγοντες τὴν ψυχὴν εἶναι τόπον εἰδῶν , πλὴν ὅτι οὔτε ὅλη #_ἈΛΛ_# ' ἡ νοητική , οὔτε ἐντελεχείᾳ ἀλλὰ δυνάμει τὰ εἴδη. 5 Ὅτι δ ' οὐχ ὁμοία 
ψόφων , οὐδ ' ἐκ τῶν ἰσχυρῶν χρωμάτων καὶ ὀσμῶν οὔτε ὁρᾶν οὔτε ὀσμᾶσθαι· #_ἈΛΛ_# ' ὁ νοῦς ὅταν τι νοήσῃ σφόδρα νοητόν , οὐχ ἧττον νοεῖ τὰ ὑποδεέστερα , ἀ
έθει εἶναι , καὶ ὕδωρ καὶ ὕδατι εἶναι ( οὕτω δὲ καὶ ἐφ ' ἑτέρων πολλῶν , #_ἈΛΛ_# ' οὐκ ἐπὶ πάντων· ἐπ ' ἐνίων γὰρ ταὐτόν ἐστι ) , τὸ σαρκὶ εἶναι καὶ σάρκ
ι καὶ σάρκα ἢ ἄλλῳ ἢ ἄλλως ἔχοντι κρίνει· ἡ γὰρ σὰρξ οὐκ ἄνευ τῆς ὕλης , #_ἈΛΛ_# ' ὥσπερ τὸ σιμόν , τόδε ἐν τῷδε. Τῷ μὲν οὖν αἰσθητικῷ τὸ θερμὸν καὶ τὸ ψ
ατὰ κοινόν τι διῄρηται πρότερον , ὅτι δυνάμει πώς ἐστι τὰ νοητὰ ὁ νοῦς , #_ἈΛΛ_# ' ἐντελεχείᾳ οὐδέν , πρὶν ἂν νοῇ· δυνάμει δ ' οὕτως 430a ὥσπερ ἐν γραμμα
άγματι· ἡ δὲ κατὰ δύναμιν χρόνῳ προτέρα ἐν τῷ ἑνί , ὅλως δὲ οὐδὲ χρόνῳ , #_ἈΛΛ_# ' οὐχ ὁτὲ μὲν νοεῖ ὁτὲ δ ' οὐ νοεῖ. ] Χωρισθεὶς δ ' ἐστὶ μόνον τοῦθ ' ὅπ
ιν εἰπεῖν ἐν τῷ ἡμίσει τί ἐνόει ἑκατέρῳ· οὐ γὰρ ἔστιν , ἂν μὴ διαιρεθῇ , #_ἈΛΛ_# ' ἢ δυνάμει. Χωρὶς δ ' ἑκάτερον νοῶν τῶν ἡμίσεων διαιρεῖ καὶ τὸν χρόνον 
Κατὰ συμβεβηκὸς δέ , καὶ οὐχ ᾗ ἐκεῖνα , διαιρετὰ ὃ νοεῖ καὶ ἐν ᾧ χρόνῳ , #_ἈΛΛ_# ' ᾗ <ἐκεῖνα> ἀδιαίρετα· ἔνεστι γὰρ κἀν τούτοις τι ἀδιαίρετον , ἀλλ ' ἴσω
όνῳ , ἀλλ ' ᾗ <ἐκεῖνα> ἀδιαίρετα· ἔνεστι γὰρ κἀν τούτοις τι ἀδιαίρετον , #_ἈΛΛ_# ' ἴσως οὐ χωριστόν , ὃ ποιεῖ ἕνα τὸν χρόνον καὶ τὸ μῆκος. Καὶ τοῦθ ' ὁμο
ος , ὥσπερ καὶ ἡ ἀπόφασις , καὶ ἀληθὴς ἢ ψευδὴς πᾶσα· ὁ δὲ νοῦς οὐ πᾶς , #_ἈΛΛ_# ' ὁ τοῦ τί ἐστι κατὰ τὸ τί ἦν εἶναι ἀληθής , καὶ οὐ τὶ κατά τινος· ἀλλ '
, ἀλλ ' ὁ τοῦ τί ἐστι κατὰ τὸ τί ἦν εἶναι ἀληθής , καὶ οὐ τὶ κατά τινος· #_ἈΛΛ_# ' ὥσπερ τὸ ὁρᾶν †τοῦ ἰδίου ἀληθές , εἰ δ ' ἄνθρωπος τὸ λευκὸν† ἢ μή , οὐ
τα νοήματα τί διοίσει τοῦ μὴ φαντάσματα εἶναι; ἢ οὐδὲ ταῦτα φαντάσματα , #_ἈΛΛ_# ' οὐκ ἄνευ φαντασμάτων. 432a15 1 Ἐπεὶ δὲ ἡ ψυχὴ κατὰ δύο ὥρισται δυνάμει
ὰ φαντασίας καὶ ὀρέξεώς ἐστιν· οὐθὲν γὰρ μὴ ὀρεγόμενον ἢ φεῦγον κινεῖται #_ἈΛΛ_# ' ἢ βίᾳ· ἔτι κἂν τὰ φυτὰ κινητικὰ ἦν , κἂν εἶχέ τι μόριον ὀργανικὸν πρὸς
οὐκ ἰᾶται , ὡς ἑτέρου τινὸς κυρίου ὄντος τοῦ ποιεῖν κατὰ τὴν ἐπιστήμην , #_ἈΛΛ_# ' οὐ τῆς ἐπιστήμης. Ἀλλὰ μὴν οὐδ ' ἡ ὄρεξις ταύτης κυρία τῆς κινήσεως· ο
κρατεῖς ὀρεγόμενοι καὶ ἐπιθυμοῦντες οὐ πράττουσιν ὧν ἔχουσι τὴν ὄρεξιν , #_ἈΛΛ_# ' ἀκολουθοῦσι τῷ νῷ. 433a9 1 Φαίνεται δέ γε δύο ταῦτα κινοῦντα , ἢ ὄρεξι
 , κἀγὼ δὲ τοιόσδε ) , ἢ δὴ αὕτη κινεῖ ἡ δόξα , οὐχ ἡ καθόλου , ἢ ἄμφω , #_ἈΛΛ_# ' ἡ μὲν ἠρεμοῦσα μᾶλλον , ἡ δ ' οὔ. 434a21 1 Τὴν μὲν οὖν θρεπτικὴν ψυχὴν
ς κηρὸν βάψειέ τις , μέχρι τούτου ἐκινήθη , ἕως ἔβαψεν· λίθος δὲ οὐδέν , #_ἈΛΛ_# ' ὕδωρ μέχρι πόρρω· ὁ δ ' ἀὴρ ἐπὶ πλεῖστον κινεῖται καὶ ποιεῖ καὶ πάσχει
ὶ ἐξ ἀφαιρέσεως , ὁ μαθηματικός , ᾗ δὲ κεχωρισμένα , ὁ πρῶτος φιλόσοφος; #_ἀΛΛ_# ' ἐπανιτέον ὅθεν ὁ λόγος. Ἐλέγομεν δὴ ὅτι τὰ πάθη τῆς ψυχῆς οὕτως ἀχώρισ
λλην τῶν διαιρεθεισῶν κατηγοριῶν ) πότερον ἐξ ἁπάντων ἔσται ἡ ψυχὴ ἢ οὔ; #_ἀΛΛ_# ' οὐ δοκεῖ κοινὰ πάντων εἶναι στοιχεῖα. Ἆρ ' οὖν ὅσα τῶν οὐσιῶν , ἐκ τού
ἰδίας , ἐξ ὧν τὴν ψυχὴν συνεστάναι; Ἔσται ἄρα ποσὸν καὶ ποιὸν καὶ οὐσία. #_ἀΛΛ_# ' ἀδύνατον ἐκ τῶν τοῦ ποσοῦ στοιχείων οὐσίαν εἶναι καὶ μὴ ποσόν. Τοῖς δὴ
ιατελοῦσιν , οὐθὲν ἄτοπον· ὄργανα γὰρ οὐκ ἔχουσιν ὥστε σώζειν τὴν φύσιν. #_ἀΛΛ_# ' οὐδὲν ἧττον ἐν ἑκατέρῳ τῶν μορίων ἅπαντ ' ἐνυπάρχει τὰ μόρια τῆς ψυχῆς
 τούτοις· φαίνεται γὰρ καὶ τὰ ἔνυδρα τῶν ζῴων 419b ἔχειν αἴσθησιν ὀσμῆς. #_ἀΛΛ_# ' ὁ μὲν ἄνθρωπος , καὶ τῶν πεζῶν ὅσα ἀναπνεῖ , ἀδυνατεῖ ὀσμᾶσθαι μὴ ἀναπ
ύει· οὐδ ' ἂν ἡ μῆνιγξ κάμῃ , ὥσπερ τὸ ἐπὶ τῇ κόρῃ δέρμα [ ὅταν κάμῃ ] . #_ἀΛΛ_# ' οὐ σημεῖον τοῦ ἀκούειν ἢ μὴ τὸ ἠχεῖν τὸ οὖς ὥσπερ τὸ κέρας· ἀεὶ γὰρ οἰ
 ἤ τινι ἑτέρῳ τοιούτῳ , 10 φωνὴ δ ' ἐστὶ ζῴου ψόφος οὐ τῷ τυχόντι μορίῳ. #_ἀΛΛ_# ' ἐπεὶ πᾶν ψοφεῖ τύπτοντός τινος καί τι καὶ ἔν τινι , τοῦτο δ ' ἐστὶν ἀή
τίον. Ὁμοίως δὲ καὶ δριμεῖα καὶ αὐστηρὰ καὶ ὀξεῖα καὶ λιπαρά ἐστιν ὀσμή. #_ἀΛΛ_# ' ὥσπερ εἴπομεν , διὰ τὸ μὴ σφόδρα διαδήλους εἶναι τὰς ὀσμὰς ὥσπερ τοὺς 
ειδὴ οὐκ ἀναπνέουσιν , ἑτέραν ἄν τιν ' αἴσθησιν ἔχοι παρὰ τὰς λεγομένας. #_ἀΛΛ_# ' ἀδύνατον , εἴπερ τῆς ὀσμῆς αἰσθάνεται· ἡ γὰρ τοῦ ὀσφραντοῦ αἴσθησις κα
τι ὁρῶμεν καὶ ἀκούομεν , ἀνάγκη ἢ τῇ ὄψει αἰσθάνεσθαι ὅτι ὁρᾷ , ἢ ἑτέρᾳ. #_ἀΛΛ_# ' ἡ αὐτὴ ἔσται τῆς ὄψεως καὶ τοῦ ὑποκειμένου χρώματος , ὥστε ἢ δύο τοῦ α
, οὕτω καὶ ἡ τοῦ αἰσθητοῦ ἐνέργεια καὶ ἡ τοῦ αἰσθητικοῦ ἐν τῷ αἰσθητικῷ. #_ἀΛΛ_# ' ἐπ ' ἐνίων μὲν ὠνόμασται , οἷον ἡ ψόφησις καὶ ἡ ἄκουσις , ἐπ ' ἐνίων δ
ν , ἐπὶ τούτων μὲν συμβαίνει τὸ λεχθέν , ἐπὶ δὲ τῶν ἑτέρων οὐ συμβαίνει. #_ἀΛΛ_# ' ἐκεῖνοι ἁπλῶς ἔλεγον περὶ τῶν λεγομένων οὐχ ἁπλῶς. 9 Εἰ δ ' ἡ φωνὴ συμ
τ ' οὐδὲ τὰ εἴδη πάσχειν αὐτῶν , εἰ τοιοῦτον ἡ αἴσθησις καὶ ἡ νόησις. 15 #_ἀΛΛ_# ' ὥσπερ ἣν καλοῦσί τινες στιγμήν , ᾗ μία καὶ δύο , ταύτῃ <καὶ ἀδιαίρετος
ὸ φρονεῖν , φανερόν· τοῦ μὲν γὰρ πᾶσι μέτεστι , τοῦ δὲ ὀλίγοις τῶν ζῴων. #_ἀΛΛ_# ' οὐδὲ τὸ νοεῖν , ἐν ᾧ ἐστι τὸ ὀρθῶς καὶ τὸ μὴ ὀρθῶς , τὸ μὲν ὀρθῶς φρόν
 τὸ πρᾶγμα†. Οὔτ ' ἄρα ἕν τι τούτων ἐστὶν οὔτ ' ἐκ τούτων ἡ φαντασία. 11 #_ἀΛΛ_# ' ἐπειδὴ ἔστι κινηθέντος τουδὶ κινεῖσθαι ἕτερον ὑπὸ τούτου , ἡ δὲ φαντασ
κὸν καὶ> τὸ μὴ λευκὸν συνέθηκεν· ἐνδέχεται δὲ καὶ διαίρεσιν φάναι πάντα. #_ἀΛΛ_# ' οὖν ἔστι γε οὐ μόνον τὸ ψεῦδος ἢ ἀληθὲς ὅτι λευκὸς Κλέων ἐστίν , ἀλλὰ 
αὶ διωκτοῦ οὐθέν , ἀεὶ δὲ ἡ κίνησις ἢ φεύγοντός τι ἢ διώκοντός τί ἐστιν. #_ἀΛΛ_# ' οὐδ ' ὅταν θεωρῇ τι τοιοῦτον , ἤδη κελεύει φεύγειν ἢ διώκειν , οἷον πο
ς δὲ κἂν εἴ τι κοινὸν ἄλλο κατηγοροῖτο· § 6. Ἔτι δέ , εἰ μὴ πολλαὶ ψυχαὶ #_ἈΛΛᾺ_# μόρια , πότερον δεῖ ζητεῖν πρότερον τὴν ὅλην ψυχὴν ἢ τὰ μόρια. Χαλεπὸν δ
πίπεδον , πρὸς τὸ κατιδεῖν πόσαις ὀρθαῖς αἱ τοῦ τριγώνου γωνίαι ἴσαι ) , #_ἈΛΛᾺ_# καὶ ἀνάπαλιν τὰ συμβεβηκότα συμβάλλεται μέγα μέρος πρὸς τὸ εἰδέναι τὸ τί
στε καθ ' ὅσους τῶν ὁρισμῶν μὴ συμβαίνει τὰ 403a συμβεβηκότα γνωρίζειν , #_ἈΛΛᾺ_# μηδ ' εἰκάσαι περὶ αὐτῶν εὐμαρές , δῆλον ὅτι διαλεκτικῶς εἴρηνται καὶ κε
ν αὐτὴν χωρίζεσθαι· εἰ δὲ μηθέν ἐστιν ἴδιον αὐτῆς , οὐκ ἂν εἴη χωριστή , #_ἈΛΛᾺ_# καθάπερ τῷ εὐθεῖ , ᾗ εὐθύ , πολλὰ συμβαίνει , οἷον ἅπτεσθαι τῆς [ χαλκῆς
' ἀλλοφρονέων " · οὐ δὴ χρῆται τῷ νῷ ὡς δυνάμει τινὶ περὶ τὴν ἀλήθειαν , #_ἈΛΛᾺ_# ταὐτὸ λέγει ψυχὴν καὶ νοῦν ) · 404b Ἀναξαγόρας δ ' ἧττον διασαφεῖ περὶ α
νεῖσθαι ὑπάρξει , ὥσπερ τῷ λευκῷ ἢ τῷ τριπήχει· κινεῖται γὰρ καὶ ταῦτα , #_ἈΛΛᾺ_# κατὰ συμβεβηκός· ᾧ γὰρ ὑπάρχουσιν , ἐκεῖνο κινεῖται , τὸ σῶμα. Διὸ καὶ ο
 καὶ ἀδύνατον εἰπεῖν. Ὅλως δ ' οὐχ οὕτω φαίνεται κινεῖν ἡ ψυχὴ τὸ ζῷον , #_ἈΛΛᾺ_# διὰ προαιρέσεώς τινος καὶ νοήσεως. § 11. Τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ ὁ Τίμαι
πον καὶ ὁ συλλογισμός. § 18. Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ μακάριόν γε τὸ μὴ 407b ῥᾴδιον #_ἈΛΛᾺ_# βίαιον· εἰ δ ' ἐστὶν ἡ κίνησις αὐτῆς ᾗ οὐσία , παρὰ φύσιν ἂν κινοῖτο. § 
ν οὐρανὸν ἡ αἰτία· οὔτε γὰρ τῆς ψυχῆς ἡ οὐσία αἰτία τοῦ κύκλῳ φέρεσθαι , #_ἈΛΛᾺ_# κατὰ συμβεβηκὸς οὕτω κινεῖται , οὔτε τὸ σῶμα αἴτιον , ἀλλ ' ἡ ψυχὴ μᾶλλο
 βέλτιον γὰρ ἴσως μὴ λέγειν τὴν ψυχὴν ἐλεεῖν ἢ μανθάνειν ἢ διανοεῖσθαι , #_ἈΛΛᾺ_# τὸν ἄνθρωπον τῇ ψυχῇ· τοῦτο δὲ μὴ ὡς ἐν ἐκείνῃ τῆς κινήσεως οὔσης , ἀλλ 
ές ἐστιν. Τὸ δὲ διανοεῖσθαι καὶ φιλεῖν ἢ μισεῖν οὐκ ἔστιν ἐκείνου πάθη , #_ἈΛΛᾺ_# τουδὶ τοῦ ἔχοντος ἐκεῖνο , ᾗ ἐκεῖνο ἔχει. Διὸ καὶ τούτου φθειρομένου οὔτ
ὸ καὶ τούτου φθειρομένου οὔτε μνημονεύει οὔτε φιλεῖ· οὐ γὰρ ἐκείνου ἦν , #_ἈΛΛᾺ_# τοῦ κοινοῦ , ὃ ἀπόλωλεν· ὁ δὲ νοῦς ἴσως θειότερόν τι καὶ ἀπαθές ἐστιν. §
ῦν ἡ ψυχή , καὶ ἐν τῷ ἀριθμῷ , ὥστε οὐ τὸ κινοῦν καὶ κινούμενον ἡ ψυχή , #_ἈΛΛᾺ_# τὸ κινοῦν μόνον. § 20. Ἐνδέχεται δὲ δὴ πῶς μονάδα ταύτην εἶναι; Δεῖ γὰρ 
ολλὰ ἕτερα τοιαῦτα· οὐ γὰρ μόνον ὁρισμὸν ψυχῆς ἀδύνατον τοιοῦτον εἶναι , #_ἈΛΛᾺ_# καὶ συμβεβηκός. Δῆλον δ ' εἴ τις ἐπιχειρήσειεν ἐκ τοῦ λόγου τούτου τὰ πά
μὲν οὖν ἐστιν ἕκαστον τούτων , ἔστω γινώσκειν τὴν ψυχὴν καὶ αἰσθάνεσθαι· #_ἈΛΛᾺ_# τὸ σύνολον τίνι γνωριεῖ ἢ αἰσθήσεται , οἷον τί θεὸς ἢ ἄνθρωπος ἢ σὰρξ ἢ 
 ὁτιοῦν τῶν συνθέτων· οὐ γὰρ ὁπωσοῦν ἔχοντα τὰ στοιχεῖα τούτων ἕκαστον , #_ἈΛΛᾺ_# λόγῳ τινὶ καὶ συνθέσει , καθάπερ φησὶ καὶ Ἐμπεδοκλῆς τὸ ὀστοῦν· ἡ δὲ χθὼ
6 412b Τοιοῦτον δὲ ὃ ἂν ᾖ ὀργανικόν. ( Ὄργανα δὲ καὶ τὰ τῶν φυτῶν μέρη , #_ἈΛΛᾺ_# παντελῶς ἁπλᾶ , οἷον τὸ φύλλον περικαρπίου σκέπασμα , τὸ δὲ περικάρπιον 
στι πέλεκυς. Οὐ γὰρ τοιούτου σώματος τὸ τί ἦν εἶναι καὶ ὁ λόγος ἡ ψυχή , #_ἈΛΛᾺ_# φυσικοῦ τοιουδί , ἔχοντος ἀρχὴν κινήσεως καὶ στάσεως ἐν ἑαυτῷ. § 9 Θεωρε
οῦτον. § 10 Ἔστι δὲ οὐ τὸ ἀποβεβληκὸς τὴν ψυχὴν τὸ δυνάμει ὂν ὥστε ζῆν , #_ἈΛΛᾺ_# τὸ ἔχον· τὸ δὲ σπέρμα καὶ ὁ καρπὸς τὸ δυνάμει τοιονδὶ σῶμα. § 11 Ὡς μὲν 
ι δεῖ τὸν ὁριστικὸν λόγον δηλοῦν , ὥσπερ οἱ πλεῖστοι τῶν ὅρων λέγουσιν , #_ἈΛΛᾺ_# καὶ τὴν αἰτίαν ἐνυπάρχειν καὶ ἐμφαίνεσθαι. Νῦν δ ' ὥσπερ συμπεράσμαθ ' ο
ούτοις καὶ τὰ λοιπὰ πάντα , οἷς δ ' ἐκείνων ἕκαστον , οὐ πᾶσι λογισμός , #_ἈΛΛᾺ_# τοῖς μὲν οὐδὲ φαντασία , τὰ δὲ ταύτῃ μόνῃ ζῶσιν. Περὶ δὲ τοῦ θεωρητικοῦ 
τὸ ἐργαζόμενον. Τὸ δὲ συναίτιον μέν πώς ἐστιν , οὐ μὴν ἁπλῶς γε αἴτιον , #_ἈΛΛᾺ_# μᾶλλον ἡ ψυχή· ἡ μὲν γὰρ τοῦ πυρὸς αὔξησις εἰς ἄπειρον , ἕως ἂν ᾖ τὸ καυ
ᾶν δὲ παντί , ἀλλ ' ὅσα τῶν ἐναντίων μὴ μόνον γένεσιν ἐξ ἀλλήλων ἔχουσιν #_ἈΛΛᾺ_# καὶ αὔξησιν· γίνεται γὰρ πολλὰ ἐξ ἀλλήλων , ἀλλ ' οὐ πάντα ποσά , οἷον ὑ
οντος. Φαίνεται δ ' οὐδ ' ἐκεῖνα τὸν αὐτὸν τρόπον ἀλλήλοις εἶναι τροφή , #_ἈΛΛᾺ_# τὸ μὲν ὕδωρ τῷ πυρὶ τροφή , τὸ δὲ πῦρ οὐ τρέφει τὸ ὕδωρ. Ἐν μὲν οὖν τοῖς
ὸ τρεφόμενον· ἤδη γὰρ ἔστιν αὐτοῦ ἡ οὐσία , γεννᾷ δ ' οὐθὲν αὐτὸ ἑαυτό , #_ἈΛΛᾺ_# σώζει. Ὥσθ ' ἡ μὲν τοιαύτη τῆς ψυχῆς ἀρχὴ δύναμίς ἐστιν οἵα σώζειν τὸ ἔχ
τὰ συμβεβηκότα τούτοις. Δῆλον οὖν ὅτι τὸ αἰσθητικὸν οὐκ ἔστιν ἐνεργείᾳ , #_ἈΛΛᾺ_# δυνάμει μόνον , διὸ οὐκ αἰσθάνεται , καθάπερ τὸ καυστὸν οὐ καίεται αὐτὸ 
 εἰς τὸ ἐνεργεῖν , ἄλλον τρόπον. 5 Οὐκ ἔστι δ ' ἁπλοῦν οὐδὲ τὸ πάσχειν , #_ἈΛΛᾺ_# τὸ μὲν φθορά τις ὑπὸ τοῦ ἐναντίου , τὸ δὲ σωτηρία μᾶλλον ὑπὸ τοῦ ἐντελεχ
 διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν , ὅτι τὰ αἰσθητὰ τῶν καθ ' ἕκαστα καὶ τῶν ἔξωθεν 7 #_ἈΛΛᾺ_# περὶ μὲν τούτων διασαφῆσαι καιρὸς γένοιτ ' ἂν καὶ εἰςαῦθις· νῦν δὲ διωρί
· νῦν δὲ διωρίσθω τοσοῦτον , ὅτι οὐχ ἁπλοῦ ὄντος τοῦ δυνάμει λεγομένου , #_ἈΛΛᾺ_# τοῦ μὲν ὥσπερ ἂν εἴποιμεν τὸν παῖδα δύνασθαι στρατηγεῖν , τοῦ δὲ ὡς τὸν 
στη γε κρίνει περὶ τούτων , καὶ οὐκ ἀπατᾶται ὅτι χρῶμα οὐδ ' ὅτι ψόφος , #_ἈΛΛᾺ_# τί τὸ κεχρωσμένον ἢ ποῦ , ἢ τί τὸ ψοφοῦν ἢ ποῦ. Τὰ μὲν οὖν τοιαῦτα λέγετ
ἠρεμία , ἀριθμός , σχῆμα , μέγεθος· τὰ γὰρ τοιαῦτα οὐδεμιᾶς ἐστὶν ἴδια , #_ἈΛΛᾺ_# κοινὰ πάσαις· καὶ γὰρ ἁφῇ κίνησίς τίς ἐστιν αἰσθητὴ καὶ ὄψει. 4 Κατὰ συμ
αφανοῦς , καὶ τοῦτ ' ἐστὶν αὐτοῦ ἡ φύσις· διόπερ οὐχ ὁρατὸν ἄνευ φωτός , #_ἈΛΛᾺ_# πᾶν τὸ ἑκάστου χρῶμα ἐν φωτὶ ὁρᾶται. Διὸ περὶ φωτὸς πρῶτον λεκτέον τί ἐσ
ὲς δὲ λέγω ὃ ἔστι μὲν ὁρατόν , οὐ καθ ' αὑτὸ δὲ ὁρατὸν ὡς ἁπλῶς εἰπεῖν , #_ἈΛΛᾺ_# δι ' ἀλλότριον χρῶμα. Τοιοῦτον δέ ἐστιν ἀὴρ καὶ ὕδωρ καὶ πολλὰ τῶν στερε
ως σῶμα οὐδ ' ἀπορροὴ σώματος οὐδενός ( εἴη γὰρ ἂν σῶμά τι καὶ οὕτως ) , #_ἈΛΛᾺ_# πυρὸς ἢ τοιούτου τινὸς παρουσία ἐν τῷ διαφανεῖ· οὔτε γὰρ δύο σώματα ἅμα 
 ὁτὲ μὲν σκότος ὁτὲ δὲ φῶς 419a ἐστιν. Οὐ πάντα δὲ ὁρατὰ ἐν φωτί ἐστιν , #_ἈΛΛᾺ_# μόνον ἑκάστου τὸ οἰκεῖον χρῶμα· ἔνια γὰρ ἐν μὲν τῷ φωτὶ οὐχ ὁρᾶται , ἐν 
 φανερόν· ἐὰν γάρ τις θῇ τὸ ἔχον χρῶμα ἐπ ' αὐτὴν τὴν ὄψιν , οὐκ ὄψεται· #_ἈΛΛᾺ_# τὸ μὲν χρῶμα κινεῖ τὸ διαφανές , οἷον τὸν ἀέρα , ὑπὸ τούτου δὲ συνεχοῦς 
 , οὐ τῶν τυχόντων πληγὴ ὁ ψόφος· οὐθένα γὰρ ποιεῖ ψόφον ἔρια ἂν πληγῇ , #_ἈΛΛᾺ_# χαλκὸς καὶ ὅσα λεῖα καὶ κοῖλα· ὁ μὲν χαλκὸς ὅτι λεῖος , τὰ δὲ κοῖλα τῇ ἀ
 κἀν ὕδατι , ἀλλ ' ἧττον , οὐκ ἔστι δὲ ψόφου κύριος ὁ ἀὴρ οὐδὲ τὸ ὕδωρ , #_ἈΛΛᾺ_# δεῖ στερεῶν πληγὴν γενέσθαι πρὸς ἄλληλα καὶ πρὸς τὸν ἀέρα. Τοῦτο δὲ γίνε
οῦ φωτός· καὶ γὰρ τὸ φῶς ἀεὶ ἀνακλᾶται ( οὐδὲ γὰρ ἂν ἐγίνετο πάντῃ φῶς , #_ἈΛΛᾺ_# σκότος ἔξω τοῦ ἡλιουμένου ) , ἀλλ ' οὐχ οὕτως ἀνακλᾶται ὥσπερ ἀφ ' ὕδατο
εἴρηται , ψοφεῖ τυπτόμενον καὶ τύπτον , οἷον ἐὰν πατάξῃ βελόνη βελόνην , #_ἈΛΛᾺ_# δεῖ τὸ τυπτόμενον ὁμαλὸν εἶναι , ὥστε τὸν ἀέρα ἀθροῦν ἀφάλλεσθαι καὶ σεί
 τὸ δὲ βαρὺ ἐν πολλῷ ἐπ ' ὀλίγον. Οὐ δὴ ταχὺ τὸ ὀξύ , τὸ δὲ βαρὺ βραδύ , #_ἈΛΛᾺ_# γίνεται τοῦ μὲν διὰ τὸ τάχος ἡ κίνησις τοιαύτη , τοῦ δὲ διὰ βραδυτῆτα , 
ρίσθω. 9 Ἡ δὲ φωνὴ ψόφος τίς ἐστιν ἐμψύχου· τῶν γὰρ ἀψύχων οὐθὲν φωνεῖ , #_ἈΛΛᾺ_# καθ ' ὁμοιότητα λέγεται φωνεῖν , οἷον αὐλὸς καὶ λύρα καὶ ὅσα ἄλλα τῶν ἀψ
 ψόφος ἐστὶν ἡ φωνή ) · καὶ οὐ τοῦ ἀναπνεομένου ἀέρος ὥσπερ ἡ βήξ , 421a #_ἈΛΛᾺ_# τούτῳ τύπτει τὸν ἐν τῇ ἀρτηρίᾳ πρὸς αὐτήν. 12 Σημεῖον δὲ τὸ μὴ δύνασθαι 
 αὐτήν. 12 Σημεῖον δὲ τὸ μὴ δύνασθαι φωνεῖν ἀναπνέοντα μηδ ' ἐκπνέοντα , #_ἈΛΛᾺ_# κατέχοντα· κινεῖ γὰρ τούτῳ ὁ κατέχων. Φανερὸν δὲ καὶ διότι οἱ ἰχθύες ἄφω
ψόφος ἢ τὸ χρῶμα. Αἴτιον δ ' ὅτι τὴν αἴσθησιν ταύτην οὐκ ἔχομεν ἀκριβῆ , #_ἈΛΛᾺ_# χείρω πολλῶν ζῴων· φαύλως γὰρ ἄνθρωπος ὀσμᾶται , καὶ οὐθενὸς αἰσθάνεται 
21a26 Ἔστι δ ' , ὥσπερ χυμὸς ὁ μὲν γλυκὺς ὁ δὲ πικρός , οὕτω καὶ ὀσμαί , #_ἈΛΛᾺ_# τὰ μὲν ἔχουσι τὴν ἀνάλογον ὀσμὴν καὶ χυμόν , λέγω δὲ οἷον γλυκεῖαν ὀσμὴν
ὸ μὲν ἐπ ' αὐτῷ τιθέμενον τῷ αἰσθητηρίῳ ἀναίσθητον εἶναι κοινὸν πάντων , #_ἈΛΛᾺ_# τὸ ἄνευ τοῦ ἀναπνεῖν μὴ αἰσθάνεσθαι ἴδιον ἐπὶ τῶν ἀνθρώπων· δῆλον δὲ πει
ἐμβληθέντος τοῦ γλυκέος , οὐκ ἦν δ ' ἂν ἡ αἴσθησις ἡμῖν διὰ τοῦ μεταξύ , #_ἈΛΛᾺ_# τῷ μιχθῆναι τῷ ὑγρῷ , καθάπερ ἐπὶ τοῦ ποτοῦ. Τὸ δὲ χρῶμα οὐχ οὕτως ὁρᾶτα
22b Δοκεῖ δ ' εἶναι ἀρχὴ τὸ ποτὸν καὶ ἄποτον ( γεῦσις γάρ τις ἀμφοτέρου· #_ἈΛΛᾺ_# τοῦ μὲν φαύλη καὶ φθαρτική [ τῆς γεύσεως ] , τοῦ δὲ κατὰ φύσιν ) · 4 ἔστ
οῦ ἁπτοῦ καὶ περὶ ἁφῆς ὁ αὐτὸς λόγος· εἰ γὰρ ἡ ἁφὴ μὴ μία ἐστὶν αἴσθησις #_ἈΛΛᾺ_# πλείους , ἀναγκαῖον καὶ τὰ ἁπτὰ αἰσθητὰ πλείω εἶναι. Ἔχει δ ' ἀπορίαν πό
 τὸ τοῦ ἁπτικοῦ , πότερον ἡ σὰρξ καὶ ἐν τοῖς ἄλλοις τὸ ἀνάλογον , ἢ οὔ , #_ἈΛΛᾺ_# τοῦτο μέν ἐστι τὸ μεταξύ , τὸ δὲ πρῶτον αἰσθητήριον ἄλλο τί ἐστιν ἐντός.
ν εἰσὶν ἐναντιώσεις πλείους , οἷον ἐν φωνῇ οὐ μόνον ὀξύτης καὶ βαρύτης , #_ἈΛΛᾺ_# καὶ μέγεθος καὶ μικρότης , καὶ λειότης καὶ τραχύτης φωνῆς , καὶ τοιαῦθ '
ν γεῦσις καὶ ἡ ἁφὴ τῷ ἅπτεσθαι , αἱ δ ' ἄλλαι ἄποθεν. Τὸ δ ' οὐκ ἔστιν , #_ἈΛΛᾺ_# καὶ τὸ σκληρὸν καὶ τὸ μαλακὸν δι ' ἑτέρων αἰσθανόμεθα , ὥσπερ καὶ τὸ ψοφ
ρων αἰσθανόμεθα , ὥσπερ καὶ τὸ ψοφητικὸν καὶ τὸ ὁρατὸν καὶ τὸ ὀσφραντόν· #_ἈΛΛᾺ_# τὰ μὲν πόρρωθεν , τὰ δ ' ἐγγύθεν , διὸ λανθάνει· ἐπεὶ αἰσθανόμεθά γε πάν
τοῦ ὁμοίως θερμοῦ καὶ ψυχροῦ , ἢ σκληροῦ καὶ μαλακοῦ , οὐκ αἰσθανόμεθα , #_ἈΛΛᾺ_# τῶν ὑπερβολῶν , ὡς τῆς αἰσθήσεως οἷον μεσότητός τινος οὔσης τῆς ἐν τοῖς 
ανόμενον , οὐ μὴν τό γε αἰσθητικῷ εἶναι οὐδ ' ἡ αἴσθησις μέγεθός ἐστιν , #_ἈΛΛᾺ_# λόγος τις καὶ δύναμις ἐκείνου. 3 Φανερὸν δ ' ἐκ τούτων καὶ διὰ τί ποτε τ
χειν μεσότητα , μηδὲ τοιαύτην ἀρχὴν οἵαν τὰ εἴδη δέχεσθαι τῶν αἰσθητῶν , #_ἈΛΛᾺ_# πάσχειν μετὰ τῆς ὕλης. 5 424b.3 Ἀπορήσειε δ ' ἄν τις εἰ πάθοι ἄν τι ὑπ '
Οὔτε δὴ κεχωρισμένοις ἐνδέχεται κρίνειν ὅτι ἕτερον τὸ γλυκὺ τοῦ λευκοῦ , #_ἈΛΛᾺ_# δεῖ ἑνί τινι ἄμφω δῆλα εἶναι-οὕτω μὲν γὰρ κἂν εἰ τοῦ μὲν ἐγὼ τοῦ δὲ σὺ α
 τε; δυνάμει μὲν γὰρ τὸ αὐτὸ καὶ ἀδιαίρετον τἀναντία , τῷ δ ' εἶναι οὔ , #_ἈΛΛᾺ_# τῷ ἐνεργεῖσθαι διαιρετόν , καὶ οὐχ οἷόν τε ἅμα λευκὸν καὶ μέλαν εἶναι , 
 ἐνεργῶμεν ἀκριβῶς περὶ τὸ αἰσθητόν , ὅτι φαίνεται τοῦτο ἡμῖν ἄνθρωπος , #_ἈΛΛᾺ_# μᾶλλον ὅταν μὴ ἐναργῶς αἰσθανώμεθα πότερον ἀληθὴς ἢ ψευδής. Καὶ ὅπερ δὴ 
ής. Λείπεται ἄρα ἰδεῖν εἰ δόξα· γίνεται γὰρ δόξα καὶ ἀληθὴς καὶ ψευδής , #_ἈΛΛᾺ_# δόξῃ μὲν ἕπεται πίστις ( οὐκ ἐνδέχεται γὰρ δοξάζοντα οἷς δοκεῖ μὴ πιστεύ
τε ἡ ψυχὴ καὶ φρονεῖ , εἴτε χωριστοῦ ὄντος εἴτε μὴ χωριστοῦ κατὰ μέγεθος #_ἈΛΛᾺ_# κατὰ λόγον , σκεπτέον τίν ' ἔχει διαφοράν , καὶ πῶς ποτὲ γίνεται τὸ νοεῖ
ον. 3 Ἀπαθὲς ἄρα δεῖ εἶναι , δεκτικὸν δὲ τοῦ εἴδους καὶ δυνάμει τοιοῦτον #_ἈΛΛᾺ_# μὴ τοῦτο , καὶ ὁμοίως ἔχειν , ὥσπερ τὸ αἰσθητικὸν πρὸς τὰ αἰσθητά , οὕτω
 εἶναι τόπον εἰδῶν , πλὴν ὅτι οὔτε ὅλη ἀλλ ' ἡ νοητική , οὔτε ἐντελεχείᾳ #_ἈΛΛᾺ_# δυνάμει τὰ εἴδη. 5 Ὅτι δ ' οὐχ ὁμοία ἡ ἀπάθεια τοῦ αἰσθητικοῦ καὶ τοῦ νο
λ ' ὁ νοῦς ὅταν τι νοήσῃ σφόδρα νοητόν , οὐχ ἧττον νοεῖ τὰ ὑποδεέστερα , #_ἈΛΛᾺ_# καὶ μᾶλλον· τὸ μὲν γὰρ αἰσθητικὸν οὐκ ἄνευ σώματος , ὁ δὲ χωριστός. 6 Ὅτ
. Ἀλλ ' οὖν ἔστι γε οὐ μόνον τὸ ψεῦδος ἢ ἀληθὲς ὅτι λευκὸς Κλέων ἐστίν , #_ἈΛΛᾺ_# καὶ ὅτι ἦν ἢ ἔσται. Τὸ δὲ ἓν ποιοῦν ἕκαστον , τοῦτο ὁ νοῦς. 3 430b6 Τὸ δ
 , καὶ ἐν τῷ χρόνῳ τῷ ἐπ ' ἀμφοῖν. 4 [ Τὸ δὲ μὴ κατὰ τὸ ποσὸν ἀδιαίρετον #_ἈΛΛᾺ_# τῷ εἴδει νοεῖ ἐν ἀδιαιρέτῳ χρόνῳ καὶ ἀδιαιρέτῳ τῆς ψυχῆς. ] Κατὰ συμβεβη
υνεχεῖ , καὶ χρόνῳ καὶ μήκει. 430b20α <Τὸ δὲ μὴ κατὰ τὸ ποσὸν ἀδιαίρετον #_ἈΛΛᾺ_# τῷ εἴδει νοεῖ ἐν ἀδιαιρέτῳ χρόνῳ καὶ ἀδιαιρέτῳ <τῳ> τῆς ψυχῆς.> 5 430b20
τερον τὸ ὀρεκτικὸν καὶ τὸ φευκτικόν , οὔτ ' ἀλλήλων οὔτε τοῦ αἰσθητικοῦ· #_ἈΛΛᾺ_# τὸ εἶναι ἄλλο. 3 Τῇ δὲ διανοητικῇ ψυχῇ τὰ φαντάσματα οἷον αἰσθήματα ὑπάρ
 , τὸ ἀληθὲς καὶ τὸ ψεῦδος , ἐν τῷ αὐτῷ γένει ἐστὶ τῷ ἀγαθῷ καὶ τῷ κακῷ· #_ἈΛΛᾺ_# τῷ γε ἁπλῶς διαφέρει καὶ τινί. 7 Τὰ δὲ ἐν ἀφαιρέσει λεγόμενα <νοεῖ> ὥσπε
 δ ' ἢ αὐτὰ ἢ τὰ εἴδη εἶναι. Αὐτὰ μὲν δὴ οὔ· οὐ γὰρ ὁ λίθος ἐν τῇ ψυχῇ , #_ἈΛΛᾺ_# τὸ 432a εἶδος· ὥστε ἡ ψυχὴ ὥσπερ ἡ χείρ ἐστιν· καὶ γὰρ ἡ χεὶρ ὄργανόν ἐσ
τος τοῦ νοῦ καὶ λεγούσης τῆς διανοίας φεύγειν τι ἢ διώκειν οὐ κινεῖται , #_ἈΛΛᾺ_# κατὰ τὴν ἐπιθυμίαν πράττει , οἷον ὁ ἀκρατής. Καὶ ὅλως δὲ ὁρῶμεν ὅτι ὁ ἔχ
ῖς φαντασίαις , καὶ ἐν τοῖς ἄλλοις ζῴοις οὐ νόησις οὐδὲ λογισμὸς ἔστιν , #_ἈΛΛᾺ_# φαντασία. Ἄμφω ἄρα ταῦτα κινητικὰ κατὰ τόπον , νοῦς καὶ ὄρεξις , 2 νοῦς 
ις δὲ καὶ φαντασία καὶ ὀρθὴ καὶ οὐκ ὀρθή. Διὸ ἀεὶ κινεῖ μὲν τὸ ὀρεκτόν , #_ἈΛΛᾺ_# τοῦτ ' ἐστὶν ἢ τὸ ἀγαθὸν ἢ τὸ φαινόμενον ἀγαθόν· οὐ πᾶν δέ , ἀλλὰ τὸ πρα
κτόν , ἀλλὰ τοῦτ ' ἐστὶν ἢ τὸ ἀγαθὸν ἢ τὸ φαινόμενον ἀγαθόν· οὐ πᾶν δέ , #_ἈΛΛᾺ_# τὸ πρακτὸν ἀγαθόν. Πρακτὸν δ ' ἐστὶ τὸ ἐνδεχόμενον καὶ ἄλλως ἔχειν. 5 Ὅτ
εῖ· ὥστε τρεῖς φορὰς ἤδη κινεῖσθαι. 5 Τὸ δ ' ἐπιστημονικὸν οὐ κινεῖται , #_ἈΛΛᾺ_# μένει. Ἐπεὶ δ ' ἡ μὲν καθόλου ὑπόληψις καὶ λόγος , ἡ δὲ τοῦ καθ ' ἕκαστο
' ἐκεῖνο ) - οὐθὲν ἄρα ἔχει ψυχὴν σῶμα μὴ μόνιμον <ὂν> ἄνευ αἰσθήσεως. 5 #_ἈΛΛᾺ_# μὴν εἴγε αἴσθησιν ἔχει , ἀνάγκη τὸ σῶμα εἶναι ἢ ἁπλοῦν ἢ μικτόν. οὐχ οἷό
ι ζῷον , 8 αἱ δὲ ἄλλαι τοῦ τε εὖ ἕνεκα καὶ γένει ζῴων ἤδη οὐ τῷ τυχόντι· #_ἈΛΛᾺ_# τισίν , οἷον τῷ πορευτικῷ , ἀνάγκη ὑπάρχειν· εἰ γὰρ μέλλει σώζεσθαι , οὐ
κη ὑπάρχειν· εἰ γὰρ μέλλει σώζεσθαι , οὐ μόνον δεῖ ἁπτόμενον αἰσθάνεσθαι #_ἈΛΛᾺ_# καὶ ἄποθεν. τοῦτο δ ' ἂν εἴη , εἰ διὰ τοῦ μεταξὺ αἰσθητικὸν εἴη τῷ ἐκεῖν
ὸ καὶ τοὔνομα τοῦτο ἔχει. καίτοι καὶ τὰ ἄλλα αἰσθητήρια ἁφῇ αἰσθάνεται , #_ἈΛΛᾺ_# δι ' ἑτέρου· αὕτη δὲ δοκεῖ μόνη δι ' αὑτῆς. ὥστε τῶν μὲν τοιούτων στοιχε
μεσότης , καὶ δεκτικὸν τὸ αἰσθητήριον οὐ μόνον ὅσαι διαφοραὶ γῆς εἰσίν , #_ἈΛΛᾺ_# καὶ θερμοῦ καὶ ψυχροῦ καὶ τῶν ἄλλων ἁπτῶν ἁπάντων. καὶ διὰ τοῦτο τοῖς ὀσ
 ταῖς ὑπερβολαῖς οὐ διαφθείρει τὸ ζῷον , οἷον χρῶμα καὶ ψόφος καὶ ὀσμή , #_ἈΛΛᾺ_# μόνον τὰ αἰσθητήρια ( ἂν μὴ κατὰ συμβεβηκός , οἷον ἂν ἅμα τῷ ψόφῳ ὦσις γ
ν εἶναι ζῷον. διὸ ἡ τῶν ἁπτῶν ὑπερβολὴ οὐ μόνον τὸ αἰσθητήριον φθείρει , #_ἈΛΛᾺ_# καὶ τὸ ζῷον , ὅτι ἀνάγκη μόνην ἔχειν ταύτην. τὰς δ ' ἄλλας αἰσθήσεις ἔχε
ὰς δ ' ἄλλας αἰσθήσεις ἔχει τὸ ζῷον , ὥσπερ εἴρηται , οὐ τοῦ εἶναι ἕνεκα #_ἈΛΛᾺ_# τοῦ εὖ , οἷον ὄψιν , ἐπεὶ ἐν ἀέρι καὶ ὕδατι , ὅπως ὁρᾷ , ὅλως δ ' ἐπεὶ ἐ
ὴν μάλιστα φαίη τις ἂν ὑπὸ τῶν αἰσθητῶν κινεῖσθαι , εἴπερ κινεῖται. § 8. #_ἀΛΛᾺ_# μὴν καὶ εἰ κινεῖ γε αὐτὴ αὑτήν , καὶ αὐτὴ κινοῖτ ' ἄν , ὥστ ' εἰ πᾶσα κί
ἐπιστάσει μᾶλλον ἢ κινήσει· τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ ὁ συλλογισμός. § 18. #_ἀΛΛᾺ_# μὴν οὐδὲ μακάριόν γε τὸ μὴ 407b ῥᾴδιον ἀλλὰ βίαιον· εἰ δ ' ἐστὶν ἡ κίνησ
 οὕτω κινεῖται , οὔτε τὸ σῶμα αἴτιον , ἀλλ ' ἡ ψυχὴ μᾶλλον ἐκείνῳ. § 21. #_ἀΛΛᾺ_# μὴν οὐδ ' ὅτι βέλτιον λέγεται· καίτοι γ ' ἐχρῆν διὰ τοῦτο τὸν θεὸν κύκλῳ
 , ὡς ἕνεκα τῆς ψυχῆς ὄντα· διττῶς δὲ τὸ οὗ ἕνεκα , τό τε οὗ καὶ τὸ ᾧ. 6 #_ἀΛΛᾺ_# μὴν καὶ ὅθεν πρῶτον ἡ κατὰ τόπον κίνησις , ψυχή· οὐ πᾶσι δ ' ὑπάρχει τοῖ
ν ὁ ἀήρ , οὗτος δ ' ἐστὶν ὁ ποιῶν ἀκούειν , ὅταν κινηθῇ συνεχὴς καὶ εἷς. #_ἀΛΛᾺ_# διὰ τὸ ψαθυρὸς 420a εἶναι οὐ γεγωνεῖ , ἂν μὴ λεῖον ᾖ τὸ πληγέν. Τότε δὲ 
ς , καὶ τοιαῦθ ' ἕτερα. Εἰσὶ δὲ καὶ περὶ χρῶμα διαφοραὶ τοιαῦται ἕτεραι. #_ἀΛΛᾺ_# τί τὸ ἓν τὸ ὑποκείμενον , ὥσπερ ἀκοῇ ψόφος , οὕτω τῇ ἁφῇ , οὐκ ἔστιν ἔνδ
ἐν τῷ ἀέρι· δοκοῦμεν γὰρ νῦν αὐτῶν ἅπτεσθαι καὶ οὐδὲν εἶναι διὰ μέσου. 8 #_ἀΛΛᾺ_# διαφέρει τὸ ἁπτὸν τῶν ὁρατῶν καὶ τῶν ψοφητικῶν , ὅτι ἐκείνων μὲν αἰσθανό
ματα , ἀλλ ' ἐν οἷς ἐστίν , οἷον ἀὴρ ὁ μετὰ βροντῆς διίστησι τὸ ξύλον. 6 #_ἀΛΛᾺ_# τὰ ἁπτὰ καὶ οἱ χυμοὶ ποιοῦσιν· εἰ γὰρ μή , ὑπὸ τίνος ἂν πάσχοι τὰ ἄψυχα 
θος ὃ μηθενός ἐστι τῶν ἐνταῦθα σωμάτων , οὐδεμία ἂν ἐκλείποι αἴσθησις. 5 #_ἀΛΛᾺ_# μὴν οὐδὲ τῶν κοινῶν οἷόν τ ' εἶναι αἰσθητήριόν τι ἴδιον , ὧν ἑκάστῃ αἰσθ
αὶ νῦν καὶ ὅτι νῦν ) · ἅμα ἄρα. Ὥστε ἀχώριστον καὶ ἐν ἀχωρίστῳ χρόνῳ. 13 #_ἀΛΛᾺ_# μὴν ἀδύνατον ἅμα τὰς ἐναντίας κινήσεις κινεῖσθαι τὸ αὐτὸ ᾗ ἀδιαίρετον , 
 ψευδής. Καὶ ὅπερ δὴ ἐλέγομεν πρότερον , φαίνεται καὶ μύουσιν ὁράματα. 8 #_ἀΛΛᾺ_# μὴν οὐδὲ τῶν ἀεὶ ἀληθευουσῶν οὐδεμία ἔσται , οἷον ἐπιστήμη ἢ νοῦς· ἔστι 
ἐγρηγόρσεως , ὕστερον ἐπισκεπτέον· ἔχει γὰρ καὶ ταῦτα πολλὴν ἀπορίαν. 5. #_ἀΛΛᾺ_# περὶ τῆς κατὰ τόπον κινήσεως , τί τὸ κινοῦν τὸ ζῷον τὴν πορευτικὴν κίνησ
ν ἔχει καὶ φθίσιν ) - ὥστ ' εἶχεν ἂν καὶ τὰ ὀργανικὰ μέρη τῆς πορείας. 7 #_ἀΛΛᾺ_# μὴν οὐδὲ τὸ λογιστικὸν καὶ ὁ καλούμενος νοῦς ἐστιν ὁ κινῶν· ὁ μὲν γὰρ θε
νὸς κυρίου ὄντος τοῦ ποιεῖν κατὰ τὴν ἐπιστήμην , ἀλλ ' οὐ τῆς ἐπιστήμης. #_ἀΛΛᾺ_# μὴν οὐδ ' ἡ ὄρεξις ταύτης κυρία τῆς κινήσεως· οἱ γὰρ ἐγκρατεῖς ὀρεγόμενο
οι πάντες ὑπειληφέναι τὴν κίνησιν οἰκειότατον εἶναι τῇ ψυχῇ , καὶ τὰ μὲν #_ἌΛΛΑ_# πάντα κινεῖσθαι διὰ τὴν ψυχήν , ταύτην δ ' ὑφ ' ἑαυτῆς , διὰ τὸ μηθὲν ὁρ
τῆς τοῦ ἑνὸς ἰδέας καὶ τοῦ πρώτου μήκους καὶ πλάτους καὶ βάθους , τὰ δ ' #_ἌΛΛΑ_# ὁμοιοτρόπως· ἔτι δὲ καὶ ἄλλως , νοῦν μὲν τὸ ἕν , ἐπιστήμην δὲ τὰ δύο ( μ
 τε καὶ μάλιστα τῶν στοιχείων ἀσώματον , ἔτι δὲ κινεῖταί τε καὶ κινεῖ τὰ #_ἌΛΛΑ_# πρώτως. § 12. Δημόκριτος δὲ καὶ γλαφυρωτέρως εἴρηκεν ἀποφαινόμενος διὰ τ
τῆς ψυχῆς ἀποδιδόναι , οἷον λογισμούς , αἰσθήσεις , ἡδονάς , λύπας , ὅσα #_ἌΛΛΑ_# τοιαῦτα· ὥσπερ γὰρ εἴπομεν πρότερον , οὐδὲ μαντεύσασθαι ῥᾴδιον ἐξ αὐτῶν.
ι λαμβάνειν τροφήν. 4 Χωρίζεσθαι δὲ τοῦτο μὲν τῶν ἄλλων δυνατόν , τὰ δ ' #_ἌΛΛΑ_# τούτου ἀδύνατον ἐν τοῖς θνητοῖς. Φανερὸν δ ' ἐπὶ τῶν φυομένων· οὐδεμία γ
ωνεῖ , ἀλλὰ καθ ' ὁμοιότητα λέγεται φωνεῖν , οἷον αὐλὸς καὶ λύρα καὶ ὅσα #_ἌΛΛΑ_# τῶν ἀψύχων ἀπότασιν ἔχει καὶ μέλος καὶ διάλεκτον. Ἔοικε γάρ , ὅτι καὶ ἡ 
αι τὴν οὕτω λεγομένην ἀκοὴν καὶ ψόφον , καὶ χυμὸν δὴ καὶ γεῦσιν , καὶ τὰ #_ἌΛΛΑ_# ὁμοίως· τὰ δὲ κατὰ δύναμιν λεγόμενα οὐκ ἀνάγκη· 8 ἀλλ ' οἱ πρότερον φυσι
 ἔχον καὶ τὸ ἄλογον· κατὰ γὰρ τὰς διαφορὰς δι ' ἃς ταῦτα χωρίζουσι , καὶ #_ἌΛΛΑ_# φαίνεται μόρια μείζω διάστασιν ἔχοντα τούτων , περὶ ὧν καὶ νῦν εἴ- ρηται
ντασίας· φαντασία δὲ πᾶσα ἢ λογιστικὴ ἢ αἰσθητική. Ταύτης μὲν οὖν καὶ τὰ #_ἌΛΛΑ_# ζῷα μετέχει. 433b31 1 Σκεπτέον δὲ καὶ περὶ τῶν ἀτελῶν τί τὸ κινοῦν ἐστιν
σιν ἔχειν ( τὸ γὰρ σῶμα ἁπτικὸν τὸ ἔμψυχον πᾶν , ὥσπερ εἴρηται ) · τὰ δὲ #_ἌΛΛΑ_# ἔξω γῆς αἰσθητήρια μὲν ἂν γένοιτο , πάντα δὲ τῷ δι ' ἑτέρου αἰσθάνεσθαι 
 ἁφὴ τῷ αὐτῶν ἅπτεσθαί ἐστιν , διὸ καὶ τοὔνομα τοῦτο ἔχει. καίτοι καὶ τὰ #_ἌΛΛΑ_# αἰσθητήρια ἁφῇ αἰσθάνεται , ἀλλὰ δι ' ἑτέρου· αὕτη δὲ δοκεῖ μόνη δι ' αὑ
ν ὄν , οὔτε ζῷον ὂν ἄλλην ἔχειν ἀνάγκη πλὴν ταύτην. καὶ διὰ τοῦτο τὰ μὲν #_ἌΛΛΑ_# αἰσθητὰ ταῖς ὑπερβολαῖς οὐ διαφθείρει τὸ ζῷον , οἷον χρῶμα καὶ ψόφος καὶ
λλη μέθοδος , ἔτι πολλὰς ἀπορίας ἔχει καὶ πλάνας , ἐκ τίνων δεῖ ζητεῖν· #_ἌΛΛΑΙ_# γὰρ ἄλλων ἀρχαί , καθάπερ ἀριθμῶν καὶ ἐπιπέδων. § 3. Πρῶτον δ ' ἴσως ἀν
ν ἄλλως , καθάπερ νῦν δοκεῖ ἡ μὲν γεῦσις καὶ ἡ ἁφὴ τῷ ἅπτεσθαι , αἱ δ ' #_ἌΛΛΑΙ_# ἄποθεν. Τὸ δ ' οὐκ ἔστιν , ἀλλὰ καὶ τὸ σκληρὸν καὶ τὸ μαλακὸν δι ' ἑτέρ
ὶ ] τὸ τοῦ ζῴου σῶμα ἁπτικὸν εἶναι , εἰ μέλλει σώζεσθαι τὸ ζῷον. αἱ γὰρ #_ἌΛΛΑΙ_# αἰσθήσεις δι ' ἑτέρων αἰσθάνονται , οἷον ὄσφρησις ὄψις ἀκοή· ἁπτόμενον 
ῖαι τῷ ζῴῳ , καὶ φανερὸν ὅτι οὐχ οἷόν τε ἄνευ ἁφῆς εἶναι ζῷον , 8 αἱ δὲ #_ἌΛΛΑΙ_# τοῦ τε εὖ ἕνεκα καὶ γένει ζῴων ἤδη οὐ τῷ τυχόντι· ἀλλὰ τισίν , οἷον τῷ 
αύτην δ ' ἔχειν τὴν αἴσθησιν τὸν ἄνθρωπον ἀκριβεστάτην· ἐν μὲν γὰρ ταῖς #_ἌΛΛΑΙΣ_# λείπεται πολλῶν τῶν ζῴων , κατὰ δὲ τὴν ἁφὴν πολλῷ τῶν ἄλλων διαφερόντως
ὴ πῶς μονάδα ταύτην εἶναι; Δεῖ γὰρ ὑπάρχειν τινὰ αὐτῇ διαφορὰν πρὸς τὰς #_ἌΛΛΑΣ_# , στιγμῆς δὲ μοναδικῆς τίς ἂν εἴη διαφορὰ πλὴν θέσις; Εἰ μὲν οὖν εἰσὶν 
ητική , περὶ τροφῆς ἀναγκαῖον διωρίσθαι πρῶτον· ἀφορίζεται γὰρ πρὸς τὰς #_ἌΛΛΑΣ_# δυνάμεις τῷ ἔργῳ τούτῳ. Δοκεῖ δ ' εἶναι ἡ τροφὴ τὸ ἐναντίον τῷ ἐναντίῳ 
ιον φθείρει , ἀλλὰ καὶ τὸ ζῷον , ὅτι ἀνάγκη μόνην ἔχειν ταύτην. τὰς δ ' #_ἌΛΛΑΣ_# αἰσθήσεις ἔχει τὸ ζῷον , ὥσπερ εἴρηται , οὐ τοῦ εἶναι ἕνεκα ἀλλὰ τοῦ εὖ
ι , τὸ δὲ ζῷον διὰ τὴν αἴσθησιν πρώτως· καὶ γὰρ τὰ μὴ κινούμενα μηδ ' #_ἈΛΛΆΤΤΟΝΤΑ_# τόπον , ἔχοντα δ ' αἴσθησιν , ζῷα λέγομεν καὶ οὐ ζῆν μόνον. 5 Αἰσθήσε
 τρόπος , ἐὰν δὲ φανερὸν ᾖ πότερον ἀπόδειξίς ἐστιν ἢ διαίρεσις ἢ καί τις #_ἌΛΛΗ_# μέθοδος , ἔτι πολλὰς ἀπορίας ἔχει καὶ πλάνας , ἐκ τίνων δεῖ ζητεῖν· ἄλλα
 τί ἐστι , λέγω δὲ πότερον τόδε τι καὶ οὐσία ἢ ποιὸν ἢ ποσόν , ἢ καί τις #_ἌΛΛΗ_# τῶν διαιρεθεισῶν κατηγοριῶν , ἔτι δὲ πότερον τῶν ἐν δυνάμει ὄντων ἢ μᾶλλ
ν χρῆσθαι τοῖς ὀργάνοις , τὴν δὲ ψυχὴν τῷ σώματι. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ ' § 1. Καὶ #_ἌΛΛΗ_# δέ τις δόξα παραδέδοται περὶ ψυχῆς , πιθανὴ μὲν πολλοῖς οὐδεμιᾶς ἧττον τ
νητοῖς. Φανερὸν δ ' ἐπὶ τῶν φυομένων· οὐδεμία γὰρ αὐτοῖς ὑπάρχει δύναμις #_ἌΛΛΗ_# 413b ψυχῆς. Τὸ μὲν οὖν ζῆν διὰ τὴν ἀρχὴν ταύτην ὑπάρχει τοῖς ζῶσι , τὸ δ
γὰρ τῶν ἁπτῶν αἰσθάνεται κατὰ τὸ αὐτὸ μόριον καὶ χυμοῦ. Εἰ μὲν οὖν καὶ ἡ #_ἌΛΛΗ_# σὰρξ ᾐσθάνετο τοῦ χυμοῦ , ἐδόκει ἂν ἡ αὐτὴ καὶ μία εἶναι αἴσθησις ἡ γεῦσ
 πάσχει καὶ τὸ μὲν κινεῖται τὸ δὲ κινεῖ , τούτων δ ' οὐθὲν ὑπάρχει πρὸς #_ἌΛΛΗΛΑ_# τοῖς τυχοῦσιν. § 23. Οἱ δὲ μόνον ἐπιχειροῦσι λέγειν ποῖόν τι ἡ ψυχή , π
ψόφου κύριος ὁ ἀὴρ οὐδὲ τὸ ὕδωρ , ἀλλὰ δεῖ στερεῶν πληγὴν γενέσθαι πρὸς #_ἌΛΛΗΛΑ_# καὶ πρὸς τὸν ἀέρα. Τοῦτο δὲ γίνεται ὅταν ὑπομένῃ πληγεὶς ὁ ἀὴρ καὶ μὴ δ
 ὡς τὸ Α τὸ λευκὸν πρὸς τὸ Β τὸ μέλαν , τὸ Γ πρὸς τὸ Δ [ ὡς ἐκεῖνα πρὸς #_ἌΛΛΗΛΑ_# ] · ὥστε καὶ ἐναλλάξ. Εἰ δὴ τὰ ΓΑ ἑνὶ εἴη ὑπάρχοντα , οὕτως ἕξει , ὥσπε
ογον καὶ τῷ ἀριθμῷ ὄντα , ἔχει <ἑκάτερον> πρὸς ἑκάτερον ὡς ἐκεῖνα πρὸς #_ἌΛΛΗΛΑ·_# τί γὰρ διαφέρει τὸ ἀπορεῖν πῶς τὰ μὴ ὁμογενῆ κρίνει ἢ τὰ ἐναντία , οἷο
λήλων ἢ ἐπιθυμητικὸν καὶ θυμικόν. 6 Ἐπεὶ δ ' ὀρέξεις γίνονται ἐναντίαι #_ἈΛΛΉΛΑΙΣ_# , τοῦτο δὲ συμβαίνει ὅταν ὁ λόγος καὶ αἱ ἐπιθυμίαι ἐναντίαι ὦσι , γίνε
οι αὐτὴν ἢ στοιχεῖον ἢ ἐκ τῶν στοιχείων ποιοῦσι , λέγοντες παραπλησίως #_ἈΛΛΉΛΟΙΣ_# , πλὴν ἑνός· φασὶ γὰρ γινώσκεσθαι τὸ ὅμοιον τῷ ὁμοίῳ· ἐπειδὴ γὰρ ἡ ψυχ
ρῳ τῶν μορίων ἅπαντ ' ἐνυπάρχει τὰ μόρια τῆς ψυχῆς , καὶ ὁμοειδῆ ἐστιν #_ἈΛΛΉΛΟΙΣ_# καὶ τῇ ὅλῃ , ἀλλήλοις μὲν ὡς οὐ χωριστὰ ὄντα , τῇ δ ' ὅλῃ ψυχῇ ὡς οὐ δ
ἐνυπάρχει τὰ μόρια τῆς ψυχῆς , καὶ ὁμοειδῆ ἐστιν ἀλλήλοις καὶ τῇ ὅλῃ , #_ἈΛΛΉΛΟΙΣ_# μὲν ὡς οὐ χωριστὰ ὄντα , τῇ δ ' ὅλῃ ψυχῇ ὡς οὐ διαιρετῇ οὔσῃ. § 27. Ἔο
 , οἷον ὑγιὲς ἐκ κάμνοντος. Φαίνεται δ ' οὐδ ' ἐκεῖνα τὸν αὐτὸν τρόπον #_ἈΛΛΉΛΟΙΣ_# εἶναι τροφή , ἀλλὰ τὸ μὲν ὕδωρ τῷ πυρὶ τροφή , τὸ δὲ πῦρ οὐ τρέφει τὸ 
 , ἐλάνθανεν ἂν μᾶλλον κἂν ἐδόκει ταὐτὸν εἶναι πάντα διὰ τὸ ἀκολουθεῖν #_ἈΛΛΉΛΟΙΣ_# ἅμα χρῶμα καὶ μέγεθος. Νῦν δ ' ἐπεὶ καὶ ἐν ἑτέρῳ αἰσθητῷ τὰ κοινὰ ὑπάρ
ην ψυχὴν ἢ τὰ μόρια. Χαλεπὸν δὲ καὶ τούτων διορίσαι ποῖα πέφυκεν ἕτερα #_ἈΛΛΉΛΩΝ_# , καὶ πότερον τὰ μόρια χρὴ ζητεῖν πρότερον ἢ τὰ ἔργα αὐτῶν , οἷον τὸ ν
 γὰρ ἐπὶ τῶν φυτῶν ἔνια διαιρούμενα φαίνεται ζῶντα καὶ χωριζόμενα ἀπ ' #_ἈΛΛΉΛΩΝ_# , ὡς οὔσης τῆς ἐν αὐτοῖς ψυχῆς ἐντελεχείᾳ μὲν μιᾶς ἐν ἑκάστῳ φυτῷ , δυ
ἐναντίῳ , οὐ πᾶν δὲ παντί , ἀλλ ' ὅσα τῶν ἐναντίων μὴ μόνον γένεσιν ἐξ #_ἈΛΛΉΛΩΝ_# ἔχουσιν ἀλλὰ καὶ αὔξησιν· γίνεται γὰρ πολλὰ ἐξ ἀλλήλων , ἀλλ ' οὐ πάντ
όνον γένεσιν ἐξ ἀλλήλων ἔχουσιν ἀλλὰ καὶ αὔξησιν· γίνεται γὰρ πολλὰ ἐξ #_ἈΛΛΉΛΩΝ_# , ἀλλ ' οὐ πάντα ποσά , οἷον ὑγιὲς ἐκ κάμνοντος. Φαίνεται δ ' οὐδ ' ἐκ
μέγεθος , ὧν δ ' ἐστὶ δύο σωμάτων μεταξὺ σῶμά τι , οὐκ ἐνδέχεται ταῦτα #_ἈΛΛΉΛΩΝ_# ἅπτεσθαι , τὸ δ ' ὑγρὸν οὐκ ἔστιν ἄνευ σώματος , οὐδὲ τὸ διερόν , ἀλλ 
ὲ τὸ διερόν , ἀλλ ' ἀναγκαῖον ὕδωρ εἶναι ἢ ἔχειν ὕδωρ , τὰ δὲ ἁπτόμενα #_ἈΛΛΉΛΩΝ_# ἐν τῷ ὕδατι , μὴ ξηρῶν τῶν ἄκρων ὄντων , ἀναγκαῖον ὕδωρ ἔχειν μεταξύ ,
ατι , 2 ἔχει δ ' οὕτως ὥστ ' εἰ μὲν δι ' ἑνὸς πλείω αἰσθητὰ ἕτερα ὄντα #_ἈΛΛΉΛΩΝ_# τῷ γένει , ἀνάγκη τὸν ἔχοντα τὸ τοιοῦτον αἰσθητήριον ἀμφοῖν αἰσθητικὸν
θα ἀλλ ' ἢ οὕτως ὥσπερ εἴρηται [ τὸν Κλέωνος υἱὸν ἡμᾶς ὁρᾶν ] . τὰ Δ ' #_ἈΛΛΉΛΩΝ_# ἴδια κατὰ συμβεβηκὸς αἰσθάνονται αἱ αἰσθήσεις , οὐχ ᾗ αὐταί , ἀλλ ' ᾗ 
 μὲν γὰρ κἂν εἰ τοῦ μὲν ἐγὼ τοῦ δὲ σὺ αἴσθοιο , δῆλον ἂν εἴη ὅτι ἕτερα #_ἈΛΛΉΛΩΝ_# , δεῖ δὲ τὸ ἓν λέγειν ὅτι ἕτερον· ἕτερον γὰρ τὸ γλυκὺ τοῦ λευκοῦ· λέγε
κατ ' ἐνέργειαν , καὶ οὐχ ἕτερον τὸ ὀρεκτικὸν καὶ τὸ φευκτικόν , οὔτ ' #_ἈΛΛΉΛΩΝ_# οὔτε τοῦ αἰσθητικοῦ· ἀλλὰ τὸ εἶναι ἄλλο. 3 Τῇ δὲ διανοητικῇ ψυχῇ τὰ φα
κόν , νοητικόν , βουλευτικόν , ἔτι ὀρεκτικόν· ταῦτα γὰρ πλέον διαφέρει #_ἈΛΛΉΛΩΝ_# ἢ ἐπιθυμητικὸν καὶ θυμικόν. 6 Ἐπεὶ δ ' ὀρέξεις γίνονται ἐναντίαι ἀλλήλ
οῦ ὄντος ( σημαίνει γὰρ τὸ μὲν τόδε τι , τὸ δὲ ποσὸν ἢ ποιὸν ἢ καί τινα #_ἌΛΛΗΝ_# τῶν διαιρεθεισῶν κατηγοριῶν ) πότερον ἐξ ἁπάντων ἔσται ἡ ψυχὴ ἢ οὔ; Ἀλλ
, λέγω δ ' οἷον πύρινον ἢ ἀέρινον. ἄνευ μὲν γὰρ ἁφῆς οὐδεμίαν ἐνδέχεται #_ἌΛΛΗΝ_# αἴσθησιν ἔχειν ( τὸ γὰρ σῶμα ἁπτικὸν τὸ ἔμψυχον πᾶν , ὥσπερ εἴρηται ) ·
ο οὐδεμίαν ἔχει αἴσθησιν , ὅτι γῆς ἐστιν· ἄνευ δὲ ἁφῆς οὐδεμίαν οἷόν τε #_ἌΛΛΗΝ_# ὑπάρχειν , τοῦτο δὲ τὸ αἰσθητήριον οὐκ ἔστιν οὔτε γῆς οὔτε ἄλλου τῶν στ
ῷα ἀποθνήσκειν· οὔτε γὰρ ταύτην ἔχειν οἷόν τε μὴ ζῷον ὄν , οὔτε ζῷον ὂν #_ἌΛΛΗΝ_# ἔχειν ἀνάγκη πλὴν ταύτην. καὶ διὰ τοῦτο τὰ μὲν ἄλλα αἰσθητὰ ταῖς ὑπερβο
 ζῷον τὸ καθόλου ἤτοι οὐθέν ἐστιν ἢ ὕστερον , ὁμοίως δὲ κἂν εἴ τι κοινὸν #_ἌΛΛΟ_# κατηγοροῖτο· § 6. Ἔτι δέ , εἰ μὴ πολλαὶ ψυχαὶ ἀλλὰ μόρια , πότερον δεῖ ζ
ιστᾶσιν· οἱ δὲ θάτερον τῶν ἐναντίων , οἷον θερμὸν ἢ ψυχρὸν ἤ τι τοιοῦτον #_ἌΛΛΟ_# , καὶ τὴν ψυχὴν ὁμοίως ἕν τι τούτων τιθέασιν. Διὸ καὶ τοῖς ὀνόμασιν ἀκολ
ὰ συμβεβηκός , ὥσπερ οὐδὲ τὸ καθ ' αὑτὸ ἀγαθὸν ἢ δι ' αὑτό , τὸ μὲν δι ' #_ἌΛΛΟ_# εἶναι , τὸ δ ' ἑτέρου ἕνεκεν. Τὴν δὲ ψυχὴν μάλιστα φαίη τις ἂν ὑπὸ τῶν α
αἰσθήσεται , οἷον τί θεὸς ἢ ἄνθρωπος ἢ σὰρξ ἢ ὀστοῦν; Ὁμοίως δὲ καὶ 410a #_ἌΛΛΟ_# ὁτιοῦν τῶν συνθέτων· οὐ γὰρ ὁπωσοῦν ἔχοντα τὰ στοιχεῖα τούτων ἕκαστον , 
ῆν δὴ πότερον ἔν τινι τούτων ἐστὶν ἑνὶ ἢ καὶ ἐν πλείοσιν ἢ πᾶσιν , ἢ καὶ #_ἌΛΛΟ_# τι αἴτιον; § 24. Λέγουσι δή τινες μεριστὴν αὐτήν , καὶ ἄλλῳ μὲν νοεῖν ἄλ
 τῶν ἀνθρώπων παρὰ τὸ αἰσθητήριον τοῦτο εἶναι εὐφυεῖς καὶ ἀφυεῖς , παρ ' #_ἌΛΛΟ_# δὲ μηδέν· οἱ μὲν γὰρ σκληρόσαρκοι ἀφυεῖς τὴν διάνοιαν , οἱ δὲ μαλακόσαρκ
άλογον , ἢ οὔ , ἀλλὰ τοῦτο μέν ἐστι τὸ μεταξύ , τὸ δὲ πρῶτον αἰσθητήριον #_ἌΛΛΟ_# τί ἐστιν ἐντός. 2 Πᾶσα γὰρ αἴσθησις μιᾶς ἐναντιώσεως εἶναι δοκεῖ , οἷον 
ν μεταξύ , οὗ ἀνάπλεα τὰ ἔσχατα , εἰ δὲ τοῦτ ' ἀληθές , ἀδύνατον ἅψασθαι #_ἌΛΛΟ_# ἄλλου ἐν ὕδατι , τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ ἐν τῷ ἀέρι ( ὁμοίως γὰρ ἔχει ὁ 
ος. Νῦν δ ' ἐπεὶ καὶ ἐν ἑτέρῳ αἰσθητῷ τὰ κοινὰ ὑπάρχει , δῆλον ποιεῖ ὅτι #_ἌΛΛΟ_# τι ἕκαστον αὐτῶν. 425b12 1 Ἐπεὶ δ ' αἰσθανόμεθα ὅτι ὁρῶμεν καὶ ἀκούομεν 
διαψεύδεσθαι· ὅτι μὲν γὰρ λευκόν , οὐ ψεύδεται , εἰ δὲ τοῦτο τὸ λευκὸν ἢ #_ἌΛΛΟ_# τι , ψεύδεται. Τρίτον δὲ τῶν κοινῶν καὶ ἑπομένων τοῖς συμβεβηκόσιν οἷς ὑ
σης εἶεν ἂν ψευδεῖς , καὶ μάλιστα ὅταν πόρρω τὸ αἰσθητὸν ᾖ. Εἰ οὖν μηθὲν #_ἌΛΛΟ_# ἔχει τὰ εἰρημένα ἢ φαντασία 429a ( τοῦτο δ ' ἐστὶ τὸ λεχθέν ) , ἡ φαντασ
ρὶν μαθεῖν ἢ εὑρεῖν· καὶ αὐτὸς δι ' αὑτοῦ τότε δύναται νοεῖν. 7 Ἐπεὶ δ ' #_ἌΛΛΟ_# ἐστὶ τὸ μέγεθος καὶ τὸ μεγέθει εἶναι , καὶ ὕδωρ καὶ ὕδατι εἶναι ( οὕτω δ
τι δ ' εἰ νοητὸς καὶ αὐτός; ἢ γὰρ τοῖς ἄλλοις νοῦς ὑπάρξει , εἰ μὴ κατ ' #_ἌΛΛΟ_# αὐτὸς νοητός , ἓν δέ τι τὸ νοητὸν εἴδει , ἢ μεμιγμένον τι ἕξει , ὃ ποιεῖ
ντος τοῦ αἰσθητικοῦ ἐνεργείᾳ ποιοῦν· οὐ γὰρ πάσχει οὐδ ' ἀλλοιοῦται. Διὸ #_ἌΛΛΟ_# εἶδος τοῦτο κινήσεως· ἡ γὰρ κίνησις τοῦ ἀτελοῦς ἐνέργεια , ἡ δ ' ἁπλῶς ἐ
κὸν καὶ τὸ φευκτικόν , οὔτ ' ἀλλήλων οὔτε τοῦ αἰσθητικοῦ· ἀλλὰ τὸ εἶναι #_ἌΛΛΟ._# 3 Τῇ δὲ διανοητικῇ ψυχῇ τὰ φαντάσματα οἷον αἰσθήματα ὑπάρχει , ὅταν δὲ 
ς γάρ· τὸ δὲ τί ἦν εἶναι , εἰ ἔστιν ἕτερον τὸ εὐθεῖ εἶναι καὶ τὸ εὐθύ , #_ἌΛΛΟ·_# ἔστω γὰρ δυάς. Ἑτέρῳ ἄρα ἢ ἑτέρως ἔχοντι κρίνει. Ὅλως ἄρα ὡς χωριστὰ τὰ
ς ἀέξεται ἀνθρώποισιν " καὶ ἐν ἄλλοις " ὅθεν σφίσιν αἰεὶ καὶ τὸ φρονεῖν #_ἈΛΛΟΙ͂Α_# παρίσταται " , τὸ δ ' αὐτὸ τούτοις βούλεται καὶ τὸ Ὁμήρου " τοῖος γὰρ ν
τὰ μέσα , οὕτω καὶ ἐπ ' ἀλλοιώσεως , πλὴν ὅτι μένοντος ἐν τῷ αὐτῷ τόπῳ #_ἈΛΛΟΙΟΙ͂_# , οἷον εἰ εἰς κηρὸν βάψειέ τις , μέχρι τούτου ἐκινήθη , ἕως ἔβαψεν· λί
ὰ καὶ οἱ χυμοὶ ποιοῦσιν· εἰ γὰρ μή , ὑπὸ τίνος ἂν πάσχοι τὰ ἄψυχα καὶ #_ἈΛΛΟΙΟΙ͂ΤΟ;_# ἆρ ' οὖν κἀκεῖνα ποιήσει; ἢ οὐ πᾶν σῶμα παθητικὸν ὑπ ' ὀσμῆς καὶ ψόφο
έχειαν· θεωροῦν γὰρ γίνεται τὸ ἔχον τὴν ἐπιστήμην , ὅπερ ἢ οὐκ ἔστιν #_ἈΛΛΟΙΟΥ͂ΣΘΑΙ_# ( εἰς αὑτὸ γὰρ ἡ ἐπίδοσις καὶ εἰς ἐντελέχειαν ) ἢ ἕτερον γένος ἀλλοι
γένος ἀλλοιώσεως. Διὸ οὐ καλῶς ἔχει λέγειν τὸ φρονοῦν , ὅταν φρονῇ , #_ἈΛΛΟΙΟΥ͂ΣΘΑΙ_# , ὥσπερ οὐδὲ τὸν οἰκοδόμον ὅταν οἰκοδομῇ. Τὸ μὲν οὖν εἰς ἐντελέχειαν
ερὶ αὐτῶν ὅτι ἕτερα καὶ πῶς ἕτερα , χρῆσθαι ἀναγκαῖον τῷ πάσχειν καὶ #_ἈΛΛΟΙΟΥ͂ΣΘΑΙ_# ὡς κυρίοις ὀνόμασιν. Τὸ δ ' αἰσθητικὸν δυνάμει ἐστὶν οἷον τὸ αἰσθητὸ
ἐκ δυνάμει ὄντος τοῦ αἰσθητικοῦ ἐνεργείᾳ ποιοῦν· οὐ γὰρ πάσχει οὐδ ' #_ἈΛΛΟΙΟΥ͂ΤΑΙ._# Διὸ ἄλλο εἶδος τοῦτο κινήσεως· ἡ γὰρ κίνησις τοῦ ἀτελοῦς ἐνέργεια , 
 ψυχὴ τῆς μίξεως , τί δή ποτε ἅμα τῷ σαρκὶ εἶναι ἀναιρεῖται καὶ τὸ τοῖς #_ἌΛΛΟΙΣ_# μορίοις τοῦ ζῴου; Πρὸς δὲ τούτοις εἴπερ μὴ ἕκαστον τῶν μορίων ψυχὴν ἔχε
 πρῶτον περὶ τροφῆς καὶ γεννήσεως λεκτέον· ἡ γὰρ θρεπτικὴ ψυχὴ καὶ τοῖς #_ἌΛΛΟΙΣ_# ὑπάρχει , καὶ πρώτη καὶ κοινοτάτη δύναμίς ἐστι ψυχῆς , καθ ' ἣν ὑπάρχει
μία , καὶ τί τὸ αἰσθητήριον τὸ τοῦ ἁπτικοῦ , πότερον ἡ σὰρξ καὶ ἐν τοῖς #_ἌΛΛΟΙΣ_# τὸ ἀνάλογον , ἢ οὔ , ἀλλὰ τοῦτο μέν ἐστι τὸ μεταξύ , τὸ δὲ πρῶτον αἰσθη
 Ἐμπεδοκλῆς εἴρηκε " πρὸς παρεὸν γὰρ μῆτις ἀέξεται ἀνθρώποισιν " καὶ ἐν #_ἌΛΛΟΙΣ_# " ὅθεν σφίσιν αἰεὶ καὶ τὸ φρονεῖν ἀλλοῖα παρίσταται " , τὸ δ ' αὐτὸ τού
ιεῖν δοκεῖ τὸ δὲ πάσχειν ) , 10 ἔτι δ ' εἰ νοητὸς καὶ αὐτός; ἢ γὰρ τοῖς #_ἌΛΛΟΙΣ_# νοῦς ὑπάρξει , εἰ μὴ κατ ' ἄλλο αὐτὸς νοητός , ἓν δέ τι τὸ νοητὸν εἴδει
πολλοὶ γὰρ παρὰ τὴν ἐπιστήμην ἀκολουθοῦσι ταῖς φαντασίαις , καὶ ἐν τοῖς #_ἌΛΛΟΙΣ_# ζῴοις οὐ νόησις οὐδὲ λογισμὸς ἔστιν , ἀλλὰ φαντασία. Ἄμφω ἄρα ταῦτα κιν
' ἔνεστιν. 2 Ἡ μὲν οὖν αἰσθητικὴ φαντασία , ὥσπερ εἴρηται , καὶ ἐν τοῖς #_ἌΛΛΟΙΣ_# ζῴοις ὑπάρ- χει , ἡ δὲ βουλευτικὴ ἐν τοῖς λογιστικοῖς ( πότερον γὰρ πρά
τες , ἐνεργείᾳ γίνονται ἐπιστήμονες,> 417a31 ἀλλ ' ὁ μὲν διὰ μαθήσεως #_ἈΛΛΟΙΩΘΕῚΣ_# καὶ πολλάκις ἐξ ἐναντίας μεταβαλὼν ἕξεως , ὁ δ ' ἐκ τοῦ ἔχειν τὴν ἀρι
ινεῖται καὶ μετέχει κινήσεως. § 3. Τεσσάρων δὲ κινήσεων οὐσῶν , φορᾶς #_ἈΛΛΟΙΏΣΕΩΣ_# φθίσεως αὐξήσεως , ἢ μίαν τούτων κινοῖτ ' ἂν ἢ πλείους ἢ πάσας. Εἰ δὲ
οῦ ἤτοι οὐδὲ πάσχειν φατέον , [ ὥσπερ εἴρηται , ] ἢ δύο τρόπους εἶναι #_ἈΛΛΟΙΏΣΕΩΣ_# , τήν τε ἐπὶ τὰς στερητικὰς διαθέσεις μεταβολὴν καὶ τὴν ἐπὶ τὰς ἕξεις
ι οὐκ ὦσαν , τὸ δὲ μέσον ἄμφω , 435a πολλὰ δὲ τὰ μέσα , οὕτω καὶ ἐπ ' #_ἈΛΛΟΙΏΣΕΩΣ_# , πλὴν ὅτι μένοντος ἐν τῷ αὐτῷ τόπῳ ἀλλοιοῖ , οἷον εἰ εἰς κηρὸν βάψει
ῦσθαι ( εἰς αὑτὸ γὰρ ἡ ἐπίδοσις καὶ εἰς ἐντελέχειαν ) ἢ ἕτερον γένος #_ἈΛΛΟΙΏΣΕΩΣ._# Διὸ οὐ καλῶς ἔχει λέγειν τὸ φρονοῦν , ὅταν φρονῇ , ἀλλοιοῦσθαι , ὥσπ
 τούτων δὲ συμβαίνει τὰ μὲν κατὰ φοράν τινων κινουμένων , τὰ δὲ κατ ' #_ἈΛΛΟΊΩΣΙΝ_# ( ποῖα δὲ καὶ πῶς , ἕτερός ἐστι λόγος ) , § 12. Τὸ δὴ λέγειν ὀργίζεσθ
ις , ψυχή· οὐ πᾶσι δ ' ὑπάρχει τοῖς ζῶσιν ἡ δύναμις αὕτη. Ἔστι δὲ καὶ #_ἈΛΛΟΊΩΣΙΣ_# καὶ αὔξησις κατὰ ψυχήν· ἡ μὲν γὰρ αἴσθησις ἀλλοίωσίς τις εἶναι δοκεῖ 
ὕτη. Ἔστι δὲ καὶ ἀλλοίωσις καὶ αὔξησις κατὰ ψυχήν· ἡ μὲν γὰρ αἴσθησις #_ἈΛΛΟΊΩΣΊΣ_# τις εἶναι δοκεῖ , αἰσθάνεται δ ' οὐθὲν ὃ μὴ μετέχει ψυχῆς , ὁμοίως δὲ
ἐν τῷ κινεῖσθαί τε καὶ πάσχειν συμβαίνει , καθάπερ εἴρηται· δοκεῖ γὰρ #_ἈΛΛΟΊΩΣΊΣ_# τις εἶναι. Φασὶ δέ τινες καὶ τὸ ὅμοιον ὑπὸ τοῦ ὁμοίου πάσχειν. 417a Τ
ἀριθμητικὴν 417b ἢ τὴν γραμματικήν , μὴ ἐνεργεῖν δέ , εἰς τὸ ἐνεργεῖν , #_ἌΛΛΟΝ_# τρόπον. 5 Οὐκ ἔστι δ ' ἁπλοῦν οὐδὲ τὸ πάσχειν , ἀλλὰ τὸ μὲν φθορά τις ὑ
 καὶ τοῦτο ἡ ὄψις ) , ἔτι τε τοῦ λίαν λαμπροῦ ( καὶ γὰρ τοῦτο ἀόρατον , #_ἌΛΛΟΝ_# δὲ τρόπον τοῦ σκότους ) , ὁμοίως δὲ καὶ ἡ ἀκοὴ ψόφου τε καὶ σιγῆς , ὧν 
υδὶ σώματος καὶ τῆς τοι- αύτης ὕλης ἔργα καὶ πάθη , ὅσα δὲ μὴ τοιαῦτα , #_ἌΛΛΟΣ_# , καὶ περὶ τινῶν μὲν τεχνίτης , ἐὰν τύχῃ , οἷον τέκτων ἢ ἰατρός , τῶν δ
5. Ὁμοίως δὲ καὶ Ἀναξαγόρας ψυχὴν εἶναι λέγει τὴν κινοῦσαν , καὶ εἴ τις #_ἌΛΛΟΣ_# εἴρηκεν ὡς τὸ πᾶν ἐκίνησε νοῦς· οὐ μὴν παντελῶς γ ' ὥσπερ Δημόκριτος. Ἐ
ει. § 18. Ἔτι δ ' ἀριθμοῦ μὲν ἐὰν ἀφέλῃ τις ἀριθμὸν ἢ μονάδα , λείπεται #_ἌΛΛΟΣ_# ἀριθμός· τὰ δὲ φυτὰ καὶ τῶν ζῴων πολλὰ διαιρούμενα ζῇ καὶ δοκεῖ τὴν αὐτ
ς , καὶ πᾶν σῶμα ψυχὴν ἔχειν , εἰ μὴ διαφέρων τις ἀριθμὸς ἐγγίνεται καὶ #_ἌΛΛΟΣ_# τις τῶν ὑπαρχουσῶν ἐν τῷ σώματι στιγμῶν· § 2. Συμβαίνει τε κινεῖσθαι τὸ
ἡ τούτου παρουσία τὸ φῶς ἐστιν. Καὶ οὐκ ὀρθῶς Ἐμπεδοκλῆς , οὐδ ' εἴ τις #_ἌΛΛΟΣ_# οὕτως εἴρηκεν , ὡς φερομένου τοῦ φωτὸς καὶ γιγνομένου ποτὲ μεταξὺ τῆς γ
ς ὁρᾶται τούτων τὸ οἰκεῖον χρῶμα. Δι ' ἣν μὲν οὖν αἰτίαν ταῦτα ὁρᾶται , #_ἌΛΛΟΣ_# λόγος· 5 νῦν δ ' ἐπὶ τοσοῦτον φανερόν ἐστιν , ὅτι τὸ μὲν ἐν φωτὶ ὁρώμεν
ἔστι μὲν ὁρατόν , οὐ καθ ' αὑτὸ δὲ ὁρατὸν ὡς ἁπλῶς εἰπεῖν , ἀλλὰ δι ' #_ἈΛΛΌΤΡΙΟΝ_# χρῶμα. Τοιοῦτον δέ ἐστιν ἀὴρ καὶ ὕδωρ καὶ πολλὰ τῶν στερεῶν· οὐ γὰρ ᾗ
α κρατῇ , τοῦτο δ ' ἐστὶν ἵνα γνωρίζῃ ( παρεμφαινόμενον γὰρ κωλύει τὸ #_ἈΛΛΌΤΡΙΟΝ_# καὶ ἀντιφράττει ) · ὥστε μηδ ' αὐτοῦ εἶναι φύσιν μηδεμίαν ἀλλ ' ἢ ταύ
ὰρ οἰκείαν τινὰ κίνησιν ὁ ἀὴρ κινεῖται ὁ ἐν τοῖς ὠσίν , ἀλλ ' ὁ ψόφος #_ἈΛΛΌΤΡΙΟΣ_# καὶ οὐκ ἴδιος. Καὶ διὰ τοῦτό φασιν ἀκούειν τῷ κενῷ καὶ ἠχοῦντι , ὅτι 
στιν ἁπτόν τι· καὶ τοῦτ ' αἴτιον τοῦ μὴ εἶναι αἰσθητὸν διὰ τοῦ μεταξὺ #_ἈΛΛΟΤΡΊΟΥ_# ὄντος σώματος· οὐδὲ γὰρ τῇ ἁφῇ. Καὶ τὸ σῶμα δὲ ἐν ᾧ ὁ χυμός , τὸ γευσ
τὸ ζῷον. Οὐ δεῖ δὲ ᾧ τὸ ὑφ ' ἑαυτοῦ κινεῖσθαι ἐν τῇ οὐσίᾳ , τοῦθ ' ὑπ ' #_ἌΛΛΟΥ_# κινεῖσθαι , πλὴν εἰ μὴ κατὰ συμβεβηκός , ὥσπερ οὐδὲ τὸ καθ ' αὑτὸ ἀγαθὸ
ρ ἐν μέθαις καὶ νόσοις. § 14. Καὶ τὸ νοεῖν δὴ καὶ τὸ θεωρεῖν μαραίνεται #_ἌΛΛΟΥ_# τινὸς ἔσω φθειρομένου , αὐτὸ δὲ ἀπαθές ἐστιν. Τὸ δὲ διανοεῖσθαι καὶ φιλ
ου ) , ἀλλ ' οὐχ οὕτως ἀνακλᾶται ὥσπερ ἀφ ' ὕδατος ἢ χαλκοῦ ἢ καί τινος #_ἌΛΛΟΥ_# τῶν λείων , ὥστε σκιὰν ποιεῖν , ᾗ τὸ φῶς ὁρίζομεν. 5 Τὸ δὲ κενὸν ὀρθῶς 
ξύ , οὗ ἀνάπλεα τὰ ἔσχατα , εἰ δὲ τοῦτ ' ἀληθές , ἀδύνατον ἅψασθαι ἄλλο #_ἌΛΛΟΥ_# ἐν ὕδατι , τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ ἐν τῷ ἀέρι ( ὁμοίως γὰρ ἔχει ὁ ἀὴρ π
λοκὴ δόξης καὶ αἰσθήσεως , φαντασία ἂν εἴη , διά τε ταῦτα καὶ διότι οὐκ #_ἌΛΛΟΥ_# τινὸς ἔσται ἡ δόξα , ἀλλ ' ἐκείνου , εἴπερ ἔστιν , οὗ καὶ ἡ αἴσθησις· λ
ἷόν τε ἄλλην ὑπάρχειν , τοῦτο δὲ τὸ αἰσθητήριον οὐκ ἔστιν οὔτε γῆς οὔτε #_ἌΛΛΟΥ_# τῶν στοιχείων οὐδενός. 2 φανερὸν τοίνυν ὅτι ἀνάγκη μόνης ταύτης στερισκ
τὸ φαινόμενον , διὸ καλῶς ποιῆσαι [ τὸν ] Ὅμηρον ὡς ὁ Ἕκτωρ " κεῖτ ' #_ἈΛΛΟΦΡΟΝΈΩΝ_# " · οὐ δὴ χρῆται τῷ νῷ ὡς δυνάμει τινὶ περὶ τὴν ἀλήθειαν , ἀλλὰ ταὐτ
ᾶσιν , ἢ καὶ ἄλλο τι αἴτιον; § 24. Λέγουσι δή τινες μεριστὴν αὐτήν , καὶ #_ἌΛΛΩΙ_# μὲν νοεῖν ἄλλῳ δὲ ἐπιθυμεῖν. Τί οὖν δή ποτε συνέχει τὴν ψυχήν , εἰ μερισ
λο τι αἴτιον; § 24. Λέγουσι δή τινες μεριστὴν αὐτήν , καὶ ἄλλῳ μὲν νοεῖν #_ἌΛΛΩΙ_# δὲ ἐπιθυμεῖν. Τί οὖν δή ποτε συνέχει τὴν ψυχήν , εἰ μεριστὴ πέφυκεν; Οὐ 
ὐκ ἐπὶ πάντων· ἐπ ' ἐνίων γὰρ ταὐτόν ἐστι ) , τὸ σαρκὶ εἶναι καὶ σάρκα ἢ #_ἌΛΛΩΙ_# ἢ ἄλλως ἔχοντι κρίνει· ἡ γὰρ σὰρξ οὐκ ἄνευ τῆς ὕλης , ἀλλ ' ὥσπερ τὸ σιμ
 οὖν αἰσθητικῷ τὸ θερμὸν καὶ τὸ ψυχρὸν κρίνει , καὶ ὧν λόγος τις ἡ σάρξ· #_ἌΛΛΩΙ_# δέ , ἤτοι χωριστῷ ἢ ὡς ἡ κεκλασμένη ἔχει πρὸς αὑτὴν ὅταν ἐκταθῇ , τὸ σαρ
ς , ἔτι πολλὰς ἀπορίας ἔχει καὶ πλάνας , ἐκ τίνων δεῖ ζητεῖν· ἄλλαι γὰρ #_ἌΛΛΩΝ_# ἀρχαί , καθάπερ ἀριθμῶν καὶ ἐπιπέδων. § 3. Πρῶτον δ ' ἴσως ἀναγκαῖον δι
 τὸ μηδ ' αὐτὰ ἠρεμεῖν μηδέποτε , βοήθειαν γίνεσθαι θύραθεν ἐπεισιόντων #_ἌΛΛΩΝ_# τοιούτων ἐν τῷ ἀναπνεῖν· κωλύειν γὰρ αὐτὰ καὶ τὰ ἐνυπάρχοντα ἐν τοῖς ζῴ
γόρας δὲ μόνος ἀπαθῆ φησιν εἶναι τὸν νοῦν , καὶ κοινὸν οὐθὲν οὐθενὶ τῶν #_ἌΛΛΩΝ_# ἔχειν. Τοιοῦτος δ ' ὢν πῶς γνωριεῖ καὶ διὰ τίν ' αἰτίαν , οὔτ ' ἐκεῖνος
ῖα. Ἆρ ' οὖν ὅσα τῶν οὐσιῶν , ἐκ τούτων μόνον; Πῶς οὖν γινώσκει καὶ τῶν #_ἌΛΛΩΝ_# ἕκαστον; Ἢ φήσουσιν ἑκάστου γένους εἶναι στοιχεῖα καὶ ἀρχὰς ἰδίας , ἐξ 
τον ὑπάρχει , καὶ πάσῃ νοοῦμέν τε καὶ αἰσθανόμεθα καὶ κινούμεθα καὶ τῶν #_ἌΛΛΩΝ_# ἕκαστον ποιοῦμέν τε καὶ πάσχομεν , ἢ μορίοις ἑτέροις ἕτερα; Καὶ τὸ ζῆν 
 μάλιστ ' εἶναι δοκοῦσι τὰ σώματα , καὶ τούτων τὰ φυσικά· ταῦτα γὰρ τῶν #_ἌΛΛΩΝ_# ἀρχαί. Τῶν δὲ φυσικῶν τὰ μὲν ἔχει ζωήν , τὰ δ ' οὐκ ἔχει· ζωὴν δὲ λέγομ
τέλους , ἕως ἂν δύνηται λαμβάνειν τροφήν. 4 Χωρίζεσθαι δὲ τοῦτο μὲν τῶν #_ἌΛΛΩΝ_# δυνατόν , τὰ δ ' ἄλλα τούτου ἀδύνατον ἐν τοῖς θνητοῖς. Φανερὸν δ ' ἐπὶ 
τικὸν δύναται χωρίζεσθαι τῆς ἁφῆς καὶ πάσης αἰσθήσεως , οὕτως ἡ ἁφὴ τῶν #_ἌΛΛΩΝ_# αἰσθήσεων ( θρεπτικὸν δὲ λέγομεν τὸ τοιοῦτον μόριον τῆς ψυχῆς οὗ καὶ τὰ
τικῷ ἕτερον , εἴπερ καὶ τὸ αἰσθάνεσθαι τοῦ δοξάζειν , ὁμοίως δὲ καὶ τῶν #_ἌΛΛΩΝ_# ἕκαστον τῶν εἰρημένων. 11 Ἔτι δ ' ἐνίοις μὲν τῶν ζῴων ἅπανθ ' ὑπάρχει τ
καὶ ψυχροῖς τρέφεται τὰ ζῶντα πάντα , τούτων δ ' αἴσθησις ἁφή , τῶν δ ' #_ἌΛΛΩΝ_# αἰσθητῶν κατὰ συμβεβηκός. Οὐθὲν γὰρ εἰς τροφὴν συμβάλλεται ψόφος οὐδὲ χ
ρίζεται τὸ θρεπτικὸν ἐν τοῖς φυτοῖς. Πάλιν δ ' ἄνευ μὲν τοῦ ἁπτικοῦ τῶν #_ἌΛΛΩΝ_# αἰσθήσεων οὐδεμία ὑπάρχει , ἁφὴ δ ' ἄνευ τῶν ἄλλων ὑπάρχει· πολλὰ γὰρ τ
 μὲν τοῦ ἁπτικοῦ τῶν ἄλλων αἰσθήσεων οὐδεμία ὑπάρχει , ἁφὴ δ ' ἄνευ τῶν #_ἌΛΛΩΝ_# ὑπάρχει· πολλὰ γὰρ τῶν ζῴων οὔτ ' ὄψιν οὔτ ' ἀκοὴν ἔχουσιν οὔτ ' ὀσμῆς 
εῖν ἕκαστον αὐτῶν τί ἐστιν , εἶθ ' οὕτως περὶ τῶν ἐχομένων καὶ περὶ τῶν #_ἌΛΛΩΝ_# ἐπιζητεῖν. Εἰ δὲ χρὴ λέγειν τί ἕκαστον αὐτῶν , οἷον τί τὸ νοητικὸν ἢ τὸ
ιὰ τί ἄνευ τῶν ἔξω οὐ ποιοῦσιν αἴσθησιν , ἐνόντος πυρὸς καὶ γῆς καὶ τῶν #_ἌΛΛΩΝ_# στοιχείων , ὧν ἐστιν ἡ αἴσθησις καθ ' αὑτὰ ἢ τὰ συμβεβηκότα τούτοις. Δῆ
ν γὰρ ταῖς ἄλλαις λείπεται πολλῶν τῶν ζῴων , κατὰ δὲ τὴν ἁφὴν πολλῷ τῶν #_ἌΛΛΩΝ_# διαφερόντως ἀκριβοῖ· διὸ καὶ φρονιμώτατόν ἐστι τῶν ζῴων. Σημεῖον δὲ τὸ 
α. 7 Ἔοικε δὲ τοῖς ἀνθρώποις διαφέρειν τὸ αἰσθητήριον τοῦτο πρὸς τὸ τῶν #_ἌΛΛΩΝ_# ζῴων , ὥσπερ τὰ ὄμματα πρὸς τὰ τῶν σκληροφθάλμων-τὰ μὲν γὰρ ἔχει φράγμα
γας τε καὶ ὁ βίαιος ) , ἀόρατον δὲ τὸ μὲν ὅλως λέγεται , ὥσπερ καὶ ἐπ ' #_ἌΛΛΩΝ_# τὸ ἀδύνατον , τὸ δ ' ἐὰν πεφυκὸς μὴ ἔχῃ ἢ φαύλως , ὥσπερ τὸ ἄπουν καὶ τ
ν ἐναντιώσεις , θερμὸν ψυχρόν , ξηρὸν ὑγρόν , σκληρὸν μαλακόν , καὶ τῶν #_ἌΛΛΩΝ_# ὅσα τοιαῦτα. Ἔχει δέ τινα λύσιν πρός γε ταύτην τὴν ἀπορίαν , ὅτι καὶ ἐπ
οιαῦτα. Ἔχει δέ τινα λύσιν πρός γε ταύτην τὴν ἀπορίαν , ὅτι καὶ ἐπὶ τῶν #_ἌΛΛΩΝ_# αἰσθήσεων εἰσὶν ἐναντιώσεις πλείους , οἷον ἐν φωνῇ οὐ μόνον ὀξύτης καὶ 
ρὸν διεροῦ ἅπτεται ) 7 - πότερον οὖν πάντων ὁμοίως ἐστὶν ἡ αἴσθησις , ἢ #_ἌΛΛΩΝ_# ἄλλως , καθάπερ νῦν δοκεῖ ἡ μὲν γεῦσις καὶ ἡ ἁφὴ τῷ ἅπτεσθαι , αἱ δ ' ἄ
μηδέτερον αὐτῶν εἶναι ἐνεργείᾳ , δυνάμει δ ' ἄμφω ( οὕτω δὲ καὶ ἐπὶ τῶν #_ἌΛΛΩΝ_# ) , καὶ ἐπὶ τῆς ἁφῆς μήτε θερμὸν μήτε ψυχρόν. 12 Ἔτι δ ' ὥσπερ ὁρατοῦ κ
νθῆναι οὐθὲν οἷόν τε πάσχειν ὑπ ' ὀσμῆς ( ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ ἐπὶ τῶν #_ἌΛΛΩΝ_# ) · οὐδὲ τῶν δυνατῶν , ἀλλ ' <ἢ> ᾗ αἰσθητικὸν ἕκαστον. Ἅμα δὲ δῆλον καὶ
διττὸν γὰρ ἡ ἀκοή , καὶ διττὸν ὁ ψόφος. 6 Ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ ἐπὶ τῶν #_ἌΛΛΩΝ_# αἰσθήσεων καὶ αἰσθητῶν. Ὥσπερ γὰρ καὶ ἡ ποίησις καὶ ἡ πάθησις ἐν τῷ πάσ
ὕτως ἀδιαίρετον , δηλοῦται ὥσπερ ἡ στέρησις. Καὶ ὅμοιος ὁ λόγος ἐπὶ τῶν #_ἌΛΛΩΝ_# , οἷον πῶς τὸ κακὸν γνωρίζει ἢ τὸ μέλαν· τῷ ἐναντίῳ γάρ πως γνωρίζει. 6
ν οὐ μόνον ὅσαι διαφοραὶ γῆς εἰσίν , ἀλλὰ καὶ θερμοῦ καὶ ψυχροῦ καὶ τῶν #_ἌΛΛΩΝ_# ἁπτῶν ἁπάντων. καὶ διὰ τοῦτο τοῖς ὀστοῖς καὶ ταῖς θριξὶ καὶ τοῖς τοιούτ
 ἢ τὸν νοῦν , καὶ τὸ αἰσθάνεσθαι ἢ τὸ αἰσθητικόν· ὁμοίως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν #_ἌΛΛΩΝ._# § 7. Εἰ δὲ τὰ ἔργα πρότερον , πάλιν ἄν τις ἀπορήσειεν εἰ τὰ ἀντικείμενα
ο τῷ κινεῖν ἑαυτό , οἱ δὲ σῶμα τὸ λεπτομερέστατον ἢ τὸ ἀσωματώτατον τῶν #_ἌΛΛΩΝ._# Ταῦτα δὲ τίνας ἀπορίας τε καὶ ὑπεναντιώσεις ἔχει , διεληλύθαμεν σχεδόν·
ίως δὲ καὶ τὸ ἀγαθὸν καὶ τὸ μὴ ἀγαθόν· τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ περὶ τῶν #_ἌΛΛΩΝ._# § 7. Ἔτι δὲ πολλαχῶς λεγομένου τοῦ ὄντος ( σημαίνει γὰρ τὸ μὲν τόδε τι 
τι τοῦτο , πνεύμων· τούτῳ γὰρ τῷ μορίῳ πλέον ἔχει τὸ θερμὸν τὰ πεζὰ τῶν #_ἌΛΛΩΝ._# Δεῖται δὲ τῆς ἀναπνοῆς καὶ ὁ περὶ τὴν καρδίαν τόπος πρῶτος. Διὸ ἀναγκαῖ
 , ἡ δὲ δριμεῖα θύμου καὶ τῶν τοιούτων· τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ ἐπὶ τῶν #_ἌΛΛΩΝ._# 4 Ἔστι δ ' ὥςπερ ἡ ἀκοὴ καὶ ἑκάστη τῶν αἰσθήσεων , ἡ μὲν τοῦ ἀκουστοῦ κ
φρανθῆναι , ἢ ὑπὸ χρώματος τὸ μὴ δυνάμενον ἰδεῖν· ὁμοίως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν #_ἌΛΛΩΝ._# Εἰ δὲ τὸ ὀσφραντὸν ὀσμή , εἴ τι ποιεῖ , τὴν ὄσφρησιν ἡ ὀσμὴ ποιεῖ· ὥστε
αν ὄψις , γλυκὺ δὲ καὶ πικρὸν γεῦσις· ὁμοίως δ ' ἔχει τοῦτο καὶ ἐπὶ τῶν #_ἌΛΛΩΝ._# Ἐπεὶ δὲ καὶ τὸ λευκὸν καὶ τὸ γλυκὺ καὶ ἕκαστον τῶν αἰσθητῶν πρὸς ἕκαστο
ι ἐντὸς τὸ τοῦ ἁπτοῦ αἰσθητικόν. Οὕτω γὰρ ἂν συμβαίνοι ὅπερ καὶ ἐπὶ τῶν #_ἌΛΛΩΝ·_# ἐπιτιθεμένων γὰρ ἐπὶ τὸ αἰσθητήριον οὐκ αἰσθάνεται , ἐπὶ δὲ τὴν σάρκα ἐ
του μήκους καὶ πλάτους καὶ βάθους , τὰ δ ' ἄλλα ὁμοιοτρόπως· ἔτι δὲ καὶ #_ἌΛΛΩΣ_# , νοῦν μὲν τὸ ἕν , ἐπιστήμην δὲ τὰ δύο ( μοναχῶς γὰρ ἐφ ' ἕν ) , τὸν δὲ
υτήν , οἷον κινεῖσθαι μὲν ἐν ᾧ ἐστι , τοῦτο δὲ κινεῖσθαι ὑπὸ τῆς ψυχῆς· #_ἌΛΛΩΣ_# δ ' οὐχ οἷόν τε κινεῖσθαι κατὰ τόπον αὐτήν. § 10. Εὐλογώτερον δ ' ἀπορή
εροῦ ἅπτεται ) 7 - πότερον οὖν πάντων ὁμοίως ἐστὶν ἡ αἴσθησις , ἢ ἄλλων #_ἌΛΛΩΣ_# , καθάπερ νῦν δοκεῖ ἡ μὲν γεῦσις καὶ ἡ ἁφὴ τῷ ἅπτεσθαι , αἱ δ ' ἄλλαι ἄ
άντων· ἐπ ' ἐνίων γὰρ ταὐτόν ἐστι ) , τὸ σαρκὶ εἶναι καὶ σάρκα ἢ ἄλλῳ ἢ #_ἌΛΛΩΣ_# ἔχοντι κρίνει· ἡ γὰρ σὰρξ οὐκ ἄνευ τῆς ὕλης , ἀλλ ' ὥσπερ τὸ σιμόν , τό
οὐ πᾶν δέ , ἀλλὰ τὸ πρακτὸν ἀγαθόν. Πρακτὸν δ ' ἐστὶ τὸ ἐνδεχόμενον καὶ #_ἌΛΛΩΣ_# ἔχειν. 5 Ὅτι μὲν οὖν ἡ τοιαύτη δύναμις κινεῖ τῆς ψυχῆς , ἡ καλουμένη 43
υχήν , ὅτι βέλτιον αὐτῇ τὸ κινεῖσθαι τοῦ μένειν , κινεῖσθαι δ ' οὕτως ἢ #_ἌΛΛΩΣ._# § 22. Ἐπεὶ δ ' ἐστὶν ἡ τοιαύτη σκέψις ἑτέρων λόγων οἰκειοτέρα , ταύτην 
εἰλικρινῆ καὶ ἄμικτα ὄντα ἄγηται εἰς τὸν λόγον , οἷον τὸ ὀξὺ ἢ γλυκὺ ἢ #_ἉΛΜΥΡΌΝ_# , ἡδέα γὰρ τότε· ὅλως δὲ μᾶλλον τὸ μικτόν , συμφωνία , ἢ τὸ ὀξὺ ἢ βαρύ
ησιν ἄνευ ὑγρότητος , ἀλλ ' ἔχει ἐνεργείᾳ ἢ δυνάμει ὑγρότητα , οἷον τὸ #_ἉΛΜΥΡΌΝ·_# εὔτηκτόν τε γὰρ αὐτὸ καὶ συντηκτικὸν γλώττης. 3 Ὥσπερ δὲ καὶ ἡ ὄψις ἐσ
α , τὸ γλυκὺ καὶ τὸ πικρόν , ἐχόμενα δὲ τοῦ μὲν τὸ λιπαρόν , τοῦ δὲ τὸ #_ἉΛΜΥΡΌΝ·_# μεταξὺ δὲ τούτων τό τε δριμὺ καὶ τὸ αὐστηρὸν καὶ στρυφνὸν καὶ ὀξύ· σχε
τοῖς φυτοῖς ὑπάρχει καὶ πᾶσι τοῖς ζῴοις , καὶ τὸ αἰσθητικόν , ὃ οὔτε ὡς #_ἌΛΟΓΟΝ_# οὔτε ὡς λόγον ἔχον θείη ἄν τις ῥᾳδίως· 3 ἔτι δὲ τὸ φανταστικόν , 432b ὃ
, λογιστικὸν καὶ θυμικὸν καὶ ἐπιθυμητικόν , οἱ δὲ τὸ λόγον ἔχον καὶ τὸ #_ἌΛΟΓΟΝ·_# κατὰ γὰρ τὰς διαφορὰς δι ' ἃς ταῦτα χωρίζουσι , καὶ ἄλλα φαίνεται μόρι
τὸ τοῦτο διασπᾶν· ἔν τε τῷ λογιστικῷ γὰρ ἡ βούλησις γίνεται , καὶ ἐν τῷ #_ἈΛΌΓΩΙ_# ἡ ἐπιθυμία καὶ ὁ θυμός· εἰ δὲ τρία ἡ ψυχή , ἐν ἑκάστῳ ἔσται ὄρεξις. 4 Κ
ν ἀποδιδόασιν· τὸ γὰρ κινητικὸν τὴν φύσιν τῶν πρώτων ὑπειλήφασιν , οὐκ #_ἈΛΌΓΩΣ._# § 11. Ὅθεν ἔδοξέ τισι πῦρ εἶναι· καὶ γὰρ τοῦτο λεπτομερέστατόν τε καὶ 
μὴ κινεῖται , δῆλον ὡς οὐδ ' ὑφ ' ἑαυτῆς. § 16. Πολὺ δὲ τῶν εἰρημένων #_ἈΛΟΓΏΤΑΤΟΝ_# τὸ λέγειν ἀριθμὸν εἶναι τὴν ψυχὴν κινοῦνθ ' ἑαυτόν· ὑπάρχει γὰρ αὐτοῖ
 , ὥσπερ ὁ δι ' ἀσπίδος πληγείς· οὐ γὰρ ἡ ἀσπὶς πληγεῖσα ἐπάταξεν , ἀλλ ' #_ἍΜ_# ' ἄμφω συνέβη πληγῆναι. 9 Ὅλως δ ' ἔοικεν ἡ σὰρξ καὶ ἡ γλῶττα , ὡς ὁ ἀὴρ 
πραότης , φόβος , ἔλεος , θάρσος , ἔτι χαρὰ καὶ τὸ φιλεῖν τε καὶ μισεῖν· #_ἍΜΑ_# γὰρ τούτοις πάσχει τι τὸ σῶμα. Μηνύει δὲ τὸ ποτὲ μὲν ἰσχυρῶν καὶ ἐναργῶν
καὶ ἐπίπεδον. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β ' § 1. Ἐπισκοποῦντας δὲ περὶ ψυχῆς ἀναγκαῖον , #_ἍΜΑ_# διαποροῦντας περὶ ὧν εὐπορεῖν δεῖ προελθόντας , τὰς τῶν προτέρων δόξας σ
χει τοιαύτας ἀπορίας. Εἰ δ ' ἐστὶν ἕτερον ἡ ψυχὴ τῆς μίξεως , τί δή ποτε #_ἍΜΑ_# τῷ σαρκὶ εἶναι ἀναιρεῖται καὶ τὸ τοῖς ἄλλοις μορίοις τοῦ ζῴου; Πρὸς δὲ τ
ἀλλὰ πυρὸς ἢ τοιούτου τινὸς παρουσία ἐν τῷ διαφανεῖ· οὔτε γὰρ δύο σώματα #_ἍΜΑ_# δυνατὸν ἐν τῷ αὐτῷ εἶναι , 3 δοκεῖ τε τὸ φῶς ἐναντίον εἶναι τῷ σκότει· ἔ
ρὸς 420a εἶναι οὐ γεγωνεῖ , ἂν μὴ λεῖον ᾖ τὸ πληγέν. Τότε δὲ εἷς γίνεται #_ἍΜΑ_# διὰ τὸ ἐπίπεδον· ἓν γὰρ τὸ τοῦ λείου ἐπίπεδον. 6 Ψοφητικὸν μὲν οὖν τὸ κι
 εὐθέως 423a ἡ σάρξ , οὐδὲν δοκεῖ σημεῖον εἶναι τὸ γίνεσθαι τὴν αἴσθησιν #_ἍΜΑ_# θιγγανομένων. Καὶ γὰρ νῦν εἴ τίς <τι> περὶ τὴν σάρκα περιτείνειεν οἷον ὑ
μεθα τῷ τὸ μεταξὺ ποιεῖν τι ἡμᾶς , τῶν δὲ ἁπτῶν οὐχ ὑπὸ τοῦ μεταξὺ ἀλλ ' #_ἍΜΑ_# τῷ μεταξύ , ὥσπερ ὁ δι ' ἀσπίδος πληγείς· οὐ γὰρ ἡ ἀσπὶς πληγεῖσα ἐπάταξ
· 6 τοῦτο δ ' ὅτι ἀμφοῖν ἔχοντες τυγχάνομεν αἴσθησιν , ᾗ ὅταν συμπέσωσιν #_ἍΜΑ_# γνωρίζομεν. Εἰ δὲ μή , οὐδαμῶς ἂν ἀλλ ' ἢ κατὰ συμβεβηκὸς ᾐσθανόμεθα ( ο
βεβηκὸς αἰσθάνονται αἱ αἰσθήσεις , οὐχ ᾗ αὐταί , ἀλλ ' ᾗ μία , ὅταν 425b #_ἍΜΑ_# γένηται ἡ αἴσθησις ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ , οἷον χολῆς ὅτι πικρὰ καὶ ξανθή ( οὐ γ
θανεν ἂν μᾶλλον κἂν ἐδόκει ταὐτὸν εἶναι πάντα διὰ τὸ ἀκολουθεῖν ἀλλήλοις #_ἍΜΑ_# χρῶμα καὶ μέγεθος. Νῦν δ ' ἐπεὶ καὶ ἐν ἑτέρῳ αἰσθητῷ τὰ κοινὰ ὑπάρχει , 
μενον ἀκούειν καὶ ψοφῇ τὸ δυνάμενον ψοφεῖν , τότε ἡ κατ ' ἐνέργειαν ἀκοὴ #_ἍΜΑ_# γίνεται καὶ ὁ κατ ' ἐνέργειαν ψόφος , 426a ὧν εἴπειεν ἄν τις τὸ μὲν εἶνα
νέργεια ἡ τοῦ αἰσθητοῦ καὶ τοῦ αἰσθητικοῦ , τὸ δ ' εἶναι ἕτερον , ἀνάγκη #_ἍΜΑ_# φθείρεσθαι καὶ σώζεσθαι τὴν οὕτω λεγομένην ἀκοὴν καὶ ψόφον , καὶ χυμὸν δ
 , οὐ μέντοι ὅτι νῦν ἕτερον , ἀλλ ' οὕτω λέγει , καὶ νῦν καὶ ὅτι νῦν ) · #_ἍΜΑ_# ἄρα. Ὥστε ἀχώριστον καὶ ἐν ἀχωρίστῳ χρόνῳ. 13 Ἀλλὰ μὴν ἀδύνατον ἅμα τὰς 
 ) · ἅμα ἄρα. Ὥστε ἀχώριστον καὶ ἐν ἀχωρίστῳ χρόνῳ. 13 Ἀλλὰ μὴν ἀδύνατον #_ἍΜΑ_# τὰς ἐναντίας κινήσεις κινεῖσθαι τὸ αὐτὸ ᾗ ἀδιαίρετον , καὶ ἐν ἀδιαιρέτῳ 
7a ἢ τὴν νόησιν , τὸ δὲ πικρὸν ἐναντίως , καὶ τὸ λευκὸν ἑτέρως. Ἆρ ' οὖν #_ἍΜΑ_# μὲν ἀριθμῷ ἀδιαίρετον καὶ ἀχώριστον τὸ κρῖνον , τῷ εἶναι δὲ κεχωρισμένον
ντία , τῷ δ ' εἶναι οὔ , ἀλλὰ τῷ ἐνεργεῖσθαι διαιρετόν , καὶ οὐχ οἷόν τε #_ἍΜΑ_# λευκὸν καὶ μέλαν εἶναι , ὥστ ' οὐδὲ τὰ εἴδη πάσχειν αὐτῶν , εἰ τοιοῦτον 
ὶ ἀδιαίρετος> καὶ διαιρετή. ᾟ μὲν οὖν ἀδιαίρετον , ἓν τὸ κρῖνόν ἐστι καὶ #_ἍΜΑ_# , ᾗ δὲ διαιρετὸν ὑπάρχει , δὶς τῷ αὐτῷ χρῆται σημείῳ ἅμα· ᾗ μὲν οὖν δὶς 
ὸ ὅμοιον , ὥσπερ καὶ ἐν τοῖς κατ ' ἀρχὰς λόγοις διωρίσαμεν ( καίτοι ἔδει #_ἍΜΑ_# καὶ περὶ 427b τοῦ ἠπατῆσθαι αὐτοὺς λέγειν , οἰκειότερον γὰρ τοῖς ζῴοις ,
ρ αἰσθάνεται , μὴ κατὰ συμβεβηκός. 10 Φαίνεται δέ γε καὶ ψευδῆ , περὶ ὧν #_ἍΜΑ_# ὑπόληψιν ἀληθῆ ἔχει , οἷον φαίνεται μὲν ὁ ἥλιος ποδιαῖος , πιστεύεται δ 
 ' ἢ δυνάμει. Χωρὶς δ ' ἑκάτερον νοῶν τῶν ἡμίσεων διαιρεῖ καὶ τὸν χρόνον #_ἍΜΑ_# , τότε δ ' οἱονεὶ μήκη· εἰ δ ' ὡς ἐξ ἀμφοῖν , καὶ ἐν τῷ χρόνῳ τῷ ἐπ ' ἀμ
ὴ αἰσθανόμενος μηθὲν οὐθὲν ἂν μάθοι οὐδὲ ξυνείη , ὅταν τε θεωρῇ , ἀνάγκη #_ἍΜΑ_# φάντασμά τι θεωρεῖν· τὰ γὰρ φαντάσματα ὥσπερ αἰσθήματά ἐστι , πλὴν ἄνευ 
ος καὶ ὀσμή , ἀλλὰ μόνον τὰ αἰσθητήρια ( ἂν μὴ κατὰ συμβεβηκός , οἷον ἂν #_ἍΜΑ_# τῷ ψόφῳ ὦσις γένηται καὶ πληγή ) , καὶ ὑπὸ ὁραμάτων καὶ ὀσμῆς ἕτερα κινε
 ὁραμάτων καὶ ὀσμῆς ἕτερα κινεῖται , ἃ τῇ ἁφῇ φθείρει ( καὶ ὁ χυμὸς δὲ ᾗ #_ἍΜΑ_# συμβαίνει ἁπτικὸν εἶναι , ταύτῃ φθείρει ) , 3 ἡ δὲ τῶν ἁπτῶν ὑπερβολή , 
καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ) · οὐδὲ τῶν δυνατῶν , ἀλλ ' <ἢ> ᾗ αἰσθητικὸν ἕκαστον. #_ἅΜΑ_# δὲ δῆλον καὶ οὕτως· οὔτε γὰρ φῶς καὶ σκότος οὔτε ψόφος οὔτε ὀσμὴ οὐδὲν π
 , δύο κρίνει καὶ κεχωρισμένα , ἔστιν ὡς κεχωρισμένως· ᾗ δὲ ἑνί , ἓν καὶ #_ἍΜΑ._# Περὶ μὲν οὖν τῆς ἀρχῆς ᾗ φαμὲν τὸ ζῷον αἰσθητικὸν εἶναι , διωρίσθω τὸν τ
κρῖνόν ἐστι καὶ ἅμα , ᾗ δὲ διαιρετὸν ὑπάρχει , δὶς τῷ αὐτῷ χρῆται σημείῳ #_ἍΜΑ·_# ᾗ μὲν οὖν δὶς χρῆται τῷ πέρατι , δύο κρίνει καὶ κεχωρισμένα , ἔστιν ὡς κ
υμβαινόντων μηδὲν παροξύνεσθαι ἢ φοβεῖσθαι , ἐνίοτε δ ' ὑπὸ μικρῶν καὶ #_ἈΜΑΥΡΩ͂Ν_# κινεῖσθαι , ὅταν ὀργᾷ τὸ σῶμα καὶ οὕτως ἔχῃ ὥσπερ ὅταν ὀργίζηται. Ἔτι 
ὖσα , καὶ οὐ φθείρεσθαι. Μάλιστα γὰρ ἐφθείρετ ' ἂν ὑπὸ τῆς ἐν τῷ γήρᾳ #_ἈΜΑΥΡΏΣΕΩΣ_# , νῦν δ ' ὥσπερ ἐπὶ τῶν αἰσθητηρίων συμβαίνει· εἰ γὰρ λάβοι ὁ πρεσβύτ
ὰ βραδυτῆτα , 420b καὶ ἔοικεν ἀνάλογον ἔχειν τῷ περὶ τὴν ἁφὴν ὀξεῖ καὶ #_ἈΜΒΛΕΙ͂·_# τὸ μὲν γὰρ ὀξὺ οἷον κεντεῖ , τὸ δ ' ἀμβλὺ οἷον ὠθεῖ , διὰ τὸ κινεῖν τὸ
ν τῷ περὶ τὴν ἁφὴν ὀξεῖ καὶ ἀμβλεῖ· τὸ μὲν γὰρ ὀξὺ οἷον κεντεῖ , τὸ δ ' #_ἈΜΒΛῪ_# οἷον ὠθεῖ , διὰ τὸ κινεῖν τὸ μὲν ἐν ὀλίγῳ τὸ δὲ ἐν πολλῷ , ὥστε συμβαίν
θιγόντα , τίς ἐστιν ἡ τοῖς μορίοις θίξις; Ἔτι δὲ πῶς νοήσει τὸ μεριστὸν #_ἈΜΕΡΕΙ͂_# ἢ τὸ ἀμερὲς μεριστῷ; Ἀναγκαῖον δὲ τὸν νοῦν εἶναι τὸν κύκλον τοῦτον· νοῦ
ς ἐστιν ἡ τοῖς μορίοις θίξις; Ἔτι δὲ πῶς νοήσει τὸ μεριστὸν ἀμερεῖ ἢ τὸ #_ἈΜΕΡῈΣ_# μεριστῷ; Ἀναγκαῖον δὲ τὸν νοῦν εἶναι τὸν κύκλον τοῦτον· νοῦ μὲν γὰρ κίν
ιθμόν. Πῶς γὰρ χρὴ νοῆσαι μονάδα κινουμένην , καὶ ὑπὸ τίνος , καὶ πῶς , #_ἈΜΕΡΗ͂_# καὶ ἀδιάφορον οὖσαν; ᾟ γάρ ἐστι κινητικὴ καὶ κινητή , διαφέρειν δεῖ. § 
 τις· διαφέρει γὰρ οὔ τι 402b μικρόν. § 4. Σκεπτέον δὲ καὶ εἰ μεριστὴ ἢ #_ἈΜΕΡΉΣ_# , καὶ πότερον ὁμοειδὴς ἅπασα ψυχὴ ἢ οὔ· εἰ δὲ μὴ ὁμοειδής , πότερον εἴδ
 ἀλλ ' οὐχ ὡς τὸ μέγεθος· διόπερ οὐδ ' ὁ νοῦς οὕτω συνεχής , ἀλλ ' ἤτοι #_ἈΜΕΡῊΣ_# ἢ οὐχ ὡς μέγεθός τι συνεχής. Πῶς γὰρ δὴ καὶ νοήσει , μέγεθος ὤν , πότερ
θεται μάλιστα πάντων· μόνον γοῦν φησὶν αὐτὸν τῶν ὄντων ἁπλοῦν εἶναι καὶ #_ἈΜΙΓΗ͂_# τε καὶ καθαρόν. Ἀποδίδωσι δ ' ἄμφω τῇ αὐτῇ ἀρχῇ , τό τε γινώσκειν καὶ τ
ὰ αἰσθητά , οὕτω τὸν νοῦν πρὸς τὰ νοητά. Ἀνάγκη ἄρα , ἐπεὶ πάντα νοεῖ , #_ἈΜΙΓΗ͂_# εἶναι , ὥσπερ φησὶν Ἀναξαγόρας , ἵνα κρατῇ , τοῦτο δ ' ἐστὶν ἵνα γνωρίζ
ὄντα χρώματα ἐνεργείᾳ χρώματα. Καὶ οὗτος ὁ νοῦς χωριστὸς καὶ ἀπαθὴς καὶ #_ἈΜΙΓΉΣ_# , τῇ οὐσίᾳ ὢν ἐνέργεια· 2 ἀεὶ γὰρ τιμιώτερον τὸ ποιοῦν τοῦ πάσχοντος κα
 λόγου τινὸς ὄντος τῆς αἰσθήσεως. Διὸ καὶ ἡδέα μέν , ὅταν εἰλικρινῆ καὶ #_ἌΜΙΚΤΑ_# ὄντα ἄγηται εἰς τὸν λόγον , οἷον τὸ ὀξὺ ἢ γλυκὺ ἢ ἁλμυρόν , ἡδέα γὰρ τό
νητικὸν ἐδόκει ἡ ψυχὴ εἶναι καὶ γνωριστικὸν οὕτως , ἔνιοι συνέπλεξαν ἐξ #_ἈΜΦΟΙ͂Ν_# , ἀποφηνάμενοι τὴν ψυχὴν ἀριθμὸν κινοῦνθ ' ἑαυτόν. § 9. Διαφέρονται δὲ 
ατικὰς ποιοῦντες τοῖς ἀσωμάτους , 405a τούτοις δ ' οἱ μίξαντες καὶ ἀπ ' #_ἈΜΦΟΙ͂Ν_# τὰς ἀρχὰς ἀποφηνάμενοι. § 10. Διαφέρονται δὲ καὶ περὶ τοῦ πλήθους· οἱ μ
ερον λέγειν ψυχήν τε καὶ νοῦν , ὥσπερ εἴπομεν καὶ πρότερον , χρῆται δ ' #_ἈΜΦΟΙ͂Ν_# ὡς μιᾷ φύσει , πλὴν ἀρχήν γε τὸν νοῦν τίθεται μάλιστα πάντων· μόνον γοῦ
μενον. Καὶ γὰρ τῷ εὐθεῖ καὶ αὐτὸ καὶ τὸ καμπύλον γινώσκομεν· κριτὴς γὰρ #_ἈΜΦΟΙ͂Ν_# ὁ κανών , τὸ δὲ καμπύλον οὔθ ' ἑαυτοῦ οὔτε τοῦ εὐθέος. ) § 17. Καὶ ἐν τ
ς τῆς οὐσίας , καθάπερ εἴπομεν , ὧν τὸ μὲν εἶδος , τὸ δὲ ὕλη , τὸ δὲ ἐξ #_ἈΜΦΟΙ͂Ν_# , τούτων δ ' ἡ μὲν ὕλη δύναμις , τὸ δὲ εἶδος ἐντελέχεια , ἐπεὶ τὸ ἐξ ἀμ
ῖν , τούτων δ ' ἡ μὲν ὕλη δύναμις , τὸ δὲ εἶδος ἐντελέχεια , ἐπεὶ τὸ ἐξ #_ἈΜΦΟΙ͂Ν_# ἔμψυχον , οὐ τὸ σῶμά ἐστιν ἐντελέχεια ψυχῆς , ἀλλ ' αὕτη σώματός τινος.
 μὲν οὖν αἰτίαν τὸ χρῶμα ἀναγκαῖον ἐν φωτὶ ὁρᾶσθαι , εἴρηται. Πῦρ δὲ ἐν #_ἈΜΦΟΙ͂Ν_# ὁρᾶται , καὶ ἐν σκότει καὶ ἐν φωτί , καὶ τοῦτο ἐξ ἀνάγκης· τὸ γὰρ διαφα
ἕτερα ὄντα ἀλλήλων τῷ γένει , ἀνάγκη τὸν ἔχοντα τὸ τοιοῦτον αἰσθητήριον #_ἈΜΦΟΙ͂Ν_# αἰσθητικὸν εἶναι ( οἷον εἰ ἐξ ἀέρος ἐστὶ τὸ αἰσθητήριον , καὶ ἔστιν ὁ ἀ
φω γὰρ διαφανῆ ) , καὶ ὁ τὸ ἕτερον αὐτῶν ἔχων μόνον αἰσθήσεται τοῦ δι ' #_ἈΜΦΟΙ͂Ν_# , 3 τῶν δὲ ἁπλῶν ἐκ δύο τούτων αἰσθητήρια μόνον ἐστίν , ἐξ ἀέρος καὶ ὕδ
 οὕτω γὰρ ἔσται ὥσπερ νῦν τῇ ὄψει τὸ γλυκὺ αἰσθανόμεθα· 6 τοῦτο δ ' ὅτι #_ἈΜΦΟΙ͂Ν_# ἔχοντες τυγχάνομεν αἴσθησιν , ᾗ ὅταν συμπέσωσιν ἅμα γνωρίζομεν. Εἰ δὲ μ
ναξαγόρας , πῶς νοήσει , εἰ τὸ νοεῖν πάσχειν τί ἐστιν ( ᾗ γάρ τι κοινὸν #_ἈΜΦΟΙ͂Ν_# ὑπάρχει , τὸ μὲν ποιεῖν δοκεῖ τὸ δὲ πάσχειν ) , 10 ἔτι δ ' εἰ νοητὸς κα
ἡμίσεων διαιρεῖ καὶ τὸν χρόνον ἅμα , τότε δ ' οἱονεὶ μήκη· εἰ δ ' ὡς ἐξ #_ἈΜΦΟΙ͂Ν_# , καὶ ἐν τῷ χρόνῳ τῷ ἐπ ' ἀμφοῖν. 4 [ Τὸ δὲ μὴ κατὰ τὸ ποσὸν ἀδιαίρετον
ν ὕλην , τὸν δὲ λόγον ἀγνοῶν , ἢ ὁ περὶ τὸν λόγον μόνον; Ἢ μᾶλλον ὁ ἐξ #_ἈΜΦΟΙ͂Ν;_# Ἐκείνων δὲ δὴ τίς ἑκάτερος; Ἢ οὐκ ἔστιν εἷς ὁ περὶ τὰ πάθη τῆς ὕλης τὰ
 , τότε δ ' οἱονεὶ μήκη· εἰ δ ' ὡς ἐξ ἀμφοῖν , καὶ ἐν τῷ χρόνῳ τῷ ἐπ ' #_ἈΜΦΟΙ͂Ν._# 4 [ Τὸ δὲ μὴ κατὰ τὸ ποσὸν ἀδιαίρετον ἀλλὰ τῷ εἴδει νοεῖ ἐν ἀδιαιρέτῳ 
                                                                       #_ἈΜΦΌΤΕΡΑ_# ταῦτα τὴν περὶ τῆς ψυχῆς ἱστορίαν εὐλόγως ἂν ἐν πρώτοις τιθείημεν. Δοκ
 πεπεμμένη , τὸ ὅμοιον τῷ ὁμοίῳ. Ὥστε φανερὸν ὅτι λέγουσί τινα τρόπον #_ἈΜΦΌΤΕΡΟΙ_# καὶ ὀρθῶς καὶ οὐκ ὀρθῶς. 12 416b9 Ἐπεὶ δ ' οὐθὲν τρέφεται μὴ μετέχον 
ν· ὁ δ ' ἤδη θεωρῶν , ἐντελεχείᾳ ὢν καὶ κυρίως ἐπιστάμενος τόδε τὸ Α. #_ἀΜΦΌΤΕΡΟΙ_# μὲν οὖν οἱ πρῶτοι , κατὰ δύναμιν ἐπιστήμονες 417a30α <ὄντες , ἐνεργεί
ἀὴρ διαφανές , ἀλλ ' ὅτι ἔστι τις φύσις ἐνυπάρχουσα ἡ αὐτὴ ἐν τούτοις #_ἈΜΦΟΤΈΡΟΙΣ_# καὶ ἐν τῷ ἀϊδίῳ τῷ ἄνω σώματι. Φῶς δέ ἐστιν ἡ τούτου ἐνέργεια , τοῦ δ
 ὕδατος ἔστιν , ὥσπερ τὸ διαφανὲς χρώματι , οὕτω τῷ ἔχοντι ὀσμὴν ὃ ἐν #_ἈΜΦΟΤΈΡΟΙΣ_# ὑπάρχει τούτοις· φαίνεται γὰρ καὶ τὰ ἔνυδρα τῶν ζῴων 419b ἔχειν αἴσθη
 δοκεῖ δὲ καὶ τὸ νοεῖν καὶ τὸ φρονεῖν ὥσπερ αἰσθάνεσθαί τι εἶναι ( ἐν #_ἈΜΦΟΤΈΡΟΙΣ_# γὰρ τούτοις κρίνει τι ἡ ψυχὴ καὶ γνωρίζει τῶν ὄντων ) , καὶ οἵ γε ἀρχ
ύσεως. 422b Δοκεῖ δ ' εἶναι ἀρχὴ τὸ ποτὸν καὶ ἄποτον ( γεῦσις γάρ τις #_ἈΜΦΟΤΈΡΟΥ·_# ἀλλὰ τοῦ μὲν φαύλη καὶ φθαρτική [ τῆς γεύσεως ] , τοῦ δὲ κατὰ φύσιν )
τῆς ἐν τοῖς ζῴοις βελτίων ἐστὶ καὶ ἀθανατωτέρα. ) § 20. Συμβαίνει δ ' #_ἈΜΦΟΤΈΡΩΣ_# ἄτοπον καὶ παράλογον· καὶ γὰρ τὸ λέγειν ζῷον τὸ πῦρ ἢ τὸν ἀέρα τῶν πα
ν , ἔχει διαφοράν. Εἰ δ ' ἄμφω , ἀλλ ' ἡ μὲν ἄπεπτος ἡ δὲ πεπεμμένη , #_ἈΜΦΟΤΈΡΩΣ_# ἂν ἐνδέχοιτο τὴν τροφὴν λέγειν· ᾗ μὲν γὰρ ἄπεπτος , τὸ ἐναντίον τῷ ἐν
ι σφαίρας λέγειν μικρὰς ἢ μονάδας μεγάλας , ἢ ὅλως μονάδας φερομένας; #_ἀΜΦΟΤΈΡΩΣ_# γὰρ ἀναγκαῖον κινεῖν τὸ ζῷον τῷ κινεῖσθαι ταύτας. § 3. Τοῖς δὴ συμπλέ
σὶν αὐτὸν τῶν ὄντων ἁπλοῦν εἶναι καὶ ἀμιγῆ τε καὶ καθαρόν. Ἀποδίδωσι δ ' #_ἌΜΦΩ_# τῇ αὐτῇ ἀρχῇ , τό τε γινώσκειν καὶ τὸ κινεῖν , λέγων νοῦν κινῆσαι τὸ πᾶν
ου σκέπασμα , τὸ δὲ περικάρπιον καρποῦ· αἱ δὲ ῥίζαι τῷ στόματι ἀνάλογον· #_ἌΜΦΩ_# γὰρ ἕλκει τὴν τροφήν. ) Εἰ δή τι κοινὸν ἐπὶ πάσης ψυχῆς δεῖ λέγειν , εἴη
αντίους τόπους· οὐ γὰρ ἄνω μὲν αὔξεται , κάτω δ ' οὔ , ἀλλ ' ὁμοίως ἐπ ' #_ἌΜΦΩ_# καὶ πάντῃ , ὅσα ἀεὶ τρέφεταί τε καὶ ζῇ διὰ τέλους , ἕως ἂν δύνηται λαμβά
 ἡ τροφὴ τὸ τελευταῖον προσγινόμενον ἢ τὸ πρῶτον , ἔχει διαφοράν. Εἰ δ ' #_ἌΜΦΩ_# , ἀλλ ' ἡ μὲν ἄπεπτος ἡ δὲ πεπεμμένη , ἀμφοτέρως ἂν ἐνδέχοιτο τὴν τροφὴν
ον τὸν ἀέρα. 7 420a.19 Πότερον δὲ ψοφεῖ τὸ τυπτόμενον ἢ τὸ τύπτον; ἢ καὶ #_ἌΜΦΩ_# , τρόπον δ ' ἕτερον; ἔστι γὰρ ὁ ψόφος κίνησις τοῦ δυναμένου κινεῖσθαι τὸ
ερ ὁ δι ' ἀσπίδος πληγείς· οὐ γὰρ ἡ ἀσπὶς πληγεῖσα ἐπάταξεν , ἀλλ ' ἅμ ' #_ἌΜΦΩ_# συνέβη πληγῆναι. 9 Ὅλως δ ' ἔοικεν ἡ σὰρξ καὶ ἡ γλῶττα , ὡς ὁ ἀὴρ καὶ τὸ
θήσεσθαι λευκοῦ καὶ μέλανος μηδέτερον αὐτῶν εἶναι ἐνεργείᾳ , δυνάμει δ ' #_ἌΜΦΩ_# ( οὕτω δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ) , καὶ ἐπὶ τῆς ἁφῆς μήτε θερμὸν μήτε ψυχρόν
καὶ χρόας ) , εἰ δὲ πλείω 425a τοῦ αὐτοῦ , οἷον χρόας καὶ ἀὴρ καὶ ὕδωρ ( #_ἌΜΦΩ_# γὰρ διαφανῆ ) , καὶ ὁ τὸ ἕτερον αὐτῶν ἔχων μόνον αἰσθήσεται τοῦ δι ' ἀμφ
τοῦ , οἷον χολῆς ὅτι πικρὰ καὶ ξανθή ( οὐ γὰρ δὴ ἑτέρας γε τὸ εἰπεῖν ὅτι #_ἌΜΦΩ_# ἕν ) · διὸ καὶ ἀπατᾶται , καὶ ἐὰν ᾖ ξανθόν , χολὴν οἴεται εἶναι. 8 Σητήσ
οις ἐνδέχεται κρίνειν ὅτι ἕτερον τὸ γλυκὺ τοῦ λευκοῦ , ἀλλὰ δεῖ ἑνί τινι #_ἌΜΦΩ_# δῆλα εἶναι-οὕτω μὲν γὰρ κἂν εἰ τοῦ μὲν ἐγὼ τοῦ δὲ σὺ αἴσθοιο , δῆλον ἂν 
τοιόνδε , κἀγὼ δὲ τοιόσδε ) , ἢ δὴ αὕτη κινεῖ ἡ δόξα , οὐχ ἡ καθόλου , ἢ #_ἌΜΦΩ_# , ἀλλ ' ἡ μὲν ἠρεμοῦσα μᾶλλον , ἡ δ ' οὔ. 434a21 1 Τὴν μὲν οὖν θρεπτικὴν
ὠθεῖ οὐκ ὠθούμενον , τὸ δ ' ἔσχατον μόνον ὠθεῖται οὐκ ὦσαν , τὸ δὲ μέσον #_ἌΜΦΩ_# , 435a πολλὰ δὲ τὰ μέσα , οὕτω καὶ ἐπ ' ἀλλοιώσεως , πλὴν ὅτι μένοντος ἐ
 καὶ ἐν τοῖς ἄλλοις ζῴοις οὐ νόησις οὐδὲ λογισμὸς ἔστιν , ἀλλὰ φαντασία. #_ἄΜΦΩ_# ἄρα ταῦτα κινητικὰ κατὰ τόπον , νοῦς καὶ ὄρεξις , 2 νοῦς δὲ ὁ ἕνεκά του 
 καὶ πολλοῖς ἑτέροις , λέγω δὲ τοῦ περὶ τὴν οὐσίαν καὶ τὸ τί ἐστι , τάχ ' #_ἌΝ_# τῳ δόξειε μία τις εἶναι μέθοδος κατὰ πάντων περὶ ὧν βουλόμεθα γνῶναι τὴν 
θητικόν· ὁμοίως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων. § 7. Εἰ δὲ τὰ ἔργα πρότερον , πάλιν #_ἌΝ_# τις ἀπορήσειεν εἰ τὰ ἀντικείμενα πρότερον τούτων ζητητέον , οἷον τὸ αἰσθη
ερ κινεῖται. § 8. Ἀλλὰ μὴν καὶ εἰ κινεῖ γε αὐτὴ αὑτήν , καὶ αὐτὴ κινοῖτ ' #_ἌΝ_# , ὥστ ' εἰ πᾶσα κίνησις ἔκστασίς ἐστι τοῦ κινουμένου ᾗ κινεῖται , καὶ ἡ ψ
 μεμιγμένων , ὁ δὲ τῆς μίξεως λόγος ἁρμονία καὶ ψυχή. § 7. Ἀπαιτήσειε δ ' #_ἌΝ_# τις τοῦτό γε καὶ παρ ' Ἐμπεδοκλέους· ἕκαστον γὰρ αὐτῶν λόγῳ τινί φησιν εἶ
 οὐχ οἷόν τε κινεῖσθαι κατὰ τόπον αὐτήν. § 10. Εὐλογώτερον δ ' ἀπορήσειεν #_ἌΝ_# τις περὶ αὐτῆς ὡς 408b κινουμένης , εἰς τὰ τοιαῦτα ἀποβλέψας· φαμὲν γὰρ τ
; Ἀναγκαῖον γάρ ἐστιν ἕν τι γινώσκειν ἢ τινὰ ἢ πάντα. § 12. Ἀπορήσειε δ ' #_ἌΝ_# τις καὶ τί ποτ ' ἐστὶ τὸ ἑνοποιοῦν αὐτά· ὕλῃ γὰρ ἔοικε τά γε στοιχεῖα , κ
οῖς , καὶ ταῦτα βελτίων ἐν τούτοις εἶναι δοκοῦσα; § 19. ( Ἐπιζητήσειε δ ' #_ἌΝ_# τις καὶ διὰ τίν ' αἰτίαν ἡ ἐν τῷ ἀέρι ψυχὴ τῆς ἐν τοῖς ζῴοις βελτίων ἐστὶ
συνέχον ἐκεῖνο , καὶ οὕτω δὴ πρόεισιν ἐπὶ τὸ ἄπειρον. § 25. Ἀπορήσειε δ ' #_ἌΝ_# τις καὶ περὶ τῶν μορίων αὐτῆς , τίν ' ἔχει δύναμιν ἕκαστον ἐν τῷ σώματι. 
 λόγου ἐνάργειαν καὶ παρὰ τὰ φαινόμενα· ἐν μικρῷ μὲν γὰρ διαστήματι λάθοι #_ἌΝ_# , ἀπ ' ἀνατολῆς δ ' ἐπὶ δυσμὰς τὸ λανθάνειν μέγα λίαν τὸ αἴτημα. 418b26 4
ν· δῆλον δὲ πειρωμένοις· ὥστε τὰ ἄναιμα , ἐπειδὴ οὐκ ἀναπνέουσιν , ἑτέραν #_ἌΝ_# τιν ' αἴσθησιν ἔχοι παρὰ τὰς λεγομένας. Ἀλλ ' ἀδύνατον , εἴπερ τῆς ὀσμῆς 
ις ἡ γεῦσις καὶ ἡ ἀφή· νῦν δὲ δύο διὰ τὸ μὴ ἀντιστρέφειν. 6 Ἀπορήσειε δ ' #_ἌΝ_# τις , εἰ πᾶν σῶμα βάθος ἔχει , τοῦτο δ ' ἐστὶ τὸ τρίτον μέγεθος , ὧν δ ' 
ιαύτη δύναμις. Ἔστι μὲν οὖν ταὐτόν , τὸ δ ' εἶναι ἕτερον· μέγεθος μὲν γὰρ #_ἌΝ_# τι εἴη τὸ αἰσθανόμενον , οὐ μὴν τό γε αἰσθητικῷ εἶναι οὐδ ' ἡ αἴσθησις μέ
έχεσθαι τῶν αἰσθητῶν , ἀλλὰ πάσχειν μετὰ τῆς ὕλης. 5 424b.3 Ἀπορήσειε δ ' #_ἌΝ_# τις εἰ πάθοι ἄν τι ὑπ ' ὀσμῆς τὸ ἀδύνατον ὀσφρανθῆναι , ἢ ὑπὸ χρώματος τὸ
ητῶν , ἀλλὰ πάσχειν μετὰ τῆς ὕλης. 5 424b.3 Ἀπορήσειε δ ' ἄν τις εἰ πάθοι #_ἌΝ_# τι ὑπ ' ὀσμῆς τὸ ἀδύνατον ὀσφρανθῆναι , ἢ ὑπὸ χρώματος τὸ μὴ δυνάμενον ἰδ
ὲ ταύτας ὄψιν , ἀκοήν , ὄσφρησιν , γεῦσιν , ἁφήν ) , ἐκ τῶνδε πιστεύσειεν #_ἌΝ_# τις. Εἰ γὰρ παντὸς οὗ ἐστὶν αἴσθησις ἁφὴ καὶ νῦν αἴσθησιν ἔχομεν ( πάντα 
 διὸ καὶ ἀπατᾶται , καὶ ἐὰν ᾖ ξανθόν , χολὴν οἴεται εἶναι. 8 Σητήσειε δ ' #_ἌΝ_# τις τίνος ἕνεκα πλείους ἔχομεν αἰσθήσεις , ἀλλ ' οὐ μίαν μόνην. Ἢ ὅπως ἧτ
 ἐνέργειαν ἀκοὴ ἅμα γίνεται καὶ ὁ κατ ' ἐνέργειαν ψόφος , 426a ὧν εἴπειεν #_ἌΝ_# τις τὸ μὲν εἶναι ἄκουσιν τὸ δὲ ψόφησιν 5 εἰ δή ἐστιν ἡ κίνησις ( καὶ ἡ πο
τὰ πράγματα τῆς ὕλης , οὕτω καὶ τὰ περὶ τὸν νοῦν. 9 429b.22 Ἀπορήσειε δ ' #_ἌΝ_# τις , εἰ ὁ νοῦς ἁπλοῦν ἐστὶ καὶ ἀπαθὲς καὶ μηθενὶ μηθὲν ἔχει κοινόν , ὥσπ
τοῖς ζῴοις , καὶ τὸ αἰσθητικόν , ὃ οὔτε ὡς ἄλογον οὔτε ὡς λόγον ἔχον θείη #_ἌΝ_# τις ῥᾳδίως· 3 ἔτι δὲ τὸ φανταστικόν , 432b ὃ τῷ μὲν εἶναι πάντων ἕτερον ,
νοῦν , τὸ ὀρεκτικόν. Εἰ γὰρ δύο , νοῦς καὶ ὄρεξις , ἐκίνουν , κατὰ κοινὸν #_ἌΝ_# τι ἐκίνουν εἶδος· νῦν δὲ ὁ μὲν νοῦς οὐ φαίνεται κινῶν ἄνευ ὀρέξεως ( ἡ γὰ
ασιωτέρων εἶναι , δι ' ἀμφότερα ταῦτα τὴν περὶ τῆς ψυχῆς ἱστορίαν εὐλόγως #_ἊΝ_# ἐν πρώτοις τιθείημεν. Δοκεῖ δὲ καὶ πρὸς ἀλήθειαν ἅπασαν ἡ γνῶσις αὐτῆς με
ὴν οὐσίαν , ὥσπερ καὶ τῶν κατὰ συμβεβηκὸς ἰδίων ἀπόδειξις , ὥστε ζητητέον #_ἊΝ_# εἴη τὴν μέθοδον ταύτην· εἰ δὲ μὴ ἔστι μία τις καὶ κοινὴ μέθοδος περὶ τὸ τ
· εἰ δ ' ἐστὶ καὶ τοῦτο φαντασία τις ἢ μὴ ἄνευ φαντασίας , οὐκ ἐνδέχοιτ ' #_ἊΝ_# οὐδὲ τοῦτ ' ἄνευ σώματος εἶναι. § 10 Εἰ μὲν οὖν ἔστι τι τῶν τῆς ψυχῆς ἔργ
 10 Εἰ μὲν οὖν ἔστι τι τῶν τῆς ψυχῆς ἔργων ἢ παθημάτων ἴδιον , ἐνδέχοιτ ' #_ἊΝ_# αὐτὴν χωρίζεσθαι· εἰ δὲ μηθέν ἐστιν ἴδιον αὐτῆς , οὐκ ἂν εἴη χωριστή , ἀλ
ιον , ἐνδέχοιτ ' ἂν αὐτὴν χωρίζεσθαι· εἰ δὲ μηθέν ἐστιν ἴδιον αὐτῆς , οὐκ #_ἊΝ_# εἴη χωριστή , ἀλλὰ καθάπερ τῷ εὐθεῖ , ᾗ εὐθύ , πολλὰ συμβαίνει , οἷον ἅπτ
 φυσικοῦ τὸ θεωρῆσαι περὶ ψυχῆς , ἢ πάσης ἢ τῆς τοιαύτης. Διαφερόντως δ ' #_ἊΝ_# ὁρίσαιντο ὁ φυσικὸς [ τε ] καὶ ὁ διαλεκτικὸς ἕκαστον αὐτῶν , οἷον ὀργὴ τί
 ζῴοις ἐκκρίνεσθαι , συνανείργοντα τὸ συνάγον καὶ πηγνύον· καὶ ζῆν δὲ ἕως #_ἊΝ_# δύνωνται τοῦτο ποιεῖν. § 4. Ἔοικε δὲ καὶ τὸ παρὰ τῶν Πυθαγορείων λεγόμενο
νήσεων οὐσῶν , φορᾶς ἀλλοιώσεως φθίσεως αὐξήσεως , ἢ μίαν τούτων κινοῖτ ' #_ἊΝ_# ἢ πλείους ἢ πάσας. Εἰ δὲ κινεῖται μὴ κατὰ συμβεβηκός , φύσει ἂν ὑπάρχοι κ
 κινοῖτ ' ἂν ἢ πλείους ἢ πάσας. Εἰ δὲ κινεῖται μὴ κατὰ συμβεβηκός , φύσει #_ἊΝ_# ὑπάρχοι κίνησις αὐτῇ· εἰ δὲ τοῦτο , καὶ τόπος· πᾶσαι γὰρ αἱ λεχθεῖσαι κιν
ι , ταύτην καὶ αὐτή. Τὸ δὲ σῶμα κινεῖται φορᾷ· ὥστε καὶ ἡ ψυχὴ μεταβάλλοι #_ἊΝ_# κατὰ τὸ σῶμα ἢ ὅλη ἢ κατὰ μόρια μεθισταμένη. Εἰ δὲ τοῦτ ' ἐνδέχεται , καὶ
νδέχεται , καὶ ἐξελθοῦσαν εἰσιέναι πάλιν ἐνδέχοιτ ' ἄν· τούτῳ δ ' ἕποιτ ' #_ἊΝ_# τὸ ἀνίστασθαι τὰ τεθνεῶτα τῶν ζῴων. § 7. Τὴν δὲ κατὰ συμβεβηκὸς κίνησιν κ
. § 7. Τὴν δὲ κατὰ συμβεβηκὸς κίνησιν κἂν ὑφ ' ἑτέρου κινοῖτο· ὠσθείη γὰρ #_ἊΝ_# βίᾳ τὸ ζῷον. Οὐ δεῖ δὲ ᾧ τὸ ὑφ ' ἑαυτοῦ κινεῖσθαι ἐν τῇ οὐσίᾳ , τοῦθ ' ὑπ
μὲν δι ' ἄλλο εἶναι , τὸ δ ' ἑτέρου ἕνεκεν. Τὴν δὲ ψυχὴν μάλιστα φαίη τις #_ἊΝ_# ὑπὸ τῶν αἰσθητῶν κινεῖσθαι , εἴπερ κινεῖται. § 8. Ἀλλὰ μὴν καὶ εἰ κινεῖ γ
α κίνησις ἔκστασίς ἐστι τοῦ κινουμένου ᾗ κινεῖται , καὶ ἡ ψυχὴ ἐξίσταιτ ' #_ἊΝ_# ἐκ τῆς οὐσίας , εἰ μὴ κατὰ συμβεβηκὸς ἑαυτὴν κινεῖ , ἀλλ ' ἐστὶν ἡ κίνησι
ις νόησις κύ- κλου δὲ περιφορά· § 15. Εἰ οὖν ἡ νόησις περιφορά , καὶ νοῦς #_ἊΝ_# εἴη ὁ κύκλος οὗ ἡ τοιαύτη περιφορὰ νόησις. Ἀεὶ δὲ δὴ τί νοήσει ( δεῖ γάρ 
07b ῥᾴδιον ἀλλὰ βίαιον· εἰ δ ' ἐστὶν ἡ κίνησις αὐτῆς ᾗ οὐσία , παρὰ φύσιν #_ἊΝ_# κινοῖτο. § 19. Ἐπίπονον δὲ καὶ τὸ μεμῖχθαι τῷ σώματι μὴ δυνάμενον ἀπολυθῆ
σδιορίσαντες διὰ τίν ' αἰτίαν καὶ πῶς ἔχοντος τοῦ σώματος. Καίτοι δόξειεν #_ἊΝ_# τοῦτ ' ἀναγκαῖον εἶναι· διὰ γὰρ τὴν κοινωνίαν τὸ μὲν ποιεῖ τὸ δὲ πάσχει κ
καὶ διανοεῖσθαι· ταῦτα δὲ πάντα κινήσεις εἶναι δοκοῦσιν. Ὅθεν οἰηθείη τις #_ἊΝ_# αὐτὴν κινεῖσθαι· § 11. Τὸ δ ' οὐκ ἔστιν ἀναγκαῖον. Εἰ γὰρ καὶ ὅτι μάλιστα
κεν ἐγγίνεσθαι οὐσία τις οὖσα , καὶ οὐ φθείρεσθαι. Μάλιστα γὰρ ἐφθείρετ ' #_ἊΝ_# ὑπὸ τῆς ἐν τῷ γήρᾳ ἀμαυρώσεως , νῦν δ ' ὥσπερ ἐπὶ τῶν αἰσθητηρίων συμβαίν
τῶν αἰσθητηρίων συμβαίνει· εἰ γὰρ λάβοι ὁ πρεσβύτης ὄμμα τοιονδί , βλέποι #_ἊΝ_# ὥσπερ καὶ ὁ νέος. Ὥστε τὸ γῆρας οὐ τῷ τὴν ψυχήν τι πεπονθέναι , ἀλλ ' ἐν 
διαιρούμενα ζῇ καὶ δοκεῖ τὴν αὐτὴν ψυχὴν ἔχειν τῷ εἴδει. § 19. Δόξειε δ ' #_ἊΝ_# οὐθὲν διαφέρειν μονάδας λέγειν ἢ σωμάτια μικρά· καὶ γὰρ ἐκ τῶν Δημοκρίτου
γὰρ ὑπάρχειν τινὰ αὐτῇ διαφορὰν πρὸς τὰς ἄλλας , στιγμῆς δὲ μοναδικῆς τίς #_ἊΝ_# εἴη διαφορὰ πλὴν θέσις; Εἰ μὲν οὖν εἰσὶν ἕτεραι αἱ ἐν τῷ σώματι μονάδες κ
λὰ καὶ ἀδύνατα τῷ λόγῳ. Τίθενται γὰρ γνωρίζειν τῷ ὁμοίῳ τὸ ὅμοιον , ὥσπερ #_ἊΝ_# εἰ τὴν ψυχὴν τὰ πράγματα τιθέντες. Οὐκ ἔστι δὲ μόνα ταῦτα , πολλὰ δὲ καὶ 
μὴ καὶ ταῦτ ' ἐνέσται. Τοῦτο δ ' ὅτι ἀδύνατον , οὐθὲν δεῖ λέγειν· τίς γὰρ #_ἊΝ_# ἀπορήσειεν εἰ ἔνεστιν ἐν τῇ ψυχῇ λίθος ἢ ἄνθρωπος; Ὁμοίως δὲ καὶ τὸ ἀγαθὸ
αὶ θείη τὸν νοῦν μέρος τι τῆς ψυχῆς , ὁμοίως δὲ καὶ τὸ αἰσθητικόν , οὐδ ' #_ἊΝ_# οὕτω λέγοιεν καθόλου περὶ πάσης ψυχῆς οὐδὲ περὶ ὅλης οὐδεμιᾶς. § 15. Τοῦτ
απνεῖται καὶ σήπεται. Εἰ οὖν ἕτερόν τι μίαν αὐτὴν ποιεῖ , ἐκεῖνο μάλιστ ' #_ἊΝ_# εἴη ψυχή. Δεήσει δὲ πάλιν κἀκεῖνο ζητεῖν πότερον ἓν ἢ πολυμερές. Εἰ μὲν γ
δ ' ὥσπερ ἐξ ὑπαρχῆς ἐπανίωμεν , πειρώμενοι διορίσαι τί ἐστι ψυχὴ καὶ τίς #_ἊΝ_# εἴη κοινότατος λόγος αὐτῆς. § 2 Λέγομεν δὴ γένος ἕν τι τῶν ὄντων τὴν οὐσί
ροφήν τε καὶ αὔξησιν καὶ φθίσιν. Ὥστε πᾶν σῶμα φυσικὸν μετέχον ζωῆς οὐσία #_ἊΝ_# εἴη , οὐσία δ ' οὕτως ὡς συνθέτη. § 4 Ἐπεὶ δ ' ἐστὶ καὶ σῶμα καὶ τοιόνδε 
 ὡς συνθέτη. § 4 Ἐπεὶ δ ' ἐστὶ καὶ σῶμα καὶ τοιόνδε , ζωὴν γὰρ ἔχον , οὐκ #_ἊΝ_# εἴη σῶμα ἡ ψυχή· οὐ γάρ ἐστι τῶν καθ ' ὑποκειμένου τὸ σῶμα , μᾶλλον δ ' ὡ
χεια ἡ πρώτη σώματος φυσικοῦ δυνάμει ζωὴν ἔχοντος. § 6 412b Τοιοῦτον δὲ ὃ #_ἊΝ_# ᾖ ὀργανικόν. ( Ὄργανα δὲ καὶ τὰ τῶν φυτῶν μέρη , ἀλλὰ παντελῶς ἁπλᾶ , οἷο
 γὰρ ἕλκει τὴν τροφήν. ) Εἰ δή τι κοινὸν ἐπὶ πάσης ψυχῆς δεῖ λέγειν , εἴη #_ἊΝ_# ἐντελέχεια ἡ πρώτη σώματος φυσικοῦ ὀργανικοῦ. § 7 Διὸ καὶ οὐ δεῖ ζητεῖν ε
τι , καθάπερ εἴ τι τῶν ὀργάνων φυσικὸν ἦν σῶμα , οἷον πέλεκυς· ἦν μὲν γὰρ #_ἊΝ_# τὸ πελέκει εἶναι ἡ οὐσία αὐτοῦ , καὶ ἡ ψυχὴ τοῦτο· χωρισθείσης δὲ ταύτης 
πελέκει εἶναι ἡ οὐσία αὐτοῦ , καὶ ἡ ψυχὴ τοῦτο· χωρισθείσης δὲ ταύτης οὐκ #_ἊΝ_# ἔτι πέλεκυς ἦν , ἀλλ ' ἢ ὁμωνύμως , νῦν δ ' ἔστι πέλεκυς. Οὐ γὰρ τοιούτου
ρεῖν δὲ καὶ ἐπὶ τῶν μερῶν δεῖ τὸ λεχθέν. Εἰ γὰρ ἦν ὁ ὀφθαλμὸς ζῷον , ψυχὴ #_ἊΝ_# ἦν αὐτοῦ ἡ ὄψις· αὕτη γὰρ οὐσία ὀφθαλμοῦ ἡ κατὰ τὸν λόγον ( ὁ δ ' ὀφθαλμὸ
 ὁμοίως ἐπ ' ἄμφω καὶ πάντῃ , ὅσα ἀεὶ τρέφεταί τε καὶ ζῇ διὰ τέλους , ἕως #_ἊΝ_# δύνηται λαμβάνειν τροφήν. 4 Χωρίζεσθαι δὲ τοῦτο μὲν τῶν ἄλλων δυνατόν , τ
χὴ δὲ τοῦτο ᾧ ζῶμεν καὶ αἰσθανόμεθα καὶ διανοούμεθα πρώτως-ὥστε λόγος τις #_ἊΝ_# εἴη καὶ εἶδος , ἀλλ ' οὐχ ὕλη καὶ τὸ ὑποκείμενον. 13 Τριχῶς γὰρ λεγομένης
 τοιοῦτον ἕτερον ἔστιν ἢ τιμιώτερον. 5 Δῆλον οὖν ὅτι τὸν αὐτὸν τρόπον εἷς #_ἊΝ_# εἴη λόγος ψυχῆς τε καὶ σχήματος· οὔτε γὰρ ἐκεῖ σχῆμα παρὰ τὸ τρίγωνον ἔστ
ν ἔστι καὶ τὰ ἐφεξῆς , οὔτ ' ἐνταῦθα ψυχὴ παρὰ τὰς εἰρημένας. Γένοιτο δ ' #_ἊΝ_# καὶ ἐπὶ τῶν σχημάτων λόγος κοινός , ὃς ἐφαρμόσει μὲν πᾶσιν , ἴδιος δ ' οὐ
των δ ' ἔτι πρότερα τὰ ἀντικείμενα δεῖ τεθεωρηκέναι , περὶ ἐκείνων πρῶτον #_ἊΝ_# δέοι διορίσαι διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν , οἷον περὶ τροφῆς καὶ αἰσθητοῦ καὶ νο
νον καὶ αὐξόμενον , διὸ καὶ ἐν τοῖς φυτοῖς καὶ ἐν τοῖς ζῴοις ὑπολάβοι τις #_ἊΝ_# τοῦτο εἶναι τὸ ἐργαζόμενον. Τὸ δὲ συναίτιον μέν πώς ἐστιν , οὐ μὴν ἁπλῶς 
ἴτιον , ἀλλὰ μᾶλλον ἡ ψυχή· ἡ μὲν γὰρ τοῦ πυρὸς αὔξησις εἰς ἄπειρον , ἕως #_ἊΝ_# ᾖ τὸ καυστόν , τῶν δὲ φύσει συνισταμένων πάντων ἔστι πέρας καὶ λόγος μεγέ
ει διαφοράν. Εἰ δ ' ἄμφω , ἀλλ ' ἡ μὲν ἄπεπτος ἡ δὲ πεπεμμένη , ἀμφοτέρως #_ἊΝ_# ἐνδέχοιτο τὴν τροφὴν λέγειν· ᾗ μὲν γὰρ ἄπεπτος , τὸ ἐναντίον τῷ ἐναντίῳ τ
 οὐκ ὀρθῶς. 12 416b9 Ἐπεὶ δ ' οὐθὲν τρέφεται μὴ μετέχον ζωῆς , τὸ ἔμψυχον #_ἊΝ_# εἴη σῶμα τὸ τρεφόμενον , ᾗ ἔμψυχον , ὥστε καὶ ἡ τροφὴ πρὸς ἔμψυχόν ἐστι ,
 τι καὶ οὐσία , τροφή ( σώζει γὰρ τὴν οὐσίαν , καὶ μέχρι τούτου ἔστιν ἕως #_ἊΝ_# τρέφηται ) , καὶ γενέσεως ποιητικόν , οὐ τοῦ τρεφομένου , ἀλλ ' οἷον τὸ τ
έλους ἅπαντα προσαγορεύειν δίκαιον , τέλος δὲ τὸ γεννῆσαι οἷον αὐτό , εἴη #_ἊΝ_# ἡ πρώτη ψυχὴ γεννητικὴ οἷον αὐτό. <Ἐπεὶ δ ' ἔστι τρία , 416b25Α τὸ τρεφόμ
θάπερ τὸ καυστὸν οὐ καίεται αὐτὸ καθ ' αὑτὸ ἄνευ τοῦ καυστικοῦ· ἔκαιε γὰρ #_ἊΝ_# ἑαυτό , καὶ οὐθὲν ἐδεῖτο τοῦ ἐντελεχείᾳ πυρὸς ὄντος. Ἐπειδὴ δὲ τὸ αἰσθάνε
ύειν καὶ ὁρᾶν λέγομεν , κἂν τύχῃ καθεῦδον , καὶ τὸ ἤδη ἐνεργοῦν ) , διχῶς #_ἊΝ_# λέγοιτο καὶ ἡ αἴσθησις , ἡ μὲν ὡς δυνάμει , ἡ δὲ ὡς ἐνεργείᾳ. Ὁμοίως δὲ κ
ας· νῦν γὰρ ἁπλῶς ἐλέγομεν περὶ αὐτῶν. Ἔστι μὲν γὰρ οὕτως ἐπιστῆμόν τι ὡς #_ἊΝ_# εἴποιμεν ἄνθρωπον ἐπιστήμονα ὅτι ὁ ἄνθρωπος τῶν ἐπιστημόνων καὶ ἐχόντων ἐ
ν ὅτι τὸ γένος τοιοῦτον καὶ ἡ ὕλη , ὁ δ ' ὅτι βουληθεὶς δυνατὸς θεωρεῖν , #_ἊΝ_# μή τι κωλύσῃ τῶν ἔξωθεν· ὁ δ ' ἤδη θεωρῶν , ἐντελεχείᾳ ὢν καὶ κυρίως ἐπισ
' ἕκαστα καὶ τῶν ἔξωθεν 7 ἀλλὰ περὶ μὲν τούτων διασαφῆσαι καιρὸς γένοιτ ' #_ἊΝ_# καὶ εἰςαῦθις· νῦν δὲ διωρίσθω τοσοῦτον , ὅτι οὐχ ἁπλοῦ ὄντος τοῦ δυνάμει 
τοσοῦτον , ὅτι οὐχ ἁπλοῦ ὄντος τοῦ δυνάμει λεγομένου , ἀλλὰ τοῦ μὲν ὥσπερ #_ἊΝ_# εἴποιμεν τὸν παῖδα δύνασθαι στρατηγεῖν , τοῦ δὲ ὡς τὸν ἐν ἡλικίᾳ ὄντα , ο
αι , ὅτι οὔτε πῦρ οὔθ ' ὅλως σῶμα οὐδ ' ἀπορροὴ σώματος οὐδενός ( εἴη γὰρ #_ἊΝ_# σῶμά τι καὶ οὕτως ) , ἀλλὰ πυρὸς ἢ τοιούτου τινὸς παρουσία ἐν τῷ διαφανεῖ
 τοῦτο λέγει Δημόκριτος , οἰόμενος , εἰ γένοιτο κενὸν τὸ μεταξύ , ὁρᾶσθαι #_ἊΝ_# ἀκριβῶς καὶ εἰ μύρμηξ ἐν τῷ οὐρανῷ εἴη· τοῦτο γὰρ ἀδύνατόν ἐστιν. Πάσχοντ
 δ ' εἴπομεν , οὐ τῶν τυχόντων πληγὴ ὁ ψόφος· οὐθένα γὰρ ποιεῖ ψόφον ἔρια #_ἊΝ_# πληγῇ , ἀλλὰ χαλκὸς καὶ ὅσα λεῖα καὶ κοῖλα· ὁ μὲν χαλκὸς ὅτι λεῖος , τὰ δ
ῖ· δεῖ γὰρ φθάσαι τὴν κίνησιν τοῦ ῥαπίζοντος τὴν θρύψιν τοῦ ἀέρος , ὥσπερ #_ἊΝ_# εἰ σωρὸν ἢ ὁρμαθὸν ψάμμου τύπτοι τις φερόμενον ταχύ. 4 Ἠχὼ δὲ γίνεται ὅτα
 ψόφου καθάπερ καὶ ἐπὶ τοῦ φωτός· καὶ γὰρ τὸ φῶς ἀεὶ ἀνακλᾶται ( οὐδὲ γὰρ #_ἊΝ_# ἐγίνετο πάντῃ φῶς , ἀλλὰ σκότος ἔξω τοῦ ἡλιουμένου ) , ἀλλ ' οὐχ οὕτως ἀν
 ὅταν κινηθῇ συνεχὴς καὶ εἷς. Ἀλλὰ διὰ τὸ ψαθυρὸς 420a εἶναι οὐ γεγωνεῖ , #_ἊΝ_# μὴ λεῖον ᾖ τὸ πληγέν. Τότε δὲ εἷς γίνεται ἅμα διὰ τὸ ἐπίπεδον· ἓν γὰρ τὸ 
ὐδ ' εἰς τὸ οὖς , διὰ τὰς ἕλικας. Ὅταν δὲ τοῦτο συμβῇ , οὐκ ἀκούει· οὐδ ' #_ἊΝ_# ἡ μῆνιγξ κάμῃ , ὥσπερ τὸ ἐπὶ τῇ κόρῃ δέρμα [ ὅταν κάμῃ ] . Ἀλλ ' οὐ σημεῖ
 ψοφεῖ τύπτοντός τινος καί τι καὶ ἔν τινι , τοῦτο δ ' ἐστὶν ἀήρ , εὐλόγως #_ἊΝ_# φωνοίη ταῦτα μόνα ὅσα δέχεται τὸν ἀέρα. Τῷ γὰρ ἤδη ἀναπνεομένῳ καταχρῆται
έων ἢ κατέχων τὸ πνεῦμα οὐκ ὀσμᾶται , οὔτε πόρρωθεν οὔτ ' ἐγγύθεν , οὐδ ' #_ἊΝ_# ἐπὶ τοῦ μυκτῆρος ἐντὸς τεθῇ· καὶ τὸ μὲν ἐπ ' αὐτῷ τιθέμενον τῷ αἰσθητηρίῳ
ν ὑγρῷ ὡς ὕλῃ· τοῦτο δ ' ἁπτόν τι. Διὸ κἂν εἰ ἐν ὕδατι ἦμεν , ᾐσθανόμεθ ' #_ἊΝ_# ἐμβληθέντος τοῦ γλυκέος , οὐκ ἦν δ ' ἂν ἡ αἴσθησις ἡμῖν διὰ τοῦ μεταξύ , 
ἂν εἰ ἐν ὕδατι ἦμεν , ᾐσθανόμεθ ' ἂν ἐμβληθέντος τοῦ γλυκέος , οὐκ ἦν δ ' #_ἊΝ_# ἡ αἴσθησις ἡμῖν διὰ τοῦ μεταξύ , ἀλλὰ τῷ μιχθῆναι τῷ ὑγρῷ , καθάπερ ἐπὶ τ
 τούτῳ τὸ αἰσθητήριον ( εἰ δὲ καὶ συμφυὲς γένοιτο , θᾶττον ἔτι διικνοῖτ ' #_ἊΝ_# ἡ αἴσθησις ) · 4 διὸ τὸ τοιοῦτον μόριον τοῦ σώματος ἔοικεν οὕτως ἔχειν ὥσ
ἴσθησις ) · 4 διὸ τὸ τοιοῦτον μόριον τοῦ σώματος ἔοικεν οὕτως ἔχειν ὥσπερ #_ἊΝ_# εἰ κύκλῳ ἡμῖν περιεπεφύκει ὁ ἀήρ· ἐδοκοῦμεν γὰρ ἂν ἑνί τινι αἰσθάνεσθαι κ
ικεν οὕτως ἔχειν ὥσπερ ἂν εἰ κύκλῳ ἡμῖν περιεπεφύκει ὁ ἀήρ· ἐδοκοῦμεν γὰρ #_ἊΝ_# ἑνί τινι αἰσθάνεσθαι καὶ ψόφου καὶ χρώματος καὶ ὀσμῆς , καὶ μία τις αἴσθη
 μόριον καὶ χυμοῦ. Εἰ μὲν οὖν καὶ ἡ ἄλλη σὰρξ ᾐσθάνετο τοῦ χυμοῦ , ἐδόκει #_ἊΝ_# ἡ αὐτὴ καὶ μία εἶναι αἴσθησις ἡ γεῦσις καὶ ἡ ἀφή· νῦν δὲ δύο διὰ τὸ μὴ ἀν
' ὑμένος αἰσθανοίμεθα τῶν ἁπτῶν ἁπάντων λανθάνοντος ὅτι διείργει , ὁμοίως #_ἊΝ_# ἔχοιμεν ὥσπερ καὶ νῦν ἐν τῷ ὕδατι καὶ ἐν τῷ ἀέρι· δοκοῦμεν γὰρ νῦν αὐτῶν 
τον. Αὐτοῦ δὲ τοῦ αἰσθητηρίου ἁπτομένου οὔτ ' ἐκεῖ οὔτ ' ἐνταῦθα γένοιτ ' #_ἊΝ_# αἴσθησις , οἷον εἴ τις σῶμά τι λευκὸν ἐπὶ τοῦ ὄμματος θείη τὸ ἔσχατον. ἷΗ
θείη τὸ ἔσχατον. ἷΗ καὶ δῆλον ὅτι ἐντὸς τὸ τοῦ ἁπτοῦ αἰσθητικόν. Οὕτω γὰρ #_ἊΝ_# συμβαίνοι ὅπερ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων· ἐπιτιθεμένων γὰρ ἐπὶ τὸ αἰσθητήριον οὐκ
ησι τὸ ξύλον. 6 Ἀλλὰ τὰ ἁπτὰ καὶ οἱ χυμοὶ ποιοῦσιν· εἰ γὰρ μή , ὑπὸ τίνος #_ἊΝ_# πάσχοι τὰ ἄψυχα καὶ ἀλλοιοῖτο; ἆρ ' οὖν κἀκεῖνα ποιήσει; ἢ οὐ πᾶν σῶμα πα
 ) , γῆ δὲ ἢ οὐθενός , ἢ ἐν τῇ ἁφῇ μάλιστα μέμικται ἰδίως , διὸ λείποιτ ' #_ἊΝ_# μηθὲν εἶναι αἰσθητήριον ἔξω ὕδατος καὶ ἀέρος , 4 ταῦτα δὲ καὶ νῦν ἔχουσιν
ἕτερον ἔστι σῶμα , καὶ πάθος ὃ μηθενός ἐστι τῶν ἐνταῦθα σωμάτων , οὐδεμία #_ἊΝ_# ἐκλείποι αἴσθησις. 5 Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τῶν κοινῶν οἷόν τ ' εἶναι αἰσθητήριόν 
υγχάνομεν αἴσθησιν , ᾗ ὅταν συμπέσωσιν ἅμα γνωρίζομεν. Εἰ δὲ μή , οὐδαμῶς #_ἊΝ_# ἀλλ ' ἢ κατὰ συμβεβηκὸς ᾐσθανόμεθα ( οἷον τὸν Κλέωνος υἱὸν οὐχ ὅτι Κλέωνο
εν αἴσθησιν κοινήν , οὐ κατὰ συμβεβηκός· οὐκ ἄρ ' ἐστὶν ἰδία· οὐδαμῶς γὰρ #_ἊΝ_# ᾐσθανόμεθα ἀλλ ' ἢ οὕτως ὥσπερ εἴρηται [ τὸν Κλέωνος υἱὸν ἡμᾶς ὁρᾶν ] . τ
 μέγεθος καὶ ἀριθμός; εἰ γὰρ ἦν ἡ ὄψις μόνη , καὶ αὕτη λευκοῦ , ἐλάνθανεν #_ἊΝ_# μᾶλλον κἂν ἐδόκει ταὐτὸν εἶναι πάντα διὰ τὸ ἀκολουθεῖν ἀλλήλοις ἅμα χρῶμα
ιν. 11 ᾟ καὶ δῆλον ὅτι ἡ σὰρξ οὐκ ἔστι τὸ ἔσχατον αἰσθητήριον· ἀνάγκη γὰρ #_ἊΝ_# ἦν ἁπτόμενον αὐτὸ κρίνειν τὸ κρῖνον. Οὔτε δὴ κεχωρισμένοις ἐνδέχεται κρίν
ἄμφω δῆλα εἶναι-οὕτω μὲν γὰρ κἂν εἰ τοῦ μὲν ἐγὼ τοῦ δὲ σὺ αἴσθοιο , δῆλον #_ἊΝ_# εἴη ὅτι ἕτερα ἀλλήλων , δεῖ δὲ τὸ ἓν λέγειν ὅτι ἕτερον· ἕτερον γὰρ τὸ γλυ
μεν , ὁμοίως δὲ κἂν θαρραλέον· κατὰ δὲ τὴν φαντασίαν ὡσαύτως ἔχομεν ὥσπερ #_ἊΝ_# εἰ θεώμενοι ἐν γραφῇ τὰ δεινὰ ἢ θαρραλέα. 5 Εἰσὶ δὲ καὶ αὐτῆς τῆς ὑπολήψε
ησις μὲν ἀεὶ πάρεστι , φαντασία δ ' οὔ. Εἰ δὲ τῇ ἐνεργείᾳ τὸ αὐτό , πᾶσιν #_ἊΝ_# ἐνδέχοιτο τοῖς θηρίοις φαντασίαν ὑπάρχειν· δοκεῖ δ ' οὔ , οἷον μύρμηκι ἢ 
σεως , οὐδὲ δι ' αἰσθήσεως , οὐδὲ συμπλοκὴ δόξης καὶ αἰσθήσεως , φαντασία #_ἊΝ_# εἴη , διά τε ταῦτα καὶ διότι οὐκ ἄλλου τινὸς ἔσται ἡ δόξα , ἀλλ ' ἐκείνου
νεργείας τῆς αἰσθήσεως , καὶ ταύτην ὁμοίαν ἀνάγκη εἶναι τῇ αἰσθήσει , εἴη #_ἊΝ_# αὕτη ἡ κίνησις οὔτε ἄνευ αἰσθήσεως ἐνδεχομένη οὔτε μὴ αἰσθανομένοις ὑπάρχ
ρούσης τῆς αἰσθήσεως ἀληθής , αἱ δ ' ἕτεραι καὶ παρούσης καὶ ἀπούσης εἶεν #_ἊΝ_# ψευδεῖς , καὶ μάλιστα ὅταν πόρρω τὸ αἰσθητὸν ᾖ. Εἰ οὖν μηθὲν ἄλλο ἔχει τὰ
χει τὰ εἰρημένα ἢ φαντασία 429a ( τοῦτο δ ' ἐστὶ τὸ λεχθέν ) , ἡ φαντασία #_ἊΝ_# εἴη κίνησις ὑπὸ τῆς αἰσθήσεως τῆς κατ ' ἐνέργειαν γιγνομένη. 14 Ἐπεὶ δ ' 
νεται τὸ νοεῖν. 2 Εἰ δή ἐστι τὸ νοεῖν ὥσπερ τὸ αἰσθάνεσθαι , ἢ πάσχειν τι #_ἊΝ_# εἴη ὑπὸ τοῦ νοητοῦ ἤ τι τοιοῦτον ἕτερον. 3 Ἀπαθὲς ἄρα δεῖ εἶναι , δεκτικὸ
ων πρὶν νοεῖν· 4 διὸ οὐδὲ μεμῖχθαι εὔλογον αὐτὸν τῷ σώματι· ποιός τις γὰρ #_ἊΝ_# γίγνοιτο , ἢ ψυχρὸς ἢ θερμός , κἂν ὄργανόν τι εἴη , ὥσπερ τῷ αἰσθητικῷ· ν
ον , ὅτι δυνάμει πώς ἐστι τὰ νοητὰ ὁ νοῦς , ἀλλ ' ἐντελεχείᾳ οὐδέν , πρὶν #_ἊΝ_# νοῇ· δυνάμει δ ' οὕτως 430a ὥσπερ ἐν γραμματείῳ ᾧ μηθὲν ἐνυπάρχει ἐντελεχ
 καὶ ταῦτα κεχωρισμένα συντίθεται , οἷον τὸ ἀσύμμετρον καὶ ἡ διάμετρος- 2 #_ἊΝ_# δὲ γενομένων 430b ἢ ἐσομένων , τὸν χρόνον προσεννοῶν [ καὶ ] συντίθησι. Τ
όνον προσεννοῶν [ καὶ ] συντίθησι. Τὸ γὰρ ψεῦδος ἐν συνθέσει ἀεί· καὶ γὰρ #_ἊΝ_# τὸ λευκὸν μὴ λευκὸν <φῇ , τὸ λευκὸν καὶ> τὸ μὴ λευκὸν συνέθηκεν· ἐνδέχετα
 μήκει. Οὔκουν ἔστιν εἰπεῖν ἐν τῷ ἡμίσει τί ἐνόει ἑκατέρῳ· οὐ γὰρ ἔστιν , #_ἊΝ_# μὴ διαιρεθῇ , ἀλλ ' ἢ δυνάμει. Χωρὶς δ ' ἑκάτερον νοῶν τῶν ἡμίσεων διαιρε
 κεχωρισμένως δὲ ᾗ κοῖλον [ εἴ τις ] ἐνόει [ ἐνεργείᾳ ] , ἄνευ τῆς σαρκὸς #_ἊΝ_# ἐνόει ἐν ᾗ τὸ κοῖλον-οὕτω τὰ μαθηματικά , οὐ κεχωρισμένα <ὄντα> , ὡς κεχω
ν αἰσθητῶν ἕξεις καὶ πάθη. Καὶ διὰ τοῦτο οὔτε μὴ αἰσθανόμενος μηθὲν οὐθὲν #_ἊΝ_# μάθοι οὐδὲ ξυνείη , ὅταν τε θεωρῇ , ἀνάγκη ἅμα φάντασμά τι θεωρεῖν· τὰ γὰ
α τῆς ψυχῆς· πρὸς δὲ τούτοις τὸ ὀρεκτικόν , ὃ καὶ λόγῳ καὶ δυνάμει ἕτερον #_ἊΝ_# δόξειεν εἶναι πάντων. Καὶ ἄτοπον δὴ τὸ τοῦτο διασπᾶν· ἔν τε τῷ λογιστικῷ 
αὔξησιν καὶ φθίσιν κίνησιν , ἅπασιν ὑπάρχουσαν , τὸ πᾶσιν ὑπάρχον δόξειεν #_ἊΝ_# κινεῖν , τὸ γεννητικὸν καὶ θρεπτικόν· περὶ δὲ ἀναπνοῆς καὶ ἐκπνοῆς , καὶ 
 σημεῖον δ ' ὅτι ἐστὶ γεννητικὰ καὶ ἀκμὴν ἔχει καὶ φθίσιν ) - ὥστ ' εἶχεν #_ἊΝ_# καὶ τὰ ὀργανικὰ μέρη τῆς πορείας. 7 Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τὸ λογιστικὸν καὶ ὁ καλ
 φοβερόν τι ἢ ἡδύ , οὐ κελεύει δὲ φοβεῖσθαι , ἡ δὲ καρδία 433a κινεῖται , #_ἊΝ_# δ ' ἡδύ , ἕτερόν τι μόριον. 8 Ἔτι καὶ ἐπιτάττοντος τοῦ νοῦ καὶ λεγούσης τ
αὶ ἁπλῶς ἡδὺ καὶ ἀγαθὸν ἁπλῶς , διὰ τὸ μὴ ὁρᾶν τὸ μέλλον ) , εἴδει μὲν ἓν #_ἊΝ_# εἴη τὸ κινοῦν , τὸ ὀρεκτικόν , ᾗ ὀρεκτικόν-πρῶτον δὲ πάντων τὸ ὀρεκτόν· τ
πη καὶ ἡδονὴ ἐνοῦσα , εἰ δὲ ταῦτα , καὶ ἐπιθυμίαν ἀνάγκη. Φαντασία δὲ πῶς #_ἊΝ_# ἐνείη; ἢ ὥσπερ καὶ κινεῖται ἀορίστως , καὶ ταῦτ ' ἔνεστι μέν , ἀορίστως δ
, ἡ δ ' οὔ. 434a21 1 Τὴν μὲν οὖν θρεπτικὴν ψυχὴν ἀνάγκη πᾶν ἔχειν ὅτι περ #_ἊΝ_# ζῇ καὶ ψυχὴν ἔχῃ , ἀπὸ γενέσεως καὶ μέχρι φθορᾶς· ἀνάγκη γὰρ τὸ γενόμενον
 τῶν ἕνεκά του. εἰ οὖν πᾶν σῶμα πορευτικόν , μὴ ἔχον αἴσθησιν , φθείροιτο #_ἊΝ_# καὶ 434b εἰς τέλος οὐκ ἂν ἔλθοι , ὅ ἐστι φύσεως ἔργον ( πῶς γὰρ θρέψεται;
 σῶμα πορευτικόν , μὴ ἔχον αἴσθησιν , φθείροιτο ἂν καὶ 434b εἰς τέλος οὐκ #_ἊΝ_# ἔλθοι , ὅ ἐστι φύσεως ἔργον ( πῶς γὰρ θρέψεται; τοῖς μὲν γὰρ μονίμοις ὑπά
 σώζεσθαι , οὐ μόνον δεῖ ἁπτόμενον αἰσθάνεσθαι ἀλλὰ καὶ ἄποθεν. τοῦτο δ ' #_ἊΝ_# εἴη , εἰ διὰ τοῦ μεταξὺ αἰσθητικὸν εἴη τῷ ἐκεῖνο μὲν ὑπὸ τοῦ αἰσθητοῦ πάσ
 ἀνακλᾶσθαι τὸν ἀέρα πάσχειν ὑπὸ τοῦ σχήματος καὶ χρώματος , μέχρι περ οὗ #_ἊΝ_# ᾖ εἷς. ἐπὶ δὲ τοῦ λείου ἐστὶν εἷς· διὸ πάλιν οὗτος τὴν ὄψιν κινεῖ , ὥσπερ
ᾖ εἷς. ἐπὶ δὲ τοῦ λείου ἐστὶν εἷς· διὸ πάλιν οὗτος τὴν ὄψιν κινεῖ , ὥσπερ #_ἊΝ_# εἰ τὸ ἐν τῷ κηρῷ σημεῖον διεδίδοτο μέχρι τοῦ πέρατος. 435a11 1 Ὅτι δ ' οὐ
ικὸν τὸ ἔμψυχον πᾶν , ὥσπερ εἴρηται ) · τὰ δὲ ἄλλα ἔξω γῆς αἰσθητήρια μὲν #_ἊΝ_# γένοιτο , πάντα δὲ τῷ δι ' ἑτέρου αἰσθάνεσθαι ποιεῖ τὴν αἴσθησιν , καὶ δι
ρου· αὕτη δὲ δοκεῖ μόνη δι ' αὑτῆς. ὥστε τῶν μὲν τοιούτων στοιχείων οὐθὲν #_ἊΝ_# εἴη σῶμα τοῦ ζῴου. οὐδὲ δὴ γήϊνον. πάντων γὰρ ἡ ἁφὴ τῶν ἁπτῶν ἐστὶν ὥσπερ
ίρει τὸ ζῷον , οἷον χρῶμα καὶ ψόφος καὶ ὀσμή , ἀλλὰ μόνον τὰ αἰσθητήρια ( #_ἊΝ_# μὴ κατὰ συμβεβηκός , οἷον ἂν ἅμα τῷ ψόφῳ ὦσις γένηται καὶ πληγή ) , καὶ ὑ
 ψόφος καὶ ὀσμή , ἀλλὰ μόνον τὰ αἰσθητήρια ( ἂν μὴ κατὰ συμβεβηκός , οἷον #_ἊΝ_# ἅμα τῷ ψόφῳ ὦσις γένηται καὶ πληγή ) , καὶ ὑπὸ ὁραμάτων καὶ ὀσμῆς ἕτερα κ
αμένη. Εἰ δὲ τοῦτ ' ἐνδέχεται , καὶ ἐξελθοῦσαν εἰσιέναι πάλιν ἐνδέχοιτ ' #_ἌΝ·_# τούτῳ δ ' ἕποιτ ' ἂν τὸ ἀνίστασθαι τὰ τεθνεῶτα τῶν ζῴων. § 7. Τὴν δὲ κατ
τρισὶν ὡς εἰπεῖν , κινήσει , αἰσθήσει , τῷ ἀσωμάτῳ· τούτων δ ' ἕκαστον #_ἈΝΆΓΕΤΑΙ_# πρὸς τὰς ἀρχάς. Διὸ καὶ οἱ τῷ γινώσκειν ὁριζόμενοι αὐτὴν ἢ στοιχεῖον ἢ
ί τινα , διὰ τὸ τοῦ ἁπτοῦ καὶ θρεπτικοῦ αἴσθησιν εἶναι· αὗται μὲν οὖν #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΑΙ_# τῷ ζῴῳ , καὶ φανερὸν ὅτι οὐχ οἷόν τε ἄνευ ἁφῆς εἶναι ζῷον , 8 αἱ δὲ ἄ
 γὰρ ἄλλων ἀρχαί , καθάπερ ἀριθμῶν καὶ ἐπιπέδων. § 3. Πρῶτον δ ' ἴσως #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# διελεῖν ἐν τίνι τῶν γενῶν καὶ τί ἐστι , λέγω δὲ πότερον τόδε τι καὶ ο
τοῦ ἔχοντος ἢ ἔστι τι καὶ τῆς ψυχῆς ἴδιον αὐτῆς· τοῦτο γὰρ λαβεῖν μὲν #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# , οὐ ῥᾴδιον δέ. Φαίνεται δὲ τῶν μὲν πλείστων οὐθὲν ἄνευ τοῦ σώματος π
ρ γραμμὴ καὶ ἐπίπεδον. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β ' § 1. Ἐπισκοποῦντας δὲ περὶ ψυχῆς #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# , ἅμα διαποροῦντας περὶ ὧν εὐπορεῖν δεῖ προελθόντας , τὰς τῶν προτέρω
λ ' ἕν τι τῶν ἀδυνάτων τὸ ὑπάρχειν αὐτῇ κίνησιν. § 2. Ὅτι μὲν οὖν οὐκ #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# τὸ κινοῦν καὶ αὐτὸ κινεῖσθαι , πρότερον εἴρηται. Διχῶς δὲ κινουμένου 
ῶν μορίων , τί δεῖ κύκλῳ κινεῖσθαι , ἢ καὶ ὅλως μέγεθος ἔχειν; Εἰ δ ' #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# νοῆσαι τῷ ὅλῳ κύκλῳ θιγόντα , τίς ἐστιν ἡ τοῖς μορίοις θίξις; Ἔτι δὲ 
ιὰ τίν ' αἰτίαν καὶ πῶς ἔχοντος τοῦ σώματος. Καίτοι δόξειεν ἂν τοῦτ ' #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# εἶναι· διὰ γὰρ τὴν κοινωνίαν τὸ μὲν ποιεῖ τὸ δὲ πάσχει καὶ τὸ μὲν κιν
έθει διαφέρειν ἢ μικρότητι συμβαίνει τὸ λεχθέν , ἀλλ ' ὅτι ποσόν· διὸ #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# εἶναί τι τὸ κινῆσον τὰς μονάδας. Εἰ δ ' ἐν τῷ ζῴῳ τὸ κινοῦν ἡ ψυχή , 
ον τὸ ἄτοπον. Εἴπερ γάρ ἐστιν ἡ ψυχὴ ἐν παντὶ τῷ αἰσθανομένῳ σώματι , #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# ἐν τῷ αὐτῷ δύο εἶναι σώματα , εἰ σῶμά τι ἡ ψυχή· τοῖς δ ' ἀριθμὸν λέγ
ιν μικρὰς ἢ μονάδας μεγάλας , ἢ ὅλως μονάδας φερομένας; Ἀμφοτέρως γὰρ #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# κινεῖν τὸ ζῷον τῷ κινεῖσθαι ταύτας. § 3. Τοῖς δὴ συμπλέξασιν εἰς τὸ α
. Λέγουσι μὲν γάρ , ἵν ' αἰσθάνηταί τε τῶν ὄντων καὶ ἕκαστον γνωρίζῃ· #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# δὲ συμβαίνειν πολλὰ καὶ ἀδύνατα τῷ λόγῳ. Τίθενται γὰρ γνωρίζειν τῷ ὁμ
ν εἶναι τὴν ψυχὴν ἐν τούτοις ὅτι τὸ ὅλον τοῖς μορίοις ὁμοειδές· ὥστ ' #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# αὐτοῖς λέγειν καὶ τὴν ψυχὴν ὁμοειδῆ τοῖς μορίοις εἶναι , εἰ τῷ ἀπολαμ
πεὶ δ ' ἡ αὐτὴ δύναμις τῆς ψυχῆς θρεπτικὴ καὶ γεννητική , περὶ τροφῆς #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# διωρίσθαι πρῶτον· ἀφορίζεται γὰρ πρὸς τὰς ἄλλας δυνάμεις τῷ ἔργῳ τούτ
ον , τὸ μὲν κινοῦν καὶ κινούμενον , τὸ δὲ κινούμενον μόνον. Πᾶσαν δ ' #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# τροφὴν δύνασθαι πέττεσθαι , ἐργάζεται δὲ τὴν πέψιν τὸ θερμόν· διὸ πᾶν
ῆσαι μὲν ἐπ ' αὐτῷ , ὁπόταν βούληται , αἰσθάνεσθαι δ ' οὐκ ἐπ ' αὐτῷ· #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# γὰρ ὑπάρχειν τὸ αἰσθητόν. Ὁμοίως δὲ τοῦτο ἔχει κἀν ταῖς ἐπιστήμαις τα
ἡ διαφορά , διώρισται δὲ περὶ αὐτῶν ὅτι ἕτερα καὶ πῶς ἕτερα , χρῆσθαι #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# τῷ πάσχειν καὶ ἀλλοιοῦσθαι ὡς κυρίοις ὀνόμασιν. Τὸ δ ' αἰσθητικὸν δυν
ριβῶς , ἀλλ ' ὅλως οὐθὲν ὀφθήσεται. 7 Δι ' ἣν μὲν οὖν αἰτίαν τὸ χρῶμα #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# ἐν φωτὶ ὁρᾶσθαι , εἴρηται. Πῦρ δὲ ἐν ἀμφοῖν ὁρᾶται , καὶ ἐν σκότει κα
θάπερ τῇ γλώττῃ ἐπί τε τὴν γεῦσιν καὶ τὴν διάλεκτον , ὧν ἡ μὲν γεῦσις #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# ( διὸ καὶ πλείοσιν ὑπάρχει ) , ἡ δ ' ἑρμηνεία ἕνεκα τοῦ εὖ , οὕτω καὶ
κα τοῦ εὖ , οὕτω καὶ τῷ πνεύματι πρός τε τὴν θερ- μότητα τὴν ἐντὸς ὡς #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# <ὄν> ( τὸ δ ' αἴτιον ἐν ἑτέροις εἰρήσεται ) καὶ πρὸς τὴν φωνὴν ὅπως ὑ
λλων. Δεῖται δὲ τῆς ἀναπνοῆς καὶ ὁ περὶ τὴν καρδίαν τόπος πρῶτος. Διὸ #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# εἴσω ἀναπνεόμενον εἰσιέναι τὸν ἀέρα. Ὥστε ἡ πληγὴ τοῦ ἀναπνεομένου ἀέ
ωπος , οἷον ἀσφάλτου καὶ θείου καὶ τῶν τοιούτων. Ὀσφραίνεσθαι μὲν οὖν #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# , ἀλλ ' οὐκ ἀναπνέοντα. 7 Ἔοικε δὲ τοῖς ἀνθρώποις διαφέρειν τὸ αἰσθητ
 καὶ τῶν πόρων. 8 Καὶ διὰ τοῦτο τὰ ἀναπνέοντα οὐκ ὀσμᾶται ἐν τῷ ὑγρῷ· #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# γὰρ ὀσφρανθῆναι ἀναπνεύσαντα , τοῦτο δὲ ποιεῖν ἐν τῷ ὑγρῷ ἀδύνατον. Ἔ
ἁφῆς ὁ αὐτὸς λόγος· εἰ γὰρ ἡ ἁφὴ μὴ μία ἐστὶν αἴσθησις ἀλλὰ πλείους , #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# καὶ τὰ ἁπτὰ αἰσθητὰ πλείω εἶναι. Ἔχει δ ' ἀπορίαν πότερον πλείους εἰσ
ς καὶ τούτων εἶναι , οἷον βούλεται εἶναι ἡ σὰρξ καὶ τὸ ἀνάλογον· ὥστε #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# τὸ σῶμα εἶναι τὸ μεταξὺ τοῦ ἁπτικοῦ προσπεφυκός , δι ' οὗ γίνονται αἱ
τεσθαι , τὸ δ ' ὑγρὸν οὐκ ἔστιν ἄνευ σώματος , οὐδὲ τὸ διερόν , ἀλλ ' #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# ὕδωρ εἶναι ἢ ἔχειν ὕδωρ , τὰ δὲ ἁπτόμενα ἀλλήλων ἐν τῷ ὕδατι , μὴ ξηρ
δωρ , τὰ δὲ ἁπτόμενα ἀλλήλων ἐν τῷ ὕδατι , μὴ ξηρῶν τῶν ἄκρων ὄντων , #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# ὕδωρ ἔχειν μεταξύ , οὗ ἀνάπλεα τὰ ἔσχατα , εἰ δὲ τοῦτ ' ἀληθές , ἀδύν
ικὴν δύναμιν ἐν πᾶσι τοῖς φυομένοις καὶ φθίνουσιν· 2 αἴσθησιν δ ' οὐκ #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# ἐν ἅπασι τοῖς ζῶσιν· οὔτε γὰρ ὅσων τὸ σῶμα ἁπλοῦν ἐνδέχεται αὐτὴν ἔχε
ἶναι ζῷον ] οὔτε ὅσα μὴ δεκτικὰ τῶν εἰδῶν ἄνευ τῆς ὕλης. 3 τὸ δὲ ζῷον #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# αἴσθησιν ἔχειν , 434a30α <οὐδὲ ἄνευ ταύτης οἷόν τε οὐθὲν εἶναι ζῷον,>
ίοις θίξις; Ἔτι δὲ πῶς νοήσει τὸ μεριστὸν ἀμερεῖ ἢ τὸ ἀμερὲς μεριστῷ; #_ἀΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# δὲ τὸν νοῦν εἶναι τὸν κύκλον τοῦτον· νοῦ μὲν γὰρ κίνησις νόησις κύ- κ
 , ἐπειδὴ πᾶν ἤτοι στοιχεῖον ἢ ἐκ στοιχείου ἑνὸς ἢ πλειόνων ἢ πάντων; #_ἀΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# γάρ ἐστιν ἕν τι γινώσκειν ἢ τινὰ ἢ πάντα. § 12. Ἀπορήσειε δ ' ἄν τις 
νομοιομερής , τὸ μέν τι αὐτῆς ὑπάρξει δῆλον ὅτι , τὸ δ ' οὐχ ὑπάρξει. #_ἀΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# οὖν αὐτὴν ἢ ὁμοιομερῆ εἶναι ἢ μὴ ἐνυπάρχειν ἐν ὁτῳοῦν μορίῳ τοῦ παντό
τι τῶν καθ ' ὑποκειμένου τὸ σῶμα , μᾶλλον δ ' ὡς ὑποκείμενον καὶ ὕλη. #_ἀΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# ἄρα τὴν ψυχὴν οὐσίαν εἶναι ὡς εἶδος σώματος φυσικοῦ δυνάμει ζωὴν ἔχον
ων ἑκάστου λόγος , οὗτος οἰκειότατος καὶ περὶ ψυχῆς , δῆλον. 415a13 1 #_ἀΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# δὲ τὸν μέλλοντα περὶ τούτων σκέψιν ποιεῖσθαι λαβεῖν ἕκαστον αὐτῶν τί 
ατον ὑγραίνεσθαι· πάσχει γάρ τι ἡ γεῦσις ὑπὸ τοῦ γευστοῦ , ᾗ γευστόν. #_ἀΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ_# ἄρα ὑγρανθῆναι τὸ δυνάμενον μὲν ὑγραίνεσθαι σωζόμενον , μὴ ὑγρὸν δέ ,
ὖν τοῦ ὁρωμένου χρώματος ἀδύνατον· λείπεται δὴ ὑπὸ τοῦ μεταξύ , ὥστ ' #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΌΝ_# τι εἶναι μεταξύ· κενοῦ δὲ γενομένου οὐχ ὅτι ἀκριβῶς , ἀλλ ' ὅλως οὐθὲ
δοκοῦσιν. Ὅθεν οἰηθείη τις ἂν αὐτὴν κινεῖσθαι· § 11. Τὸ δ ' οὐκ ἔστιν #_ἈΝΑΓΚΑΙ͂ΟΝ._# Εἰ γὰρ καὶ ὅτι μάλιστα τὸ λυπεῖσθαι ἢ χαίρειν ἢ διανοεῖσθαι κινήσεις 
ις συμβέβηκεν· τὰ μὲν γὰρ ἔχει πάσας , τὰ δὲ τινάς , τὰ δὲ μίαν τὴν #_ἈΝΑΓΚΑΙΟΤΆΤΗΝ_# , ἁφήν. 12 Ἐπεὶ δὲ ᾧ ζῶμεν καὶ αἰσθανόμεθα διχῶς λέγεται , καθάπερ 
ὰ τέλους. Εἰ οὖν ἡ φύσις μήτε ποιεῖ μάτην μηθὲν μήτε ἀπολείπει τι τῶν #_ἈΝΑΓΚΑΊΩΝ_# , πλὴν ἐν τοῖς πηρώμασι καὶ ἐν τοῖς ἀτελέσιν , τὰ δὲ τοιαῦτα τῶν ζῴων
ωσιν , ὁ δὲ τὸ εἶδος καὶ τὸν λόγον. Ὁ μὲν γὰρ λόγος ὅδε τοῦ πράγματος , #_ἈΝΆΓΚΗ_# δ ' εἶναι τοῦτον ἐν ὕλῃ τοιᾳδί , εἰ ἔσται· ὥσπερ οἰκίας ὁ μὲν λόγος τοι
4 ἔστι δὲ κοινὸν ἁφῆς καὶ γεύσεως τὸ ποτόν. Ἐπεὶ δ ' ὑγρὸν τὸ γευστόν , #_ἈΝΆΓΚΗ_# καὶ τὸ αἰσθητήριον αὐτοῦ μήτε ὑγρὸν εἶναι ἐντελεχείᾳ μήτε ἀδύνατον ὑγρα
μεν ( πάντα γὰρ τὰ τοῦ ἁπτοῦ ᾗ ἁπτὸν πάθη τῇ ἁφῇ ἡμῖν αἰσθητά ἐστιν ) , #_ἈΝΆΓΚΗ_# τ ' , εἴπερ ἐκλείπει τις αἴσθησις , καὶ αἰσθητήριόν τι ἡμῖν ἐκλείπειν ,
ὕτως ὥστ ' εἰ μὲν δι ' ἑνὸς πλείω αἰσθητὰ ἕτερα ὄντα ἀλλήλων τῷ γένει , #_ἈΝΆΓΚΗ_# τὸν ἔχοντα τὸ τοιοῦτον αἰσθητήριον ἀμφοῖν αἰσθητικὸν εἶναι ( οἷον εἰ ἐξ
 ἕκαστον αὐτῶν. 425b12 1 Ἐπεὶ δ ' αἰσθανόμεθα ὅτι ὁρῶμεν καὶ ἀκούομεν , #_ἈΝΆΓΚΗ_# ἢ τῇ ὄψει αἰσθάνεσθαι ὅτι ὁρᾷ , ἢ ἑτέρᾳ. Ἀλλ ' ἡ αὐτὴ ἔσται τῆς ὄψεως κ
 εἰ δή ἐστιν ἡ κίνησις ( καὶ ἡ ποίησις καὶ τὸ πάθος ) ἐν τῷ κινουμένῳ , #_ἈΝΆΓΚΗ_# καὶ τὸν ψόφον καὶ τὴν ἀκοὴν τὴν κατ ' ἐνέργειαν ἐν τῷ κατὰ δύναμιν εἶνα
 τοῦ ποιητικοῦ καὶ κινητικοῦ ἐνέργεια ἐν τῷ πάσχοντι ἐγγίνεται· διὸ οὐκ #_ἈΝΆΓΚΗ_# τὸ κινοῦν κινεῖσθαι. Ἡ μὲν οὖν τοῦ ψοφητικοῦ ἐνέργειά ἐστι ψόφος ἢ ψόφη
στιν ἐνέργεια ἡ τοῦ αἰσθητοῦ καὶ τοῦ αἰσθητικοῦ , τὸ δ ' εἶναι ἕτερον , #_ἈΝΆΓΚΗ_# ἅμα φθείρεσθαι καὶ σώζεσθαι τὴν οὕτω λεγομένην ἀκοὴν καὶ ψόφον , καὶ χυ
τιν ὡς ἕν ἐστι [ καὶ ἔστιν ὡς οὐχ ἓν τὸ αὐτό ] , λόγος δ ' ἡ συμφωνία , #_ἈΝΆΓΚΗ_# καὶ τὴν ἀκοὴν λόγον τινὰ εἶναι. Καὶ διὰ τοῦτο καὶ φθείρει ἕκαστον ὑπερβ
ὰ γάρ ἐστιν. 11 ᾟ καὶ δῆλον ὅτι ἡ σὰρξ οὐκ ἔστι τὸ ἔσχατον αἰσθητήριον· #_ἈΝΆΓΚΗ_# γὰρ ἂν ἦν ἁπτόμενον αὐτὸ κρίνειν τὸ κρῖνον. Οὔτε δὴ κεχωρισμένοις ἐνδέχ
ιότερον γὰρ τοῖς ζῴοις , καὶ πλείω χρόνον ἐν τούτῳ διατελεῖ ἡ ψυχή· διὸ #_ἈΝΆΓΚΗ_# ἤτοι , ὥσπερ ἔνιοι λέγουσι , πάντα τὰ φαινόμενα εἶναι ἀληθῆ , ἢ τὴν τοῦ
ημονικοῖς τιθέμενοι καὶ εἰδωλοποιοῦντες ) , δοξάζειν δ ' οὐκ ἐφ ' ἡμῖν· #_ἈΝΆΓΚΗ_# γὰρ ἢ ψεύδεσθαι ἢ ἀληθεύειν. Ἔτι δὲ ὅταν μὲν δοξάσωμεν δεινόν τι ἢ φοβε
ου τοῦ πράγματος , μὴ ἐπιλαθόμενον μηδὲ μεταπεισθέντα , ἢ εἰ ἔτι ἔχει , #_ἈΝΆΓΚΗ_# τὴν αὐτὴν ἀληθῆ εἶναι καὶ ψευδῆ. †Ἀλλὰ ψευδὴς ἐγένετο ὅτε λάθοι μεταπεσ
δὲ γίνεσθαι κίνησιν ὑπὸ τῆς ἐνεργείας τῆς αἰσθήσεως , καὶ ταύτην ὁμοίαν #_ἈΝΆΓΚΗ_# εἶναι τῇ αἰσθήσει , εἴη ἂν αὕτη ἡ κίνησις οὔτε ἄνευ αἰσθήσεως ἐνδεχομέν
καὶ ποιητικόν , τῷ ποιεῖν πάντα , οἷον ἡ τέχνη πρὸς τὴν ὕλην πέπονθεν , #_ἈΝΆΓΚΗ_# καὶ ἐν τῇ ψυχῇ ὑπάρχειν ταύτας τὰς διαφοράς· καὶ ἔστιν ὁ μὲν τοιοῦτος ν
οὔτε μὴ αἰσθανόμενος μηθὲν οὐθὲν ἂν μάθοι οὐδὲ ξυνείη , ὅταν τε θεωρῇ , #_ἈΝΆΓΚΗ_# ἅμα φάντασμά τι θεωρεῖν· τὰ γὰρ φαντάσματα ὥσπερ αἰσθήματά ἐστι , πλὴν 
τικοῖς ( πότερον γὰρ πράξει τόδε ἢ τόδε , λογισμοῦ ἤδη ἐστὶν ἔργον· καὶ #_ἈΝΆΓΚΗ_# ἑνὶ μετρεῖν· τὸ μεῖζον γὰρ διώκει· ὥστε δύναται ἓν ἐκ πλειόνων φαντασμά
 ἡ μὲν ἠρεμοῦσα μᾶλλον , ἡ δ ' οὔ. 434a21 1 Τὴν μὲν οὖν θρεπτικὴν ψυχὴν #_ἈΝΆΓΚΗ_# πᾶν ἔχειν ὅτι περ ἂν ζῇ καὶ ψυχὴν ἔχῃ , ἀπὸ γενέσεως καὶ μέχρι φθορᾶς· 
 πᾶν ἔχειν ὅτι περ ἂν ζῇ καὶ ψυχὴν ἔχῃ , ἀπὸ γενέσεως καὶ μέχρι φθορᾶς· #_ἈΝΆΓΚΗ_# γὰρ τὸ γενόμενον αὔξησιν ἔχειν καὶ ἀκμὴν καὶ φθίσιν , ταῦτα δ ' ἄνευ τρ
ον αὔξησιν ἔχειν καὶ ἀκμὴν καὶ φθίσιν , ταῦτα δ ' ἄνευ τροφῆς ἀδύνατον· #_ἈΝΆΓΚΗ_# ἄρα ἐνεῖναι τὴν θρεπτικὴν δύναμιν ἐν πᾶσι τοῖς φυομένοις καὶ φθίνουσιν·
ὴν σῶμα μὴ μόνιμον <ὂν> ἄνευ αἰσθήσεως. 5 ἀλλὰ μὴν εἴγε αἴσθησιν ἔχει , #_ἈΝΆΓΚΗ_# τὸ σῶμα εἶναι ἢ ἁπλοῦν ἢ μικτόν. οὐχ οἷόν τε δὲ ἁπλοῦν· ἁφὴν γὰρ οὐχ ἕξ
ι ἢ ἁπλοῦν ἢ μικτόν. οὐχ οἷόν τε δὲ ἁπλοῦν· ἁφὴν γὰρ οὐχ ἕξει , ἔστι δὲ #_ἈΝΆΓΚΗ_# ταύτην ἔχειν. τοῦτο δὲ ἐκ τῶνδε δῆλον. 6 ἐπεὶ γὰρ τὸ ζῷον σῶμα ἔμψυχόν 
σῶμα ἔμψυχόν ἐστι , σῶμα δὲ ἅπαν ἁπτόν , [ ἁπτὸν δὲ τὸ αἰσθητὸν ἁφῇ , ] #_ἈΝΆΓΚΗ_# [ καὶ ] τὸ τοῦ ζῴου σῶμα ἁπτικὸν εἶναι , εἰ μέλλει σώζεσθαι τὸ ζῷον. αἱ
ὴ οὐ τρέφει , οὐδὲ ποιεῖ οὔτ ' αὔξησιν οὔτε φθίσιν· ὥστε καὶ τὴν γεῦσιν #_ἈΝΆΓΚΗ_# ἁφὴν εἶναί τινα , διὰ τὸ τοῦ ἁπτοῦ καὶ θρεπτικοῦ αἴσθησιν εἶναι· αὗται 
νεκα καὶ γένει ζῴων ἤδη οὐ τῷ τυχόντι· ἀλλὰ τισίν , οἷον τῷ πορευτικῷ , #_ἈΝΆΓΚΗ_# ὑπάρχειν· εἰ γὰρ μέλλει σώζεσθαι , οὐ μόνον δεῖ ἁπτόμενον αἰσθάνεσθαι ἀ
κ ἔστιν οὔτε γῆς οὔτε ἄλλου τῶν στοιχείων οὐδενός. 2 φανερὸν τοίνυν ὅτι #_ἈΝΆΓΚΗ_# μόνης ταύτης στερισκόμενα τῆς αἰσθήσεως τὰ ζῷα ἀποθνήσκειν· οὔτε γὰρ τα
ιν· οὔτε γὰρ ταύτην ἔχειν οἷόν τε μὴ ζῷον ὄν , οὔτε ζῷον ὂν ἄλλην ἔχειν #_ἈΝΆΓΚΗ_# πλὴν ταύτην. καὶ διὰ τοῦτο τὰ μὲν ἄλλα αἰσθητὰ ταῖς ὑπερβολαῖς οὐ διαφθ
ἁπτῶν ὑπερβολὴ οὐ μόνον τὸ αἰσθητήριον φθείρει , ἀλλὰ καὶ τὸ ζῷον , ὅτι #_ἈΝΆΓΚΗ_# μόνην ἔχειν ταύτην. τὰς δ ' ἄλλας αἰσθήσεις ἔχει τὸ ζῷον , ὥσπερ εἴρητα
τῶν αἰσθητῶν πρὸς ἕκαστον κρίνομεν , τινὶ καὶ αἰσθανόμεθα ὅτι διαφέρει. #_ἀΝΆΓΚΗ_# δὴ αἰσθήσει· αἰσθητὰ γάρ ἐστιν. 11 ᾟ καὶ δῆλον ὅτι ἡ σὰρξ οὐκ ἔστι τὸ ἔ
ιν , ὥσπερ τὸ αἰσθητικὸν πρὸς τὰ αἰσθητά , οὕτω τὸν νοῦν πρὸς τὰ νοητά. #_ἀΝΆΓΚΗ_# ἄρα , ἐπεὶ πάντα νοεῖ , ἀμιγῆ εἶναι , ὥσπερ φησὶν Ἀναξαγόρας , ἵνα κρατ
μονικὸν δυνάμει ταὐτά ἐστι , τὸ μὲν <τὸ> ἐπιστητὸν τὸ δὲ <τὸ> αἰσθητόν. #_ἀΝΆΓΚΗ_# δ ' ἢ αὐτὰ ἢ τὰ εἴδη εἶναι. Αὐτὰ μὲν δὴ οὔ· οὐ γὰρ ὁ λίθος ἐν τῇ ψυχῇ ,
μίαν. Φαίνεται γὰρ λύπη καὶ ἡδονὴ ἐνοῦσα , εἰ δὲ ταῦτα , καὶ ἐπιθυμίαν #_ἈΝΆΓΚΗ._# Φαντασία δὲ πῶς ἂν ἐνείη; ἢ ὥσπερ καὶ κινεῖται ἀορίστως , καὶ ταῦτ ' ἔ
ὸν δὴ καὶ γεῦσιν , καὶ τὰ ἄλλα ὁμοίως· τὰ δὲ κατὰ δύναμιν λεγόμενα οὐκ #_ἈΝΆΓΚΗ·_# 8 ἀλλ ' οἱ πρότερον φυσιολόγοι τοῦτο οὐ καλῶς ἔλεγον , οὐθὲν οἰόμενοι 
ιν· ὅπου μὲν γὰρ αἴσθησις , καὶ λύπη τε καὶ ἡδονή , ὅπου δὲ ταῦτα , ἐξ #_ἈΝΆΓΚΗΣ_# καὶ ἐπιθυμία. 9 Περὶ δὲ τοῦ νοῦ καὶ τῆς θεωρητικῆς δυνάμεως οὐδέν πω φ
αι. Πῦρ δὲ ἐν ἀμφοῖν ὁρᾶται , καὶ ἐν σκότει καὶ ἐν φωτί , καὶ τοῦτο ἐξ #_ἈΝΆΓΚΗΣ·_# τὸ γὰρ διαφανὲς ὑπὸ τούτου γίνεται διαφανές. 8 Ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ π
ἶναι. § 16. Καὶ Ἡράκλειτος δὲ τὴν ἀρχὴν εἶναί φησι ψυχήν , εἴπερ τὴν #_ἈΝΑΘΥΜΊΑΣΙΝ_# , ἐξ ἧς τἆλλα συνίστησιν· καὶ ἀσωματώτατόν τε καὶ ῥέον ἀεί· τὸ δὲ κι
καὶ ἡ φωνὴ ταῦτ ' ἔχει. Πολλὰ δὲ τῶν ζῴων οὐκ ἔχουσι φωνήν , οἷον τά τε #_ἌΝΑΙΜΑ_# καὶ τῶν ἐναίμων ἰχθύες ( καὶ τοῦτ ' εὐλόγως , εἴπερ ἀέρος κίνησίς τίς ἐ
 γὰρ τὰ ἔνυδρα δοκοῦσιν ὀσμῆς αἰσθάνεσθαι , ὁμοίως καὶ τὰ ἔναιμα καὶ τὰ #_ἌΝΑΙΜΑ_# , ὥσπερ καὶ τὰ ἐν τῷ ἀέρι· καὶ γὰρ τούτων ἔνια πόρρωθεν ἀπαντᾷ πρὸς τὴν
ῖν μὴ αἰσθάνεσθαι ἴδιον ἐπὶ τῶν ἀνθρώπων· δῆλον δὲ πειρωμένοις· ὥστε τὰ #_ἌΝΑΙΜΑ_# , ἐπειδὴ οὐκ ἀναπνέουσιν , ἑτέραν ἄν τιν ' αἴσθησιν ἔχοι παρὰ τὰς λεγομ
ι ) , 3 ἡ δὲ τῶν ἁπτῶν ὑπερβολή , οἷον θερμῶν καὶ ψυχρῶν καὶ σκληρῶν , #_ἈΝΑΙΡΕΙ͂_# τὸ ζῷον· παντὸς μὲν γὰρ ὑπερβολὴ αἰσθητοῦ ἀναιρεῖ τὸ αἰσθητήριον , ὥστ
ψυχρῶν καὶ σκληρῶν , ἀναιρεῖ τὸ ζῷον· παντὸς μὲν γὰρ ὑπερβολὴ αἰσθητοῦ #_ἈΝΑΙΡΕΙ͂_# τὸ αἰσθητήριον , ὥστε καὶ τὸ ἁπτὸν τὴν ἁφήν , ταύτῃ δὲ ὥρισται τὸ ζῷον
Εἰ δ ' ἐστὶν ἕτερον ἡ ψυχὴ τῆς μίξεως , τί δή ποτε ἅμα τῷ σαρκὶ εἶναι #_ἈΝΑΙΡΕΙ͂ΤΑΙ_# καὶ τὸ τοῖς ἄλλοις μορίοις τοῦ ζῴου; Πρὸς δὲ τούτοις εἴπερ μὴ ἕκαστον
τοῦ μυκτῆρος ἐντὸς τεθῇ· καὶ τὸ μὲν ἐπ ' αὐτῷ τιθέμενον τῷ αἰσθητηρίῳ #_ἈΝΑΊΣΘΗΤΟΝ_# εἶναι κοινὸν πάντων , ἀλλὰ τὸ ἄνευ τοῦ ἀναπνεῖν μὴ αἰσθάνεσθαι ἴδιον 
 δ ' ἀεὶ μέσον καὶ ἄκρον εὐθυποροῦσιν· ἡ δὲ περιφορὰ πάλιν ἐπ ' ἀρχὴν #_ἈΝΑΚΆΜΠΤΕΙ_# ) · οἱ δ ' ὁρισμοὶ πάντες πεπερασμένοι. § 16. Ἔτι εἰ ἡ αὐτὴ περιφορὰ 
, τὸν συλλογισμὸν ἢ τὸ συμπέρασμα ( εἰ δὲ μὴ περατοῦνται , ἀλλ ' οὐκ #_ἈΝΑΚΆΜΠΤΟΥΣΊ_# γε πάλιν ἐπ ' ἀρχήν , προσλαμβάνουσαι δ ' ἀεὶ μέσον καὶ ἄκρον εὐθυπο
αλκὸς καὶ ὅσα λεῖα καὶ κοῖλα· ὁ μὲν χαλκὸς ὅτι λεῖος , τὰ δὲ κοῖλα τῇ #_ἈΝΑΚΛΆΣΕΙ_# πολλὰς ποιεῖ πληγὰς μετὰ τὴν πρώτην , ἀδυνατοῦντος ἐξελθεῖν τοῦ κινηθ
στον κινεῖται καὶ ποιεῖ καὶ πάσχει , ἐὰν μένῃ καὶ εἷς ᾖ. διὸ καὶ περὶ #_ἈΝΑΚΛΆΣΕΩΣ_# βέλτιον ἢ τὴν ὄψιν ἐξιοῦσαν ἀνακλᾶσθαι τὸν ἀέρα πάσχειν ὑπὸ τοῦ σχήμα
ν μένῃ καὶ εἷς ᾖ. διὸ καὶ περὶ ἀνακλάσεως βέλτιον ἢ τὴν ὄψιν ἐξιοῦσαν #_ἈΝΑΚΛΑ͂ΣΘΑΙ_# τὸν ἀέρα πάσχειν ὑπὸ τοῦ σχήματος καὶ χρώματος , μέχρι περ οὗ ἂν ᾖ εἷ
βαίνει γε ἐπὶ τοῦ ψόφου καθάπερ καὶ ἐπὶ τοῦ φωτός· καὶ γὰρ τὸ φῶς ἀεὶ #_ἈΝΑΚΛΑ͂ΤΑΙ_# ( οὐδὲ γὰρ ἂν ἐγίνετο πάντῃ φῶς , ἀλλὰ σκότος ἔξω τοῦ ἡλιουμένου ) , 
γίνετο πάντῃ φῶς , ἀλλὰ σκότος ἔξω τοῦ ἡλιουμένου ) , ἀλλ ' οὐχ οὕτως #_ἈΝΑΚΛΑ͂ΤΑΙ_# ὥσπερ ἀφ ' ὕδατος ἢ χαλκοῦ ἢ καί τινος ἄλλου τῶν λείων , ὥστε σκιὰν π
πιστήμη· ἐν γὰρ τῷ ὑπάρχειν τὴν ψυχὴν καὶ ὕπνος καὶ ἐγρήγορσίς ἐστιν , #_ἈΝΆΛΟΓΟΝ_# δ ' ἡ μὲν ἐγρήγορσις τῷ θεωρεῖν , ὁ δ ' ὕπνος τῷ ἔχειν καὶ μὴ ἐνεργεῖν
γεγραμμένος. Δεῖ δὴ λαβεῖν τὸ ἐπὶ μέρους ἐφ ' ὅλου τοῦ ζῶντος σώματος· #_ἈΝΆΛΟΓΟΝ_# γὰρ ἔχει ὡς τὸ μέρος πρὸς τὸ μέρος , οὕτως ἡ ὅλη αἴσθησις πρὸς τὸ ὅλον
ιὰ τὸ τάχος ἡ κίνησις τοιαύτη , τοῦ δὲ διὰ βραδυτῆτα , 420b καὶ ἔοικεν #_ἈΝΆΛΟΓΟΝ_# ἔχειν τῷ περὶ τὴν ἁφὴν ὀξεῖ καὶ ἀμβλεῖ· τὸ μὲν γὰρ ὀξὺ οἷον κεντεῖ , τ
ἀφόβῳ· οὕτω δὲ καὶ περὶ τὰς ὀσμὰς τὸ τῶν ἀνθρώπων γένος. Ἔοικε μὲν γὰρ #_ἈΝΆΛΟΓΟΝ_# ἔχειν πρὸς τὴν γεῦσιν , καὶ ὁμοίως τὰ εἴδη τῶν χυμῶν τοῖς τῆς ὀσμῆς , 
μὸς ὁ μὲν γλυκὺς ὁ δὲ πικρός , οὕτω καὶ ὀσμαί , ἀλλὰ τὰ μὲν ἔχουσι τὴν #_ἈΝΆΛΟΓΟΝ_# ὀσμὴν καὶ χυμόν , λέγω δὲ οἷον γλυκεῖαν ὀσμὴν καὶ γλυκὺν χυμόν , τὰ δὲ
ί τὸ αἰσθητήριον τὸ τοῦ ἁπτικοῦ , πότερον ἡ σὰρξ καὶ ἐν τοῖς ἄλλοις τὸ #_ἈΝΆΛΟΓΟΝ_# , ἢ οὔ , ἀλλὰ τοῦτο μέν ἐστι τὸ μεταξύ , τὸ δὲ πρῶτον αἰσθητήριον ἄλλο
έον δὲ καὶ ὧδε. Ἔστι γὰρ ἕν τι , οὕτω δὲ ὡς ὁ ὅρος , καὶ ταῦτα , ἓν τῷ #_ἈΝΆΛΟΓΟΝ_# καὶ τῷ ἀριθμῷ ὄντα , ἔχει <ἑκάτερον> πρὸς ἑκάτερον ὡς ἐκεῖνα πρὸς ἄλλη
ρικαρπίου σκέπασμα , τὸ δὲ περικάρπιον καρποῦ· αἱ δὲ ῥίζαι τῷ στόματι #_ἈΝΆΛΟΓΟΝ·_# ἄμφω γὰρ ἕλκει τὴν τροφήν. ) Εἰ δή τι κοινὸν ἐπὶ πάσης ψυχῆς δεῖ λέγε
δὴ μικτὸν ἐκ τῆς καὶ τούτων εἶναι , οἷον βούλεται εἶναι ἡ σὰρξ καὶ τὸ #_ἈΝΆΛΟΓΟΝ·_# ὥστε ἀναγκαῖον τὸ σῶμα εἶναι τὸ μεταξὺ τοῦ ἁπτικοῦ προσπεφυκός , δι '
κείνης , ὁτὲ δ ' ἀπ ' ἐκείνης , οἷον ἡ μὲν αἴσθησις ἀπὸ τωνδί , ἡ δ ' #_ἈΝΆΜΝΗΣΙΣ_# ἀπ ' ἐκείνης ἐπὶ τὰς ἐν τοῖς αἰσθητηρίοις κινήσεις ἢ μονάς. § 13. Ὁ δ
, διὰ τὸ μηθὲν ὁρᾶν κινοῦν ὃ μὴ καὶ αὐτὸ κινεῖται. § 5. Ὁμοίως δὲ καὶ #_ἀΝΑΞΑΓΌΡΑΣ_# ψυχὴν εἶναι λέγει τὴν κινοῦσαν , καὶ εἴ τις ἄλλος εἴρηκεν ὡς τὸ πᾶν ἐ
μει τινὶ περὶ τὴν ἀλήθειαν , ἀλλὰ ταὐτὸ λέγει ψυχὴν καὶ νοῦν ) · 404b #_ἀΝΑΞΑΓΌΡΑΣ_# δ ' ἧττον διασαφεῖ περὶ αὐτῶν· πολλαχοῦ μὲν γὰρ τὸ αἴτιον τοῦ καλῶς κ
ὸ σφαιροειδὲς λέγει· τοιοῦτον δ ' εἶναι τόν τε νοῦν καὶ τὸ πῦρ. § 13. #_ἀΝΑΞΑΓΌΡΑΣ_# δ ' ἔοικε μὲν ἕτερον λέγειν ψυχήν τε καὶ νοῦν , ὥσπερ εἴπομεν καὶ πρό
 οἱ δὲ πλείους λέγοντες τὰς ἀρχὰς καὶ τὴν ψυχὴν πλείω ποιοῦσιν. § 22. #_ἀΝΑΞΑΓΌΡΑΣ_# δὲ μόνος ἀπαθῆ φησιν εἶναι τὸν νοῦν , καὶ κοινὸν οὐθὲν οὐθενὶ τῶν ἄλλ
ὸς τὰ νοητά. Ἀνάγκη ἄρα , ἐπεὶ πάντα νοεῖ , ἀμιγῆ εἶναι , ὥσπερ φησὶν #_ἀΝΑΞΑΓΌΡΑΣ_# , ἵνα κρατῇ , τοῦτο δ ' ἐστὶν ἵνα γνωρίζῃ ( παρεμφαινόμενον γὰρ κωλύε
οῦς ἁπλοῦν ἐστὶ καὶ ἀπαθὲς καὶ μηθενὶ μηθὲν ἔχει κοινόν , ὥσπερ φησὶν #_ἀΝΑΞΑΓΌΡΑΣ_# , πῶς νοήσει , εἰ τὸ νοεῖν πάσχειν τί ἐστιν ( ᾗ γάρ τι κοινὸν ἀμφοῖν 
ρὸς τὸ κατιδεῖν πόσαις ὀρθαῖς αἱ τοῦ τριγώνου γωνίαι ἴσαι ) , ἀλλὰ καὶ #_ἈΝΆΠΑΛΙΝ_# τὰ συμβεβηκότα συμβάλλεται μέγα μέρος πρὸς τὸ εἰδέναι τὸ τί ἐστιν· ἐπε
τῷ ὕδατι , μὴ ξηρῶν τῶν ἄκρων ὄντων , ἀναγκαῖον ὕδωρ ἔχειν μεταξύ , οὗ #_ἈΝΆΠΛΕΑ_# τὰ ἔσχατα , εἰ δὲ τοῦτ ' ἀληθές , ἀδύνατον ἅψασθαι ἄλλο ἄλλου ἐν ὕδατι
ων 419b ἔχειν αἴσθησιν ὀσμῆς. Ἀλλ ' ὁ μὲν ἄνθρωπος , καὶ τῶν πεζῶν ὅσα #_ἈΝΑΠΝΕΙ͂_# , ἀδυνατεῖ ὀσμᾶσθαι μὴ ἀναπνέοντα. Ἡ δ ' αἰτία καὶ περὶ τούτων ὕστερον
έμενον τῷ αἰσθητηρίῳ ἀναίσθητον εἶναι κοινὸν πάντων , ἀλλὰ τὸ ἄνευ τοῦ #_ἈΝΑΠΝΕΙ͂Ν_# μὴ αἰσθάνεσθαι ἴδιον ἐπὶ τῶν ἀνθρώπων· δῆλον δὲ πειρωμένοις· ὥστε τὰ ἄ
μηδέποτε , βοήθειαν γίνεσθαι θύραθεν ἐπεισιόντων ἄλλων τοιούτων ἐν τῷ #_ἈΝΑΠΝΕΙ͂Ν·_# κωλύειν γὰρ αὐτὰ καὶ τὰ ἐνυπάρχοντα ἐν τοῖς ζῴοις ἐκκρίνεσθαι , συναν
τῆς ἀναπνοῆς καὶ ὁ περὶ τὴν καρδίαν τόπος πρῶτος. Διὸ ἀναγκαῖον εἴσω #_ἈΝΑΠΝΕΌΜΕΝΟΝ_# εἰσιέναι τὸν ἀέρα. Ὥστε ἡ πληγὴ τοῦ ἀναπνεομένου ἀέρος ὑπὸ τῆς ἐν το
 Διὸ ἀναγκαῖον εἴσω ἀναπνεόμενον εἰσιέναι τὸν ἀέρα. Ὥστε ἡ πληγὴ τοῦ #_ἈΝΑΠΝΕΟΜΈΝΟΥ_# ἀέρος ὑπὸ τῆς ἐν τούτοις τοῖς μορίοις ψυχῆς πρὸς τὴν καλουμένην ἀρτη
ασίας τινός· σημαντικὸς γὰρ δή τις ψόφος ἐστὶν ἡ φωνή ) · καὶ οὐ τοῦ #_ἈΝΑΠΝΕΟΜΈΝΟΥ_# ἀέρος ὥσπερ ἡ βήξ , 421a ἀλλὰ τούτῳ τύπτει τὸν ἐν τῇ ἀρτηρίᾳ πρὸς αὐ
 ἀήρ , εὐλόγως ἂν φωνοίη ταῦτα μόνα ὅσα δέχεται τὸν ἀέρα. Τῷ γὰρ ἤδη #_ἈΝΑΠΝΕΟΜΈΝΩΙ_# καταχρῆται ἡ φύσις ἐπὶ δύο ἔργα-καθάπερ τῇ γλώττῃ ἐπί τε τὴν γεῦσιν 
τει τὸν ἐν τῇ ἀρτηρίᾳ πρὸς αὐτήν. 12 Σημεῖον δὲ τὸ μὴ δύνασθαι φωνεῖν #_ἈΝΑΠΝΈΟΝΤΑ_# μηδ ' ἐκπνέοντα , ἀλλὰ κατέχοντα· κινεῖ γὰρ τούτῳ ὁ κατέχων. Φανερὸν 
ύπτεται , διευρυνομένων τῶν φλεβίων καὶ τῶν πόρων. 8 Καὶ διὰ τοῦτο τὰ #_ἈΝΑΠΝΈΟΝΤΑ_# οὐκ ὀσμᾶται ἐν τῷ ὑγρῷ· ἀναγκαῖον γὰρ ὀσφρανθῆναι ἀναπνεύσαντα , τοῦτ
 ' ὁ μὲν ἄνθρωπος , καὶ τῶν πεζῶν ὅσα ἀναπνεῖ , ἀδυνατεῖ ὀσμᾶσθαι μὴ #_ἈΝΑΠΝΈΟΝΤΑ._# Ἡ δ ' αἰτία καὶ περὶ τούτων ὕστερον λεχθήσεται. 419b4 1 Νῦν δὲ πρῶτο
ὶ θείου καὶ τῶν τοιούτων. Ὀσφραίνεσθαι μὲν οὖν ἀναγκαῖον , ἀλλ ' οὐκ #_ἈΝΑΠΝΈΟΝΤΑ._# 7 Ἔοικε δὲ τοῖς ἀνθρώποις διαφέρειν τὸ αἰσθητήριον τοῦτο πρὸς τὸ τῶν
οῖς καλουμένοις ἔπεσι λόγος· φησὶ γὰρ τὴν ψυχὴν ἐκ τοῦ ὅλου εἰσιέναι #_ἈΝΑΠΝΕΌΝΤΩΝ_# , φερομένην ὑπὸ τῶν ἀνέμων , οὐχ οἷόν τε δὲ τοῖς φυτοῖς τοῦτο συμβαί
ι , ὥσπερ τὸ ὄμμα , τοῖς δὲ τὸν ἀέρα δεχομένοις ἔχειν ἐπικάλυμμα , ὃ #_ἈΝΑΠΝΕΌΝΤΩΝ_# ἀποκαλύπτεται , διευρυνομένων τῶν φλεβίων καὶ τῶν πόρων. 8 Καὶ διὰ τ
 ἐπὶ τῶν ἀνθρώπων· δῆλον δὲ πειρωμένοις· ὥστε τὰ ἄναιμα , ἐπειδὴ οὐκ #_ἈΝΑΠΝΈΟΥΣΙΝ_# , ἑτέραν ἄν τιν ' αἴσθησιν ἔχοι παρὰ τὰς λεγομένας. Ἀλλ ' ἀδύνατον ,
ρυγγα. Τοῦτο δὲ τὸ μόριον οὐκ ἔχουσιν ὅτι οὐ δέχονται τὸν ἀέρα οὐδ ' #_ἈΝΑΠΝΈΟΥΣΙΝ._# Δι ' ἣν μὲν οὖν αἰτίαν , ἕτερός ἐστι λόγος. 421a7 1 Περὶ δὲ ὀσμῆς κα
ς φυτοῖς τοῦτο συμβαίνειν οὐδὲ 411a τῶν ζῴων ἐνίοις , εἴπερ μὴ πάντα #_ἈΝΑΠΝΈΟΥΣΙΝ·_# τοῦτο δὲ λέληθε τοὺς οὕτως ὑπειληφότας. § 16. ( Εἰ δὲ δεῖ τὴν ψυχὴν 
οῦτο τὰ ἀναπνέοντα οὐκ ὀσμᾶται ἐν τῷ ὑγρῷ· ἀναγκαῖον γὰρ ὀσφρανθῆναι #_ἈΝΑΠΝΕΎΣΑΝΤΑ_# , τοῦτο δὲ ποιεῖν ἐν τῷ ὑγρῷ ἀδύνατον. Ἔστι δ ' ἡ ὀσμὴ τοῦ ξηροῦ ( ὥ
6 Διὸ καὶ ἄπορον φαίνεται εἰ πάντα μὲν ὁμοίως ὀσμᾶται , ὁ δ ' ἄνθρωπος #_ἈΝΑΠΝΈΩΝ_# μέν , μὴ ἀναπνέων δὲ ἀλλ ' ἐκπνέων ἢ κατέχων τὸ πνεῦμα οὐκ ὀσμᾶται , ο
αίνεται εἰ πάντα μὲν ὁμοίως ὀσμᾶται , ὁ δ ' ἄνθρωπος ἀναπνέων μέν , μὴ #_ἈΝΑΠΝΈΩΝ_# δὲ ἀλλ ' ἐκπνέων ἢ κατέχων τὸ πνεῦμα οὐκ ὀσμᾶται , οὔτε πόρρωθεν οὔτ '
οις εἰρήσεται ) καὶ πρὸς τὴν φωνὴν ὅπως ὑπάρχῃ τὸ εὖ. 11 Ὄργανον δὲ τῇ #_ἈΝΑΠΝΟΗ͂Ι_# ὁ φάρυγξ· οὗ δ ' ἕνεκα τὸ μόριόν ἐστι τοῦτο , πνεύμων· τούτῳ γὰρ τῷ μο
τι διὰ τοῦτο καὶ τὸ ζῆν ὠνόμασται , οἱ δὲ τὸ ψυχρόν , <διὰ τὸ> διὰ τὴν #_ἈΝΑΠΝΟῊΝ_# καὶ τὴν κατάψυξιν καλεῖσθαι ψυχήν. Τὰ μὲν οὖν παραδεδομένα περὶ ψυχῆς 
ναι τὸ παρέχον τοῖς ζῴοις τὴν κίνησιν· διὸ καὶ τοῦ ζῆν ὅρον εἶναι τὴν #_ἈΝΑΠΝΟΉΝ·_# συνάγοντος γὰρ τοῦ περιέχοντος τὰ σώματα καὶ ἐκθλίβοντος τῶν σχημάτων
ύτῳ γὰρ τῷ μορίῳ πλέον ἔχει τὸ θερμὸν τὰ πεζὰ τῶν ἄλλων. Δεῖται δὲ τῆς #_ἈΝΑΠΝΟΗ͂Σ_# καὶ ὁ περὶ τὴν καρδίαν τόπος πρῶτος. Διὸ ἀναγκαῖον εἴσω ἀναπνεόμενον ε
πᾶσιν ὑπάρχον δόξειεν ἂν κινεῖν , τὸ γεννητικὸν καὶ θρεπτικόν· περὶ δὲ #_ἈΝΑΠΝΟΗ͂Σ_# καὶ ἐκπνοῆς , καὶ ὕπνου καὶ ἐγρηγόρσεως , ὕστερον ἐπισκεπτέον· ἔχει γὰ
καὶ αἱ λοιπαὶ τῶν ἀντικειμένων , οὕτω καὶ ἡ ἁφὴ τοῦ ἁπτοῦ καὶ ἀνάπτου· #_ἌΝΑΠΤΟΝ_# δ ' ἐστὶ τό τε μικρὰν ἔχον πάμπαν διαφορὰν τῶν ἁπτῶν , οἷον πέπονθεν ὁ
μοίως δὲ καὶ αἱ λοιπαὶ τῶν ἀντικειμένων , οὕτω καὶ ἡ ἁφὴ τοῦ ἁπτοῦ καὶ #_ἈΝΆΠΤΟΥ·_# ἄναπτον δ ' ἐστὶ τό τε μικρὰν ἔχον πάμπαν διαφορὰν τῶν ἁπτῶν , οἷον πέ
μὲν γὰρ ἔχει φράγμα καὶ ὥσπερ ἔλυτρον τὰ βλέφαρα , ἃ μὴ κινήσας μηδ ' #_ἈΝΑΣΠΆΣΑΣ_# οὐχ ὁρᾷ· τὰ δὲ σκληρόφθαλμα οὐδὲν ἔχει τοιοῦτον , ἀλλ ' εὐθέως ὁρᾷ τὰ
ιαν καὶ παρὰ τὰ φαινόμενα· ἐν μικρῷ μὲν γὰρ διαστήματι λάθοι ἄν , ἀπ ' #_ἈΝΑΤΟΛΗ͂Σ_# δ ' ἐπὶ δυσμὰς τὸ λανθάνειν μέγα λίαν τὸ αἴτημα. 418b26 4 Ἔστι δὲ χρώμ
 νοημάτων ὥσπερ ἓν ὄντων-καθάπερ Ἐμπεδοκλῆς ἔφη " ᾗ πολλῶν μὲν κόρσαι #_ἈΝΑΎΧΕΝΕΣ_# ἐβλάστησαν " , ἔπειτα συντίθεσθαι τῇ φιλίᾳ , οὕτω καὶ ταῦτα κεχωρισμέ
 ὥσπερ οἰκίας ὁ μὲν λόγος τοιοῦτος , ὅτι σκέπασμα κωλυτικὸν φθορᾶς ὑπ ' #_ἈΝΈΜΩΝ_# καὶ ὄμβρων καὶ καυμάτων , ὁ δὲ φήσει λίθους καὶ πλίνθους καὶ ξύλα , ἕτε
φησὶ γὰρ τὴν ψυχὴν ἐκ τοῦ ὅλου εἰσιέναι ἀναπνεόντων , φερομένην ὑπὸ τῶν #_ἈΝΈΜΩΝ_# , οὐχ οἷόν τε δὲ τοῖς φυτοῖς τοῦτο συμβαίνειν οὐδὲ 411a τῶν ζῴων ἐνίοις
 λαβεῖν μὲν ἀναγκαῖον , οὐ ῥᾴδιον δέ. Φαίνεται δὲ τῶν μὲν πλείστων οὐθὲν #_ἌΝΕΥ_# τοῦ σώματος πάσχειν οὐδὲ ποιεῖν , οἷον ὀργίζεσθαι , θαρρεῖν , ἐπιθυμεῖν 
άλιστα δ ' ἔοικεν ἰδίῳ τὸ νοεῖν· εἰ δ ' ἐστὶ καὶ τοῦτο φαντασία τις ἢ μὴ #_ἌΝΕΥ_# φαντασίας , οὐκ ἐνδέχοιτ ' ἂν οὐδὲ τοῦτ ' ἄνευ σώματος εἶναι. § 10 Εἰ μὲ
ὶ τοῦτο φαντασία τις ἢ μὴ ἄνευ φαντασίας , οὐκ ἐνδέχοιτ ' ἂν οὐδὲ τοῦτ ' #_ἌΝΕΥ_# σώματος εἶναι. § 10 Εἰ μὲν οὖν ἔστι τι τῶν τῆς ψυχῆς ἔργων ἢ παθημάτων ἴ
 φυτά , καὶ αὕτη μὲν χωρίζεται τῆς αἰσθητικῆς ἀρχῆς , αἴσθησιν δ ' οὐθὲν #_ἌΝΕΥ_# ταύτης ἔχει. § 1 412a3 Τὰ μὲν δὴ ὑπὸ τῶν πρότερον παραδεδομένα περὶ ψυχῆ
' αὕτη σώματός τινος. Καὶ διὰ τοῦτο καλῶς ὑπολαμβάνουσιν οἷς δοκεῖ μήτ ' #_ἌΝΕΥ_# σώματος εἶναι μήτε σῶμά τι ἡ ψυχή· σῶμα μὲν γὰρ οὐκ ἔστι , σώματος δέ τι
τιν· τοῦ δ ' αἰσθητικοῦ χωρίζεται τὸ θρεπτικὸν ἐν τοῖς φυτοῖς. Πάλιν δ ' #_ἌΝΕΥ_# μὲν τοῦ ἁπτικοῦ τῶν ἄλλων αἰσθήσεων οὐδεμία ὑπάρχει , ἁφὴ δ ' ἄνευ τῶν ἄ
ν δ ' ἄνευ μὲν τοῦ ἁπτικοῦ τῶν ἄλλων αἰσθήσεων οὐδεμία ὑπάρχει , ἁφὴ δ ' #_ἌΝΕΥ_# τῶν ἄλλων ὑπάρχει· πολλὰ γὰρ τῶν ζῴων οὔτ ' ὄψιν οὔτ ' ἀκοὴν ἔχουσιν οὔτ
 ἀπορίαν διὰ τί καὶ τῶν αἰσθήσεων αὐτῶν οὐ γίνεται αἴσθησις , καὶ διὰ τί #_ἌΝΕΥ_# τῶν ἔξω οὐ ποιοῦσιν αἴσθησιν , ἐνόντος πυρὸς καὶ γῆς καὶ τῶν ἄλλων στοιχ
νον , διὸ οὐκ αἰσθάνεται , καθάπερ τὸ καυστὸν οὐ καίεται αὐτὸ καθ ' αὑτὸ #_ἌΝΕΥ_# τοῦ καυστικοῦ· ἔκαιε γὰρ ἂν ἑαυτό , καὶ οὐθὲν ἐδεῖτο τοῦ ἐντελεχείᾳ πυρὸ
 ἐνέργειαν διαφανοῦς , καὶ τοῦτ ' ἐστὶν αὐτοῦ ἡ φύσις· διόπερ οὐχ ὁρατὸν #_ἌΝΕΥ_# φωτός , ἀλλὰ πᾶν τὸ ἑκάστου χρῶμα ἐν φωτὶ ὁρᾶται. Διὸ περὶ φωτὸς πρῶτον 
ν φανερόν ἐστιν , ὅτι τὸ μὲν ἐν φωτὶ ὁρώμενον χρῶμα ( διὸ καὶ οὐχ ὁρᾶται #_ἌΝΕΥ_# φωτός· τοῦτο γὰρ ἦν αὐτῷ τὸ χρώματι εἶναι , τὸ κινητικῷ εἶναι τοῦ κατ ' 
ον καὶ τὸ τυπτόμενον· ὥστε τὸ ψοφοῦν πρός τι ψοφεῖ· πληγὴ δ ' οὐ γίνεται #_ἌΝΕΥ_# φορᾶς. Ὥσπερ δ ' εἴπομεν , οὐ τῶν τυχόντων πληγὴ ὁ ψόφος· οὐθένα γὰρ ποι
ὲ διαφοραὶ τῶν ψοφούντων ἐν τῷ κατ ' ἐνέργειαν ψόφῳ δηλοῦνται· ὥσπερ γὰρ #_ἌΝΕΥ_# φωτὸς οὐχ ὁρᾶται τὰ χρώματα , οὕτως οὐδ ' ἄνευ ψόφου τὸ ὀξὺ καὶ τὸ βαρύ.
ψόφῳ δηλοῦνται· ὥσπερ γὰρ ἄνευ φωτὸς οὐχ ὁρᾶται τὰ χρώματα , οὕτως οὐδ ' #_ἌΝΕΥ_# ψόφου τὸ ὀξὺ καὶ τὸ βαρύ. Ταῦτα δὲ λέγεται κατὰ μεταφορὰν ἀπὸ τῶν ἁπτῶν·
ζῴων· φαύλως γὰρ ἄνθρωπος ὀσμᾶται , καὶ οὐθενὸς αἰσθάνεται τῶν ὀσφραντῶν #_ἌΝΕΥ_# τοῦ λυπηροῦ ἢ τοῦ ἡδέος , ὡς οὐκ ὄντος ἀκριβοῦς τοῦ αἰσθητηρίου. 2 Εὔλογ
 ' αὐτῷ τιθέμενον τῷ αἰσθητηρίῳ ἀναίσθητον εἶναι κοινὸν πάντων , ἀλλὰ τὸ #_ἌΝΕΥ_# τοῦ ἀναπνεῖν μὴ αἰσθάνεσθαι ἴδιον ἐπὶ τῶν ἀνθρώπων· δῆλον δὲ πειρωμένοις
χρῶμα τὸ ὁρατόν , οὕτω τὸ γευστὸν ὁ χυμός. Οὐθὲν δὲ ποιεῖ χυμοῦ αἴσθησιν #_ἌΝΕΥ_# ὑγρότητος , ἀλλ ' ἔχει ἐνεργείᾳ ἢ δυνάμει ὑγρότητα , οἷον τὸ ἁλμυρόν· εὔ
 σῶμά τι , οὐκ ἐνδέχεται ταῦτα ἀλλήλων ἅπτεσθαι , τὸ δ ' ὑγρὸν οὐκ ἔστιν #_ἌΝΕΥ_# σώματος , οὐδὲ τὸ διερόν , ἀλλ ' ἀναγκαῖον ὕδωρ εἶναι ἢ ἔχειν ὕδωρ , τὰ 
θήσεως δεῖ λαβεῖν ὅτι ἡ μὲν αἴσθησίς ἐστι τὸ δεκτικὸν τῶν αἰσθητῶν εἰδῶν #_ἌΝΕΥ_# τῆς ὕλης , οἷον ὁ κηρὸς τοῦ δακτυλίου ἄνευ τοῦ σιδήρου καὶ τοῦ χρυσοῦ δέ
ὸ δεκτικὸν τῶν αἰσθητῶν εἰδῶν ἄνευ τῆς ὕλης , οἷον ὁ κηρὸς τοῦ δακτυλίου #_ἌΝΕΥ_# τοῦ σιδήρου καὶ τοῦ χρυσοῦ δέχεται τὸ σημεῖον , λαμβάνει δὲ τὸ χρυσοῦν ἢ
ρησις θατέρου τούτων ) , τὸ δὲ πῦρ ἢ οὐθενὸς ἢ κοινὸν πάντων ( οὐθὲν γὰρ #_ἌΝΕΥ_# θερμότητος αἰσθητικόν ) , γῆ δὲ ἢ οὐθενός , ἢ ἐν τῇ ἁφῇ μάλιστα μέμικται
τὸ ὁρῶν ἔστιν ὡς κεχρωμάτισται· τὸ γὰρ αἰσθητήριον δεκτικὸν τοῦ αἰσθητοῦ #_ἌΝΕΥ_# τῆς ὕλης ἕκαστον· διὸ καὶ ἀπελθόντων τῶν αἰσθητῶν ἔνεισιν αἰσθήσεις καὶ 
όγοι τοῦτο οὐ καλῶς ἔλεγον , οὐθὲν οἰόμενοι οὔτε λευκὸν οὔτε μέλαν εἶναι #_ἌΝΕΥ_# ὄψεως , οὐδὲ χυμὸν ἄνευ γεύσεως. Τῇ μὲν γὰρ ἔλεγον ὀρθῶς , τῇ δ ' οὐκ ὀρ
ον , οὐθὲν οἰόμενοι οὔτε λευκὸν οὔτε μέλαν εἶναι ἄνευ ὄψεως , οὐδὲ χυμὸν #_ἌΝΕΥ_# γεύσεως. Τῇ μὲν γὰρ ἔλεγον ὀρθῶς , τῇ δ ' οὐκ ὀρθῶς· διχῶς γὰρ λεγομένης
· 4 φαντασία γὰρ ἕτερον καὶ αἰσθήσεως καὶ διανοίας , αὕτη τε οὐ γίγνεται #_ἌΝΕΥ_# αἰσθήσεως , καὶ ἄνευ ταύτης οὐκ ἔστιν ὑπόληψις. Ὅτι δ ' οὐκ ἔστιν ἡ αὐτὴ
ον καὶ αἰσθήσεως καὶ διανοίας , αὕτη τε οὐ γίγνεται ἄνευ αἰσθήσεως , καὶ #_ἌΝΕΥ_# ταύτης οὐκ ἔστιν ὑπόληψις. Ὅτι δ ' οὐκ ἔστιν ἡ αὐτὴ [ νόησις ] καὶ ὑπόλη
εῖσθαι ἕτερον ὑπὸ τούτου , ἡ δὲ φαντασία κίνησίς τις δοκεῖ εἶναι καὶ οὐκ #_ἌΝΕΥ_# αἰσθήσεως γίνεσθαι ἀλλ ' αἰσθανομένοις καὶ ὧν αἴσθησις ἔστιν , ἔστι δὲ γ
 καὶ ταύτην ὁμοίαν ἀνάγκη εἶναι τῇ αἰσθήσει , εἴη ἂν αὕτη ἡ κίνησις οὔτε #_ἌΝΕΥ_# αἰσθήσεως ἐνδεχομένη οὔτε μὴ αἰσθανομένοις ὑπάρχειν , καὶ πολλὰ κατ ' αὐ
 ἡ ὄψις μάλιστα αἴσθησίς ἐστι , καὶ τὸ ὄνομα ἀπὸ τοῦ φάους εἴληφεν , ὅτι #_ἌΝΕΥ_# φωτὸς οὐκ ἔστιν ἰδεῖν. 15 Καὶ διὰ τὸ ἐμμένειν καὶ ὁμοίας εἶναι ταῖς αἰσθ
χ ἧττον νοεῖ τὰ ὑποδεέστερα , ἀλλὰ καὶ μᾶλλον· τὸ μὲν γὰρ αἰσθητικὸν οὐκ #_ἌΝΕΥ_# σώματος , ὁ δὲ χωριστός. 6 Ὅταν δ ' οὕτως ἕκαστα γένηται ὡς ὁ ἐπιστήμων 
 , τὸ σαρκὶ εἶναι καὶ σάρκα ἢ ἄλλῳ ἢ ἄλλως ἔχοντι κρίνει· ἡ γὰρ σὰρξ οὐκ #_ἌΝΕΥ_# τῆς ὕλης , ἀλλ ' ὥσπερ τὸ σιμόν , τόδε ἐν τῷδε. Τῷ μὲν οὖν αἰσθητικῷ τὸ 
πὶ τοῦ νοῦ. 12 Καὶ αὐτὸς δὲ νοητός ἐστιν ὥσπερ τὰ νοητά. Ἐπὶ μὲν γὰρ τῶν #_ἌΝΕΥ_# ὕλης τὸ αὐτό ἐστι τὸ νοοῦν καὶ τὸ νοούμενον· ἡ γὰρ ἐπιστήμη ἡ θεωρητικὴ 
ν δυνάμει ἕκαστον ἔστι τῶν νοητῶν. Ὥστ ' ἐκείνοις μὲν οὐχ ὑπάρξει νοῦς ( #_ἌΝΕΥ_# γὰρ ὕλης δύναμις ὁ νοῦς τῶν τοιούτων ) , ἐκείνῳ δὲ τὸ νοητὸν ὑπάρξει. 43
ονεύομεν δέ , ὅτι τοῦτο μὲν ἀπαθές , ὁ δὲ παθητικὸς νοῦς φθαρτός ) · καὶ #_ἌΝΕΥ_# τούτου οὐθὲν νοεῖ. 430a27 1 Ἡ μὲν οὖν τῶν ἀδιαιρέτων νόησις ἐν τούτοις π
ηθές , εἰ δ ' ἄνθρωπος τὸ λευκὸν† ἢ μή , οὐκ ἀληθὲς ἀεί , οὕτως ἔχει ὅσα #_ἌΝΕΥ_# ὕλης. 431a 1 Τὸ δ ' αὐτό ἐστιν ἡ κατ ' ἐνέργειαν ἐπιστήμη τῷ πράγματι. Ἡ
αν δὲ ἀγαθὸν ἢ κακὸν φήσῃ ἢ ἀποφήσῃ , φεύγει ἢ διώκει· διὸ οὐδέποτε νοεῖ #_ἌΝΕΥ_# φαντάσματος ἡ ψυχή. Ὥσπερ δὲ ὁ ἀὴρ τὴν κόρην τοιανδὶ ἐποίησεν , αὕτη δ '
εῖ τὸ ἡδὺ ἢ λυπηρόν , ἐνταῦθα φεύγει ἢ διώκει καὶ ὅλως ἓν πράξει. Καὶ τὸ #_ἌΝΕΥ_# δὲ πράξεως , τὸ ἀληθὲς καὶ τὸ ψεῦδος , ἐν τῷ αὐτῷ γένει ἐστὶ τῷ ἀγαθῷ κα
 μὲν σιμὸν οὔ , κεχωρισμένως δὲ ᾗ κοῖλον [ εἴ τις ] ἐνόει [ ἐνεργείᾳ ] , #_ἌΝΕΥ_# τῆς σαρκὸς ἂν ἐνόει ἐν ᾗ τὸ κοῖλον-οὕτω τὰ μαθηματικά , οὐ κεχωρισμένα <
η ἅμα φάντασμά τι θεωρεῖν· τὰ γὰρ φαντάσματα ὥσπερ αἰσθήματά ἐστι , πλὴν #_ἌΝΕΥ_# ὕλης. Ἔστι δ ' ἡ φαντασία ἕτερον φάσεως καὶ ἀποφάσεως· συμπλοκὴ γὰρ νοημ
 τί διοίσει τοῦ μὴ φαντάσματα εἶναι; ἢ οὐδὲ ταῦτα φαντάσματα , ἀλλ ' οὐκ #_ἌΝΕΥ_# φαντασμάτων. 432a15 1 Ἐπεὶ δὲ ἡ ψυχὴ κατὰ δύο ὥρισται δυνάμεις ἡ τῶν ζῴω
ὅτι ἀρχὴ αὐτῆς ἐστι τὸ ὀρεκτόν. 3 Καὶ ἡ φαντασία δὲ ὅταν κινῇ , οὐ κινεῖ #_ἌΝΕΥ_# ὀρέξεως. Ἓν δή τι τὸ κινοῦν , τὸ ὀρεκτικόν. Εἰ γὰρ δύο , νοῦς καὶ ὄρεξις
ν , κατὰ κοινὸν ἄν τι ἐκίνουν εἶδος· νῦν δὲ ὁ μὲν νοῦς οὐ φαίνεται κινῶν #_ἌΝΕΥ_# ὀρέξεως ( ἡ γὰρ βούλησις ὄρεξις , ὅταν δὲ κατὰ τὸν λογισμὸν κινῆται , κα
 εἴρηται , ᾗ ὀρεκτικὸν τὸ ζῷον , ταύτῃ αὑτοῦ κινητικόν· ὀρεκτικὸν δὲ οὐκ #_ἌΝΕΥ_# φαντασίας· φαντασία δὲ πᾶσα ἢ λογιστικὴ ἢ αἰσθητική. Ταύτης μὲν οὖν καὶ 
· ἀνάγκη γὰρ τὸ γενόμενον αὔξησιν ἔχειν καὶ ἀκμὴν καὶ φθίσιν , ταῦτα δ ' #_ἌΝΕΥ_# τροφῆς ἀδύνατον· ἀνάγκη ἄρα ἐνεῖναι τὴν θρεπτικὴν δύναμιν ἐν πᾶσι τοῖς φ
 τοῖς ζῶσιν· οὔτε γὰρ ὅσων τὸ σῶμα ἁπλοῦν ἐνδέχεται αὐτὴν ἔχειν , [ οὔτε #_ἌΝΕΥ_# ταύτης οἷόν τε οὐθὲν εἶναι ζῷον ] οὔτε ὅσα μὴ δεκτικὰ τῶν εἰδῶν ἄνευ τῆς
ὔτε ἄνευ ταύτης οἷόν τε οὐθὲν εἶναι ζῷον ] οὔτε ὅσα μὴ δεκτικὰ τῶν εἰδῶν #_ἌΝΕΥ_# τῆς ὕλης. 3 τὸ δὲ ζῷον ἀναγκαῖον αἴσθησιν ἔχειν , 434a30α <οὐδὲ ἄνευ ταύ
δῶν ἄνευ τῆς ὕλης. 3 τὸ δὲ ζῷον ἀναγκαῖον αἴσθησιν ἔχειν , 434a30α <οὐδὲ #_ἌΝΕΥ_# ταύτης οἷόν τε οὐθὲν εἶναι ζῷον,> 434a31 εἰ μηθὲν μάτην ποιεῖ ἡ φύσις. ἕ
ν ἔσται μᾶλλον δι ' ἐκεῖνο ) - οὐθὲν ἄρα ἔχει ψυχὴν σῶμα μὴ μόνιμον <ὂν> #_ἌΝΕΥ_# αἰσθήσεως. 5 ἀλλὰ μὴν εἴγε αἴσθησιν ἔχει , ἀνάγκη τὸ σῶμα εἶναι ἢ ἁπλοῦν
ησιν εἶναι· αὗται μὲν οὖν ἀναγκαῖαι τῷ ζῴῳ , καὶ φανερὸν ὅτι οὐχ οἷόν τε #_ἌΝΕΥ_# ἁφῆς εἶναι ζῷον , 8 αἱ δὲ ἄλλαι τοῦ τε εὖ ἕνεκα καὶ γένει ζῴων ἤδη οὐ τῷ
λοῦν εἶναι τὸ τοῦ ζῴου σῶμα , φανερόν , λέγω δ ' οἷον πύρινον ἢ ἀέρινον. #_ἌΝΕΥ_# μὲν γὰρ ἁφῆς οὐδεμίαν ἐνδέχεται ἄλλην αἴσθησιν ἔχειν ( τὸ γὰρ σῶμα ἁπτικ
τιν , 435b καὶ τὰ φυτὰ διὰ τοῦτο οὐδεμίαν ἔχει αἴσθησιν , ὅτι γῆς ἐστιν· #_ἌΝΕΥ_# δὲ ἁφῆς οὐδεμίαν οἷόν τε ἄλλην ὑπάρχειν , τοῦτο δὲ τὸ αἰσθητήριον οὐκ ἔσ
 τὸ αἰσθητήριον , ὥστε καὶ τὸ ἁπτὸν τὴν ἁφήν , ταύτῃ δὲ ὥρισται τὸ ζῷον· #_ἌΝΕΥ_# γὰρ ἁφῆς δέδεικται ὅτι ἀδύνατον εἶναι ζῷον. διὸ ἡ τῶν ἁπτῶν ὑπερβολὴ οὐ 
 ἢ θηρίου. 415a Διὰ τίνα δ ' αἰτίαν τῷ ἐφεξῆς οὕτως ἔχουσι , σκεπτέον. ) #_άΝΕΥ_# μὲν γὰρ τοῦ θρεπτικοῦ τὸ αἰσθητικὸν οὐκ ἔστιν· τοῦ δ ' αἰσθητικοῦ χωρίζε
ὶ μεγάλου ψόφου καθάπερ ἡ ὄψις τοῦ λαμπροῦ ( ὥσπερ γὰρ ὁ μικρὸς ψόφος #_ἈΝΉΚΟΥΣΤΟΣ_# , τρόπον τινὰ καὶ ὁ μέγας τε καὶ ὁ βίαιος ) , ἀόρατον δὲ τὸ μὲν ὅλως 
τι δ ' ὥςπερ ἡ ἀκοὴ καὶ ἑκάστη τῶν αἰσθήσεων , ἡ μὲν τοῦ ἀκουστοῦ καὶ #_ἈΝΗΚΟΎΣΤΟΥ_# , ἡ δὲ τοῦ ὁρατοῦ καὶ ἀοράτου , καὶ ἡ ὄσφρησις τοῦ ὀσφραντοῦ καὶ ἀνοσ
αι δ ' ἐν τοῖς χρόνου αἴσθησιν ἔχουσιν ( ὁ μὲν γὰρ νοῦς διὰ τὸ μέλλον #_ἈΝΘΈΛΚΕΙΝ_# κελεύει , ἡ δ ' ἐπιθυμία διὰ τὸ ἤδη· φαίνεται γὰρ τὸ ἤδη ἡδὺ καὶ ἁπλῶ
σα ἢ γένει. Νῦν μὲν γὰρ οἱ λέγοντες καὶ ζητοῦντες περὶ ψυχῆς περὶ τῆς #_ἈΝΘΡΩΠΊΝΗΣ_# μόνης ἐοίκασιν ἐπισκοπεῖν· § 5. Ὑλαβητέον δ ' ὅπως μὴ λανθάνῃ πότερον
ὲ διὰ τὸ ἐπικαλύπτεσθαι τὸν νοῦν ἐνίοτε πάθει ἢ νόσῳ ἢ ὕπνῳ , οἷον οἱ #_ἌΝΘΡΩΠΟΙ._# Περὶ μὲν οὖν φαντασίας , τί ἐστι καὶ διὰ τί ἐστιν , εἰρήσθω ἐπὶ τοσοῦ
σιν λεγόμενος νοῦς πᾶσιν ὁμοίως ὑπάρχειν τοῖς ζῴοις , ἀλλ ' οὐδὲ τοῖς #_ἈΝΘΡΏΠΟΙΣ_# πᾶσιν. § 6. Ὅσοι μὲν οὖν ἐπὶ τὸ κινεῖσθαι τὸ ἔμψυχον ἀπέβλεψαν , οὗτο
τὰ τόπον κινητικόν , ἑτέροις δὲ καὶ τὸ διανοητικόν τε καὶ νοῦς , οἷον #_ἈΝΘΡΏΠΟΙΣ_# καὶ εἴ τι τοιοῦτον ἕτερον ἔστιν ἢ τιμιώτερον. 5 Δῆλον οὖν ὅτι τὸν αὐτ
σφραίνεσθαι μὲν οὖν ἀναγκαῖον , ἀλλ ' οὐκ ἀναπνέοντα. 7 Ἔοικε δὲ τοῖς #_ἈΝΘΡΏΠΟΙΣ_# διαφέρειν τὸ αἰσθητήριον τοῦτο πρὸς τὸ τῶν ἄλλων ζῴων , ὥσπερ τὰ ὄμμα
αί φασιν-ὥσπερ καὶ Ἐμπεδοκλῆς εἴρηκε " πρὸς παρεὸν γὰρ μῆτις ἀέξεται #_ἈΝΘΡΏΠΟΙΣΙΝ_# " καὶ ἐν ἄλλοις " ὅθεν σφίσιν αἰεὶ καὶ τὸ φρονεῖν ἀλλοῖα παρίσταται 
ρ ἴσως μὴ λέγειν τὴν ψυχὴν ἐλεεῖν ἢ μανθάνειν ἢ διανοεῖσθαι , ἀλλὰ τὸν #_ἌΝΘΡΩΠΟΝ_# τῇ ψυχῇ· τοῦτο δὲ μὴ ὡς ἐν ἐκείνῃ τῆς κινήσεως οὔσης , ἀλλ ' ὁτὲ μὲν μ
αι καὶ ἡ σύνθεσις· γνωριεῖ γὰρ ἕκαστον τὸ ὅμοιον , τὸ δ ' ὀστοῦν ἢ τὸν #_ἌΝΘΡΩΠΟΝ_# οὐθέν , εἰ μὴ καὶ ταῦτ ' ἐνέσται. Τοῦτο δ ' ὅτι ἀδύνατον , οὐθὲν δεῖ λ
ῶς ἐλέγομεν περὶ αὐτῶν. Ἔστι μὲν γὰρ οὕτως ἐπιστῆμόν τι ὡς ἂν εἴποιμεν #_ἌΝΘΡΩΠΟΝ_# ἐπιστήμονα ὅτι ὁ ἄνθρωπος τῶν ἐπιστημόνων καὶ ἐχόντων ἐπιστήμην· ἔστι 
εῦσιν διὰ τὸ εἶναι αὐτὴν ἁφήν τινα , ταύτην δ ' ἔχειν τὴν αἴσθησιν τὸν #_ἌΝΘΡΩΠΟΝ_# ἀκριβεστάτην· ἐν μὲν γὰρ ταῖς ἄλλαις λείπεται πολλῶν τῶν ζῴων , κατὰ δ
ἰσθάνεσθαι· ἀλλὰ τὸ σύνολον τίνι γνωριεῖ ἢ αἰσθήσεται , οἷον τί θεὸς ἢ #_ἌΝΘΡΩΠΟΣ_# ἢ σὰρξ ἢ ὀστοῦν; Ὁμοίως δὲ καὶ 410a ἄλλο ὁτιοῦν τῶν συνθέτων· οὐ γὰρ ὁ
τι μὲν γὰρ οὕτως ἐπιστῆμόν τι ὡς ἂν εἴποιμεν ἄνθρωπον ἐπιστήμονα ὅτι ὁ #_ἌΝΘΡΩΠΟΣ_# τῶν ἐπιστημόνων καὶ ἐχόντων ἐπιστήμην· ἔστι δ ' ὡς ἤδη λέγομεν ἐπιστήμ
εται γὰρ καὶ τὰ ἔνυδρα τῶν ζῴων 419b ἔχειν αἴσθησιν ὀσμῆς. Ἀλλ ' ὁ μὲν #_ἌΝΘΡΩΠΟΣ_# , καὶ τῶν πεζῶν ὅσα ἀναπνεῖ , ἀδυνατεῖ ὀσμᾶσθαι μὴ ἀναπνέοντα. Ἡ δ ' α
αἴσθησιν ταύτην οὐκ ἔχομεν ἀκριβῆ , ἀλλὰ χείρω πολλῶν ζῴων· φαύλως γὰρ #_ἌΝΘΡΩΠΟΣ_# ὀσμᾶται , καὶ οὐθενὸς αἰσθάνεται τῶν ὀσφραντῶν ἄνευ τοῦ λυπηροῦ ἢ τοῦ 
ινόμενα. 6 Διὸ καὶ ἄπορον φαίνεται εἰ πάντα μὲν ὁμοίως ὀσμᾶται , ὁ δ ' #_ἌΝΘΡΩΠΟΣ_# ἀναπνέων μέν , μὴ ἀναπνέων δὲ ἀλλ ' ἐκπνέων ἢ κατέχων τὸ πνεῦμα οὐκ ὀσ
ἐστιν. Ἔτι δὲ καὶ φθειρόμενα φαίνεται ὑπὸ τῶν ἰσχυρῶν ὀσμῶν ὑφ ' ὧνπερ #_ἌΝΘΡΩΠΟΣ_# , οἷον ἀσφάλτου καὶ θείου καὶ τῶν τοιούτων. Ὀσφραίνεσθαι μὲν οὖν ἀναγκ
εν , ὅταν ἐνεργῶμεν ἀκριβῶς περὶ τὸ αἰσθητόν , ὅτι φαίνεται τοῦτο ἡμῖν #_ἌΝΘΡΩΠΟΣ_# , ἀλλὰ μᾶλλον ὅταν μὴ ἐναργῶς αἰσθανώμεθα πότερον ἀληθὴς ἢ ψευδής. Καὶ
, καὶ οὐ τὶ κατά τινος· ἀλλ ' ὥσπερ τὸ ὁρᾶν †τοῦ ἰδίου ἀληθές , εἰ δ ' #_ἌΝΘΡΩΠΟΣ_# τὸ λευκὸν† ἢ μή , οὐκ ἀληθὲς ἀεί , οὕτως ἔχει ὅσα ἄνευ ὕλης. 431a 1 Τὸ
οὐθὲν δεῖ λέγειν· τίς γὰρ ἂν ἀπορήσειεν εἰ ἔνεστιν ἐν τῇ ψυχῇ λίθος ἢ #_ἌΝΘΡΩΠΟΣ;_# Ὁμοίως δὲ καὶ τὸ ἀγαθὸν καὶ τὸ μὴ ἀγαθόν· τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ περ
ῆς ἐστι , καθάπερ ζῴου , ἢ καθ ' ἕκαστον ἕτερος , οἷον ἵππου , κυνός , #_ἈΝΘΡΏΠΟΥ_# , θεοῦ , τὸ δὲ ζῷον τὸ καθόλου ἤτοι οὐθέν ἐστιν ἢ ὕστερον , ὁμοίως δὲ 
στε καθ ' ἕκαστον ζητητέον , τίς ἑκάστου ψυχή , οἷον τίς φυτοῦ καὶ τίς #_ἈΝΘΡΏΠΟΥ_# ἢ θηρίου. 415a Διὰ τίνα δ ' αἰτίαν τῷ ἐφεξῆς οὕτως ἔχουσι , σκεπτέον. 
ν χρωμάτων πλὴν τῷ φοβερῷ καὶ ἀφόβῳ· οὕτω δὲ καὶ περὶ τὰς ὀσμὰς τὸ τῶν #_ἈΝΘΡΏΠΩΝ_# γένος. Ἔοικε μὲν γὰρ ἀνάλογον ἔχειν πρὸς τὴν γεῦσιν , καὶ ὁμοίως τὰ εἴ
 διὸ καὶ φρονιμώτατόν ἐστι τῶν ζῴων. Σημεῖον δὲ τὸ καὶ ἐν τῷ γένει τῶν #_ἈΝΘΡΏΠΩΝ_# παρὰ τὸ αἰσθητήριον τοῦτο εἶναι εὐφυεῖς καὶ ἀφυεῖς , παρ ' ἄλλο δὲ μηδ
ὶ τῶν μορίων· οἰκεία μὲν γάρ ἐστι κίνησις ποδῶν βάδισις , αὕτη δὲ καὶ #_ἈΝΘΡΏΠΩΝ·_# οὐχ ὑπάρχει δὲ τοῖς πλωτῆρσι τόδε ) - διχῶς δὴ λεγομένου τοῦ κινεῖσθα
οινὸν πάντων , ἀλλὰ τὸ ἄνευ τοῦ ἀναπνεῖν μὴ αἰσθάνεσθαι ἴδιον ἐπὶ τῶν #_ἈΝΘΡΏΠΩΝ·_# δῆλον δὲ πειρωμένοις· ὥστε τὰ ἄναιμα , ἐπειδὴ οὐκ ἀναπνέουσιν , ἑτέρα
 καὶ ἐξελθοῦσαν εἰσιέναι πάλιν ἐνδέχοιτ ' ἄν· τούτῳ δ ' ἕποιτ ' ἂν τὸ #_ἈΝΊΣΤΑΣΘΑΙ_# τὰ τεθνεῶτα τῶν ζῴων. § 7. Τὴν δὲ κατὰ συμβεβηκὸς κίνησιν κἂν ὑφ ' ἑτ
 τὰ ζῷα γίνεται. Εἰ δ ' ὁ μὲν ἀὴρ διασπώ- μενος ὁμοειδής , ἡ δὲ ψυχὴ #_ἈΝΟΜΟΙΟΜΕΡΉΣ_# , τὸ μέν τι αὐτῆς ὑπάρξει δῆλον ὅτι , τὸ δ ' οὐχ ὑπάρξει. Ἀναγκαῖον 
χει , ἔστι δὲ ὡς ὑπὸ τοῦ ἀνομοίου , καθάπερ εἴπομεν· πάσχει μὲν γὰρ τὸ #_ἈΝΌΜΟΙΟΝ_# , πεπονθὸς δ ' ὅμοιόν ἐστιν. 4 Διαιρετέον δὲ καὶ περὶ δυνάμεως καὶ ἐντ
γείᾳ ὄντος. Διὸ ἔστι μὲν ὡς ὑπὸ τοῦ ὁμοίου πάσχει , ἔστι δὲ ὡς ὑπὸ τοῦ #_ἈΝΟΜΟΊΟΥ_# , καθάπερ εἴπομεν· πάσχει μὲν γὰρ τὸ ἀνόμοιον , πεπονθὸς δ ' ὅμοιόν ἐσ
τοι , ὥσπερ ἔνιοι λέγουσι , πάντα τὰ φαινόμενα εἶναι ἀληθῆ , ἢ τὴν τοῦ #_ἈΝΟΜΟΊΟΥ_# θίξιν ἀπάτην εἶναι , τοῦτο γὰρ ἐναντίον τῷ τὸ ὅμοιον τῷ ὁμοίῳ γνωρίζει
ῦ ὁρατοῦ καὶ ἀοράτου , καὶ ἡ ὄσφρησις τοῦ ὀσφραντοῦ καὶ ἀνοσφράντου. #_ἀΝΌΣΦΡΑΝΤΟΝ_# δὲ τὸ μὲν παρὰ τὸ ὅλως ἀδύνατον <εἶναι> ἔχειν ὀσμήν , τὸ δὲ μικρὰν ἔ
του , ἡ δὲ τοῦ ὁρατοῦ καὶ ἀοράτου , καὶ ἡ ὄσφρησις τοῦ ὀσφραντοῦ καὶ #_ἈΝΟΣΦΡΆΝΤΟΥ._# Ἀνόσφραντον δὲ τὸ μὲν παρὰ τὸ ὅλως ἀδύνατον <εἶναι> ἔχειν ὀσμήν , τὸ
ν ἄλλων. § 7. Εἰ δὲ τὰ ἔργα πρότερον , πάλιν ἄν τις ἀπορήσειεν εἰ τὰ #_ἈΝΤΙΚΕΊΜΕΝΑ_# πρότερον τούτων ζητητέον , οἷον τὸ αἰσθητὸν τοῦ αἰσθητικοῦ , καὶ τὸ 
 αἱ πράξεις κατὰ τὸν λόγον. Εἰ δ ' οὕτως , τούτων δ ' ἔτι πρότερα τὰ #_ἈΝΤΙΚΕΊΜΕΝΑ_# δεῖ τεθεωρηκέναι , περὶ ἐκείνων πρῶτον ἂν δέοι διορίσαι διὰ τὴν αὐτὴ
δὲ τροφὴν δεῖν μεταβάλλειν καὶ πέττεσθαι· ἡ δὲ μεταβολὴ πᾶσιν εἰς τὸ #_ἈΝΤΙΚΕΊΜΕΝΟΝ_# ἢ τὸ μεταξύ. Ἔτι πάσχει τι ἡ τροφὴ ὑπὸ τοῦ τρεφομένου , ἀλλ ' οὐ τοῦ
ν· ἱκανὸν γὰρ θάτερον μέρος τῆς ἐναντιώσεως ἑαυτό τε κρίνειν καὶ τὸ #_ἈΝΤΙΚΕΊΜΕΝΟΝ._# Καὶ γὰρ τῷ εὐθεῖ καὶ αὐτὸ καὶ τὸ καμπύλον γινώσκομεν· κριτὴς γὰρ ἀμ
ὥσπερ ὁρατοῦ καὶ ἀοράτου ἦν πως ἡ ὄψις , ὁμοίως δὲ καὶ αἱ λοιπαὶ τῶν #_ἈΝΤΙΚΕΙΜΈΝΩΝ_# , οὕτω καὶ ἡ ἁφὴ τοῦ ἁπτοῦ καὶ ἀνάπτου· ἄναπτον δ ' ἐστὶ τό τε μικρὰ
ὶ ὁ διαλεκτικὸς ἕκαστον αὐτῶν , οἷον ὀργὴ τί ἐστιν· ὁ μὲν γὰρ ὄρεξιν #_ἈΝΤΙΛΥΠΉΣΕΩΣ_# ἤ τι τοιοῦτον , ὁ δὲ ζέσιν τοῦ περὶ καρδίαν αἵματος 403b καὶ θερμοῦ.
ὐτὴ καὶ μία εἶναι αἴσθησις ἡ γεῦσις καὶ ἡ ἀφή· νῦν δὲ δύο διὰ τὸ μὴ #_ἈΝΤΙΣΤΡΈΦΕΙΝ._# 6 Ἀπορήσειε δ ' ἄν τις , εἰ πᾶν σῶμα βάθος ἔχει , τοῦτο δ ' ἐστὶ τὸ
εὔλογον κινεῖν τὰς κινήσεις ἃς καὶ αὐτὴ κινεῖται. Εἰ δὲ τοῦτο , καὶ #_ἈΝΤΙΣΤΡΈΨΑΣΙΝ_# εἰπεῖν ἀληθὲς ὅτι ἣν τὸ 406b σῶμα κινεῖται , ταύτην καὶ αὐτή. Τὸ δὲ
 δ ' ἐστὶν ἵνα γνωρίζῃ ( παρεμφαινόμενον γὰρ κωλύει τὸ ἀλλότριον καὶ #_ἈΝΤΙΦΡΆΤΤΕΙ_# ) · ὥστε μηδ ' αὐτοῦ εἶναι φύσιν μηδεμίαν ἀλλ ' ἢ ταύτην , ὅτι δυνατ
ρεμίαι , οὐδὲ πλάττειν βουλομένοις ῥᾴδιον ἀποδοῦναι. § 5. Ἔτι δ ' εἰ μὲν #_ἌΝΩ_# κινήσεται , πῦρ ἔσται , εἰ δὲ κάτω , γῆ· τούτων γὰρ τῶν σωμάτων αἱ κινήσ
' ἧς αὔξησίν τε καὶ φθίσιν λαμβάνουσι κατὰ τοὺς ἐναντίους τόπους· οὐ γὰρ #_ἌΝΩ_# μὲν αὔξεται , κάτω δ ' οὔ , ἀλλ ' ὁμοίως ἐπ ' ἄμφω καὶ πάντῃ , ὅσα ἀεὶ τ
φυτοῖς κάτω μὲν συρριζουμένοις διὰ τὸ τὴν γῆν οὕτω φέρεσθαι κατὰ φύσιν , #_ἌΝΩ_# δὲ διὰ τὸ <τὸ> πῦρ ὡσαύτως. Οὔτε γὰρ τὸ ἄνω καὶ κάτω καλῶς λαμβάνει ( οὐ
ν οὕτω φέρεσθαι κατὰ φύσιν , ἄνω δὲ διὰ τὸ <τὸ> πῦρ ὡσαύτως. Οὔτε γὰρ τὸ #_ἌΝΩ_# καὶ κάτω καλῶς λαμβάνει ( οὐ γὰρ ταὐτὸ πᾶσι τὸ ἄνω καὶ κάτω καὶ τῷ παντί
 ὡσαύτως. Οὔτε γὰρ τὸ ἄνω καὶ κάτω καλῶς λαμβάνει ( οὐ γὰρ ταὐτὸ πᾶσι τὸ #_ἌΝΩ_# καὶ κάτω καὶ τῷ παντί , ἀλλ ' ὡς ἡ κεφαλὴ τῶν ζῴων , οὕτως αἱ ῥίζαι τῶν 
τι τις φύσις ἐνυπάρχουσα ἡ αὐτὴ ἐν τούτοις ἀμφοτέροις καὶ ἐν τῷ ἀϊδίῳ τῷ #_ἌΝΩ_# σώματι. Φῶς δέ ἐστιν ἡ τούτου ἐνέργεια , τοῦ διαφανοῦς ᾗ διαφανές. Δυνάμ
 τοῦ διαφανοῦς , ὅταν ᾖ ἐντελεχείᾳ διαφανὲς ὑπὸ πυρὸς ἢ τοιούτου οἷον τὸ #_ἌΝΩ_# σῶμα· καὶ γὰρ τούτῳ τι ὑπάρχει ἓν καὶ ταὐτόν. Τί μὲν οὖν τὸ διαφανὲς καὶ
α <σφαῖραν> , ἡ ὄρεξις τὴν ὄρεξιν , ὅταν ἀκρασία γένηται· φύσει δὲ ἀεὶ ἡ #_ἌΝΩ_# ἀρχικωτέρα καὶ κινεῖ· ὥστε τρεῖς φορὰς ἤδη κινεῖσθαι. 5 Τὸ δ ' ἐπιστημον
 δὲ τῷ σκότει ποιεῖ αἴσθησιν , οἷον τὰ πυρώδη φαινόμενα καὶ λάμποντα ( #_ἈΝΏΝΥΜΑ_# δ ' ἐστὶ ταῦτα ἑνὶ ὀνόματι ) , οἷον μύκης , κρέας , κεφαλαὶ ἰχθύων καὶ
 ἐστὶν ὁρατόν , ὁρατὸν δ ' ἐστὶ χρῶμά τε καὶ ὃ λόγῳ μὲν ἔστιν εἰπεῖν , #_ἈΝΏΝΥΜΟΝ_# δὲ τυγχάνει ὄν· δῆλον δὲ ἔσται ὃ λέγομεν προελθοῦσι. Τὸ γὰρ ὁρατόν ἐστ
 ' ἐνίων μὲν ὠνόμασται , οἷον ἡ ψόφησις καὶ ἡ ἄκουσις , ἐπ ' ἐνίων δ ' #_ἈΝΏΝΥΜΟΝ_# θάτερον· ὅρασις γὰρ λέγεται ἡ τῆς ὄψεως ἐνέργεια , ἡ δὲ τοῦ χρώματος ἀ
ἰτίαν , ὕστερον ἔσται δῆλον. 9 Τὸ δὲ μεταξὺ ψόφων μὲν ἀήρ , ὀσμῆς δ ' #_ἈΝΏΝΥΜΟΝ·_# κοινὸν γάρ τι πάθος ἐπ ' ἀέρος καὶ ὕδατος ἔστιν , ὥσπερ τὸ διαφανὲς χ
δὲ ὡς τὸν ἐν ἡλικίᾳ ὄντα , οὕτως ἔχει [ 418a ] τὸ αἰσθητικόν. Ἐπεὶ δ ' #_ἈΝΏΝΥΜΟΣ_# αὐτῶν ἡ διαφορά , διώρισται δὲ περὶ αὐτῶν ὅτι ἕτερα καὶ πῶς ἕτερα , χρ
ν θάτερον· ὅρασις γὰρ λέγεται ἡ τῆς ὄψεως ἐνέργεια , ἡ δὲ τοῦ χρώματος #_ἈΝΏΝΥΜΟΣ_# , καὶ γεῦσις ἡ τοῦ γευστικοῦ , ἡ δὲ τοῦ χυμοῦ ἀνώνυμος. 7 Ἐπεὶ δὲ μία 
ὲ τοῦ χρώματος ἀνώνυμος , καὶ γεῦσις ἡ τοῦ γευστικοῦ , ἡ δὲ τοῦ χυμοῦ #_ἈΝΏΝΥΜΟΣ._# 7 Ἐπεὶ δὲ μία μέν ἐστιν ἐνέργεια ἡ τοῦ αἰσθητοῦ καὶ τοῦ αἰσθητικοῦ , 
κὸν τὸ ἄχρουν , ψόφου δὲ τὸ ἄψοφον. Ἄχρουν δ ' ἐστὶ τὸ διαφανὲς καὶ τὸ #_ἈΌΡΑΤΟΝ_# ἢ τὸ μόλις ὁρώμενον , οἷον δοκεῖ τὸ σκοτεινόν. Τοιοῦτον δὲ τὸ διαφανὲς
Ὥσπερ δὲ καὶ ἡ ὄψις ἐστὶ τοῦ τε ὁρατοῦ καὶ τοῦ ἀοράτου ( τὸ γὰρ σκότος #_ἈΌΡΑΤΟΝ_# , κρίνει δὲ καὶ τοῦτο ἡ ὄψις ) , ἔτι τε τοῦ λίαν λαμπροῦ ( καὶ γὰρ τοῦ
κρίνει δὲ καὶ τοῦτο ἡ ὄψις ) , ἔτι τε τοῦ λίαν λαμπροῦ ( καὶ γὰρ τοῦτο #_ἈΌΡΑΤΟΝ_# , ἄλλον δὲ τρόπον τοῦ σκότους ) , ὁμοίως δὲ καὶ ἡ ἀκοὴ ψόφου τε καὶ σι
 μικρὸς ψόφος ἀνήκουστος , τρόπον τινὰ καὶ ὁ μέγας τε καὶ ὁ βίαιος ) , #_ἈΌΡΑΤΟΝ_# δὲ τὸ μὲν ὅλως λέγεται , ὥσπερ καὶ ἐπ ' ἄλλων τὸ ἀδύνατον , τὸ δ ' ἐὰν
ῶν αἰσθήσεων , ἡ μὲν τοῦ ἀκουστοῦ καὶ ἀνηκούστου , ἡ δὲ τοῦ ὁρατοῦ καὶ #_ἈΟΡΆΤΟΥ_# , καὶ ἡ ὄσφρησις τοῦ ὀσφραντοῦ καὶ ἀνοσφράντου. Ἀνόσφραντον δὲ τὸ μὲν 
 συντηκτικὸν γλώττης. 3 Ὥσπερ δὲ καὶ ἡ ὄψις ἐστὶ τοῦ τε ὁρατοῦ καὶ τοῦ #_ἈΟΡΆΤΟΥ_# ( τὸ γὰρ σκότος ἀόρατον , κρίνει δὲ καὶ τοῦτο ἡ ὄψις ) , ἔτι τε τοῦ λί
 καὶ ἐπὶ τῆς ἁφῆς μήτε θερμὸν μήτε ψυχρόν. 12 Ἔτι δ ' ὥσπερ ὁρατοῦ καὶ #_ἈΟΡΆΤΟΥ_# ἦν πως ἡ ὄψις , ὁμοίως δὲ καὶ αἱ λοιπαὶ τῶν ἀντικειμένων , οὕτω καὶ ἡ 
οιήσει; ἢ οὐ πᾶν σῶμα παθητικὸν ὑπ ' ὀσμῆς καὶ ψόφου , καὶ τὰ πάσχοντα #_ἈΌΡΙΣΤΑ_# , καὶ οὐ μένει , οἷον ἀήρ ( ὄζει γὰρ ὥσπερ παθών τι ) ; τί οὖν ἐστι τὸ
, καὶ ἐπιθυμίαν ἀνάγκη. Φαντασία δὲ πῶς ἂν ἐνείη; ἢ ὥσπερ καὶ κινεῖται #_ἈΟΡΊΣΤΩΣ_# , καὶ ταῦτ ' ἔνεστι μέν , ἀορίστως δ ' ἔνεστιν. 2 Ἡ μὲν οὖν αἰσθητικὴ 
 πῶς ἂν ἐνείη; ἢ ὥσπερ καὶ κινεῖται ἀορίστως , καὶ ταῦτ ' ἔνεστι μέν , #_ἈΟΡΊΣΤΩΣ_# δ ' ἔνεστιν. 2 Ἡ μὲν οὖν αἰσθητικὴ φαντασία , ὥσπερ εἴρηται , καὶ ἐν τ
 οἱ σωματικὰς ποιοῦντες τοῖς ἀσωμάτους , 405a τούτοις δ ' οἱ μίξαντες καὶ #_ἈΠ_# ' ἀμφοῖν τὰς ἀρχὰς ἀποφηνάμενοι. § 10. Διαφέρονται δὲ καὶ περὶ τοῦ πλήθου
ως ὁρίζονται· λόγος δὲ πᾶς ὁρισμὸς ἢ ἀπόδειξις· αἱ μὲν οὖν ἀποδείξεις καὶ #_ἈΠ_# ' ἀρχῆς καὶ ἔχουσαί πως τέλος , τὸν συλλογισμὸν ἢ τὸ συμπέρασμα ( εἰ δὲ μ
ὴ ὡς ἐν ἐκείνῃ τῆς κινήσεως οὔσης , ἀλλ ' ὁτὲ μὲν μέχρι ἐκείνης , ὁτὲ δ ' #_ἈΠ_# ' ἐκείνης , οἷον ἡ μὲν αἴσθησις ἀπὸ τωνδί , ἡ δ ' ἀνάμνησις ἀπ ' ἐκείνης 
 , ὁτὲ δ ' ἀπ ' ἐκείνης , οἷον ἡ μὲν αἴσθησις ἀπὸ τωνδί , ἡ δ ' ἀνάμνησις #_ἈΠ_# ' ἐκείνης ἐπὶ τὰς ἐν τοῖς αἰσθητηρίοις κινήσεις ἢ μονάς. § 13. Ὁ δὲ νοῦς 
 8 Ὥσπερ γὰρ ἐπὶ τῶν φυτῶν ἔνια διαιρούμενα φαίνεται ζῶντα καὶ χωριζόμενα #_ἈΠ_# ' ἀλλήλων , ὡς οὔσης τῆς ἐν αὐτοῖς ψυχῆς ἐντελεχείᾳ μὲν μιᾶς ἐν ἑκάστῳ φυ
υ ἐνάργειαν καὶ παρὰ τὰ φαινόμενα· ἐν μικρῷ μὲν γὰρ διαστήματι λάθοι ἄν , #_ἈΠ_# ' ἀνατολῆς δ ' ἐπὶ δυσμὰς τὸ λανθάνειν μέγα λίαν τὸ αἴτημα. 418b26 4 Ἔστι
 νοητική , οὔτε ἐντελεχείᾳ ἀλλὰ δυνάμει τὰ εἴδη. 5 Ὅτι δ ' οὐχ ὁμοία ἡ #_ἈΠΆΘΕΙΑ_# τοῦ αἰσθητικοῦ καὶ τοῦ νοητικοῦ , φανερὸν ἐπὶ τῶν αἰσθητηρίων καὶ τῆς 
οεῖν δὴ καὶ τὸ θεωρεῖν μαραίνεται ἄλλου τινὸς ἔσω φθειρομένου , αὐτὸ δὲ #_ἈΠΑΘΈΣ_# ἐστιν. Τὸ δὲ διανοεῖσθαι καὶ φιλεῖν ἢ μισεῖν οὐκ ἔστιν ἐκείνου πάθη , ἀ
ίνου ἦν , ἀλλὰ τοῦ κοινοῦ , ὃ ἀπόλωλεν· ὁ δὲ νοῦς ἴσως θειότερόν τι καὶ #_ἈΠΑΘΈΣ_# ἐστιν. § 15. Ὅτι μὲν οὖν οὐχ οἷόν τε κινεῖσθαι τὴν ψυχήν , φανερὸν ἐκ τ
αὶ τοῦτο μόνον ἀθάνατον καὶ ἀΐδιον ( οὐ μνημονεύομεν δέ , ὅτι τοῦτο μὲν #_ἈΠΑΘΈΣ_# , ὁ δὲ παθητικὸς νοῦς φθαρτός ) · καὶ ἄνευ τούτου οὐθὲν νοεῖ. 430a27 1 
 ταῦτά τε καὶ τοιαῦθ ' ἕτερα συμβαίνει. § 8. Ἄτοπον δὲ καὶ τὸ φάναι μὲν #_ἈΠΑΘῈΣ_# εἶναι τὸ ὅμοιον ὑπὸ τοῦ ὁμοίου , αἰσθάνεσθαι δὲ τὸ ὅμοιον τοῦ ὁμοίου κα
ρὶ τὸν νοῦν. 9 429b.22 Ἀπορήσειε δ ' ἄν τις , εἰ ὁ νοῦς ἁπλοῦν ἐστὶ καὶ #_ἈΠΑΘῈΣ_# καὶ μηθενὶ μηθὲν ἔχει κοινόν , ὥσπερ φησὶν Ἀναξαγόρας , πῶς νοήσει , εἰ
ἰσθάνεσθαι , ἢ πάσχειν τι ἂν εἴη ὑπὸ τοῦ νοητοῦ ἤ τι τοιοῦτον ἕτερον. 3 #_ἀΠΑΘῈΣ_# ἄρα δεῖ εἶναι , δεκτικὸν δὲ τοῦ εἴδους καὶ δυνάμει τοιοῦτον ἀλλὰ μὴ τοῦ
οντες τὰς ἀρχὰς καὶ τὴν ψυχὴν πλείω ποιοῦσιν. § 22. Ἀναξαγόρας δὲ μόνος #_ἈΠΑΘΗ͂_# φησιν εἶναι τὸν νοῦν , καὶ κοινὸν οὐθὲν οὐθενὶ τῶν ἄλλων ἔχειν. Τοιοῦτο
τὰ δυνάμει ὄντα χρώματα ἐνεργείᾳ χρώματα. Καὶ οὗτος ὁ νοῦς χωριστὸς καὶ #_ἈΠΑΘῊΣ_# καὶ ἀμιγής , τῇ οὐσίᾳ ὢν ἐνέργεια· 2 ἀεὶ γὰρ τιμιώτερον τὸ ποιοῦν τοῦ π
, τοῖς δ ' ὥσπερ εἴπομεν τοὔμπαλιν δοκεῖ , τὸ ἐναντίον τῷ ἐναντίῳ , ὡς #_ἈΠΑΘΟΥ͂Σ_# ὄντος τοῦ ὁμοίου ὑπὸ τοῦ ὁμοίου , τὴν δὲ τροφὴν δεῖν μεταβάλλειν καὶ π
ν στοιχείων μεμιγμένων , ὁ δὲ τῆς μίξεως λόγος ἁρμονία καὶ ψυχή. § 7. #_ἀΠΑΙΤΉΣΕΙΕ_# δ ' ἄν τις τοῦτό γε καὶ παρ ' Ἐμπεδοκλέους· ἕκαστον γὰρ αὐτῶν λόγῳ τι
 τοῦτο δὲ ἐκ τῶνδε δῆλον. 6 ἐπεὶ γὰρ τὸ ζῷον σῶμα ἔμψυχόν ἐστι , σῶμα δὲ #_ἍΠΑΝ_# ἁπτόν , [ ἁπτὸν δὲ τὸ αἰσθητὸν ἁφῇ , ] ἀνάγκη [ καὶ ] τὸ τοῦ ζῴου σῶμα ἁ
ὶ τὰ πάθη τῆς ὕλης τὰ μὴ χωριστὰ μηδ ' ᾗ χωριστά , ἀλλ ' ὁ φυσικὸς περὶ #_ἍΠΑΝΘ_# ' ὅσα τοῦ τοιουδὶ σώματος καὶ τῆς τοι- αύτης ὕλης ἔργα καὶ πάθη , ὅσα δ
 δὲ καὶ τῶν ἄλλων ἕκαστον τῶν εἰρημένων. 11 Ἔτι δ ' ἐνίοις μὲν τῶν ζῴων #_ἍΠΑΝΘ_# ' ὑπάρχει ταῦτα , τισὶ δὲ τινὰ τούτων , ἑτέροις δὲ ἓν μόνον ( τοῦτο δὲ 
 ἔχουσιν ὥστε σώζειν τὴν φύσιν. Ἀλλ ' οὐδὲν ἧττον ἐν ἑκατέρῳ τῶν μορίων #_ἍΠΑΝΤ_# ' ἐνυπάρχει τὰ μόρια τῆς ψυχῆς , καὶ ὁμοειδῆ ἐστιν ἀλλήλοις καὶ τῇ ὅλῃ 
α καὶ τὰ ἄναιμα , ὥσπερ καὶ τὰ ἐν τῷ ἀέρι· καὶ γὰρ τούτων ἔνια πόρρωθεν #_ἈΠΑΝΤΑ͂Ι_# πρὸς τὴν τροφὴν ὕποσμα γινόμενα. 6 Διὸ καὶ ἄπορον φαίνεται εἰ πάντα μὲν
 θνητὰ πάντα· ἐκ πάντων γὰρ ἕκαστον. § 11. Ὅλως τε διὰ τίν ' αἰτίαν οὐχ #_ἍΠΑΝΤΑ_# ψυχὴν ἔχει τὰ ὄντα , ἐπειδὴ πᾶν ἤτοι στοιχεῖον ἢ ἐκ στοιχείου ἑνὸς ἢ πλ
ἔχον ταύτην σῶμα , ᾧ δὲ τρέφεται , ἡ τροφή. ] 15 Ἐπεὶ δὲ ἀπὸ τοῦ τέλους #_ἍΠΑΝΤΑ_# προσαγορεύειν δίκαιον , τέλος δὲ τὸ γεννῆσαι οἷον αὐτό , εἴη ἂν ἡ πρώτη
 εἰκάσαι περὶ αὐτῶν εὐμαρές , δῆλον ὅτι διαλεκτικῶς εἴρηνται καὶ κενῶς #_ἍΠΑΝΤΕΣ._# § 9. Ἀπορίαν δ ' ἔχει καὶ τὰ πάθη τῆς ψυχῆς , πότερόν ἐστι πάντα κοινὰ
οὐ χωριστόν , ὃ ποιεῖ ἕνα τὸν χρόνον καὶ τὸ μῆκος. Καὶ τοῦθ ' ὁμοίως ἐν #_ἍΠΑΝΤΊ_# ἐστι τῷ συνεχεῖ , καὶ χρόνῳ καὶ μήκει. 430b20α <Τὸ δὲ μὴ κατὰ τὸ ποσὸν 
οσὸν ἢ ποιὸν ἢ καί τινα ἄλλην τῶν διαιρεθεισῶν κατηγοριῶν ) πότερον ἐξ #_ἉΠΆΝΤΩΝ_# ἔσται ἡ ψυχὴ ἢ οὔ; Ἀλλ ' οὐ δοκεῖ κοινὰ πάντων εἶναι στοιχεῖα. Ἆρ ' οὖ
ἰσθήσεις πλείους οὖσαι. 5 Δηλοῖ δ ' ὅτι πλείους ἡ ἐπὶ τῆς γλώττης ἁφή· #_ἉΠΆΝΤΩΝ_# γὰρ τῶν ἁπτῶν αἰσθάνεται κατὰ τὸ αὐτὸ μόριον καὶ χυμοῦ. Εἰ μὲν οὖν καὶ
θάπερ εἴπομεν καὶ πρότερον , κἂν εἰ δι ' ὑμένος αἰσθανοίμεθα τῶν ἁπτῶν #_ἉΠΆΝΤΩΝ_# λανθάνοντος ὅτι διείργει , ὁμοίως ἂν ἔχοιμεν ὥσπερ καὶ νῦν ἐν τῷ ὕδατι
αι διαφοραὶ γῆς εἰσίν , ἀλλὰ καὶ θερμοῦ καὶ ψυχροῦ καὶ τῶν ἄλλων ἁπτῶν #_ἉΠΆΝΤΩΝ._# καὶ διὰ τοῦτο τοῖς ὀστοῖς καὶ ταῖς θριξὶ καὶ τοῖς τοιούτοις μορίοις οὐ
ας. § 16. ( Εἰ δὲ δεῖ τὴν ψυχὴν ἐκ τῶν στοιχείων ποιεῖν , οὐθὲν δεῖ ἐξ #_ἉΠΆΝΤΩΝ·_# ἱκανὸν γὰρ θάτερον μέρος τῆς ἐναντιώσεως ἑαυτό τε κρίνειν καὶ τὸ ἀντικ
ἰ δὲ κατὰ μέγεθος , πολλάκις ἢ ἀπειράκις νοήσει τὸ αὐτό. Φαίνεται δὲ καὶ #_ἍΠΑΞ_# ἐνδεχόμενον. Εἰ δ ' ἱκανὸν θιγεῖν ὁτῳοῦν τῶν μορίων , τί δεῖ κύκλῳ κινεῖ
μικρόν. § 4. Σκεπτέον δὲ καὶ εἰ μεριστὴ ἢ ἀμερής , καὶ πότερον ὁμοειδὴς #_ἍΠΑΣΑ_# ψυχὴ ἢ οὔ· εἰ δὲ μὴ ὁμοειδής , πότερον εἴδει διαφέρουσα ἢ γένει. Νῦν μὲ
ῆς ἱστορίαν εὐλόγως ἂν ἐν πρώτοις τιθείημεν. Δοκεῖ δὲ καὶ πρὸς ἀλήθειαν #_ἍΠΑΣΑΝ_# ἡ γνῶσις αὐτῆς μεγάλα συμβάλλεσθαι , μάλιστα δὲ πρὸς τὴν φύσιν· ἔστι γὰ
ιούτων ) , ἐκείνῳ δὲ τὸ νοητὸν ὑπάρξει. 4310a10 1 Ἐπεὶ δ ' [ ὥσπερ ] ἐν #_ἉΠΆΣΗΙ_# τῇ φύσει ἐστὶ [ τι ] τὸ μὲν ὕλη ἑκάστῳ γένει ( τοῦτο δὲ ὃ πάντα δυνάμει
καὶ ὀρθῶς τὸν νοῦν λέγει , ἑτέρωθι δὲ τὸν νοῦν εἶναι ταὐτὸν τῇ ψυχῇ· ἐν #_ἍΠΑΣΙ_# γὰρ ὑπάρχειν αὐτὸν τοῖς ζῴοις , καὶ μεγάλοις καὶ μικροῖς , καὶ τιμίοις 
ἀριθμὸς ἡ ψυχή , διὰ τί οὐ πάντα ψυχὴν ἔχουσι τὰ σώματα; Στιγμαὶ γὰρ ἐν #_ἍΠΑΣΙ_# δοκοῦσιν εἶναι καὶ ἄπειροι. § 22. Ἔτι δὲ πῶς οἷόν τε χωρίζεσθαι τὰς στι
ν ἐν πᾶσι τοῖς φυομένοις καὶ φθίνουσιν· 2 αἴσθησιν δ ' οὐκ ἀναγκαῖον ἐν #_ἍΠΑΣΙ_# τοῖς ζῶσιν· οὔτε γὰρ ὅσων τὸ σῶμα ἁπλοῦν ἐνδέχεται αὐτὴν ἔχειν , [ οὔτε
ατὰ τόπον τὸ ζῷόν ἐστιν; τὴν μὲν γὰρ κατ ' αὔξησιν καὶ φθίσιν κίνησιν , #_ἍΠΑΣΙΝ_# ὑπάρχουσαν , τὸ πᾶσιν ὑπάρχον δόξειεν ἂν κινεῖν , τὸ γεννητικὸν καὶ θρε
, καὶ πρώτη καὶ κοινοτάτη δύναμίς ἐστι ψυχῆς , καθ ' ἣν ὑπάρχει τὸ ζῆν #_ἍΠΑΣΙΝ._# Ἧς ἐστὶν ἔργα γεννῆσαι καὶ τροφῇ χρῆσθαι· φυσικώτατον γὰρ τῶν ἔργων το
ς [ μὲν ] ἔχει διαφοράς , ἀλλ ' ἑκάστη γε κρίνει περὶ τούτων , καὶ οὐκ #_ἈΠΑΤΑ͂ΤΑΙ_# ὅτι χρῶμα οὐδ ' ὅτι ψόφος , ἀλλὰ τί τὸ κεχρωσμένον ἢ ποῦ , ἢ τί τὸ ψοφ
ικρὰ καὶ ξανθή ( οὐ γὰρ δὴ ἑτέρας γε τὸ εἰπεῖν ὅτι ἄμφω ἕν ) · διὸ καὶ #_ἈΠΑΤΑ͂ΤΑΙ_# , καὶ ἐὰν ᾖ ξανθόν , χολὴν οἴεται εἶναι. 8 Σητήσειε δ ' ἄν τις τίνος ἕ
αι , τοῦτο γὰρ ἐναντίον τῷ τὸ ὅμοιον τῷ ὁμοίῳ γνωρίζειν· δοκεῖ δὲ καὶ ἡ #_ἈΠΆΤΗ_# καὶ ἡ ἐπιστήμη τῶν ἐναντίων ἡ αὐτὴ εἶναι ) 3 - ὅτι μὲν οὖν οὐ ταὐτόν ἐσ
ν ὃ μὴ ἐνδέχεται ἑτέρᾳ αἰσθήσει αἰσθάνεσθαι , καὶ περὶ ὃ μὴ ἐνδέχεται #_ἈΠΑΤΗΘΗ͂ΝΑΙ_# , οἷον ὄψις χρώματος καὶ ἀκοὴ ψόφου καὶ γεῦσις χυμοῦ , ἡ δ ' ἁφὴ πλεί
ὶ μέγεθος ) [ ἃ συμβέβηκε τοῖς αἰσθητοῖς ] · περὶ ἃ μάλιστα ἤδη ἔστιν #_ἈΠΑΤΗΘΗ͂ΝΑΙ_# κατὰ τὴν αἴσθησιν. 13 Ἡ δὲ κίνησις ἡ ὑπὸ τῆς ἐνεργείας τῆς αἰσθήσεως 
ιοι λέγουσι , πάντα τὰ φαινόμενα εἶναι ἀληθῆ , ἢ τὴν τοῦ ἀνομοίου θίξιν #_ἈΠΆΤΗΝ_# εἶναι , τοῦτο γὰρ ἐναντίον τῷ τὸ ὅμοιον τῷ ὁμοίῳ γνωρίζειν· δοκεῖ δὲ κα
ὲ τοῖς ἀνθρώποις πᾶσιν. § 6. Ὅσοι μὲν οὖν ἐπὶ τὸ κινεῖσθαι τὸ ἔμψυχον #_ἈΠΈΒΛΕΨΑΝ_# , οὗτοι τὸ κινητικώτατον ὑπέλαβον τὴν ψυχήν· ὅσοι δ ' ἐπὶ τὸ γινώσκει
τιθέντες. Οὐκ ἔστι δὲ μόνα ταῦτα , πολλὰ δὲ καὶ ἕτερα , μᾶλλον δ ' ἴσως #_ἌΠΕΙΡΑ_# τὸν ἀριθμὸν τὰ ἐκ τούτων. § 6. Ἐξ ὧν μὲν οὖν ἐστιν ἕκαστον τούτων , ἔστ
ορίαν εὐθὺς πῶς τε δεῖ μόρια λέγειν τῆς ψυχῆς καὶ πόσα. Τρόπον γάρ τινα #_ἌΠΕΙΡΑ_# φαίνεται , καὶ οὐ μόνον ἅ τινες λέγουσι διορίζοντες , λογιστικὸν καὶ θυ
κάστη> χώραν στιγμῆς. Καίτοι τί κωλύει ἐν τῷ αὐτῷ εἶναι , εἰ δύο , καὶ #_ἌΠΕΙΡΑ;_# Ὧν γὰρ ὁ τόπος ἀδιαίρετος , καὶ αὐτά. § 21. Εἰ δ ' αἱ ἐν τῷ σώματι στι
πειροι , δῆλον ὡς οὐδέποτε διέξεισιν· εἰ δὲ κατὰ μέγεθος , πολλάκις ἢ #_ἈΠΕΙΡΆΚΙΣ_# νοήσει τὸ αὐτό. Φαίνεται δὲ καὶ ἅπαξ ἐνδεχόμενον. Εἰ δ ' ἱκανὸν θιγεῖ
δεῖ καὶ τοῦτο μόριον εἰπεῖν; § 14. Εἰ μὲν οὖν κατὰ στιγμήν , αὗται δ ' #_ἌΠΕΙΡΟΙ_# , δῆλον ὡς οὐδέποτε διέξεισιν· εἰ δὲ κατὰ μέγεθος , πολλάκις ἢ ἀπειράκ
 πάντα ψυχὴν ἔχουσι τὰ σώματα; Στιγμαὶ γὰρ ἐν ἅπασι δοκοῦσιν εἶναι καὶ #_ἌΠΕΙΡΟΙ._# § 22. Ἔτι δὲ πῶς οἷόν τε χωρίζεσθαι τὰς στιγμὰς καὶ ἀπολύεσθαι τῶν σωμ
 ἁπλῶς γε αἴτιον , ἀλλὰ μᾶλλον ἡ ψυχή· ἡ μὲν γὰρ τοῦ πυρὸς αὔξησις εἰς #_ἌΠΕΙΡΟΝ_# , ἕως ἂν ᾖ τὸ καυστόν , τῶν δὲ φύσει συνισταμένων πάντων ἔστι πέρας κα
αι ἢ αὐτὴ αὑτῆς. Ἔτι δ ' εἰ καὶ ἑτέρα εἴη ἡ τῆς ὄψεως αἴσθησις , ἢ εἰς #_ἌΠΕΙΡΟΝ_# εἶσιν ἢ αὐτή τις ἔσται αὑτῆς· ὥστ ' ἐπὶ τῆς πρώτης τοῦτο ποιητέον. 2 Ἔ
λιν ὁ λόγος ζητήσει τί τὸ συνέχον ἐκεῖνο , καὶ οὕτω δὴ πρόεισιν ἐπὶ τὸ #_ἌΠΕΙΡΟΝ._# § 25. Ἀπορήσειε δ ' ἄν τις καὶ περὶ τῶν μορίων αὐτῆς , τίν ' ἔχει δύνα
αι. § 3. Ὅθεν Δημόκριτος μὲν 404a πῦρ τι καὶ θερμόν φησιν αὐτὴν εἶναι· #_ἈΠΕΊΡΩΝ_# γὰρ ὄντων σχημάτων καὶ ἀτόμων τὰ σφαιροειδῆ πῦρ καὶ ψυχὴν λέγει ( οἷον
 γὰρ αἰσθητήριον δεκτικὸν τοῦ αἰσθητοῦ ἄνευ τῆς ὕλης ἕκαστον· διὸ καὶ #_ἈΠΕΛΘΌΝΤΩΝ_# τῶν αἰσθητῶν ἔνεισιν αἰσθήσεις καὶ φαντασίαι ἐν τοῖς αἰσθητηρίοις. 4 
ν προσγινόμενον ἢ τὸ πρῶτον , ἔχει διαφοράν. Εἰ δ ' ἄμφω , ἀλλ ' ἡ μὲν #_ἌΠΕΠΤΟΣ_# ἡ δὲ πεπεμμένη , ἀμφοτέρως ἂν ἐνδέχοιτο τὴν τροφὴν λέγειν· ᾗ μὲν γὰρ ἄ
ς ἡ δὲ πεπεμμένη , ἀμφοτέρως ἂν ἐνδέχοιτο τὴν τροφὴν λέγειν· ᾗ μὲν γὰρ #_ἌΠΕΠΤΟΣ_# , τὸ ἐναντίον τῷ ἐναντίῳ τρέφεται , ᾗ δὲ πεπεμμένη , τὸ ὅμοιον τῷ ὁμοί
ελθόντας , τὰς τῶν προτέρων δόξας συμπαραλαμβάνειν ὅσοι τι περὶ αὐτῆς #_ἈΠΕΦΉΝΑΝΤΟ_# , ὅπως τὰ μὲν καλῶς εἰρημένα λάβωμεν , εἰ δέ τι μὴ καλῶς , τοῦτ ' εὐλ
στέρας καὶ τὸν οὐρανὸν ὅλον. § 18. Τῶν δὲ φορτικωτέρων καὶ ὕδωρ τινὲς #_ἈΠΕΦΉΝΑΝΤΟ_# , καθάπερ Ἵππων· πεισθῆναι δ ' ἐοίκασιν ἐκ τῆς γονῆς , ὅτι πάντων ὑγρ
παραδεδομένων καθ ' οὓς ὁρίζονται τὴν ψυχήν , οἱ μὲν τὸ κινητικώτατον #_ἈΠΕΦΉΝΑΝΤΟ_# τῷ κινεῖν ἑαυτό , οἱ δὲ σῶμα τὸ λεπτομερέστατον ἢ τὸ ἀσωματώτατον τῶν
ν δὲ ὃ ἂν ᾖ ὀργανικόν. ( Ὄργανα δὲ καὶ τὰ τῶν φυτῶν μέρη , ἀλλὰ παντελῶς #_ἉΠΛΑ͂_# , οἷον τὸ φύλλον περικαρπίου σκέπασμα , τὸ δὲ περικάρπιον καρποῦ· αἱ δὲ 
ητος αἰσθάνεσθαι. 5 Τὰ δ ' εἴδη τῶν χυμῶν , ὥσπερ καὶ ἐπὶ τῶν χρωμάτων , #_ἉΠΛΑ͂_# μὲν τἀναντία , τὸ γλυκὺ καὶ τὸ πικρόν , ἐχόμενα δὲ τοῦ μὲν τὸ λιπαρόν , 
ὸ μὲν ὕδωρ τῷ πυρὶ τροφή , τὸ δὲ πῦρ οὐ τρέφει τὸ ὕδωρ. Ἐν μὲν οὖν τοῖς #_ἉΠΛΟΙ͂Σ_# σώμασι ταῦτ ' εἶναι δοκεῖ μάλιστα τὸ μὲν τροφὴ τὸ δὲ τρεφόμενον. 10 Ἀπο
υγχάνομεν ἔχοντες , ὅσα δὲ διὰ τῶν μεταξὺ καὶ μὴ αὐτῶν ἁπτόμενοι , τοῖς #_ἉΠΛΟΙ͂Σ_# , λέγω δ ' οἷον ἀέρι καὶ ὕδατι , 2 ἔχει δ ' οὕτως ὥστ ' εἰ μὲν δι ' ἑνὸ
σαι καιρὸς γένοιτ ' ἂν καὶ εἰςαῦθις· νῦν δὲ διωρίσθω τοσοῦτον , ὅτι οὐχ #_ἉΠΛΟΥ͂_# ὄντος τοῦ δυνάμει λεγομένου , ἀλλὰ τοῦ μὲν ὥσπερ ἂν εἴποιμεν τὸν παῖδα 
ήν γε τὸν νοῦν τίθεται μάλιστα πάντων· μόνον γοῦν φησὶν αὐτὸν τῶν ὄντων #_ἉΠΛΟΥ͂Ν_# εἶναι καὶ ἀμιγῆ τε καὶ καθαρόν. Ἀποδίδωσι δ ' ἄμφω τῇ αὐτῇ ἀρχῇ , τό τε
τικήν , μὴ ἐνεργεῖν δέ , εἰς τὸ ἐνεργεῖν , ἄλλον τρόπον. 5 Οὐκ ἔστι δ ' #_ἉΠΛΟΥ͂Ν_# οὐδὲ τὸ πάσχειν , ἀλλὰ τὸ μὲν φθορά τις ὑπὸ τοῦ ἐναντίου , τὸ δὲ σωτηρί
, οὕτω καὶ τὰ περὶ τὸν νοῦν. 9 429b.22 Ἀπορήσειε δ ' ἄν τις , εἰ ὁ νοῦς #_ἉΠΛΟΥ͂Ν_# ἐστὶ καὶ ἀπαθὲς καὶ μηθενὶ μηθὲν ἔχει κοινόν , ὥσπερ φησὶν Ἀναξαγόρας ,
2 αἴσθησιν δ ' οὐκ ἀναγκαῖον ἐν ἅπασι τοῖς ζῶσιν· οὔτε γὰρ ὅσων τὸ σῶμα #_ἉΠΛΟΥ͂Ν_# ἐνδέχεται αὐτὴν ἔχειν , [ οὔτε ἄνευ ταύτης οἷόν τε οὐθὲν εἶναι ζῷον ] ο
 ἄνευ αἰσθήσεως. 5 ἀλλὰ μὴν εἴγε αἴσθησιν ἔχει , ἀνάγκη τὸ σῶμα εἶναι ἢ #_ἉΠΛΟΥ͂Ν_# ἢ μικτόν. οὐχ οἷόν τε δὲ ἁπλοῦν· ἁφὴν γὰρ οὐχ ἕξει , ἔστι δὲ ἀνάγκη ταύ
 κηρῷ σημεῖον διεδίδοτο μέχρι τοῦ πέρατος. 435a11 1 Ὅτι δ ' οὐχ οἷόν τε #_ἉΠΛΟΥ͂Ν_# εἶναι τὸ τοῦ ζῴου σῶμα , φανερόν , λέγω δ ' οἷον πύρινον ἢ ἀέρινον. ἄνε
αἴσθησιν ἔχει , ἀνάγκη τὸ σῶμα εἶναι ἢ ἁπλοῦν ἢ μικτόν. οὐχ οἷόν τε δὲ #_ἉΠΛΟΥ͂Ν·_# ἁφὴν γὰρ οὐχ ἕξει , ἔστι δὲ ἀνάγκη ταύτην ἔχειν. τοῦτο δὲ ἐκ τῶνδε δῆλ
 καὶ ὁ τὸ ἕτερον αὐτῶν ἔχων μόνον αἰσθήσεται τοῦ δι ' ἀμφοῖν , 3 τῶν δὲ #_ἉΠΛΩ͂Ν_# ἐκ δύο τούτων αἰσθητήρια μόνον ἐστίν , ἐξ ἀέρος καὶ ὕδατος ( ἡ μὲν γὰρ 
πᾶν ἐκίνησε νοῦς· οὐ μὴν παντελῶς γ ' ὥσπερ Δημόκριτος. Ἐκεῖνος μὲν γὰρ #_ἉΠΛΩ͂Σ_# ταὐτὸν ψυχὴν καὶ νοῦν ( τὸ γὰρ ἀληθὲς εἶναι τὸ φαινόμενον , διὸ καλῶς π
 ὁμοίῳ , μαρτυρεῖ τὸ νῦν λεχθέν· ὅσα γάρ ἐστιν ἐν τοῖς τῶν ζῴων σώμασιν #_ἉΠΛΩ͂Σ_# γῆς , οἷον 410b ὀστᾶ νεῦρα τρίχες , οὐθενὸς αἰσθάνεσθαι δοκεῖ , ὥστ ' ο
αἴτιον τοῦ αὐξάνεσθαι καὶ τρέφεσθαι. 8 Δοκεῖ δέ τισιν ἡ τοῦ πυρὸς φύσις #_ἉΠΛΩ͂Σ_# αἰτία τῆς τροφῆς καὶ τῆς αὐξήσεως εἶναι· καὶ γὰρ αὐτὸ φαίνεται μόνον τῶ
ς ἂν τοῦτο εἶναι τὸ ἐργαζόμενον. Τὸ δὲ συναίτιον μέν πώς ἐστιν , οὐ μὴν #_ἉΠΛΩ͂Σ_# γε αἴτιον , ἀλλὰ μᾶλλον ἡ ψυχή· ἡ μὲν γὰρ τοῦ πυρὸς αὔξησις εἰς ἄπειρον
μοιόν ἐστιν. 4 Διαιρετέον δὲ καὶ περὶ δυνάμεως καὶ ἐντελεχείας· νῦν γὰρ #_ἉΠΛΩ͂Σ_# ἐλέγομεν περὶ αὐτῶν. Ἔστι μὲν γὰρ οὕτως ἐπιστῆμόν τι ὡς ἂν εἴποιμεν ἄνθ
αφανές. Διαφανὲς δὲ λέγω ὃ ἔστι μὲν ὁρατόν , οὐ καθ ' αὑτὸ δὲ ὁρατὸν ὡς #_ἉΠΛΩ͂Σ_# εἰπεῖν , ἀλλὰ δι ' ἀλλότριον χρῶμα. Τοιοῦτον δέ ἐστιν ἀὴρ καὶ ὕδωρ καὶ 
μὲν συμβαίνει τὸ λεχθέν , ἐπὶ δὲ τῶν ἑτέρων οὐ συμβαίνει. Ἀλλ ' ἐκεῖνοι #_ἉΠΛΩ͂Σ_# ἔλεγον περὶ τῶν λεγομένων οὐχ ἁπλῶς. 9 Εἰ δ ' ἡ φωνὴ συμφωνία τίς ἐστιν
ὸ ἄλλο εἶδος τοῦτο κινήσεως· ἡ γὰρ κίνησις τοῦ ἀτελοῦς ἐνέργεια , ἡ δ ' #_ἉΠΛΩ͂Σ_# ἐνέργεια ἑτέρα , ἡ τοῦ τετελεσμένου. - 2 Τὸ μὲν οὖν αἰσθάνεσθαι ὅμοιον 
 καὶ τὸ ψεῦδος , ἐν τῷ αὐτῷ γένει ἐστὶ τῷ ἀγαθῷ καὶ τῷ κακῷ· ἀλλὰ τῷ γε #_ἉΠΛΩ͂Σ_# διαφέρει καὶ τινί. 7 Τὰ δὲ ἐν ἀφαιρέσει λεγόμενα <νοεῖ> ὥσπερ , εἴ <τις
έλκειν κελεύει , ἡ δ ' ἐπιθυμία διὰ τὸ ἤδη· φαίνεται γὰρ τὸ ἤδη ἡδὺ καὶ #_ἉΠΛΩ͂Σ_# ἡδὺ καὶ ἀγαθὸν ἁπλῶς , διὰ τὸ μὴ ὁρᾶν τὸ μέλλον ) , εἴδει μὲν ἓν ἂν εἴη
' ἐπιθυμία διὰ τὸ ἤδη· φαίνεται γὰρ τὸ ἤδη ἡδὺ καὶ ἁπλῶς ἡδὺ καὶ ἀγαθὸν #_ἉΠΛΩ͂Σ_# , διὰ τὸ μὴ ὁρᾶν τὸ μέλλον ) , εἴδει μὲν ἓν ἂν εἴη τὸ κινοῦν , τὸ ὀρεκτ
 ἑτέρων οὐ συμβαίνει. Ἀλλ ' ἐκεῖνοι ἁπλῶς ἔλεγον περὶ τῶν λεγομένων οὐχ #_ἉΠΛΩ͂Σ._# 9 Εἰ δ ' ἡ φωνὴ συμφωνία τίς ἐστιν , ἡ δὲ φωνὴ καὶ ἡ ἀκοὴ ἔστιν ὡς ἕν ἐ
ἀλλ ' ὁτὲ μὲν μέχρι ἐκείνης , ὁτὲ δ ' ἀπ ' ἐκείνης , οἷον ἡ μὲν αἴσθησις #_ἈΠῸ_# τωνδί , ἡ δ ' ἀνάμνησις ἀπ ' ἐκείνης ἐπὶ τὰς ἐν τοῖς αἰσθητηρίοις κινήσε
ὲ τρεφόμενον τὸ ἔχον ταύτην σῶμα , ᾧ δὲ τρέφεται , ἡ τροφή. ] 15 Ἐπεὶ δὲ #_ἈΠῸ_# τοῦ τέλους ἅπαντα προσαγορεύειν δίκαιον , τέλος δὲ τὸ γεννῆσαι οἷον αὐτό
ος κίνησις τοῦ δυναμένου κινεῖσθαι τὸν τρόπον τοῦτον ὅνπερ τὰ ἀφαλλόμενα #_ἈΠῸ_# τῶν λείων , ὅταν τις κρούσῃ. Οὐ δὴ πᾶν , ὥσπερ εἴρηται , ψοφεῖ τυπτόμενο
τως οὐδ ' ἄνευ ψόφου τὸ ὀξὺ καὶ τὸ βαρύ. Ταῦτα δὲ λέγεται κατὰ μεταφορὰν #_ἈΠῸ_# τῶν ἁπτῶν· τὸ μὲν γὰρ ὀξὺ κινεῖ τὴν αἴσθησιν ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ ἐπὶ πολύ , τ
πομεν , διὰ τὸ μὴ σφόδρα διαδήλους εἶναι τὰς ὀσμὰς ὥσπερ τοὺς χυμούς , [ #_ἈΠῸ_# τούτων ] 421b εἴληφε τὰ ὀνόματα καθ ' ὁμοιότητα τῶν πραγμάτων , ἡ μὲν γλ
. 13 Ἡ δὲ κίνησις ἡ ὑπὸ τῆς ἐνεργείας τῆς αἰσθήσεως γινομένη διοίσει , ἡ #_ἈΠῸ_# τούτων τῶν τριῶν αἰσθήσεων , καὶ ἡ μὲν πρώτη παρούσης τῆς αἰσθήσεως ἀληθ
γειαν γιγνομένη. 14 Ἐπεὶ δ ' ἡ ὄψις μάλιστα αἴσθησίς ἐστι , καὶ τὸ ὄνομα #_ἈΠῸ_# τοῦ φάους εἴληφεν , ὅτι ἄνευ φωτὸς οὐκ ἔστιν ἰδεῖν. 15 Καὶ διὰ τὸ ἐμμένε
ν μὲν οὖν θρεπτικὴν ψυχὴν ἀνάγκη πᾶν ἔχειν ὅτι περ ἂν ζῇ καὶ ψυχὴν ἔχῃ , #_ἈΠῸ_# γενέσεως καὶ μέχρι φθορᾶς· ἀνάγκη γὰρ τὸ γενόμενον αὔξησιν ἔχειν καὶ ἀκμ
ος , πιστεύεται δ ' εἶναι μείζων τῆς οἰκουμένης· συμβαίνει οὖν ἤτοι #_ἈΠΟΒΕΒΛΗΚΈΝΑΙ_# τὴν ἑαυτοῦ ἀληθῆ δόξαν , ἣν εἶχε , σωζομένου τοῦ πράγματος , μὴ ἐπι
σις πρὸς τὸ ὅλον σῶμα τὸ αἰσθητικόν , ᾗ τοιοῦτον. § 10 Ἔστι δὲ οὐ τὸ #_ἈΠΟΒΕΒΛΗΚῸΣ_# τὴν ψυχὴν τὸ δυνάμει ὂν ὥστε ζῆν , ἀλλὰ τὸ ἔχον· τὸ δὲ σπέρμα καὶ ὁ 
χαλεπὸν γὰρ ἐφαρμόζειν. § 5. Ἔτι δ ' εἰ λέγομεν τὴν ἁρμονίαν εἰς δύο #_ἈΠΟΒΛΈΠΟΝΤΕΣ_# , κυριώτατα μέν , τῶν μεγεθῶν ἐν τοῖς ἔχουσι κίνησιν καὶ θέσιν , τὴν
 δ ' ἀπορήσειεν ἄν τις περὶ αὐτῆς ὡς 408b κινουμένης , εἰς τὰ τοιαῦτα #_ἈΠΟΒΛΈΨΑΣ·_# φαμὲν γὰρ τὴν ψυχὴν λυπεῖσθαι χαίρειν , θαρρεῖν φοβεῖσθαι , ἔτι δὲ ὀρ
λόγοις ὁμοίως ὁρίζονται· λόγος δὲ πᾶς ὁρισμὸς ἢ ἀπόδειξις· αἱ μὲν οὖν #_ἈΠΟΔΕΊΞΕΙΣ_# καὶ ἀπ ' ἀρχῆς καὶ ἔχουσαί πως τέλος , τὸν συλλογισμὸν ἢ τὸ συμπέρασμ
πλείστων , τότε καὶ περὶ τῆς οὐσίας ἕξομεν λέγειν κάλλιστα· πάσης γὰρ #_ἈΠΟΔΕΊΞΕΩΣ_# ἀρχὴ τὸ τί ἐστιν , ὥστε καθ ' ὅσους τῶν ὁρισμῶν μὴ συμβαίνει τὰ 403a 
 ὧν βουλόμεθα γνῶναι τὴν οὐσίαν , ὥσπερ καὶ τῶν κατὰ συμβεβηκὸς ἰδίων #_ἈΠΌΔΕΙΞΙΣ_# , ὥστε ζητητέον ἂν εἴη τὴν μέθοδον ταύτην· εἰ δὲ μὴ ἔστι μία τις καὶ 
εήσει γὰρ λαβεῖν περὶ ἕκαστον τίς ὁ τρόπος , ἐὰν δὲ φανερὸν ᾖ πότερον #_ἈΠΌΔΕΙΞΊΣ_# ἐστιν ἢ διαίρεσις ἢ καί τις ἄλλη μέθοδος , ἔτι πολλὰς ἀπορίας ἔχει κα
αἱ δὲ θεωρητικαὶ τοῖς λόγοις ὁμοίως ὁρίζονται· λόγος δὲ πᾶς ὁρισμὸς ἢ #_ἈΠΌΔΕΙΞΙΣ·_# αἱ μὲν οὖν ἀποδείξεις καὶ ἀπ ' ἀρχῆς καὶ ἔχουσαί πως τέλος , τὸν συλλ
ν γὰρ μίαν οἱ δὲ πλείους λέγουσιν. Ἑπομένως δὲ τούτοις καὶ τὴν ψυχὴν #_ἈΠΟΔΙΔΌΑΣΙΝ·_# τὸ γὰρ κινητικὸν τὴν φύσιν τῶν πρώτων ὑπειλήφασιν , οὐκ ἀλόγως. § 11
υμβάλλεται μέγα μέρος πρὸς τὸ εἰδέναι τὸ τί ἐστιν· ἐπειδὰν γὰρ ἔχωμεν #_ἈΠΟΔΙΔΌΝΑΙ_# κατὰ τὴν φαντασίαν περὶ τῶν συμβεβηκότων , ἢ πάντων ἢ τῶν πλείστων , 
 καὶ ὅλως τῶν σωματικῶν ἀρετῶν , ἢ κατὰ ψυχῆς. Φανερώτατον δ ' εἴ τις #_ἈΠΟΔΙΔΌΝΑΙ_# πειραθείη τὰ πάθη καὶ τὰ ἔργα τῆς ψυχῆς ἁρμονίᾳ τινί· χαλεπὸν γὰρ ἐφα
ἴ τις ἐπιχειρήσειεν ἐκ τοῦ λόγου τούτου τὰ πάθη καὶ τὰ ἔργα τῆς ψυχῆς #_ἈΠΟΔΙΔΌΝΑΙ_# , οἷον λογισμούς , αἰσθήσεις , ἡδονάς , λύπας , ὅσα ἄλλα τοιαῦτα· ὥσπ
νον γοῦν φησὶν αὐτὸν τῶν ὄντων ἁπλοῦν εἶναι καὶ ἀμιγῆ τε καὶ καθαρόν. #_ἀΠΟΔΊΔΩΣΙ_# δ ' ἄμφω τῇ αὐτῇ ἀρχῇ , τό τε γινώσκειν καὶ τὸ κινεῖν , λέγων νοῦν κι
ιν τοῦ περὶ καρδίαν αἵματος 403b καὶ θερμοῦ. Τούτων δὲ ὁ μὲν τὴν ὕλην #_ἈΠΟΔΊΔΩΣΙΝ_# , ὁ δὲ τὸ εἶδος καὶ τὸν λόγον. Ὁ μὲν γὰρ λόγος ὅδε τοῦ πράγματος , ἀν
ψυχῆς κινήσεις ἔσονται καὶ ἠρεμίαι , οὐδὲ πλάττειν βουλομένοις ῥᾴδιον #_ἈΠΟΔΟΥ͂ΝΑΙ._# § 5. Ἔτι δ ' εἰ μὲν ἄνω κινήσεται , πῦρ ἔσται , εἰ δὲ κάτω , γῆ· τούτ
 , καθάπερ νῦν δοκεῖ ἡ μὲν γεῦσις καὶ ἡ ἁφὴ τῷ ἅπτεσθαι , αἱ δ ' ἄλλαι #_ἌΠΟΘΕΝ._# Τὸ δ ' οὐκ ἔστιν , ἀλλὰ καὶ τὸ σκληρὸν καὶ τὸ μαλακὸν δι ' ἑτέρων αἰσθ
· εἰ γὰρ μέλλει σώζεσθαι , οὐ μόνον δεῖ ἁπτόμενον αἰσθάνεσθαι ἀλλὰ καὶ #_ἌΠΟΘΕΝ._# τοῦτο δ ' ἂν εἴη , εἰ διὰ τοῦ μεταξὺ αἰσθητικὸν εἴη τῷ ἐκεῖνο μὲν ὑπὸ 
ρὸν τοίνυν ὅτι ἀνάγκη μόνης ταύτης στερισκόμενα τῆς αἰσθήσεως τὰ ζῷα #_ἈΠΟΘΝΉΣΚΕΙΝ·_# οὔτε γὰρ ταύτην ἔχειν οἷόν τε μὴ ζῷον ὄν , οὔτε ζῷον ὂν ἄλλην ἔχειν 
ὄμμα , τοῖς δὲ τὸν ἀέρα δεχομένοις ἔχειν ἐπικάλυμμα , ὃ ἀναπνεόντων #_ἈΠΟΚΑΛΎΠΤΕΤΑΙ_# , διευρυνομένων τῶν φλεβίων καὶ τῶν πόρων. 8 Καὶ διὰ τοῦτο τὰ ἀναπν
αῖον αὐτοῖς λέγειν καὶ τὴν ψυχὴν ὁμοειδῆ τοῖς μορίοις εἶναι , εἰ τῷ #_ἈΠΟΛΑΜΒΆΝΕΣΘΑΊ_# τι τοῦ περιέχοντος ἐν τοῖς ζῴοις ἔμψυχα τὰ ζῷα γίνεται. Εἰ δ ' ὁ μὲ
τὶ καὶ ἀκίνητα διὰ τέλους. Εἰ οὖν ἡ φύσις μήτε ποιεῖ μάτην μηθὲν μήτε #_ἈΠΟΛΕΊΠΕΙ_# τι τῶν ἀναγκαίων , πλὴν ἐν τοῖς πηρώμασι καὶ ἐν τοῖς ἀτελέσιν , τὰ δὲ
ὰρ οὐσία ὀφθαλμοῦ ἡ κατὰ τὸν λόγον ( ὁ δ ' ὀφθαλμὸς ὕλη ὄψεως ) , ἧς #_ἈΠΟΛΕΙΠΟΎΣΗΣ_# οὐκέτ ' ὀφθαλμός , πλὴν ὁμωνύμως , καθάπερ ὁ λίθινος καὶ ὁ γεγραμμέν
 μὴ ἔστιν ἡ ψυχὴ ὁ λόγος τῆς μίξεως , τί ἐστιν ὃ φθείρεται τῆς ψυχῆς #_ἈΠΟΛΙΠΟΎΣΗΣ;_# § 9. Ὅτι μὲν οὖν οὔθ ' ἁρμονίαν οἷόν τ ' εἶναι τὴν ψυχὴν οὔτε κύκλῳ 
ἶναι καὶ ἄπειροι. § 22. Ἔτι δὲ πῶς οἷόν τε χωρίζεσθαι τὰς στιγμὰς καὶ #_ἈΠΟΛΎΕΣΘΑΙ_# τῶν σωμάτων , εἴ γε μὴ διαιροῦνται αἱ γραμμαὶ εἰς στιγμάς; ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 
 ἂν κινοῖτο. § 19. Ἐπίπονον δὲ καὶ τὸ μεμῖχθαι τῷ σώματι μὴ δυνάμενον #_ἈΠΟΛΥΘΗ͂ΝΑΙ_# , καὶ προσέτι φευκτόν , εἴπερ βέλτιον τῷ νῷ μὴ μετὰ σώματος εἶναι , κ
υ οὔτε μνημονεύει οὔτε φιλεῖ· οὐ γὰρ ἐκείνου ἦν , ἀλλὰ τοῦ κοινοῦ , ὃ #_ἈΠΌΛΩΛΕΝ·_# ὁ δὲ νοῦς ἴσως θειότερόν τι καὶ ἀπαθές ἐστιν. § 15. Ὅτι μὲν οὖν οὐχ ο
κινεῖν , λέγων νοῦν κινῆσαι τὸ πᾶν. § 14. Ἔοικε δὲ καὶ Θαλῆς ἐξ ὧν #_ἈΠΟΜΝΗΜΟΝΕΎΟΥΣΙ_# κινητικόν τι τὴν ψυχὴν ὑπολαβεῖν , εἴπερ τὴν λίθον ἔφη ψυχὴν ἔχειν
ούτων. § 3. Ἔτι δὲ τὸ κινεῖν οὐκ ἔστιν ἁρμονίας , ψυχῇ δὲ 408a πάντες #_ἈΠΟΝΈΜΟΥΣΙ_# τοῦτο μάλισθ ' ὡς εἰπεῖν. § 4. Ἁρμόζει δὲ μᾶλλον καθ ' ὑγιείας λέγειν
άντα γὰρ τὰ στοιχεῖα κριτὴν εἴληφε , πλὴν τῆς γῆς· ταύτην δ ' οὐθεὶς #_ἈΠΟΠΈΦΑΝΤΑΙ_# , πλὴν εἴ τις αὐτὴν εἴρηκεν ἐκ πάντων εἶναι τῶν στοιχείων ἢ πάντα. §
χει <ἑκάτερον> πρὸς ἑκάτερον ὡς ἐκεῖνα πρὸς ἄλληλα· τί γὰρ διαφέρει τὸ #_ἈΠΟΡΕΙ͂Ν_# πῶς τὰ μὴ ὁμογενῆ κρίνει ἢ τὰ ἐναντία , οἷον λευκὸν καὶ μέλαν; ἔστω δὴ
ν ἢ πάντων; Ἀναγκαῖον γάρ ἐστιν ἕν τι γινώσκειν ἢ τινὰ ἢ πάντα. § 12. #_ἀΠΟΡΉΣΕΙΕ_# δ ' ἄν τις καὶ τί ποτ ' ἐστὶ τὸ ἑνοποιοῦν αὐτά· ὕλῃ γὰρ ἔοικε τά γε σ
σει τί τὸ συνέχον ἐκεῖνο , καὶ οὕτω δὴ πρόεισιν ἐπὶ τὸ ἄπειρον. § 25. #_ἀΠΟΡΉΣΕΙΕ_# δ ' ἄν τις καὶ περὶ τῶν μορίων αὐτῆς , τίν ' ἔχει δύναμιν ἕκαστον ἐν 
ναι αἴσθησις ἡ γεῦσις καὶ ἡ ἀφή· νῦν δὲ δύο διὰ τὸ μὴ ἀντιστρέφειν. 6 #_ἀΠΟΡΉΣΕΙΕ_# δ ' ἄν τις , εἰ πᾶν σῶμα βάθος ἔχει , τοῦτο δ ' ἐστὶ τὸ τρίτον μέγεθο
 τὰ εἴδη δέχεσθαι τῶν αἰσθητῶν , ἀλλὰ πάσχειν μετὰ τῆς ὕλης. 5 424b.3 #_ἀΠΟΡΉΣΕΙΕ_# δ ' ἄν τις εἰ πάθοι ἄν τι ὑπ ' ὀσμῆς τὸ ἀδύνατον ὀσφρανθῆναι , ἢ ὑπὸ 
ς χωριστὰ τὰ πράγματα τῆς ὕλης , οὕτω καὶ τὰ περὶ τὸν νοῦν. 9 429b.22 #_ἀΠΟΡΉΣΕΙΕ_# δ ' ἄν τις , εἰ ὁ νοῦς ἁπλοῦν ἐστὶ καὶ ἀπαθὲς καὶ μηθενὶ μηθὲν ἔχει κ
οίως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων. § 7. Εἰ δὲ τὰ ἔργα πρότερον , πάλιν ἄν τις #_ἈΠΟΡΉΣΕΙΕΝ_# εἰ τὰ ἀντικείμενα πρότερον τούτων ζητητέον , οἷον τὸ αἰσθητὸν τοῦ αἰσ
λως δ ' οὐχ οἷόν τε κινεῖσθαι κατὰ τόπον αὐτήν. § 10. Εὐλογώτερον δ ' #_ἈΠΟΡΉΣΕΙΕΝ_# ἄν τις περὶ αὐτῆς ὡς 408b κινουμένης , εἰς τὰ τοιαῦτα ἀποβλέψας· φαμὲ
ταῦτ ' ἐνέσται. Τοῦτο δ ' ὅτι ἀδύνατον , οὐθὲν δεῖ λέγειν· τίς γὰρ ἂν #_ἈΠΟΡΉΣΕΙΕΝ_# εἰ ἔνεστιν ἐν τῇ ψυχῇ λίθος ἢ ἄνθρωπος; Ὁμοίως δὲ καὶ τὸ ἀγαθὸν καὶ τ
γῳ μόνον ἢ καὶ τόπῳ , περὶ μὲν τινῶν τούτων οὐ χαλεπὸν ἰδεῖν , ἔνια δὲ #_ἈΠΟΡΊΑΝ_# ἔχει. 8 Ὥσπερ γὰρ ἐπὶ τῶν φυτῶν ἔνια διαιρούμενα φαίνεται ζῶντα καὶ χω
ρήκαμεν ἐν τοῖς καθόλου λόγοις περὶ τοῦ ποιεῖν καὶ πάσχειν. 2 Ἔχει δ ' #_ἈΠΟΡΊΑΝ_# διὰ τί καὶ τῶν αἰσθήσεων αὐτῶν οὐ γίνεται αἴσθησις , καὶ διὰ τί ἄνευ τ
σις ἀλλὰ πλείους , ἀναγκαῖον καὶ τὰ ἁπτὰ αἰσθητὰ πλείω εἶναι. Ἔχει δ ' #_ἈΠΟΡΊΑΝ_# πότερον πλείους εἰσὶν ἢ μία , καὶ τί τὸ αἰσθητήριον τὸ τοῦ ἁπτικοῦ , π
κόν , καὶ τῶν ἄλλων ὅσα τοιαῦτα. Ἔχει δέ τινα λύσιν πρός γε ταύτην τὴν #_ἈΠΟΡΊΑΝ_# , ὅτι καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων αἰσθήσεων εἰσὶν ἐναντιώσεις πλείους , οἷον ἐν 
ι παρὰ τὰ εἰωθότα λέγεσθαι καὶ τὰ εἰρημένα , ἢ τούτων ἕν τι. 2 Ἔχει δὲ #_ἈΠΟΡΊΑΝ_# εὐθὺς πῶς τε δεῖ μόρια λέγειν τῆς ψυχῆς καὶ πόσα. Τρόπον γάρ τινα ἄπει
ῷ μὲν εἶναι πάντων ἕτερον , τίνι δὲ τούτων ταὐτὸν ἢ ἕτερον ἔχει πολλὴν #_ἈΠΟΡΊΑΝ_# , εἴ τις θήσει κεχωρισμένα μόρια τῆς ψυχῆς· πρὸς δὲ τούτοις τὸ ὀρεκτικ
αὐτῶν εὐμαρές , δῆλον ὅτι διαλεκτικῶς εἴρηνται καὶ κενῶς ἅπαντες. § 9. #_ἀΠΟΡΊΑΝ_# δ ' ἔχει καὶ τὰ πάθη τῆς ψυχῆς , πότερόν ἐστι πάντα κοινὰ καὶ τοῦ ἔχον
ῖς σώμασι ταῦτ ' εἶναι δοκεῖ μάλιστα τὸ μὲν τροφὴ τὸ δὲ τρεφόμενον. 10 #_ἀΠΟΡΊΑΝ_# δ ' ἔχει· φασὶ γὰρ οἱ μὲν τὸ ὅμοιον τῷ ὁμοίῳ τρέφεσθαι , καθάπερ καὶ α
ὕπνου καὶ ἐγρηγόρσεως , ὕστερον ἐπισκεπτέον· ἔχει γὰρ καὶ ταῦτα πολλὴν #_ἈΠΟΡΊΑΝ._# 5. Ἀλλὰ περὶ τῆς κατὰ τόπον κινήσεως , τί τὸ κινοῦν τὸ ζῷον τὴν πορευτ
 αὐτή τις ἔσται αὑτῆς· ὥστ ' ἐπὶ τῆς πρώτης τοῦτο ποιητέον. 2 Ἔχει δ ' #_ἈΠΟΡΊΑΝ·_# εἰ γὰρ τὸ τῇ ὄψει αἰσθάνεσθαί ἐστιν ὁρᾶν , ὁρᾶται δὲ χρῶμα ἢ τὸ ἔχον ,
ότερον ἀπόδειξίς ἐστιν ἢ διαίρεσις ἢ καί τις ἄλλη μέθοδος , ἔτι πολλὰς #_ἈΠΟΡΊΑΣ_# ἔχει καὶ πλάνας , ἐκ τίνων δεῖ ζητεῖν· ἄλλαι γὰρ ἄλλων ἀρχαί , καθάπερ
δὲ σῶμα τὸ λεπτομερέστατον ἢ τὸ ἀσωματώτατον τῶν ἄλλων. Ταῦτα δὲ τίνας #_ἈΠΟΡΊΑΣ_# τε καὶ ὑπεναντιώσεις ἔχει , διεληλύθαμεν σχεδόν· § 5. Λείπεται δ ' ἐπι
θαι τιθέασιν· ὁμοίως δὲ καὶ τὸ νοεῖν τε καὶ γινώσκειν. § 9. Πολλὰς δ ' #_ἈΠΟΡΊΑΣ_# καὶ δυσχερείας ἔχοντος τοῦ λέγειν , καθάπερ Ἐμπεδοκλῆς , ὡς τοῖς σωματ
γος ἐστὶν ἢ παρὰ τὸν λόγον ἕτερόν τι; § 8. Ταῦτα μὲν οὖν ἔχει τοιαύτας #_ἈΠΟΡΊΑΣ._# Εἰ δ ' ἐστὶν ἕτερον ἡ ψυχὴ τῆς μίξεως , τί δή ποτε ἅμα τῷ σαρκὶ εἶναι 
ἴσως καὶ Θαλῆς ᾠήθη πάντα πλήρη θεῶν εἶναι. § 18. Τοῦτο δ ' ἔχει τινὰς #_ἈΠΟΡΊΑΣ·_# διὰ τίνα γὰρ αἰτίαν ἐν μὲν τῷ ἀέρι ἢ τῷ πυρὶ οὖσα ἡ ψυχὴ οὐ ποιεῖ ζῷον
 τούτων ἔνια πόρρωθεν ἀπαντᾷ πρὸς τὴν τροφὴν ὕποσμα γινόμενα. 6 Διὸ καὶ #_ἌΠΟΡΟΝ_# φαίνεται εἰ πάντα μὲν ὁμοίως ὀσμᾶται , ὁ δ ' ἄνθρωπος ἀναπνέων μέν , μὴ
 διαφανὲς καὶ τί τὸ φῶς , εἴρηται , ὅτι οὔτε πῦρ οὔθ ' ὅλως σῶμα οὐδ ' #_ἈΠΟΡΡΟῊ_# σώματος οὐδενός ( εἴη γὰρ ἂν σῶμά τι καὶ οὕτως ) , ἀλλὰ πυρὸς ἢ τοιούτ
ἐπὶ τοῦ ποτοῦ. Τὸ δὲ χρῶμα οὐχ οὕτως ὁρᾶται τῷ μίγνυσθαι , οὐδὲ ταῖς #_ἈΠΟΡΡΟΊΑΙΣ._# 2 Ὡς μὲν οὖν τὸ μεταξὺ οὐθὲν ἔστιν· ὡς δὲ χρῶμα τὸ ὁρατόν , οὕτω τὸ 
ὁμοιότητα λέγεται φωνεῖν , οἷον αὐλὸς καὶ λύρα καὶ ὅσα ἄλλα τῶν ἀψύχων #_ἈΠΌΤΑΣΙΝ_# ἔχει καὶ μέλος καὶ διάλεκτον. Ἔοικε γάρ , ὅτι καὶ ἡ φωνὴ ταῦτ ' ἔχει. 
ν χυμὸν ἢ φθαρτικὸν τῆς γεύσεως. 422b Δοκεῖ δ ' εἶναι ἀρχὴ τὸ ποτὸν καὶ #_ἌΠΟΤΟΝ_# ( γεῦσις γάρ τις ἀμφοτέρου· ἀλλὰ τοῦ μὲν φαύλη καὶ φθαρτική [ τῆς γεύσε
 ἐπ ' ἄλλων τὸ ἀδύνατον , τὸ δ ' ἐὰν πεφυκὸς μὴ ἔχῃ ἢ φαύλως , ὥσπερ τὸ #_ἌΠΟΥΝ_# καὶ τὸ ἀπύρηνον-οὕτω δὴ καὶ ἡ γεῦσις τοῦ γευστοῦ τε καὶ ἀγεύστου , τοῦτ
ν πρώτη παρούσης τῆς αἰσθήσεως ἀληθής , αἱ δ ' ἕτεραι καὶ παρούσης καὶ #_ἈΠΟΎΣΗΣ_# εἶεν ἂν ψευδεῖς , καὶ μάλιστα ὅταν πόρρω τὸ αἰσθητὸν ᾖ. Εἰ οὖν μηθὲν ἄ
 κινεῖ τὰ ἄλλα πρώτως. § 12. Δημόκριτος δὲ καὶ γλαφυρωτέρως εἴρηκεν #_ἈΠΟΦΑΙΝΌΜΕΝΟΣ_# διὰ τί τούτων ἑκάτερον· ψυχὴν μὲν γὰρ εἶναι ταὐτὸ καὶ νοῦν , τοῦτο 
οιον τῷ φάναι μόνον καὶ νοεῖν· ὅταν δὲ ἡδὺ ἢ λυπηρόν , οἷον καταφᾶσα ἢ #_ἈΠΟΦΑ͂ΣΑ_# διώκει ἢ φεύγει· καὶ ἔστι τὸ ἥδεσθαι καὶ λυπεῖσθαι τὸ ἐνεργεῖν τῇ αἰσθ
 γάρ τι τὸ σχῆμα ) , τὸ δ ' ἠρεμοῦν τῷ μὴ κινεῖσθαι , ὁ δ ' ἀριθμὸς τῇ #_ἈΠΟΦΆΣΕΙ_# τοῦ συνεχοῦς , καὶ τοῖς ἰδίοις ( ἑκάστη γὰρ ἓν αἰσθάνεται αἴσθησις ) ·
ἰσθήματά ἐστι , πλὴν ἄνευ ὕλης. Ἔστι δ ' ἡ φαντασία ἕτερον φάσεως καὶ #_ἈΠΟΦΆΣΕΩΣ·_# συμπλοκὴ γὰρ νοημάτων ἐστὶ τὸ ἀληθὲς ἢ ψεῦδος. Τὰ δὲ πρῶτα νοήματα τί
 ἐστι καὶ χωριστόν. 7 Ἔστι δ ' ἡ μὲν φάσις τι κατά τινος , ὥσπερ καὶ ἡ #_ἈΠΌΦΑΣΙΣ_# , καὶ ἀληθὴς ἢ ψευδὴς πᾶσα· ὁ δὲ νοῦς οὐ πᾶς , ἀλλ ' ὁ τοῦ τί ἐστι κατ
ει ἡ ψυχὴ εἶναι καὶ γνωριστικὸν οὕτως , ἔνιοι συνέπλεξαν ἐξ ἀμφοῖν , #_ἈΠΟΦΗΝΆΜΕΝΟΙ_# τὴν ψυχὴν ἀριθμὸν κινοῦνθ ' ἑαυτόν. § 9. Διαφέρονται δὲ περὶ τῶν ἀρχ
 ἀσωμάτους , 405a τούτοις δ ' οἱ μίξαντες καὶ ἀπ ' ἀμφοῖν τὰς ἀρχὰς #_ἈΠΟΦΗΝΆΜΕΝΟΙ._# § 10. Διαφέρονται δὲ καὶ περὶ τοῦ πλήθους· οἱ μὲν γὰρ μίαν οἱ δὲ πλ
ῇ τὰ φαντάσματα οἷον αἰσθήματα ὑπάρχει , ὅταν δὲ ἀγαθὸν ἢ κακὸν φήσῃ ἢ #_ἈΠΟΦΉΣΗΙ_# , φεύγει ἢ διώκει· διὸ οὐδέποτε νοεῖ ἄνευ φαντάσματος ἡ ψυχή. Ὥσπερ δὲ
όγος· εἰ γὰρ ἡ ἁφὴ μὴ μία ἐστὶν αἴσθησις ἀλλὰ πλείους , ἀναγκαῖον καὶ τὰ #_ἉΠΤᾺ_# αἰσθητὰ πλείω εἶναι. Ἔχει δ ' ἀπορίαν πότερον πλείους εἰσὶν ἢ μία , καὶ 
λλ ' ἐν οἷς ἐστίν , οἷον ἀὴρ ὁ μετὰ βροντῆς διίστησι τὸ ξύλον. 6 Ἀλλὰ τὰ #_ἉΠΤᾺ_# καὶ οἱ χυμοὶ ποιοῦσιν· εἰ γὰρ μή , ὑπὸ τίνος ἂν πάσχοι τὰ ἄψυχα καὶ ἀλλο
ὴν σάρκα ἐπιτιθεμένων αἰσθάνεται· ὥστε τὸ μεταξὺ τοῦ ἁπτικοῦ ἡ σάρξ. 10 #_ἁΠΤΑῚ_# μὲν οὖν εἰσὶν αἱ διαφοραὶ τοῦ σώματος ᾗ σῶμα· λέγω δὲ διαφορὰς αἳ τὰ στ
 εἴη χωριστή , ἀλλὰ καθάπερ τῷ εὐθεῖ , ᾗ εὐθύ , πολλὰ συμβαίνει , οἷον #_ἍΠΤΕΣΘΑΙ_# τῆς [ χαλκῆς ] σφαίρας κατὰ στιγμήν , οὐ μέντοι γ ' ἅψεται οὕτως χωρισ
, ὧν δ ' ἐστὶ δύο σωμάτων μεταξὺ σῶμά τι , οὐκ ἐνδέχεται ταῦτα ἀλλήλων #_ἍΠΤΕΣΘΑΙ_# , τὸ δ ' ὑγρὸν οὐκ ἔστιν ἄνευ σώματος , οὐδὲ τὸ διερόν , ἀλλ ' ἀναγκαῖ
αἴσθησις , ἢ ἄλλων ἄλλως , καθάπερ νῦν δοκεῖ ἡ μὲν γεῦσις καὶ ἡ ἁφὴ τῷ #_ἍΠΤΕΣΘΑΙ_# , αἱ δ ' ἄλλαι ἄποθεν. Τὸ δ ' οὐκ ἔστιν , ἀλλὰ καὶ τὸ σκληρὸν καὶ τὸ μ
οιμεν ὥσπερ καὶ νῦν ἐν τῷ ὕδατι καὶ ἐν τῷ ἀέρι· δοκοῦμεν γὰρ νῦν αὐτῶν #_ἍΠΤΕΣΘΑΙ_# καὶ οὐδὲν εἶναι διὰ μέσου. 8 Ἀλλὰ διαφέρει τὸ ἁπτὸν τῶν ὁρατῶν καὶ τῶν
άνεσθαι ποιεῖ τὴν αἴσθησιν , καὶ διὰ τῶν μετα- ξύ , ἡ δ ' ἁφὴ τῷ αὐτῶν #_ἍΠΤΕΣΘΑΊ_# ἐστιν , διὸ καὶ τοὔνομα τοῦτο ἔχει. καίτοι καὶ τὰ ἄλλα αἰσθητήρια ἁφῇ 
ει δὲ μᾶλλον ἡμᾶς , ὥσπερ καὶ τὰ ἐν τῷ ὕδατι ζῷα 423b εἰ διερὸν διεροῦ #_ἍΠΤΕΤΑΙ_# ) 7 - πότερον οὖν πάντων ὁμοίως ἐστὶν ἡ αἴσθησις , ἢ ἄλλων ἄλλως , καθ
ν τῆς ψυχῆς οὗ καὶ τὰ φυόμενα μετέχει ) , τὰ δὲ ζῷα πάντα φαίνεται τὴν #_ἉΠΤΙΚῊΝ_# αἴσθησιν ἔχοντα· δι ' ἣν δ ' αἰτίαν ἑκάτερον τούτων συμβέβηκεν , ὕστερ
μεν πρότερον ἐν τοῖς περὶ τῶν στοιχείων. 11 Τὸ δὲ αἰσθητήριον αὐτῶν τὸ #_ἉΠΤΙΚΌΝ_# , καὶ ἐν ᾧ ἡ καλουμένη ἁφὴ ὑπάρχει αἴσθησις πρώτῳ , τὸ δυνάμει τοιοῦτό
ἁπτόν , [ ἁπτὸν δὲ τὸ αἰσθητὸν ἁφῇ , ] ἀνάγκη [ καὶ ] τὸ τοῦ ζῴου σῶμα #_ἉΠΤΙΚῸΝ_# εἶναι , εἰ μέλλει σώζεσθαι τὸ ζῷον. αἱ γὰρ ἄλλαι αἰσθήσεις δι ' ἑτέρων
νευ μὲν γὰρ ἁφῆς οὐδεμίαν ἐνδέχεται ἄλλην αἴσθησιν ἔχειν ( τὸ γὰρ σῶμα #_ἉΠΤΙΚῸΝ_# τὸ ἔμψυχον πᾶν , ὥσπερ εἴρηται ) · τὰ δὲ ἄλλα ἔξω γῆς αἰσθητήρια μὲν ἂ
μῆς ἕτερα κινεῖται , ἃ τῇ ἁφῇ φθείρει ( καὶ ὁ χυμὸς δὲ ᾗ ἅμα συμβαίνει #_ἉΠΤΙΚῸΝ_# εἶναι , ταύτῃ φθείρει ) , 3 ἡ δὲ τῶν ἁπτῶν ὑπερβολή , οἷον θερμῶν καὶ 
σθητικοῦ χωρίζεται τὸ θρεπτικὸν ἐν τοῖς φυτοῖς. Πάλιν δ ' ἄνευ μὲν τοῦ #_ἉΠΤΙΚΟΥ͂_# τῶν ἄλλων αἰσθήσεων οὐδεμία ὑπάρχει , ἁφὴ δ ' ἄνευ τῶν ἄλλων ὑπάρχει· 
δ ' ἀπορίαν πότερον πλείους εἰσὶν ἢ μία , καὶ τί τὸ αἰσθητήριον τὸ τοῦ #_ἉΠΤΙΚΟΥ͂_# , πότερον ἡ σὰρξ καὶ ἐν τοῖς ἄλλοις τὸ ἀνάλογον , ἢ οὔ , ἀλλὰ τοῦτο μέ
ναι ἡ σὰρξ καὶ τὸ ἀνάλογον· ὥστε ἀναγκαῖον τὸ σῶμα εἶναι τὸ μεταξὺ τοῦ #_ἉΠΤΙΚΟΥ͂_# προσπεφυκός , δι ' οὗ γίνονται αἱ αἰσθήσεις πλείους οὖσαι. 5 Δηλοῖ δ '
θάνεται , ἐπὶ δὲ τὴν σάρκα ἐπιτιθεμένων αἰσθάνεται· ὥστε τὸ μεταξὺ τοῦ #_ἉΠΤΙΚΟΥ͂_# ἡ σάρξ. 10 Ἁπταὶ μὲν οὖν εἰσὶν αἱ διαφοραὶ τοῦ σώματος ᾗ σῶμα· λέγω δὲ
τος , οὐδὲ τὸ διερόν , ἀλλ ' ἀναγκαῖον ὕδωρ εἶναι ἢ ἔχειν ὕδωρ , τὰ δὲ #_ἉΠΤΌΜΕΝΑ_# ἀλλήλων ἐν τῷ ὕδατι , μὴ ξηρῶν τῶν ἄκρων ὄντων , ἀναγκαῖον ὕδωρ ἔχειν 
τις αἴσθησις , καὶ αἰσθητήριόν τι ἡμῖν ἐκλείπειν , καὶ ὅσων μὲν αὐτῶν #_ἉΠΤΌΜΕΝΟΙ_# αἰσθανόμεθα , τῇ ἁφῇ αἰσθητά ἐστιν , ἣν τυγχάνομεν ἔχοντες , ὅσα δὲ δ
τά ἐστιν , ἣν τυγχάνομεν ἔχοντες , ὅσα δὲ διὰ τῶν μεταξὺ καὶ μὴ αὐτῶν #_ἉΠΤΌΜΕΝΟΙ_# , τοῖς ἁπλοῖς , λέγω δ ' οἷον ἀέρι καὶ ὕδατι , 2 ἔχει δ ' οὕτως ὥστ '
. 8 Ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ περὶ ψόφου καὶ ὀσμῆς ἐστιν· οὐθὲν γὰρ αὐτῶν #_ἉΠΤΌΜΕΝΟΝ_# τοῦ αἰσθητηρίου ποιεῖ τὴν αἴσθησιν , ἀλλ ' ὑπὸ μὲν ὀσμῆς καὶ ψόφου τὸ
αὶ δῆλον ὅτι ἡ σὰρξ οὐκ ἔστι τὸ ἔσχατον αἰσθητήριον· ἀνάγκη γὰρ ἂν ἦν #_ἉΠΤΌΜΕΝΟΝ_# αὐτὸ κρίνειν τὸ κρῖνον. Οὔτε δὴ κεχωρισμένοις ἐνδέχεται κρίνειν ὅτι ἕ
ὰρ ἄλλαι αἰσθήσεις δι ' ἑτέρων αἰσθάνονται , οἷον ὄσφρησις ὄψις ἀκοή· #_ἉΠΤΌΜΕΝΟΝ_# δέ , εἰ μὴ ἕξει αἴσθησιν , οὐ δυνήσεται τὰ μὲν φεύγειν τὰ δὲ λαβεῖν. 
τῷ πορευτικῷ , ἀνάγκη ὑπάρχειν· εἰ γὰρ μέλλει σώζεσθαι , οὐ μόνον δεῖ #_ἉΠΤΌΜΕΝΟΝ_# αἰσθάνεσθαι ἀλλὰ καὶ ἄποθεν. τοῦτο δ ' ἂν εἴη , εἰ διὰ τοῦ μεταξὺ αἰσ
ν πρὸς τὸ αἰσθητήριον ὥσπερ ἐκείνων ἕκαστον. Αὐτοῦ δὲ τοῦ αἰσθητηρίου #_ἉΠΤΟΜΈΝΟΥ_# οὔτ ' ἐκεῖ οὔτ ' ἐνταῦθα γένοιτ ' ἂν αἴσθησις , οἷον εἴ τις σῶμά τι λ
ὲ ὀσφραντικὸν αἰσθητήριον δυνάμει τοιοῦτον. 422a8 1 Τὸ δὲ γευστόν ἐστιν #_ἉΠΤΌΝ_# τι· καὶ τοῦτ ' αἴτιον τοῦ μὴ εἶναι αἰσθητὸν διὰ τοῦ μεταξὺ ἀλλοτρίου ὄν
ῇ. Καὶ τὸ σῶμα δὲ ἐν ᾧ ὁ χυμός , τὸ γευστόν , ἐν ὑγρῷ ὡς ὕλῃ· τοῦτο δ ' #_ἉΠΤΌΝ_# τι. Διὸ κἂν εἰ ἐν ὕδατι ἦμεν , ᾐσθανόμεθ ' ἂν ἐμβληθέντος τοῦ γλυκέος ,
 δὲ ἐκ τῶνδε δῆλον. 6 ἐπεὶ γὰρ τὸ ζῷον σῶμα ἔμψυχόν ἐστι , σῶμα δὲ ἅπαν #_ἉΠΤΌΝ_# , [ ἁπτὸν δὲ τὸ αἰσθητὸν ἁφῇ , ] ἀνάγκη [ καὶ ] τὸ τοῦ ζῴου σῶμα ἁπτικὸ
εν γὰρ νῦν αὐτῶν ἅπτεσθαι καὶ οὐδὲν εἶναι διὰ μέσου. 8 Ἀλλὰ διαφέρει τὸ #_ἉΠΤῸΝ_# τῶν ὁρατῶν καὶ τῶν ψοφητικῶν , ὅτι ἐκείνων μὲν αἰσθανόμεθα τῷ τὸ μεταξὺ
ὗ ἐστὶν αἴσθησις ἁφὴ καὶ νῦν αἴσθησιν ἔχομεν ( πάντα γὰρ τὰ τοῦ ἁπτοῦ ᾗ #_ἉΠΤῸΝ_# πάθη τῇ ἁφῇ ἡμῖν αἰσθητά ἐστιν ) , ἀνάγκη τ ' , εἴπερ ἐκλείπει τις αἴσθ
δε δῆλον. 6 ἐπεὶ γὰρ τὸ ζῷον σῶμα ἔμψυχόν ἐστι , σῶμα δὲ ἅπαν ἁπτόν , [ #_ἉΠΤῸΝ_# δὲ τὸ αἰσθητὸν ἁφῇ , ] ἀνάγκη [ καὶ ] τὸ τοῦ ζῴου σῶμα ἁπτικὸν εἶναι , 
· παντὸς μὲν γὰρ ὑπερβολὴ αἰσθητοῦ ἀναιρεῖ τὸ αἰσθητήριον , ὥστε καὶ τὸ #_ἉΠΤῸΝ_# τὴν ἁφήν , ταύτῃ δὲ ὥρισται τὸ ζῷον· ἄνευ γὰρ ἁφῆς δέδεικται ὅτι ἀδύνατ
καὶ ἡ γεῦσίς ἐστιν ὥσπερ ἁφή τις· τροφῆς γάρ ἐστιν , ἡ δὲ τροφὴ τὸ σῶμα #_ἉΠΤΌΝ._# ψόφος δὲ καὶ χρῶμα καὶ ὀσμὴ οὐ τρέφει , οὐδὲ ποιεῖ οὔτ ' αὔξησιν οὔτε φ
ιοῦτον , γευστὸν δὲ τὸ ποιητικὸν ἐντελεχείᾳ αὐτοῦ. 422b17 1 Περὶ δὲ τοῦ #_ἉΠΤΟΥ͂_# καὶ περὶ ἁφῆς ὁ αὐτὸς λόγος· εἰ γὰρ ἡ ἁφὴ μὴ μία ἐστὶν αἴσθησις ἀλλὰ πλ
ι λευκὸν ἐπὶ τοῦ ὄμματος θείη τὸ ἔσχατον. ἷΗ καὶ δῆλον ὅτι ἐντὸς τὸ τοῦ #_ἉΠΤΟΥ͂_# αἰσθητικόν. Οὕτω γὰρ ἂν συμβαίνοι ὅπερ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων· ἐπιτιθεμένων 
 ἡ ὄψις , ὁμοίως δὲ καὶ αἱ λοιπαὶ τῶν ἀντικειμένων , οὕτω καὶ ἡ ἁφὴ τοῦ #_ἉΠΤΟΥ͂_# καὶ ἀνάπτου· ἄναπτον δ ' ἐστὶ τό τε μικρὰν ἔχον πάμπαν διαφορὰν τῶν ἁπτ
παντὸς οὗ ἐστὶν αἴσθησις ἁφὴ καὶ νῦν αἴσθησιν ἔχομεν ( πάντα γὰρ τὰ τοῦ #_ἉΠΤΟΥ͂_# ᾗ ἁπτὸν πάθη τῇ ἁφῇ ἡμῖν αἰσθητά ἐστιν ) , ἀνάγκη τ ' , εἴπερ ἐκλείπει 
ιν οὔτε φθίσιν· ὥστε καὶ τὴν γεῦσιν ἀνάγκη ἁφὴν εἶναί τινα , διὰ τὸ τοῦ #_ἉΠΤΟΥ͂_# καὶ θρεπτικοῦ αἴσθησιν εἶναι· αὗται μὲν οὖν ἀναγκαῖαι τῷ ζῴῳ , καὶ φανε
ος , καὶ ἀκοὴ ὀξέος καὶ βαρέος , καὶ γεῦσις πικροῦ καὶ γλυκέος· ἐν δὲ τῷ #_ἉΠΤΩ͂Ι_# πολλαὶ ἔνεισιν ἐναντιώσεις , θερμὸν ψυχρόν , ξηρὸν ὑγρόν , σκληρὸν μαλακ
ἰς τροφὴν συμβάλλεται ψόφος οὐδὲ χρῶμα οὐδὲ ὀσμή , ὁ δὲ χυμὸς ἕν τι τῶν #_ἉΠΤΩ͂Ν_# ἐστιν. Πεῖνα δὲ καὶ δίψα ἐπιθυμία , καὶ ἡ μὲν πεῖνα ξηροῦ καὶ θερμοῦ , 
ς οὖσαι. 5 Δηλοῖ δ ' ὅτι πλείους ἡ ἐπὶ τῆς γλώττης ἁφή· ἁπάντων γὰρ τῶν #_ἉΠΤΩ͂Ν_# αἰσθάνεται κατὰ τὸ αὐτὸ μόριον καὶ χυμοῦ. Εἰ μὲν οὖν καὶ ἡ ἄλλη σὰρξ ᾐσ
ίτοι καθάπερ εἴπομεν καὶ πρότερον , κἂν εἰ δι ' ὑμένος αἰσθανοίμεθα τῶν #_ἉΠΤΩ͂Ν_# ἁπάντων λανθάνοντος ὅτι διείργει , ὁμοίως ἂν ἔχοιμεν ὥσπερ καὶ νῦν ἐν τ
ικῶν , ὅτι ἐκείνων μὲν αἰσθανόμεθα τῷ τὸ μεταξὺ ποιεῖν τι ἡμᾶς , τῶν δὲ #_ἉΠΤΩ͂Ν_# οὐχ ὑπὸ τοῦ μεταξὺ ἀλλ ' ἅμα τῷ μεταξύ , ὥσπερ ὁ δι ' ἀσπίδος πληγείς· 
τοῦ καὶ ἀνάπτου· ἄναπτον δ ' ἐστὶ τό τε μικρὰν ἔχον πάμπαν διαφορὰν τῶν #_ἉΠΤΩ͂Ν_# , οἷον πέπονθεν ὁ ἀήρ , καὶ τῶν ἁπτῶν αἱ ὑπερβολαί , ὥσπερ τὰ φθαρτικά.
ε μικρὰν ἔχον πάμπαν διαφορὰν τῶν ἁπτῶν , οἷον πέπονθεν ὁ ἀήρ , καὶ τῶν #_ἉΠΤΩ͂Ν_# αἱ ὑπερβολαί , ὥσπερ τὰ φθαρτικά. Καθ ' ἑκάστην μὲν οὖν τῶν αἰσθήσεων ε
 φυτὰ οὐκ αἰσθάνεται , ἔχοντά τι μόριον ψυχικὸν καὶ πάσχοντά τι ὑπὸ τῶν #_ἉΠΤΩ͂Ν_# ( καὶ γὰρ ψύχεται καὶ θερμαίνεται ) · 424b αἴτιον γὰρ τὸ μὴ ἔχειν μεσότ
ιχείων οὐθὲν ἂν εἴη σῶμα τοῦ ζῴου. οὐδὲ δὴ γήϊνον. πάντων γὰρ ἡ ἁφὴ τῶν #_ἉΠΤΩ͂Ν_# ἐστὶν ὥσπερ μεσότης , καὶ δεκτικὸν τὸ αἰσθητήριον οὐ μόνον ὅσαι διαφορα
όνον ὅσαι διαφοραὶ γῆς εἰσίν , ἀλλὰ καὶ θερμοῦ καὶ ψυχροῦ καὶ τῶν ἄλλων #_ἉΠΤΩ͂Ν_# ἁπάντων. καὶ διὰ τοῦτο τοῖς ὀστοῖς καὶ ταῖς θριξὶ καὶ τοῖς τοιούτοις μο
ὁ χυμὸς δὲ ᾗ ἅμα συμβαίνει ἁπτικὸν εἶναι , ταύτῃ φθείρει ) , 3 ἡ δὲ τῶν #_ἉΠΤΩ͂Ν_# ὑπερβολή , οἷον θερμῶν καὶ ψυχρῶν καὶ σκληρῶν , ἀναιρεῖ τὸ ζῷον· παντὸς
ται τὸ ζῷον· ἄνευ γὰρ ἁφῆς δέδεικται ὅτι ἀδύνατον εἶναι ζῷον. διὸ ἡ τῶν #_ἉΠΤΩ͂Ν_# ὑπερβολὴ οὐ μόνον τὸ αἰσθητήριον φθείρει , ἀλλὰ καὶ τὸ ζῷον , ὅτι ἀνάγκ
 ἄνευ ψόφου τὸ ὀξὺ καὶ τὸ βαρύ. Ταῦτα δὲ λέγεται κατὰ μεταφορὰν ἀπὸ τῶν #_ἉΠΤΩ͂Ν·_# τὸ μὲν γὰρ ὀξὺ κινεῖ τὴν αἴσθησιν ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ ἐπὶ πολύ , τὸ δὲ βαρὺ 
ύνατον , τὸ δ ' ἐὰν πεφυκὸς μὴ ἔχῃ ἢ φαύλως , ὥσπερ τὸ ἄπουν καὶ τὸ #_ἈΠΎΡΗΝΟΝ-ΟὝΤΩ_# δὴ καὶ ἡ γεῦσις τοῦ γευστοῦ τε καὶ ἀγεύστου , τοῦτο δὲ τὸ μικρὸν ἢ 
ενομένου διὰ τὸ ἀγγεῖον τὸ διορίσαν καὶ κωλῦσαν θρυφθῆναι , πάλιν ὁ ἀὴρ #_ἈΠΩΣΘΗ͂Ι_# , ὥσπερ σφαῖρα. Ἔοικε δ ' ἀεὶ γίνεσθαι ἠχώ , ἀλλ ' οὐ σαφής , ἐπεὶ συμβ
 ) · 7 τῶν δὲ κοινῶν ἤδη ἔχομεν αἴσθησιν κοινήν , οὐ κατὰ συμβεβηκός· οὐκ #_ἌΡ_# ' ἐστὶν ἰδία· οὐδαμῶς γὰρ ἂν ᾐσθανόμεθα ἀλλ ' ἢ οὕτως ὥσπερ εἴρηται [ τὸν
ἱ χυμοὶ ποιοῦσιν· εἰ γὰρ μή , ὑπὸ τίνος ἂν πάσχοι τὰ ἄψυχα καὶ ἀλλοιοῖτο; #_ἎΡ_# ' οὖν κἀκεῖνα ποιήσει; ἢ οὐ πᾶν σῶμα παθητικὸν ὑπ ' ὀσμῆς καὶ ψόφου , καὶ
ἐξ ἁπάντων ἔσται ἡ ψυχὴ ἢ οὔ; Ἀλλ ' οὐ δοκεῖ κοινὰ πάντων εἶναι στοιχεῖα. #_ἆΡ_# ' οὖν ὅσα τῶν οὐσιῶν , ἐκ τούτων μόνον; Πῶς οὖν γινώσκει καὶ τῶν ἄλλων ἕκ
ἴσθησιν 427a ἢ τὴν νόησιν , τὸ δὲ πικρὸν ἐναντίως , καὶ τὸ λευκὸν ἑτέρως. #_ἆΡ_# ' οὖν ἅμα μὲν ἀριθμῷ ἀδιαίρετον καὶ ἀχώριστον τὸ κρῖνον , τῷ εἶναι δὲ κεχ
ένους εἶναι στοιχεῖα καὶ ἀρχὰς ἰδίας , ἐξ ὧν τὴν ψυχὴν συνεστάναι; Ἔσται #_ἌΡΑ_# ποσὸν καὶ ποιὸν καὶ οὐσία. Ἀλλ ' ἀδύνατον ἐκ τῶν τοῦ ποσοῦ στοιχείων οὐσ
καθ ' ὑποκειμένου τὸ σῶμα , μᾶλλον δ ' ὡς ὑποκείμενον καὶ ὕλη. Ἀναγκαῖον #_ἌΡΑ_# τὴν ψυχὴν οὐσίαν εἶναι ὡς εἶδος σώματος φυσικοῦ δυνάμει ζωὴν ἔχοντος. Ἡ 
ς σώματος φυσικοῦ δυνάμει ζωὴν ἔχοντος. Ἡ δ ' οὐσία ἐντελέχεια· τοιούτου #_ἌΡΑ_# σώματος ἐντελέχεια. § 5 Αὕτη δὲ λέγεται διχῶς , ἡ μὲν ὡς ἐπιστήμη , ἡ δ 
ραίνεσθαι· πάσχει γάρ τι ἡ γεῦσις ὑπὸ τοῦ γευστοῦ , ᾗ γευστόν. Ἀναγκαῖον #_ἌΡΑ_# ὑγρανθῆναι τὸ δυνάμενον μὲν ὑγραίνεσθαι σωζόμενον , μὴ ὑγρὸν δέ , τὸ γευ
ητήριον ἔξω ὕδατος καὶ ἀέρος , 4 ταῦτα δὲ καὶ νῦν ἔχουσιν ἔνια ζῷα-πᾶσαι #_ἌΡΑ_# αἱ αἰσθήσεις ἔχονται ὑπὸ τῶν μὴ ἀτελῶν μηδὲ πεπηρωμένων ( φαίνεται γὰρ κ
 , δεῖ δὲ τὸ ἓν λέγειν ὅτι ἕτερον· ἕτερον γὰρ τὸ γλυκὺ τοῦ λευκοῦ· λέγει #_ἌΡΑ_# τὸ αὐτό· ὥστε ὡς λέγει , οὕτω καὶ νοεῖ καὶ αἰσθάνεται- 12 ὅτι μὲν οὖν οὐ
μία ἔσται , οἷον ἐπιστήμη ἢ νοῦς· ἔστι γὰρ φαντασία καὶ ψευδής. Λείπεται #_ἌΡΑ_# ἰδεῖν εἰ δόξα· γίνεται γὰρ δόξα καὶ ἀληθὴς καὶ ψευδής , ἀλλὰ δόξῃ μὲν ἕπ
αι καὶ ψευδῆ. †Ἀλλὰ ψευδὴς ἐγένετο ὅτε λάθοι μεταπεσὸν τὸ πρᾶγμα†. Οὔτ ' #_ἌΡΑ_# ἕν τι τούτων ἐστὶν οὔτ ' ἐκ τούτων ἡ φαντασία. 11 Ἀλλ ' ἐπειδὴ ἔστι κινη
σθαι , ἢ πάσχειν τι ἂν εἴη ὑπὸ τοῦ νοητοῦ ἤ τι τοιοῦτον ἕτερον. 3 Ἀπαθὲς #_ἌΡΑ_# δεῖ εἶναι , δεκτικὸν δὲ τοῦ εἴδους καὶ δυνάμει τοιοῦτον ἀλλὰ μὴ τοῦτο , 
σπερ τὸ αἰσθητικὸν πρὸς τὰ αἰσθητά , οὕτω τὸν νοῦν πρὸς τὰ νοητά. Ἀνάγκη #_ἌΡΑ_# , ἐπεὶ πάντα νοεῖ , ἀμιγῆ εἶναι , ὥσπερ φησὶν Ἀναξαγόρας , ἵνα κρατῇ , τ
 · ὥστε μηδ ' αὐτοῦ εἶναι φύσιν μηδεμίαν ἀλλ ' ἢ ταύτην , ὅτι δυνατός. Ὁ #_ἌΡΑ_# καλούμενος τῆς ψυχῆς νοῦς ( λέγω δὲ νοῦν ᾧ διανοεῖται καὶ ὑπολαμβάνει ἡ 
 εἰ ἔστιν ἕτερον τὸ εὐθεῖ εἶναι καὶ τὸ εὐθύ , ἄλλο· ἔστω γὰρ δυάς. Ἑτέρῳ #_ἌΡΑ_# ἢ ἑτέρως ἔχοντι κρίνει. Ὅλως ἄρα ὡς χωριστὰ τὰ πράγματα τῆς ὕλης , οὕτω 
αὶ τὸ εὐθύ , ἄλλο· ἔστω γὰρ δυάς. Ἑτέρῳ ἄρα ἢ ἑτέρως ἔχοντι κρίνει. Ὅλως #_ἌΡΑ_# ὡς χωριστὰ τὰ πράγματα τῆς ὕλης , οὕτω καὶ τὰ περὶ τὸν νοῦν. 9 429b.22 Ἀ
ἐν τοῖς ἄλλοις ζῴοις οὐ νόησις οὐδὲ λογισμὸς ἔστιν , ἀλλὰ φαντασία. Ἄμφω #_ἌΡΑ_# ταῦτα κινητικὰ κατὰ τόπον , νοῦς καὶ ὄρεξις , 2 νοῦς δὲ ὁ ἕνεκά του λογι
ησιν ἔχειν καὶ ἀκμὴν καὶ φθίσιν , ταῦτα δ ' ἄνευ τροφῆς ἀδύνατον· ἀνάγκη #_ἌΡΑ_# ἐνεῖναι τὴν θρεπτικὴν δύναμιν ἐν πᾶσι τοῖς φυομένοις καὶ φθίνουσιν· 2 αἴ
ν γὰρ οὐ μᾶλλον νοήσει , τῷ δ ' οὐθὲν ἔσται μᾶλλον δι ' ἐκεῖνο ) - οὐθὲν #_ἌΡΑ_# ἔχει ψυχὴν σῶμα μὴ μόνιμον <ὂν> ἄνευ αἰσθήσεως. 5 ἀλλὰ μὴν εἴγε αἴσθησιν
οῇ <ᾗ> ἐκεῖνα. 8 Ὅλως δὲ ὁ νοῦς ἐστιν , ὁ κατ ' ἐνέργειαν , τὰ πράγματα. #_ἆΡΑ_# δ ' ἐνδέχεται τῶν κεχωρισμένων τι νοεῖν ὄντα αὐτὸν μὴ κεχωρισμένον μεγέθ
ὐ μέντοι ὅτι νῦν ἕτερον , ἀλλ ' οὕτω λέγει , καὶ νῦν καὶ ὅτι νῦν ) · ἅμα #_ἌΡΑ._# Ὥστε ἀχώριστον καὶ ἐν ἀχωρίστῳ χρόνῳ. 13 Ἀλλὰ μὴν ἀδύνατον ἅμα τὰς ἐναντ
λ ' ὑπ ' ἐκεί- νου αὕτη· ὁ δὲ τέκτων μεταβάλλει μόνον εἰς ἐνέργειαν ἐξ #_ἈΡΓΊΑΣ._# 11 Πότερον δ ' ἐστὶν ἡ τροφὴ τὸ τελευταῖον προσγινόμενον ἢ τὸ πρῶτον ,
 γὰρ τὸν Δαίδαλον κινουμένην ποιῆσαι τὴν ξυλίνην Ἀφροδίτην , ἐγχέαντ ' #_ἌΡΓΥΡΟΝ_# χυτόν· ὁμοίως δὲ καὶ Δημόκριτος λέγει· κινουμένας γάρ φησι τὰς ἀδιαιρέ
ρμόζει δὲ μᾶλλον καθ ' ὑγιείας λέγειν ἁρμονίαν , καὶ ὅλως τῶν σωματικῶν #_ἈΡΕΤΩ͂Ν_# , ἢ κατὰ ψυχῆς. Φανερώτατον δ ' εἴ τις ἀποδιδόναι πειραθείη τὰ πάθη καὶ
ὶς καὶ πολλάκις ἐξ ἐναντίας μεταβαλὼν ἕξεως , ὁ δ ' ἐκ τοῦ ἔχειν τὴν #_ἈΡΙΘΜΗΤΙΚῊΝ_# 417b ἢ τὴν γραμματικήν , μὴ ἐνεργεῖν δέ , εἰς τὸ ἐνεργεῖν , ἄλλον τρ
ὲ τοῦ ἐπιπέδου ἀριθμὸν δόξαν , αἴσθησιν δὲ τὸν τοῦ στερεοῦ. Οἱ μὲν γὰρ #_ἈΡΙΘΜΟῚ_# τὰ εἴδη αὐτὰ καὶ αἱ ἀρχαὶ ἐλέγοντο , εἰσὶ δ ' ἐκ τῶν στοιχείων , κρίνε
ὰ μὲν νῷ , τὰ δ ' ἐπιστήμῃ , τὰ δὲ δόξῃ , τὰ δ ' αἰσθήσει· εἴδη δ ' οἱ #_ἈΡΙΘΜΟῚ_# οὗτοι τῶν πραγμάτων. § 8. Ἐπεὶ δὲ καὶ κινητικὸν ἐδόκει ἡ ψυχὴ εἶναι κα
ἕν , ἐπιστήμην δὲ τὰ δύο ( μοναχῶς γὰρ ἐφ ' ἕν ) , τὸν δὲ τοῦ ἐπιπέδου #_ἈΡΙΘΜῸΝ_# δόξαν , αἴσθησιν δὲ τὸν τοῦ στερεοῦ. Οἱ μὲν γὰρ ἀριθμοὶ τὰ εἴδη αὐτὰ κ
νωριστικὸν οὕτως , ἔνιοι συνέπλεξαν ἐξ ἀμφοῖν , ἀποφηνάμενοι τὴν ψυχὴν #_ἈΡΙΘΜῸΝ_# κινοῦνθ ' ἑαυτόν. § 9. Διαφέρονται δὲ περὶ τῶν ἀρχῶν , τίνες καὶ πόσαι
ὡς οὐδ ' ὑφ ' ἑαυτῆς. § 16. Πολὺ δὲ τῶν εἰρημένων ἀλογώτατον τὸ λέγειν #_ἈΡΙΘΜῸΝ_# εἶναι τὴν ψυχὴν κινοῦνθ ' ἑαυτόν· ὑπάρχει γὰρ αὐτοῖς ἀδύνατα πρῶτα μὲν
ς ἤδη πού ἐστι καὶ θέσιν ἔχει. § 18. Ἔτι δ ' ἀριθμοῦ μὲν ἐὰν ἀφέλῃ τις #_ἈΡΙΘΜῸΝ_# ἢ μονάδα , λείπεται ἄλλος ἀριθμός· τὰ δὲ φυτὰ καὶ τῶν ζῴων πολλὰ διαιρ
 , ἀναγκαῖον ἐν τῷ αὐτῷ δύο εἶναι σώματα , εἰ σῶμά τι ἡ ψυχή· τοῖς δ ' #_ἈΡΙΘΜῸΝ_# λέγουσιν , ἐν τῇ μιᾷ στιγμῇ πολλὰς στιγμάς , καὶ πᾶν σῶμα ψυχὴν ἔχειν 
 τῷ κινεῖσθαι ταύτας. § 3. Τοῖς δὴ συμπλέξασιν εἰς τὸ αὐτὸ κίνησιν καὶ #_ἈΡΙΘΜῸΝ_# ταῦτά τε συμβαίνει καὶ πολλὰ ἕτερα τοιαῦτα· οὐ γὰρ μόνον ὁρισμὸν ψυχῆς
κ ἔστι δὲ μόνα ταῦτα , πολλὰ δὲ καὶ ἕτερα , μᾶλλον δ ' ἴσως ἄπειρα τὸν #_ἈΡΙΘΜῸΝ_# τὰ ἐκ τούτων. § 6. Ἐξ ὧν μὲν οὖν ἐστιν ἕκαστον τούτων , ἔστω γινώσκειν
ὲν τὰ ἐκ τοῦ κινεῖσθαι συμβαίνοντα , ἴδια δ ' ἐκ τοῦ 409a λέγειν αὐτὴν #_ἈΡΙΘΜΌΝ._# Πῶς γὰρ χρὴ νοῆσαι μονάδα κινουμένην , καὶ ὑπὸ τίνος , καὶ πῶς , ἀμερῆ
περ καὶ ἡ νόησις· ἡ δὲ νόησις τὰ νοήματα· ταῦτα δὲ τῷ ἐφεξῆς ἕν , ὡς ὁ #_ἈΡΙΘΜΌΣ_# , ἀλλ ' οὐχ ὡς τὸ μέγεθος· διόπερ οὐδ ' ὁ νοῦς οὕτω συνεχής , ἀλλ ' ἤτ
ὰ μὲν οὖν τοιαῦτα λέγεται ἴδια ἑκάστης , 3 κοινὰ δὲ κίνησις , ἠρεμία , #_ἈΡΙΘΜΌΣ_# , σχῆμα , μέγεθος· τὰ γὰρ τοιαῦτα οὐδεμιᾶς ἐστὶν ἴδια , ἀλλὰ κοινὰ πάσ
κινήσεις γραμμαὶ ἔσονται· ἡ γὰρ στιγμὴ μονάς ἐστι θέσιν ἔχουσα , ὁ δ ' #_ἈΡΙΘΜῸΣ_# τῆς ψυχῆς ἤδη πού ἐστι καὶ θέσιν ἔχει. § 18. Ἔτι δ ' ἀριθμοῦ μὲν ἐὰν ἀ
 ὁ τόπος ἀδιαίρετος , καὶ αὐτά. § 21. Εἰ δ ' αἱ ἐν τῷ σώματι στιγμαὶ ὁ #_ἈΡΙΘΜῸΣ_# ὁ τῆς ψυχῆς , ἢ εἰ ὁ τῶν ἐν τῷ σώματι στιγμῶν ἀριθμὸς ἡ ψυχή , διὰ τί 
σώματι στιγμαὶ ὁ ἀριθμὸς ὁ τῆς ψυχῆς , ἢ εἰ ὁ τῶν ἐν τῷ σώματι στιγμῶν #_ἈΡΙΘΜῸΣ_# ἡ ψυχή , διὰ τί οὐ πάντα ψυχὴν ἔχουσι τὰ σώματα; Στιγμαὶ γὰρ ἐν ἅπασι 
 στιγμῇ πολλὰς στιγμάς , καὶ πᾶν σῶμα ψυχὴν ἔχειν , εἰ μὴ διαφέρων τις #_ἈΡΙΘΜῸΣ_# ἐγγίνεται καὶ ἄλλος τις τῶν ὑπαρχουσῶν ἐν τῷ σώματι στιγμῶν· § 2. Συμβ
μα· μέγεθος γάρ τι τὸ σχῆμα ) , τὸ δ ' ἠρεμοῦν τῷ μὴ κινεῖσθαι , ὁ δ ' #_ἈΡΙΘΜῸΣ_# τῇ ἀποφάσει τοῦ συνεχοῦς , καὶ τοῖς ἰδίοις ( ἑκάστη γὰρ ἓν αἰσθάνεται 
ἧττον λανθάνῃ τὰ ἀκολουθοῦντα καὶ κοινά , οἷον κίνησις καὶ μέγεθος καὶ #_ἈΡΙΘΜΌΣ;_# εἰ γὰρ ἦν ἡ ὄψις μόνη , καὶ αὕτη λευκοῦ , ἐλάνθανεν ἂν μᾶλλον κἂν ἐδόκ
8. Ἔτι δ ' ἀριθμοῦ μὲν ἐὰν ἀφέλῃ τις ἀριθμὸν ἢ μονάδα , λείπεται ἄλλος #_ἈΡΙΘΜΌΣ·_# τὰ δὲ φυτὰ καὶ τῶν ζῴων πολλὰ διαιρούμενα ζῇ καὶ δοκεῖ τὴν αὐτὴν ψυχὴν
α , ὁ δ ' ἀριθμὸς τῆς ψυχῆς ἤδη πού ἐστι καὶ θέσιν ἔχει. § 18. Ἔτι δ ' #_ἈΡΙΘΜΟΥ͂_# μὲν ἐὰν ἀφέλῃ τις ἀριθμὸν ἢ μονάδα , λείπεται ἄλλος ἀριθμός· τὰ δὲ φυτ
υσῶν ἐν τῷ σώματι στιγμῶν· § 2. Συμβαίνει τε κινεῖσθαι τὸ ζῷον ὑπὸ τοῦ #_ἈΡΙΘΜΟΥ͂_# , καθάπερ καὶ Δημόκριτον αὐτὸ ἔφαμεν κινεῖν· τί γὰρ διαφέρει σφαίρας λ
μεθα κατὰ συμβεβηκός , οἷον κινήσεως , στάσεως , σχήματος , μεγέθους , #_ἈΡΙΘΜΟΥ͂·_# ταῦτα γὰρ πάντα [ κινήσει ] αἰσθανόμεθα , οἷον μέγεθος κινήσει ( ὥστε 
υνεστηκυῖαν γὰρ ἐκ τῶν στοιχείων καὶ μεμερισμένην κατὰ τοὺς ἁρμονικοὺς #_ἈΡΙΘΜΟΎΣ_# , ὅπως αἴσθησίν τε σύμφυτον ἁρμονίας ἔχῃ καὶ τὸ πᾶν φέρηται συμφώνους 
ι τὸ κινῆσον τὰς μονάδας. Εἰ δ ' ἐν τῷ ζῴῳ τὸ κινοῦν ἡ ψυχή , καὶ ἐν τῷ #_ἈΡΙΘΜΩ͂Ι_# , ὥστε οὐ τὸ κινοῦν καὶ κινούμενον ἡ ψυχή , ἀλλὰ τὸ κινοῦν μόνον. § 20.
οῦ θείου τῇ συνεχείᾳ , διὰ τὸ μηδὲν ἐνδέχεσθαι τῶν φθαρτῶν ταὐτὸ καὶ ἓν #_ἈΡΙΘΜΩ͂Ι_# διαμένειν , ᾗ δύναται μετέχειν ἕκαστον , κοινωνεῖ ταύτῃ , τὸ μὲν μᾶλλον
 , τὸ μὲν μᾶλλον τὸ δ ' ἧττον , καὶ διαμένει οὐκ αὐτὸ ἀλλ ' οἷον αὐτό , #_ἈΡΙΘΜΩ͂Ι_# μὲν οὐχ ἕν , εἴδει δ ' ἕν. 3 Ἔστι δὲ ἡ ψυχὴ τοῦ ζῶντος σώματος αἰτία κα
νόησιν , τὸ δὲ πικρὸν ἐναντίως , καὶ τὸ λευκὸν ἑτέρως. Ἆρ ' οὖν ἅμα μὲν #_ἈΡΙΘΜΩ͂Ι_# ἀδιαίρετον καὶ ἀχώριστον τὸ κρῖνον , τῷ εἶναι δὲ κεχωρισμένον; ἔστι δὴ 
αι , ἔστι δ ' ὡς ᾗ ἀδιαίρετον· τῷ εἶναι μὲν γὰρ διαιρετόν , τόπῳ δὲ καὶ #_ἈΡΙΘΜΩ͂Ι_# ἀδιαίρετον. 14 Ἢ οὐχ οἷόν τε; δυνάμει μὲν γὰρ τὸ αὐτὸ καὶ ἀδιαίρετον τἀ
 Ἔστι γὰρ ἕν τι , οὕτω δὲ ὡς ὁ ὅρος , καὶ ταῦτα , ἓν τῷ ἀνάλογον καὶ τῷ #_ἈΡΙΘΜΩ͂Ι_# ὄντα , ἔχει <ἑκάτερον> πρὸς ἑκάτερον ὡς ἐκεῖνα πρὸς ἄλληλα· τί γὰρ διαφ
ζῴων ἔνια τῶν ἐντόμων , ὡς τὴν αὐτὴν ἔχοντα ψυχὴν τῷ εἴδει , εἰ καὶ μὴ #_ἈΡΙΘΜΩ͂Ι·_# ἑκάτερον γὰρ τῶν μορίων αἴσθησιν ἔχει καὶ κινεῖται κατὰ τόπον ἐπί τινα
ἔχει καὶ πλάνας , ἐκ τίνων δεῖ ζητεῖν· ἄλλαι γὰρ ἄλλων ἀρχαί , καθάπερ #_ἈΡΙΘΜΩ͂Ν_# καὶ ἐπιπέδων. § 3. Πρῶτον δ ' ἴσως ἀναγκαῖον διελεῖν ἐν τίνι τῶν γενῶν
μονίας , ψυχῇ δὲ 408a πάντες ἀπονέμουσι τοῦτο μάλισθ ' ὡς εἰπεῖν. § 4. #_ἁΡΜΌΖΕΙ_# δὲ μᾶλλον καθ ' ὑγιείας λέγειν ἁρμονίαν , καὶ ὅλως τῶν σωματικῶν ἀρετῶ
ντίων εἶναι , καὶ τὸ σῶμα συγκεῖσθαι ἐξ ἐναντίων. § 2. Καίτοι γε ἡ μὲν #_ἉΡΜΟΝΊΑ_# λόγος τίς ἐστι τῶν μιχθέντων ἢ σύνθεσις , τὴν δὲ ψυχὴν οὐδέτερον οἷόν 
 , εἴπερ πάντα μὲν ἐκ τῶν στοιχείων μεμιγμένων , ὁ δὲ τῆς μίξεως λόγος #_ἉΡΜΟΝΊΑ_# καὶ ψυχή. § 7. Ἀπαιτήσειε δ ' ἄν τις τοῦτό γε καὶ παρ ' Ἐμπεδοκλέους· 
ερώτατον δ ' εἴ τις ἀποδιδόναι πειραθείη τὰ πάθη καὶ τὰ ἔργα τῆς ψυχῆς #_ἉΡΜΟΝΊΑΙ_# τινί· χαλεπὸν γὰρ ἐφαρμόζειν. § 5. Ἔτι δ ' εἰ λέγομεν τὴν ἁρμονίαν εἰς
οινῷ γεγενημένοις λόγοις. Ἁρμονίαν γάρ τινα αὐτὴν λέγουσι· καὶ γὰρ τὴν #_ἉΡΜΟΝΊΑΝ_# κρᾶσιν καὶ σύνθεσιν ἐναντίων εἶναι , καὶ τὸ σῶμα συγκεῖσθαι ἐξ ἐναντίω
 τοῦτο μάλισθ ' ὡς εἰπεῖν. § 4. Ἁρμόζει δὲ μᾶλλον καθ ' ὑγιείας λέγειν #_ἉΡΜΟΝΊΑΝ_# , καὶ ὅλως τῶν σωματικῶν ἀρετῶν , ἢ κατὰ ψυχῆς. Φανερώτατον δ ' εἴ τις
υχῆς ἁρμονίᾳ τινί· χαλεπὸν γὰρ ἐφαρμόζειν. § 5. Ἔτι δ ' εἰ λέγομεν τὴν #_ἉΡΜΟΝΊΑΝ_# εἰς δύο ἀποβλέποντες , κυριώτατα μέν , τῶν μεγεθῶν ἐν τοῖς ἔχουσι κίνη
ς , τί ἐστιν ὃ φθείρεται τῆς ψυχῆς ἀπολιπούσης; § 9. Ὅτι μὲν οὖν οὔθ ' #_ἉΡΜΟΝΊΑΝ_# οἷόν τ ' εἶναι τὴν ψυχὴν οὔτε κύκλῳ περιφέρεσθαι , δῆλον ἐκ τῶν εἰρημέ
γον δ ' ὥσπερ εὐθύνοις δεδωκυῖα κἀν τοῖς ἐν κοινῷ γεγενημένοις λόγοις. #_ἁΡΜΟΝΊΑΝ_# γάρ τινα αὐτὴν λέγουσι· καὶ γὰρ τὴν ἁρμονίαν κρᾶσιν καὶ σύνθεσιν ἐναντ
μεμερισμένην κατὰ τοὺς ἁρμονικοὺς ἀριθμούς , ὅπως αἴσθησίν τε σύμφυτον #_ἉΡΜΟΝΊΑΣ_# ἔχῃ καὶ τὸ πᾶν φέρηται συμφώνους φοράς , τὴν εὐθυωρίαν εἰς κύκλον κατέ
ψυχὴν οὐδέτερον οἷόν τ ' εἶναι τούτων. § 3. Ἔτι δὲ τὸ κινεῖν οὐκ ἔστιν #_ἉΡΜΟΝΊΑΣ_# , ψυχῇ δὲ 408a πάντες ἀπονέμουσι τοῦτο μάλισθ ' ὡς εἰπεῖν. § 4. Ἁρμόζε
ὸς αὐτό. Συνεστηκυῖαν γὰρ ἐκ τῶν στοιχείων καὶ μεμερισμένην κατὰ τοὺς #_ἉΡΜΟΝΙΚΟῪΣ_# ἀριθμούς , ὅπως αἴσθησίν τε σύμφυτον ἁρμονίας ἔχῃ καὶ τὸ πᾶν φέρηται 
 τοῦ ἀναπνεομένου ἀέρος ὥσπερ ἡ βήξ , 421a ἀλλὰ τούτῳ τύπτει τὸν ἐν τῇ #_ἈΡΤΗΡΊΑΙ_# πρὸς αὐτήν. 12 Σημεῖον δὲ τὸ μὴ δύνασθαι φωνεῖν ἀναπνέοντα μηδ ' ἐκπνέ
ομένου ἀέρος ὑπὸ τῆς ἐν τούτοις τοῖς μορίοις ψυχῆς πρὸς τὴν καλουμένην #_ἈΡΤΗΡΊΑΝ_# φωνή ἐστιν ( οὐ γὰρ πᾶς ζῴου ψόφος φωνή , καθάπερ εἴπομεν-ἔστι γὰρ καὶ
ι πολλὰς ἀπορίας ἔχει καὶ πλάνας , ἐκ τίνων δεῖ ζητεῖν· ἄλλαι γὰρ ἄλλων #_ἈΡΧΑΊ_# , καθάπερ ἀριθμῶν καὶ ἐπιπέδων. § 3. Πρῶτον δ ' ἴσως ἀναγκαῖον διελεῖν 
ν , αἴσθησιν δὲ τὸν τοῦ στερεοῦ. Οἱ μὲν γὰρ ἀριθμοὶ τὰ εἴδη αὐτὰ καὶ αἱ #_ἈΡΧΑῚ_# ἐλέγοντο , εἰσὶ δ ' ἐκ τῶν στοιχείων , κρίνεται δὲ τὰ πράγματα τὰ μὲν ν
τ ' εἶναι δοκοῦσι τὰ σώματα , καὶ τούτων τὰ φυσικά· ταῦτα γὰρ τῶν ἄλλων #_ἈΡΧΑΊ._# Τῶν δὲ φυσικῶν τὰ μὲν ἔχει ζωήν , τὰ δ ' οὐκ ἔχει· ζωὴν δὲ λέγομεν τὴν 
ροις γὰρ τούτοις κρίνει τι ἡ ψυχὴ καὶ γνωρίζει τῶν ὄντων ) , καὶ οἵ γε #_ἈΡΧΑΙ͂ΟΙ_# τὸ φρονεῖν καὶ τὸ αἰσθάνεσθαι ταὐτὸν εἶναί φασιν-ὥσπερ καὶ Ἐμπεδοκλῆς 
ν εἰρημένων συμφανές ἐστιν. § 23. Ὅσοι δ ' ἐναντιώσεις ποιοῦσιν ἐν ταῖς #_ἈΡΧΑΙ͂Σ_# , καὶ τὴν ψυχὴν ἐκ τῶν ἐναντίων συνιστᾶσιν· οἱ δὲ θάτερον τῶν ἐναντίων 
γινώσκειν καὶ τὸ αἰσθάνεσθαι τῶν ὄντων , οὗτοι δὲ λέγουσι τὴν ψυχὴν τὰς #_ἈΡΧΆΣ_# , οἱ μὲν πλείους ποιοῦντες , ταύτας , οἱ δὲ μίαν , ταύτην , ὥσπερ Ἐμπεδ
ῦντες τοῖς ἀσωμάτους , 405a τούτοις δ ' οἱ μίξαντες καὶ ἀπ ' ἀμφοῖν τὰς #_ἈΡΧᾺΣ_# ἀποφηνάμενοι. § 10. Διαφέρονται δὲ καὶ περὶ τοῦ πλήθους· οἱ μὲν γὰρ μία
καὶ τὴν ψυχὴν ἓν τιθέασιν , οἷον πῦρ ἢ ἀέρα· οἱ δὲ πλείους λέγοντες τὰς #_ἈΡΧᾺΣ_# καὶ τὴν ψυχὴν πλείω ποιοῦσιν. § 22. Ἀναξαγόρας δὲ μόνος ἀπαθῆ φησιν εἶν
κει καὶ τῶν ἄλλων ἕκαστον; Ἢ φήσουσιν ἑκάστου γένους εἶναι στοιχεῖα καὶ #_ἈΡΧᾺΣ_# ἰδίας , ἐξ ὧν τὴν ψυχὴν συνεστάναι; Ἔσται ἄρα ποσὸν καὶ ποιὸν καὶ οὐσία
αἰσθάνεσθαί τε καὶ φρονεῖν τῷ ὁμοίῳ τὸ ὅμοιον , ὥσπερ καὶ ἐν τοῖς κατ ' #_ἈΡΧᾺΣ_# λόγοις διωρίσαμεν ( καίτοι ἔδει ἅμα καὶ περὶ 427b τοῦ ἠπατῆσθαι αὐτοὺς 
, κινήσει , αἰσθήσει , τῷ ἀσωμάτῳ· τούτων δ ' ἕκαστον ἀνάγεται πρὸς τὰς #_ἈΡΧΆΣ._# Διὸ καὶ οἱ τῷ γινώσκειν ὁριζόμενοι αὐτὴν ἢ στοιχεῖον ἢ ἐκ τῶν στοιχείων
αὶ ἕλξει κινεῖται· διὸ δεῖ , ὥσπερ ἐν κύκλῳ , μένειν τι , καὶ ἐντεῦθεν #_ἌΡΧΕΣΘΑΙ_# τὴν κίνησιν. 9 Ὅλως μὲν οὖν , ὥσπερ εἴρηται , ᾗ ὀρεκτικὸν τὸ ζῷον , τα
ν ὁ γιγγλυμός· ἐνταῦθα γὰρ τὸ κυρτὸν καὶ τὸ κοῖλον τὸ μὲν τελευτὴ τὸ δ ' #_ἈΡΧΉ_# ( διὸ τὸ μὲν ἠρεμεῖ τὸ δὲ κινεῖται ) , λόγῳ μὲν ἕτερα ὄντα , μεγέθει δ '
σις αὐτῆς μεγάλα συμβάλλεσθαι , μάλιστα δὲ πρὸς τὴν φύσιν· ἔστι γὰρ οἷον #_ἈΡΧῊ_# τῶν ζῴων. Ἐπιζητοῦμεν δὲ θεωρῆσαι καὶ γνῶναι τήν τε φύσιν αὐτῆς καὶ τὴν 
 , τότε καὶ περὶ τῆς οὐσίας ἕξομεν λέγειν κάλλιστα· πάσης γὰρ ἀποδείξεως #_ἈΡΧῊ_# τὸ τί ἐστιν , ὥστε καθ ' ὅσους τῶν ὁρισμῶν μὴ συμβαίνει τὰ 403a συμβεβηκ
τῇ δ ' ὅλῃ ψυχῇ ὡς οὐ διαιρετῇ οὔσῃ. § 27. Ἔοικε δὲ καὶ ἡ ἐν τοῖς φυτοῖς #_ἈΡΧῊ_# ψυχή τις εἶναι· μόνης γὰρ ταύτης κοινωνεῖ καὶ ζῷα καὶ φυτά , καὶ αὕτη μὲ
ν δ ' ἐπὶ τοσοῦτον εἰρήσθω μόνον , ὅτι ἐστὶν ἡ ψυχὴ τῶν εἰρημένων τούτων #_ἈΡΧῊ_# καὶ τούτοις ὥρισται , θρεπτικῷ , αἰσθητικῷ , διανοητικῷ , κινήσει. 7 Πότ
 εἶναι πᾶσιν ἡ οὐσία , τὸ δὲ ζῆν τοῖς ζῶσι τὸ εἶναί ἐστιν , αἰτία δὲ καὶ #_ἈΡΧῊ_# τούτου ἡ ψυχή. Ἔτι τοῦ δυνάμει ὄντος λόγος ἡ ἐντελέχεια. 5 Φανερὸν δ ' ὡ
, γεννᾷ δ ' οὐθὲν αὐτὸ ἑαυτό , ἀλλὰ σώζει. Ὥσθ ' ἡ μὲν τοιαύτη τῆς ψυχῆς #_ἈΡΧῊ_# δύναμίς ἐστιν οἵα σώζειν τὸ ἔχον αὐτὴν ᾗ τοιοῦτον , ἡ δὲ τροφὴ παρασκευά
μικρὸν ἢ φαῦλον ἔχον χυμὸν ἢ φθαρτικὸν τῆς γεύσεως. 422b Δοκεῖ δ ' εἶναι #_ἈΡΧῊ_# τὸ ποτὸν καὶ ἄποτον ( γεῦσις γάρ τις ἀμφοτέρου· ἀλλὰ τοῦ μὲν φαύλη καὶ φ
τῇ οὐσίᾳ ὢν ἐνέργεια· 2 ἀεὶ γὰρ τιμιώτερον τὸ ποιοῦν τοῦ πάσχοντος καὶ ἡ #_ἈΡΧῊ_# τῆς ὕλης. [ Τὸ δ ' αὐτό ἐστιν ἡ κατ ' ἐνέργειαν ἐπιστήμη τῷ πράγματι· ἡ 
ικοῦ τῷ τέλει. Καὶ ἡ ὄρεξις <δ '> ἕνεκά του πᾶσα· οὗ γὰρ ἡ ὄρεξις , αὕτη #_ἈΡΧῊ_# τοῦ πρακτικοῦ νοῦ , τὸ δ ' ἔσχατον ἀρχὴ τῆς πράξεως. Ὥστε εὐλόγως δύο τα
του πᾶσα· οὗ γὰρ ἡ ὄρεξις , αὕτη ἀρχὴ τοῦ πρακτικοῦ νοῦ , τὸ δ ' ἔσχατον #_ἈΡΧῊ_# τῆς πράξεως. Ὥστε εὐλόγως δύο ταῦτα φαίνεται τὰ κινοῦντα , ὄρεξις καὶ δι
α πρακτική· τὸ ὀρεκτὸν γὰρ κι- νεῖ , καὶ διὰ τοῦτο ἡ διάνοια κινεῖ , ὅτι #_ἈΡΧῊ_# αὐτῆς ἐστι τὸ ὀρεκτόν. 3 Καὶ ἡ φαντασία δὲ ὅταν κινῇ , οὐ κινεῖ ἄνευ ὀρέ
ον περὶ αὐτοῦ. 8 Νῦν δὲ ὡς ἐν κεφαλαίῳ εἰπεῖν , τὸ κινοῦν ὀργανικῶς ὅπου #_ἈΡΧῊ_# καὶ τελευτὴ τὸ αὐτό-οἷον ὁ γιγγλυμός· ἐνταῦθα γὰρ τὸ κυρτὸν καὶ τὸ κοῖλο
ὲν καλῶς εἰρημένα λάβωμεν , εἰ δέ τι μὴ καλῶς , τοῦτ ' εὐλαβηθῶμεν. § 2. #_ἀΡΧῊ_# δὲ τῆς ζητήσεως προθέσθαι τὰ μάλιστα δοκοῦνθ ' ὑπάρχειν αὐτῇ κατὰ φύσιν.
 ὄντων ἁπλοῦν εἶναι καὶ ἀμιγῆ τε καὶ καθαρόν. Ἀποδίδωσι δ ' ἄμφω τῇ αὐτῇ #_ἈΡΧΗ͂Ι_# , τό τε γινώσκειν καὶ τὸ κινεῖν , λέγων νοῦν κινῆσαι τὸ πᾶν. § 14. Ἔοικε
ὲν οὐχ ἕν , εἴδει δ ' ἕν. 3 Ἔστι δὲ ἡ ψυχὴ τοῦ ζῶντος σώματος αἰτία καὶ #_ἈΡΧΉ._# Ταῦτα δὲ πολλαχῶς λέγεται , ὁμοίως δ ' ἡ ψυχὴ κατὰ τοὺς διωρισμένους τρ
ῦν , ὥσπερ εἴπομεν καὶ πρότερον , χρῆται δ ' ἀμφοῖν ὡς μιᾷ φύσει , πλὴν #_ἈΡΧΉΝ_# γε τὸν νοῦν τίθεται μάλιστα πάντων· μόνον γοῦν φησὶν αὐτὸν τῶν ὄντων ἁπ
υμπέρασμα ( εἰ δὲ μὴ περατοῦνται , ἀλλ ' οὐκ ἀνακάμπτουσί γε πάλιν ἐπ ' #_ἈΡΧΉΝ_# , προσλαμβάνουσαι δ ' ἀεὶ μέσον καὶ ἄκρον εὐθυποροῦσιν· ἡ δὲ περιφορὰ π
ώσκειν , ᾗ δὲ λεπτότατον , κινητικὸν εἶναι. § 16. Καὶ Ἡράκλειτος δὲ τὴν #_ἈΡΧῊΝ_# εἶναί φησι ψυχήν , εἴπερ τὴν ἀναθυμίασιν , ἐξ ἧς τἆλλα συνίστησιν· καὶ 
βάνουσαι δ ' ἀεὶ μέσον καὶ ἄκρον εὐθυποροῦσιν· ἡ δὲ περιφορὰ πάλιν ἐπ ' #_ἈΡΧῊΝ_# ἀνακάμπτει ) · οἱ δ ' ὁρισμοὶ πάντες πεπερασμένοι. § 16. Ἔτι εἰ ἡ αὐτὴ 
ατος τὸ τί ἦν εἶναι καὶ ὁ λόγος ἡ ψυχή , ἀλλὰ φυσικοῦ τοιουδί , ἔχοντος #_ἈΡΧῊΝ_# κινήσεως καὶ στάσεως ἐν ἑαυτῷ. § 9 Θεωρεῖν δὲ καὶ ἐπὶ τῶν μερῶν δεῖ τὸ 
ραγωνισμὸς μέσης εὕρεσις τοῦ πράγματος λέγει τὸ αἴτιον. 2 Λέγομεν οὖν , #_ἈΡΧῊΝ_# λαβόντες τῆς σκέψεως , διωρίσθαι τὸ ἔμψυχον τοῦ ἀψύχου τῷ ζῆν. Πλεοναχῶ
ὶ τὰ φυόμενα πάντα δοκεῖ ζῆν· φαίνεται γὰρ ἐν αὑτοῖς ἔχοντα δύναμιν καὶ #_ἈΡΧῊΝ_# τοιαύτην , δι ' ἧς αὔξησίν τε καὶ φθίσιν λαμβάνουσι κατὰ τοὺς ἐναντίους
εμία γὰρ αὐτοῖς ὑπάρχει δύναμις ἄλλη 413b ψυχῆς. Τὸ μὲν οὖν ζῆν διὰ τὴν #_ἈΡΧῊΝ_# ταύτην ὑπάρχει τοῖς ζῶσι , τὸ δὲ ζῷον διὰ τὴν αἴσθησιν πρώτως· καὶ γὰρ 
αὶ θερμαίνεται ) · 424b αἴτιον γὰρ τὸ μὴ ἔχειν μεσότητα , μηδὲ τοιαύτην #_ἈΡΧῊΝ_# οἵαν τὰ εἴδη δέχεσθαι τῶν αἰσθητῶν , ἀλλὰ πάσχειν μετὰ τῆς ὕλης. 5 424b
καὶ ἕτεροί τινες ἀέρα , τοῦτον οἰηθεὶς πάντων λεπτομερέστατον εἶναι καὶ #_ἈΡΧΉΝ·_# καὶ διὰ τοῦτο γινώσκειν τε καὶ κινεῖν τὴν ψυχήν , ᾗ μὲν πρῶτόν ἐστι , κ
ονται· λόγος δὲ πᾶς ὁρισμὸς ἢ ἀπόδειξις· αἱ μὲν οὖν ἀποδείξεις καὶ ἀπ ' #_ἈΡΧΗ͂Σ_# καὶ ἔχουσαί πως τέλος , τὸν συλλογισμὸν ἢ τὸ συμπέρασμα ( εἰ δὲ μὴ περα
αύτης κοινωνεῖ καὶ ζῷα καὶ φυτά , καὶ αὕτη μὲν χωρίζεται τῆς αἰσθητικῆς #_ἈΡΧΗ͂Σ_# , αἴσθησιν δ ' οὐθὲν ἄνευ ταύτης ἔχει. § 1 412a3 Τὰ μὲν δὴ ὑπὸ τῶν πρότ
ισμένα , ἔστιν ὡς κεχωρισμένως· ᾗ δὲ ἑνί , ἓν καὶ ἅμα. Περὶ μὲν οὖν τῆς #_ἈΡΧΗ͂Σ_# ᾗ φαμὲν τὸ ζῷον αἰσθητικὸν εἶναι , διωρίσθω τὸν τρόπον τοῦτον. 427a17 1
ραν> , ἡ ὄρεξις τὴν ὄρεξιν , ὅταν ἀκρασία γένηται· φύσει δὲ ἀεὶ ἡ ἄνω #_ἈΡΧΙΚΩΤΈΡΑ_# καὶ κινεῖ· ὥστε τρεῖς φορὰς ἤδη κινεῖσθαι. 5 Τὸ δ ' ἐπιστημονικὸν οὐ 
κεῖνο τὸ συνέχον , ὅ τί ποτ ' ἐστίν· τῆς δὲ ψυχῆς εἶναί τι κρεῖττον καὶ #_ἌΡΧΟΝ_# ἀδύνατον· ἀδυνατώτερον δ ' ἔτι τοῦ νοῦ· εὔλογον γὰρ τοῦτον εἶναι προγεν
χείων ποιεῖ· γινώσκεσθαι γὰρ τῷ ὁμοίῳ τὸ ὅμοιον , τὰ δὲ πράγματα ἐκ τῶν #_ἈΡΧΩ͂Ν_# εἶναι. Ὁμοίως δὲ καὶ ἐν τοῖς περὶ φιλοσοφίας λεγομένοις διωρίσθη , αὐτὸ
άμενοι τὴν ψυχὴν ἀριθμὸν κινοῦνθ ' ἑαυτόν. § 9. Διαφέρονται δὲ περὶ τῶν #_ἈΡΧΩ͂Ν_# , τίνες καὶ πόσαι , μάλιστα μὲν οἱ σωματικὰς ποιοῦντες τοῖς ἀσωμάτους ,
οκεῖ , ὥστ ' οὐδὲ τῶν ὁμοίων· καίτοι προσῆκεν. § 10. Ἔτι δ ' ἑκάστῃ τῶν #_ἈΡΧΩ͂Ν_# ἄγνοια πλείων ἢ σύνεσις ὑπάρξει· γνώσεται μὲν γὰρ ἓν ἑκάστη , πολλὰ δ '
ὁμοίῳ· ἐπειδὴ γὰρ ἡ ψυχὴ πάντα γινώσκει , συνιστᾶσιν αὐτὴν ἐκ πασῶν τῶν #_ἈΡΧΩ͂Ν._# § 21. Ὅσοι μὲν οὖν μίαν τινὰ λέγουσιν αἰτίαν καὶ στοιχεῖον ἕν , καὶ τὴν
 κατάψυξιν καλεῖσθαι ψυχήν. Τὰ μὲν οὖν παραδεδομένα περὶ ψυχῆς , καὶ δι ' #_ἋΣ_# αἰτίας λέγουσιν οὕτω , ταῦτ ' ἐστίν. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ ' § 1. Ἐπισκεπτέον δὲ πρ
τι δ ' ἐπεὶ φαίνεται κινοῦσα τὸ σῶμα , ταύτας εὔλογον κινεῖν τὰς κινήσεις #_ἋΣ_# καὶ αὐτὴ κινεῖται. Εἰ δὲ τοῦτο , καὶ ἀντιστρέψασιν εἰπεῖν ἀληθὲς ὅτι ἣν τ
ι κατὰ μεταφορὰν λέγομεν , <ἆρα> μία τις ἔστι τούτων δύναμις ἢ ἕξις καθ ' #_ἋΣ_# κρίνομεν καὶ ἀληθεύομεν ἢ ψευδόμεθα; τοιαῦται δ ' εἰσὶν αἴσθησις , δόξα ,
θυμητικόν , οἱ δὲ τὸ λόγον ἔχον καὶ τὸ ἄλογον· κατὰ γὰρ τὰς διαφορὰς δι ' #_ἋΣ_# ταῦτα χωρίζουσι , καὶ ἄλλα φαίνεται μόρια μείζω διάστασιν ἔχοντα τούτων ,
οὖν ταύτῃ διωρίσθω καὶ ὑπογεγράφθω περὶ ψυχῆς. 413a11 1 Ἐπεὶ δ ' ἐκ τῶν #_ἈΣΑΦΩ͂Ν_# μὲν φανερωτέρων δὲ γίνεται τὸ σαφὲς καὶ κατὰ τὸν λόγον γνωριμώτερον , π
θήσεις ἔχονται ὑπὸ τῶν μὴ ἀτελῶν μηδὲ πεπηρωμένων ( φαίνεται γὰρ καὶ ἡ #_ἈΣΠΆΛΑΞ_# ὑπὸ τὸ δέρμα ἔχουσα ὀφθαλμούς ) · ὥστ ' εἰ μή τι ἕτερον ἔστι σῶμα , κα
ς , τῶν δὲ ἁπτῶν οὐχ ὑπὸ τοῦ μεταξὺ ἀλλ ' ἅμα τῷ μεταξύ , ὥσπερ ὁ δι ' #_ἈΣΠΊΔΟΣ_# πληγείς· οὐ γὰρ ἡ ἀσπὶς πληγεῖσα ἐπάταξεν , ἀλλ ' ἅμ ' ἄμφω συνέβη πλη
τοῦ μεταξὺ ἀλλ ' ἅμα τῷ μεταξύ , ὥσπερ ὁ δι ' ἀσπίδος πληγείς· οὐ γὰρ ἡ #_ἈΣΠῚΣ_# πληγεῖσα ἐπάταξεν , ἀλλ ' ἅμ ' ἄμφω συνέβη πληγῆναι. 9 Ὅλως δ ' ἔοικεν 
εῖσθαι γὰρ καὶ τὰ θεῖα πάντα συνεχῶς 405b ἀεί , σελήνην , ἥλιον , τοὺς #_ἈΣΤΈΡΑΣ_# καὶ τὸν οὐρανὸν ὅλον. § 18. Τῶν δὲ φορτικωτέρων καὶ ὕδωρ τινὲς ἀπεφήνα
υντίθεσθαι τῇ φιλίᾳ , οὕτω καὶ ταῦτα κεχωρισμένα συντίθεται , οἷον τὸ #_ἈΣΎΜΜΕΤΡΟΝ_# καὶ ἡ διάμετρος- 2 ἂν δὲ γενομένων 430b ἢ ἐσομένων , τὸν χρόνον προσε
ὶ φθειρόμενα φαίνεται ὑπὸ τῶν ἰσχυρῶν ὀσμῶν ὑφ ' ὧνπερ ἄνθρωπος , οἷον #_ἈΣΦΆΛΤΟΥ_# καὶ θείου καὶ τῶν τοιούτων. Ὀσφραίνεσθαι μὲν οὖν ἀναγκαῖον , ἀλλ ' οὐκ
 πῦρ εἶναι· καὶ γὰρ τοῦτο λεπτομερέστατόν τε καὶ μάλιστα τῶν στοιχείων #_ἈΣΏΜΑΤΟΝ_# , ἔτι δὲ κινεῖταί τε καὶ κινεῖ τὰ ἄλλα πρώτως. § 12. Δημόκριτος δὲ καὶ
τῶν ἀρχῶν , τίνες καὶ πόσαι , μάλιστα μὲν οἱ σωματικὰς ποιοῦντες τοῖς #_ἈΣΩΜΆΤΟΥΣ_# , 405a τούτοις δ ' οἱ μίξαντες καὶ ἀπ ' ἀμφοῖν τὰς ἀρχὰς ἀποφηνάμενοι
ίζονται δὴ πάντες τὴν ψυχὴν τρισὶν ὡς εἰπεῖν , κινήσει , αἰσθήσει , τῷ #_ἈΣΩΜΆΤΩΙ·_# τούτων δ ' ἕκαστον ἀνάγεται πρὸς τὰς ἀρχάς. Διὸ καὶ οἱ τῷ γινώσκειν ὁρ
ατον ἀπεφήναντο τῷ κινεῖν ἑαυτό , οἱ δὲ σῶμα τὸ λεπτομερέστατον ἢ τὸ #_ἈΣΩΜΑΤΏΤΑΤΟΝ_# τῶν ἄλλων. Ταῦτα δὲ τίνας ἀπορίας τε καὶ ὑπεναντιώσεις ἔχει , διεληλ
ναί φησι ψυχήν , εἴπερ τὴν ἀναθυμίασιν , ἐξ ἧς τἆλλα συνίστησιν· καὶ #_ἈΣΩΜΑΤΏΤΑΤΌΝ_# τε καὶ ῥέον ἀεί· τὸ δὲ κινούμενον κινουμένῳ γινώσκεσθαι· ἐν κινήσει 
 γαίῃ μὲν γὰρ γαῖαν ὀπώπαμεν , ὕδατι δ ' ὕδωρ , αἰθέρι δ ' αἰθέρα δῖαν , #_ἈΤᾺΡ_# πυρὶ πῦρ ἀΐδηλον , στοργῇ δὲ στοργήν , νεῖκος δέ τε νείκεϊ λυγρῷ· § 7. Τ
ὲν μήτε ἀπολείπει τι τῶν ἀναγκαίων , πλὴν ἐν τοῖς πηρώμασι καὶ ἐν τοῖς #_ἈΤΕΛΈΣΙΝ_# , τὰ δὲ τοιαῦτα τῶν ζῴων τέλεια καὶ οὐ πηρώματά ἐστιν ( σημεῖον δ ' ὅτ
εῖσθαι καὶ τοῦ ἐνεργεῖν λέγωμεν· καὶ γὰρ ἔστιν ἡ κίνησις ἐνέργειά τις , #_ἈΤΕΛῊΣ_# μέντοι , καθάπερ ἐν ἑτέροις εἴρηται. Πάντα δὲ πάσχει καὶ κινεῖται ὑπὸ τ
χει οὐδ ' ἀλλοιοῦται. Διὸ ἄλλο εἶδος τοῦτο κινήσεως· ἡ γὰρ κίνησις τοῦ #_ἈΤΕΛΟΥ͂Σ_# ἐνέργεια , ἡ δ ' ἁπλῶς ἐνέργεια ἑτέρα , ἡ τοῦ τετελεσμένου. - 2 Τὸ μὲν
α δὲ καὶ νῦν ἔχουσιν ἔνια ζῷα-πᾶσαι ἄρα αἱ αἰσθήσεις ἔχονται ὑπὸ τῶν μὴ #_ἈΤΕΛΩ͂Ν_# μηδὲ πεπηρωμένων ( φαίνεται γὰρ καὶ ἡ ἀσπάλαξ ὑπὸ τὸ δέρμα ἔχουσα ὀφθαλ
ύτης μὲν οὖν καὶ τὰ ἄλλα ζῷα μετέχει. 433b31 1 Σκεπτέον δὲ καὶ περὶ τῶν #_ἈΤΕΛΩ͂Ν_# τί τὸ κινοῦν ἐστιν , 434a οἷς ἁφῇ μόνον ὑπάρχει αἴσθησις , πότερον ἐνδέ
άρχειν αὐτὸν τοῖς ζῴοις , καὶ μεγάλοις καὶ μικροῖς , καὶ τιμίοις καὶ #_ἈΤΙΜΟΤΈΡΟΙΣ·_# οὐ φαίνεται δ ' ὅ γε κατὰ φρόνησιν λεγόμενος νοῦς πᾶσιν ὁμοίως ὑπάρχ
ρων , ὃς οὐδενὸς ἔσται τῶν ὄντων ἴδιος λόγος , οὐδὲ κατὰ τὸ οἰκεῖον καὶ #_ἌΤΟΜΟΝ_# εἶδος , ἀφέντας τὸν τοιοῦτον. 6 ( Παραπλησίως δ ' ἔχει τῷ περὶ τῶν σχημ
04a πῦρ τι καὶ θερμόν φησιν αὐτὴν εἶναι· ἀπείρων γὰρ ὄντων σχημάτων καὶ #_ἈΤΌΜΩΝ_# τὰ σφαιροειδῆ πῦρ καὶ ψυχὴν λέγει ( οἷον ἐν τῷ ἀέρι τὰ καλούμενα ξύσματ
τη σκέψις ἑτέρων λόγων οἰκειοτέρα , ταύτην μὲν ἀφῶμεν τὸ νῦν. Ἐκεῖνο δὲ #_ἌΤΟΠΟΝ_# συμβαίνει καὶ τούτῳ τῷ λόγῳ καὶ τοῖς πλείστοις τῶν περὶ ψυχῆς· συνάπτου
ῦν χρὴ σύνθεσιν εἶναι , ἢ καὶ τὸ αἰσθητικὸν ἢ ὀρεκτικόν; § 6. Ὁμοίως δὲ #_ἌΤΟΠΟΝ_# καὶ τὸ τὸν λόγον τῆς μίξεως εἶναι τὴν ψυχήν· οὐ γὰρ τὸν αὐτὸν ἔχει λόγο
οῖς ζῴοις βελτίων ἐστὶ καὶ ἀθανατωτέρα. ) § 20. Συμβαίνει δ ' ἀμφοτέρως #_ἌΤΟΠΟΝ_# καὶ παράλογον· καὶ γὰρ τὸ λέγειν ζῷον τὸ πῦρ ἢ τὸν ἀέρα τῶν παραλογωτέρ
 ὀρεκτικόν , ὃ καὶ λόγῳ καὶ δυνάμει ἕτερον ἂν δόξειεν εἶναι πάντων. Καὶ #_ἌΤΟΠΟΝ_# δὴ τὸ τοῦτο διασπᾶν· ἔν τε τῷ λογιστικῷ γὰρ ἡ βούλησις γίνεται , καὶ ἐν
 Τοῖς δὴ λέγουσιν ἐκ πάντων ταῦτά τε καὶ τοιαῦθ ' ἕτερα συμβαίνει. § 8. #_ἄΤΟΠΟΝ_# δὲ καὶ τὸ φάναι μὲν ἀπαθὲς εἶναι τὸ ὅμοιον ὑπὸ τοῦ ὁμοίου , αἰσθάνεσθαι
 δ ' , ὥσπερ 409b. Δημόκριτος κινεῖσθαί φησιν ὑπὸ τῆς ψυχῆς , ἴδιον τὸ #_ἌΤΟΠΟΝ._# Εἴπερ γάρ ἐστιν ἡ ψυχὴ ἐν παντὶ τῷ αἰσθανομένῳ σώματι , ἀναγκαῖον ἐν τ
ἢ τὸν ἀέρα τῶν παραλογωτέρων ἐστί , καὶ τὸ μὴ λέγειν ζῷα ψυχῆς ἐνούσης #_ἌΤΟΠΟΝ._# § 21. Ὑπολαβεῖν δ ' ἐοίκασιν εἶναι τὴν ψυχὴν ἐν τούτοις ὅτι τὸ ὅλον το
 καὶ κινεῖται κατὰ τόπον ἐπί τινα χρόνον. Εἰ δὲ μὴ διατελοῦσιν , οὐθὲν #_ἌΤΟΠΟΝ·_# ὄργανα γὰρ οὐκ ἔχουσιν ὥστε σώζειν τὴν φύσιν. Ἀλλ ' οὐδὲν ἧττον ἐν ἑκα
τῶν γὰρ ἀψύχων οὐθὲν φωνεῖ , ἀλλὰ καθ ' ὁμοιότητα λέγεται φωνεῖν , οἷον #_ΑΥ̓ΛῸΣ_# καὶ λύρα καὶ ὅσα ἄλλα τῶν ἀψύχων ἀπότασιν ἔχει καὶ μέλος καὶ διάλεκτον.
ὶ μορφήν , παραπλήσιον δὲ λέγουσιν ὥσπερ εἴ τις φαίη τὴν τεκτονικὴν εἰς #_ΑΥ̓ΛΟῪΣ_# ἐνδύεσθαι· δεῖ γὰρ τὴν μὲν τέχνην χρῆσθαι τοῖς ὀργάνοις , τὴν δὲ ψυχὴν 
ται τὸ κωλύον· εἰ δ ' ἔσται , τοῦτ ' ἔστιν ἡ ψυχή , καὶ τὸ αἴτιον τοῦ #_ΑΥ̓ΞΆΝΕΣΘΑΙ_# καὶ τρέφεσθαι. 8 Δοκεῖ δέ τισιν ἡ τοῦ πυρὸς φύσις ἁπλῶς αἰτία τῆς τρο
 δ ' ἔχει· φασὶ γὰρ οἱ μὲν τὸ ὅμοιον τῷ ὁμοίῳ τρέφεσθαι , καθάπερ καὶ #_ΑΥ̓ΞΆΝΕΣΘΑΙ_# , τοῖς δ ' ὥσπερ εἴπομεν τοὔμπαλιν δοκεῖ , τὸ ἐναντίον τῷ ἐναντίῳ , ὡ
ίν τε καὶ φθίσιν λαμβάνουσι κατὰ τοὺς ἐναντίους τόπους· οὐ γὰρ ἄνω μὲν #_ΑΥ̓́ΞΕΤΑΙ_# , κάτω δ ' οὔ , ἀλλ ' ὁμοίως ἐπ ' ἄμφω καὶ πάντῃ , ὅσα ἀεὶ τρέφεταί τε
μοίως δὲ καὶ περὶ αὐξήσεώς τε καὶ φθίσεως ἔχει· οὐδὲν γὰρ φθίνει οὐδ ' #_ΑΥ̓́ΞΕΤΑΙ_# φυσικῶς μὴ τρεφόμενον , τρέφεται δ ' οὐθὲν ὃ μὴ κοινωνεῖ ζωῆς. 416a 7 
, γίνεται δὲ καὶ ἡ κατὰ τόπον κίνησις τοῖς ζῴοις ὑπὸ τῆς ψυχῆς , ἔτι δ ' #_ΑΥ̓́ΞΗ_# τε καὶ ἀκμὴ καὶ φθίσις , πότερον ὅλῃ 411b τῇ ψυχῇ τούτων ἕκαστον ὑπάρχει
ι κινήσεως. § 3. Τεσσάρων δὲ κινήσεων οὐσῶν , φορᾶς ἀλλοιώσεως φθίσεως #_ΑΥ̓ΞΉΣΕΩΣ_# , ἢ μίαν τούτων κινοῖτ ' ἂν ἢ πλείους ἢ πάσας. Εἰ δὲ κινεῖται μὴ κατὰ 
θαι. 8 Δοκεῖ δέ τισιν ἡ τοῦ πυρὸς φύσις ἁπλῶς αἰτία τῆς τροφῆς καὶ τῆς #_ΑΥ̓ΞΉΣΕΩΣ_# εἶναι· καὶ γὰρ αὐτὸ φαίνεται μόνον τῶν σωμάτων [ ἢ τῶν στοιχείων ] τρε
ι δοκεῖ , αἰσθάνεται δ ' οὐθὲν ὃ μὴ μετέχει ψυχῆς , ὁμοίως δὲ καὶ περὶ #_ΑΥ̓ΞΉΣΕΏΣ_# τε καὶ φθίσεως ἔχει· οὐδὲν γὰρ φθίνει οὐδ ' αὔξεται φυσικῶς μὴ τρεφόμε
τῶν δὲ φύσει συνισταμένων πάντων ἔστι πέρας καὶ λόγος μεγέθους τε καὶ #_ΑΥ̓ΞΉΣΕΩΣ·_# ταῦτα δὲ ψυχῆς , ἀλλ ' οὐ πυρός , καὶ λόγου μᾶλλον ἢ ὕλης. 9 Ἐπεὶ δ '
ι ζωήν , τὰ δ ' οὐκ ἔχει· ζωὴν δὲ λέγομεν τὴν δι ' αὑτοῦ τροφήν τε καὶ #_ΑΥ̓́ΞΗΣΙΝ_# καὶ φθίσιν. Ὥστε πᾶν σῶμα φυσικὸν μετέχον ζωῆς οὐσία ἂν εἴη , οὐσία δ 
νεῖ ζωῆς. 416a 7 Ἐμπεδοκλῆς δ ' οὐ καλῶς εἴρηκε τοῦτο προστιθείς , τὴν #_ΑΥ̓́ΞΗΣΙΝ_# συμβαίνειν τοῖς φυτοῖς κάτω μὲν συρριζουμένοις διὰ τὸ τὴν γῆν οὕτω φέρ
ος ἐνέστηκε , τί τὸ κινοῦν κατὰ τόπον τὸ ζῷόν ἐστιν; τὴν μὲν γὰρ κατ ' #_ΑΥ̓́ΞΗΣΙΝ_# καὶ φθίσιν κίνησιν , ἅπασιν ὑπάρχουσαν , τὸ πᾶσιν ὑπάρχον δόξειεν ἂν κ
καὶ ψυχὴν ἔχῃ , ἀπὸ γενέσεως καὶ μέχρι φθορᾶς· ἀνάγκη γὰρ τὸ γενόμενον #_ΑΥ̓́ΞΗΣΙΝ_# ἔχειν καὶ ἀκμὴν καὶ φθίσιν , ταῦτα δ ' ἄνευ τροφῆς ἀδύνατον· ἀνάγκη ἄρ
ὸ σῶμα ἁπτόν. ψόφος δὲ καὶ χρῶμα καὶ ὀσμὴ οὐ τρέφει , οὐδὲ ποιεῖ οὔτ ' #_ΑΥ̓́ΞΗΣΙΝ_# οὔτε φθίσιν· ὥστε καὶ τὴν γεῦσιν ἀνάγκη ἁφὴν εἶναί τινα , διὰ τὸ τοῦ ἁ
ῆν· φαίνεται γὰρ ἐν αὑτοῖς ἔχοντα δύναμιν καὶ ἀρχὴν τοιαύτην , δι ' ἧς #_ΑΥ̓́ΞΗΣΊΝ_# τε καὶ φθίσιν λαμβάνουσι κατὰ τοὺς ἐναντίους τόπους· οὐ γὰρ ἄνω μὲν αὔ
 , ἀλλ ' ὅσα τῶν ἐναντίων μὴ μόνον γένεσιν ἐξ ἀλλήλων ἔχουσιν ἀλλὰ καὶ #_ΑΥ̓́ΞΗΣΙΝ·_# γίνεται γὰρ πολλὰ ἐξ ἀλλήλων , ἀλλ ' οὐ πάντα ποσά , οἷον ὑγιὲς ἐκ κάμ
 πᾶσι δ ' ὑπάρχει τοῖς ζῶσιν ἡ δύναμις αὕτη. Ἔστι δὲ καὶ ἀλλοίωσις καὶ #_ΑΥ̓́ΞΗΣΙΣ_# κατὰ ψυχήν· ἡ μὲν γὰρ αἴσθησις ἀλλοίωσίς τις εἶναι δοκεῖ , αἰσθάνεται 
τιν , οὐ μὴν ἁπλῶς γε αἴτιον , ἀλλὰ μᾶλλον ἡ ψυχή· ἡ μὲν γὰρ τοῦ πυρὸς #_ΑΥ̓́ΞΗΣΙΣ_# εἰς ἄπειρον , ἕως ἂν ᾖ τὸ καυστόν , τῶν δὲ φύσει συνισταμένων πάντων ἔ
 καὶ στάσις ἡ κατὰ τόπον , ἔτι κίνησις ἡ κατὰ τροφὴν καὶ φθίσις τε καὶ #_ΑΥ̓́ΞΗΣΙΣ._# 3 Διὸ καὶ τὰ φυόμενα πάντα δοκεῖ ζῆν· φαίνεται γὰρ ἐν αὑτοῖς ἔχοντα δύ
 δ ' ἕτερον τροφῇ καὶ αὐξητικῷ εἶναι· ᾗ μὲν γὰρ ποσόν τι τὸ ἔμψυχον , #_ΑΥ̓ΞΗΤΙΚΌΝ_# , ᾗ δὲ τόδε τι καὶ οὐσία , τροφή ( σώζει γὰρ τὴν οὐσίαν , καὶ μέχρι τ
ὸς ἔμψυχόν ἐστι , καὶ οὐ κατὰ συμβεβηκός. 13 Ἔστι δ ' ἕτερον τροφῇ καὶ #_ΑΥ̓ΞΗΤΙΚΩ͂Ι_# εἶναι· ᾗ μὲν γὰρ ποσόν τι τὸ ἔμψυχον , αὐξητικόν , ᾗ δὲ τόδε τι καὶ οὐ
ὰρ αὐτὸ φαίνεται μόνον τῶν σωμάτων [ ἢ τῶν στοιχείων ] τρεφόμενον καὶ #_ΑΥ̓ΞΌΜΕΝΟΝ_# , διὸ καὶ ἐν τοῖς φυτοῖς καὶ ἐν τοῖς ζῴοις ὑπολάβοι τις ἂν τοῦτο εἶνα
ν ὀσμὴν καὶ γλυκὺν χυμόν , τὰ δὲ τοὐναντίον. Ὁμοίως δὲ καὶ δριμεῖα καὶ #_ΑΥ̓ΣΤΗΡᾺ_# καὶ ὀξεῖα καὶ λιπαρά ἐστιν ὀσμή. Ἀλλ ' ὥσπερ εἴπομεν , διὰ τὸ μὴ σφόδρ
ὲν τὸ λιπαρόν , τοῦ δὲ τὸ ἁλμυρόν· μεταξὺ δὲ τούτων τό τε δριμὺ καὶ τὸ #_ΑΥ̓ΣΤΗΡῸΝ_# καὶ στρυφνὸν καὶ ὀξύ· σχεδὸν γὰρ αὗται δοκοῦσιν εἶναι διαφοραὶ χυμῶν. 
θαι διαδύνειν τοὺς τοιούτους ῥυσμοὺς καὶ κινεῖν τὰ λοιπά , κινούμενα καὶ #_ΑΥ̓ΤΆ_# , ὑπολαμβάνοντες τὴν ψυχὴν εἶναι τὸ παρέχον τοῖς ζῴοις τὴν κίνησιν· διὸ 
κθλίβοντος τῶν σχημάτων τὰ παρέχοντα τοῖς ζῴοις τὴν κίνησιν διὰ τὸ μηδ ' #_ΑΥ̓ΤᾺ_# ἠρεμεῖν μηδέποτε , βοήθειαν γίνεσθαι θύραθεν ἐπεισιόντων ἄλλων τοιούτων 
 γίνεσθαι θύραθεν ἐπεισιόντων ἄλλων τοιούτων ἐν τῷ ἀναπνεῖν· κωλύειν γὰρ #_ΑΥ̓ΤᾺ_# καὶ τὰ ἐνυπάρχοντα ἐν τοῖς ζῴοις ἐκκρίνεσθαι , συνανείργοντα τὸ συνάγον 
 ἀριθμὸν δόξαν , αἴσθησιν δὲ τὸν τοῦ στερεοῦ. Οἱ μὲν γὰρ ἀριθμοὶ τὰ εἴδη #_ΑΥ̓ΤᾺ_# καὶ αἱ ἀρχαὶ ἐλέγοντο , εἰσὶ δ ' ἐκ τῶν στοιχείων , κρίνεται δὲ τὰ πράγμ
μει ταὐτά ἐστι , τὸ μὲν <τὸ> ἐπιστητὸν τὸ δὲ <τὸ> αἰσθητόν. Ἀνάγκη δ ' ἢ #_ΑΥ̓ΤᾺ_# ἢ τὰ εἴδη εἶναι. Αὐτὰ μὲν δὴ οὔ· οὐ γὰρ ὁ λίθος ἐν τῇ ψυχῇ , ἀλλὰ τὸ 432
ν <τὸ> ἐπιστητὸν τὸ δὲ <τὸ> αἰσθητόν. Ἀνάγκη δ ' ἢ αὐτὰ ἢ τὰ εἴδη εἶναι. #_αΥ̓ΤᾺ_# μὲν δὴ οὔ· οὐ γὰρ ὁ λίθος ἐν τῇ ψυχῇ , ἀλλὰ τὸ 432a εἶδος· ὥστε ἡ ψυχὴ ὥ
ρὶ τῶν αἰσθητῶν πρῶτον. Λέγεται δὲ τὸ αἰσθητὸν τριχῶς , ὧν δύο μὲν καθ ' #_ΑὙΤΆ_# φαμεν αἰσθάνεσθαι , τὸ δὲ ἓν κατὰ συμβεβηκός. Τῶν δὲ δυοῖν τὸ μὲν ἴδιόν 
νόντος πυρὸς καὶ γῆς καὶ τῶν ἄλλων στοιχείων , ὧν ἐστιν ἡ αἴσθησις καθ ' #_ΑὙΤᾺ_# ἢ τὰ συμβεβηκότα τούτοις. Δῆλον οὖν ὅτι τὸ αἰσθητικὸν οὐκ ἔστιν ἐνεργείᾳ
σθάνεται· διὸ καὶ οὐδὲν πάσχει ᾗ τοιοῦτον ὑπὸ τοῦ αἰσθητοῦ. Τῶν δὲ καθ ' #_ΑὙΤᾺ_# αἰσθητῶν τὰ ἴδια κυρίως ἐστὶν αἰσθητά , καὶ πρὸς ἃ ἡ οὐσία πέφυκεν ἑκάστ
ἐν τῷ αὐτῷ εἶναι , εἰ δύο , καὶ ἄπειρα; Ὧν γὰρ ὁ τόπος ἀδιαίρετος , καὶ #_ΑΥ̓ΤΆ._# § 21. Εἰ δ ' αἱ ἐν τῷ σώματι στιγμαὶ ὁ ἀριθμὸς ὁ τῆς ψυχῆς , ἢ εἰ ὁ τῶν
τινὰ ἢ πάντα. § 12. Ἀπορήσειε δ ' ἄν τις καὶ τί ποτ ' ἐστὶ τὸ ἑνοποιοῦν #_ΑΥ̓ΤΆ·_# ὕλῃ γὰρ ἔοικε τά γε στοιχεῖα , κυριώτατον δ ' ἐκεῖνο τὸ συνέχον , ὅ τί 
 . τὰ Δ ' ἀλλήλων ἴδια κατὰ συμβεβηκὸς αἰσθάνονται αἱ αἰσθήσεις , οὐχ ᾗ #_ΑΥ̓ΤΑΊ_# , ἀλλ ' ᾗ μία , ὅταν 425b ἅμα γένηται ἡ αἴσθησις ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ , οἷον χ
ιγμήν , εἰ δεῖ καὶ τοῦτο μόριον εἰπεῖν; § 14. Εἰ μὲν οὖν κατὰ στιγμήν , #_ΑὟΤΑΙ_# δ ' ἄπειροι , δῆλον ὡς οὐδέποτε διέξεισιν· εἰ δὲ κατὰ μέγεθος , πολλάκι
 δὲ τούτων τό τε δριμὺ καὶ τὸ αὐστηρὸν καὶ στρυφνὸν καὶ ὀξύ· σχεδὸν γὰρ #_ΑὟΤΑΙ_# δοκοῦσιν εἶναι διαφοραὶ χυμῶν. Ὥστε τὸ γευστικόν ἐστι τὸ δυνάμει τοιοῦτ
ἀνάγκη ἁφὴν εἶναί τινα , διὰ τὸ τοῦ ἁπτοῦ καὶ θρεπτικοῦ αἴσθησιν εἶναι· #_ΑὟΤΑΙ_# μὲν οὖν ἀναγκαῖαι τῷ ζῴῳ , καὶ φανερὸν ὅτι οὐχ οἷόν τε ἄνευ ἁφῆς εἶναι 
σεται , πῦρ ἔσται , εἰ δὲ κάτω , γῆ· τούτων γὰρ τῶν σωμάτων αἱ κινήσεις #_ΑὟΤΑΙ·_# § 6. Ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ περὶ τῶν μεταξύ. Ἔτι δ ' ἐπεὶ φαίνεται κινοῦ
ια καὶ τῆς αἰσθήσεως ἡ αὐτὴ μέν ἐστι καὶ μία , τὸ δ ' εἶναι οὐ τὸ αὐτὸ #_ΑΥ̓ΤΑΙ͂Σ·_# λέγω δ ' οἷον ὁ ψόφος ὁ κατ ' ἐνέργειαν καὶ ἡ ἀκοὴ ἡ κατ ' ἐνέργειαν· 
ν. 15 Καὶ διὰ τὸ ἐμμένειν καὶ ὁμοίας εἶναι ταῖς αἰσθήσεσι , πολλὰ κατ ' #_ΑΥ̓ΤᾺΣ_# πράττει τὰ ζῷα , τὰ μὲν διὰ τὸ μὴ ἔχειν νοῦν , οἷον τὰ θηρία , τὰ δὲ δι
ς. Ἔτι δ ' εἰ καὶ ἑτέρα εἴη ἡ τῆς ὄψεως αἴσθησις , ἢ εἰς ἄπειρον εἶσιν ἢ #_ΑΥ̓ΤΉ_# τις ἔσται αὑτῆς· ὥστ ' ἐπὶ τῆς πρώτης τοῦτο ποιητέον. 2 Ἔχει δ ' ἀπορίαν
πεὶ φαίνεται κινοῦσα τὸ σῶμα , ταύτας εὔλογον κινεῖν τὰς κινήσεις ἃς καὶ #_ΑΥ̓ΤῊ_# κινεῖται. Εἰ δὲ τοῦτο , καὶ ἀντιστρέψασιν εἰπεῖν ἀληθὲς ὅτι ἣν τὸ 406b σ
ὸ τῶν αἰσθητῶν κινεῖσθαι , εἴπερ κινεῖται. § 8. Ἀλλὰ μὴν καὶ εἰ κινεῖ γε #_ΑΥ̓ΤῊ_# αὑτήν , καὶ αὐτὴ κινοῖτ ' ἄν , ὥστ ' εἰ πᾶσα κίνησις ἔκστασίς ἐστι τοῦ κ
νεῖσθαι , εἴπερ κινεῖται. § 8. Ἀλλὰ μὴν καὶ εἰ κινεῖ γε αὐτὴ αὑτήν , καὶ #_ΑΥ̓ΤῊ_# κινοῖτ ' ἄν , ὥστ ' εἰ πᾶσα κίνησις ἔκστασίς ἐστι τοῦ κινουμένου ᾗ κινεῖ
' αὑτήν. § 9. Ἔνιοι δὲ καὶ κινεῖν φασι τὴν ψυχὴν τὸ σῶμα ἐν ᾧ ἐστιν , ὡς #_ΑΥ̓ΤῊ_# κινεῖται , οἷον Δημόκριτος , παραπλησίως λέγων Φιλίππῳ τῷ κωμῳδοδιδασκάλ
 ἀρχὴν ἀνακάμπτει ) · οἱ δ ' ὁρισμοὶ πάντες πεπερασμένοι. § 16. Ἔτι εἰ ἡ #_ΑΥ̓ΤῊ_# περιφορὰ πολλάκις , δεήσει πολλάκις νοεῖν τὸ αὐτό. § 17. Ἔτι δ ' ἡ νόησι
 ταῦτα δὲ ψυχῆς , ἀλλ ' οὐ πυρός , καὶ λόγου μᾶλλον ἢ ὕλης. 9 Ἐπεὶ δ ' ἡ #_ΑΥ̓ΤῊ_# δύναμις τῆς ψυχῆς θρεπτικὴ καὶ γεννητική , περὶ τροφῆς ἀναγκαῖον διωρίσθ
γὰρ ᾗ ὕδωρ οὐδ ' ᾗ ἀὴρ διαφανές , ἀλλ ' ὅτι ἔστι τις φύσις ἐνυπάρχουσα ἡ #_ΑΥ̓ΤῊ_# ἐν τούτοις ἀμφοτέροις καὶ ἐν τῷ ἀϊδίῳ τῷ ἄνω σώματι. Φῶς δέ ἐστιν ἡ τούτ
ς μέν , ἀλλ ' οὐχ ὅταν ᾖ ἐντελεχείᾳ διαφανές , ἀλλ ' ὅταν δυνάμει· ἡ γὰρ #_ΑΥ̓ΤῊ_# φύσις ὁτὲ μὲν σκότος ὁτὲ δὲ φῶς 419a ἐστιν. Οὐ πάντα δὲ ὁρατὰ ἐν φωτί ἐσ
ν καὶ χυμοῦ. Εἰ μὲν οὖν καὶ ἡ ἄλλη σὰρξ ᾐσθάνετο τοῦ χυμοῦ , ἐδόκει ἂν ἡ #_ΑΥ̓ΤῊ_# καὶ μία εἶναι αἴσθησις ἡ γεῦσις καὶ ἡ ἀφή· νῦν δὲ δύο διὰ τὸ μὴ ἀντιστρέ
ν καὶ ἀκούομεν , ἀνάγκη ἢ τῇ ὄψει αἰσθάνεσθαι ὅτι ὁρᾷ , ἢ ἑτέρᾳ. Ἀλλ ' ἡ #_ΑΥ̓ΤῊ_# ἔσται τῆς ὄψεως καὶ τοῦ ὑποκειμένου χρώματος , ὥστε ἢ δύο τοῦ αὐτοῦ ἔσον
 τῆς ὄψεως καὶ τοῦ ὑποκειμένου χρώματος , ὥστε ἢ δύο τοῦ αὐτοῦ ἔσονται ἢ #_ΑΥ̓ΤῊ_# αὑτῆς. Ἔτι δ ' εἰ καὶ ἑτέρα εἴη ἡ τῆς ὄψεως αἴσθησις , ἢ εἰς ἄπειρον εἶσ
ι ἐν τοῖς αἰσθητηρίοις. 4 Ἡ δὲ τοῦ αἰσθητοῦ ἐνέργεια καὶ τῆς αἰσθήσεως ἡ #_ΑΥ̓ΤῊ_# μέν ἐστι καὶ μία , τὸ δ ' εἶναι οὐ τὸ αὐτὸ αὐταῖς· λέγω δ ' οἷον ὁ ψόφος
ν τῷ ὁμοίῳ γνωρίζειν· δοκεῖ δὲ καὶ ἡ ἀπάτη καὶ ἡ ἐπιστήμη τῶν ἐναντίων ἡ #_ΑΥ̓ΤῊ_# εἶναι ) 3 - ὅτι μὲν οὖν οὐ ταὐτόν ἐστι τὸ αἰσθάνεσθαι καὶ τὸ φρονεῖν , φ
ἄνευ αἰσθήσεως , καὶ ἄνευ ταύτης οὐκ ἔστιν ὑπόληψις. Ὅτι δ ' οὐκ ἔστιν ἡ #_ΑΥ̓ΤῊ_# [ νόησις ] καὶ ὑπόληψις , φανερόν. Τοῦτο μὲν γὰρ τὸ πάθος ἐφ ' ἡμῖν ἐστι
θῶμεν. § 2. Ἀρχὴ δὲ τῆς ζητήσεως προθέσθαι τὰ μάλιστα δοκοῦνθ ' ὑπάρχειν #_ΑΥ̓ΤΗ͂Ι_# κατὰ φύσιν. Τὸ ἔμψυχον δὴ τοῦ ἀψύχου δυσὶ μάλιστα διαφέρειν δοκεῖ , κινή
ν τῶν ὄντων ἁπλοῦν εἶναι καὶ ἀμιγῆ τε καὶ καθαρόν. Ἀποδίδωσι δ ' ἄμφω τῇ #_ΑΥ̓ΤΗ͂Ι_# ἀρχῇ , τό τε γινώσκειν καὶ τὸ κινεῖν , λέγων νοῦν κινῆσαι τὸ πᾶν. § 14. 
 αὐτὴν ἀθάνατον εἶναι διὰ τὸ ἐοικέναι τοῖς ἀθανάτοις· τοῦτο δ ' ὑπάρχειν #_ΑΥ̓ΤΗ͂Ι_# ὡς ἀεὶ κινουμένῃ· κινεῖσθαι γὰρ καὶ τὰ θεῖα πάντα συνεχῶς 405b ἀεί , σελ
ὸ κινοῦν ἑαυτὸ ἢ δυνάμενον κινεῖν , ἀλλ ' ἕν τι τῶν ἀδυνάτων τὸ ὑπάρχειν #_ΑΥ̓ΤΗ͂Ι_# κίνησιν. § 2. Ὅτι μὲν οὖν οὐκ ἀναγκαῖον τὸ κινοῦν καὶ αὐτὸ κινεῖσθαι , π
πῳ. Εἰ δ ' ἐστὶν ἡ οὐσία τῆς ψυχῆς τὸ κινεῖν ἑαυτήν , οὐ κατὰ συμβεβηκὸς #_ΑΥ̓ΤΗ͂Ι_# τὸ κινεῖσθαι ὑπάρξει , ὥσπερ τῷ λευκῷ ἢ τῷ τριπήχει· κινεῖται γὰρ καὶ τα
' ἐχρῆν διὰ τοῦτο τὸν θεὸν κύκλῳ ποιεῖν φέρεσθαι τὴν ψυχήν , ὅτι βέλτιον #_ΑΥ̓ΤΗ͂Ι_# τὸ κινεῖσθαι τοῦ μένειν , κινεῖσθαι δ ' οὕτως ἢ ἄλλως. § 22. Ἐπεὶ δ ' ἐσ
ον. § 20. Ἐνδέχεται δὲ δὴ πῶς μονάδα ταύτην εἶναι; Δεῖ γὰρ ὑπάρχειν τινὰ #_ΑΥ̓ΤΗ͂Ι_# διαφορὰν πρὸς τὰς ἄλλας , στιγμῆς δὲ μοναδικῆς τίς ἂν εἴη διαφορὰ πλὴν θ
ον ἡ κατ ' ἐνέργειαν αἴσθησις , ἡ δ ' ἐπιστήμη τῶν καθόλου· ταῦτα δ ' ἐν #_ΑΥ̓ΤΗ͂Ι_# πώς ἐστι τῇ ψυχῇ. Διὸ νοῆσαι μὲν ἐπ ' αὐτῷ , ὁπόταν βούληται , αἰσθάνεσθ
ὶ ἡ ἀκοὴ ὡςαύτως , τὸ δὲ ἔσχατον ἕν , καὶ μία <ἡ> μεσότης , τὸ δ ' εἶναι #_ΑΥ̓ΤΗ͂Ι_# πλείω ... 431a.20 4 Τίνι δ ' ἐπικρίνει τί διαφέρει γλυκὺ καὶ θερμόν , εἴ
 ( δῆλον δ ' ἐπὶ τῶν μορίων· οἰκεία μὲν γάρ ἐστι κίνησις ποδῶν βάδισις , #_ΑὝΤΗ_# δὲ καὶ ἀνθρώπων· οὐχ ὑπάρχει δὲ τοῖς πλωτῆρσι τόδε ) - διχῶς δὴ λεγομένο
 δὲ πότερον ἡ φιλία τῆς τυχούσης αἰτία μίξεως ἢ τῆς κατὰ τὸν λόγον , καὶ #_ΑὝΤΗ_# πότερον ὁ λόγος ἐστὶν ἢ παρὰ τὸν λόγον ἕτερόν τι; § 8. Ταῦτα μὲν οὖν ἔχε
ῖς ἀρχὴ ψυχή τις εἶναι· μόνης γὰρ ταύτης κοινωνεῖ καὶ ζῷα καὶ φυτά , καὶ #_ΑὝΤΗ_# μὲν χωρίζεται τῆς αἰσθητικῆς ἀρχῆς , αἴσθησιν δ ' οὐθὲν ἄνευ ταύτης ἔχει
ερῶν δεῖ τὸ λεχθέν. Εἰ γὰρ ἦν ὁ ὀφθαλμὸς ζῷον , ψυχὴ ἂν ἦν αὐτοῦ ἡ ὄψις· #_ΑὝΤΗ_# γὰρ οὐσία ὀφθαλμοῦ ἡ κατὰ τὸν λόγον ( ὁ δ ' ὀφθαλμὸς ὕλη ὄψεως ) , ἧς ἀπ
 , ἐπεὶ τὸ ἐξ ἀμφοῖν ἔμψυχον , οὐ τὸ σῶμά ἐστιν ἐντελέχεια ψυχῆς , ἀλλ ' #_ΑὝΤΗ_# σώματός τινος. Καὶ διὰ τοῦτο καλῶς ὑπολαμβάνουσιν οἷς δοκεῖ μήτ ' ἄνευ σ
εῖον δὲ τὸ μήτε κατάξηρον οὖσαν τὴν γλῶτταν αἰσθάνεσθαι μήτε λίαν ὑγράν· #_ΑὝΤΗ_# γὰρ ἁφῇ γίνεται τοῦ πρώτου ὑγροῦ , ὥσπερ ὅταν προγευματίσας τις ἰσχυροῦ 
οινά , οἷον κίνησις καὶ μέγεθος καὶ ἀριθμός; εἰ γὰρ ἦν ἡ ὄψις μόνη , καὶ #_ΑὝΤΗ_# λευκοῦ , ἐλάνθανεν ἂν μᾶλλον κἂν ἐδόκει ταὐτὸν εἶναι πάντα διὰ τὸ ἀκολου
άρχει ᾧ μὴ καὶ λόγος· 4 φαντασία γὰρ ἕτερον καὶ αἰσθήσεως καὶ διανοίας , #_ΑὝΤΗ_# τε οὐ γίγνεται ἄνευ αἰσθήσεως , καὶ ἄνευ ταύτης οὐκ ἔστιν ὑπόληψις. Ὅτι 
είας τῆς αἰσθήσεως , καὶ ταύτην ὁμοίαν ἀνάγκη εἶναι τῇ αἰσθήσει , εἴη ἂν #_ΑὝΤΗ_# ἡ κίνησις οὔτε ἄνευ αἰσθήσεως ἐνδεχομένη οὔτε μὴ αἰσθανομένοις ὑπάρχειν 
οεῖ ἄνευ φαντάσματος ἡ ψυχή. Ὥσπερ δὲ ὁ ἀὴρ τὴν κόρην τοιανδὶ ἐποίησεν , #_ΑὝΤΗ_# δ ' ἕτερον , καὶ ἡ ἀκοὴ ὡςαύτως , τὸ δὲ ἔσχατον ἕν , καὶ μία <ἡ> μεσότης
ι μὲν οὖν οὐχ ἡ θρεπτικὴ δύναμις , δῆλον· ἀεί τε γὰρ ἕνεκά του ἡ κίνησις #_ΑὝΤΗ_# , καὶ μετὰ φαντασίας καὶ ὀρέξεώς ἐστιν· οὐθὲν γὰρ μὴ ὀρεγόμενον ἢ φεῦγον
εωρητικοῦ τῷ τέλει. Καὶ ἡ ὄρεξις <δ '> ἕνεκά του πᾶσα· οὗ γὰρ ἡ ὄρεξις , #_ΑὝΤΗ_# ἀρχὴ τοῦ πρακτικοῦ νοῦ , τὸ δ ' ἔσχατον ἀρχὴ τῆς πράξεως. Ὥστε εὐλόγως δ
τιον τοῦτο τοῦ δόξαν μὴ δοκεῖν ἔχειν , ὅτι τὴν ἐκ συλλογισμοῦ οὐκ ἔχει , #_ΑὝΤΗ_# δὲ κινεῖ· 3 διὸ τὸ βουλευτικὸν οὐκ ἔχει ἡ ὄρεξις· νικᾷ δ ' ἐνίοτε καὶ κι
 διὸ τὸ βουλευτικὸν οὐκ ἔχει ἡ ὄρεξις· νικᾷ δ ' ἐνίοτε καὶ κινεῖ ὁτὲ μὲν #_ΑὝΤΗ_# ἐκείνην , ὁτὲ δ ' ἐκείνη ταύτην , ὥσπερ σφαῖρα <σφαῖραν> , ἡ ὄρεξις τὴν 
ν τὸ τοιόνδε πράττειν , ἡ δὲ ὅτι τόδε τοιόνδε , κἀγὼ δὲ τοιόσδε ) , ἢ δὴ #_ΑὝΤΗ_# κινεῖ ἡ δόξα , οὐχ ἡ καθόλου , ἢ ἄμφω , ἀλλ ' ἡ μὲν ἠρεμοῦσα μᾶλλον , ἡ 
ο ἔχει. καίτοι καὶ τὰ ἄλλα αἰσθητήρια ἁφῇ αἰσθάνεται , ἀλλὰ δι ' ἑτέρου· #_ΑὝΤΗ_# δὲ δοκεῖ μόνη δι ' αὑτῆς. ὥστε τῶν μὲν τοιούτων στοιχείων οὐθὲν ἂν εἴη σ
ὴν ἔχοντος. Ἡ δ ' οὐσία ἐντελέχεια· τοιούτου ἄρα σώματος ἐντελέχεια. § 5 #_αὝΤΗ_# δὲ λέγεται διχῶς , ἡ μὲν ὡς ἐπιστήμη , ἡ δ ' ὡς τὸ θεωρεῖν. Φανερὸν οὖν 
ὶ ἀντιστρέψασιν εἰπεῖν ἀληθὲς ὅτι ἣν τὸ 406b σῶμα κινεῖται , ταύτην καὶ #_ΑΥ̓ΤΉ._# Τὸ δὲ σῶμα κινεῖται φορᾷ· ὥστε καὶ ἡ ψυχὴ μεταβάλλοι ἂν κατὰ τὸ σῶμα ἢ 
 ἡδύ τε καὶ λυπηρόν , οἷς δὲ ταῦτα , καὶ ἐπιθυμία· τοῦ γὰρ ἡδέος ὄρεξις #_ΑὝΤΗ._# 3 Ἔτι δὲ τῆς τροφῆς αἴσθησιν ἔχουσιν· ἡ γὰρ ἁφὴ τῆς τροφῆς αἴσθησις· ξη
ν ἡ κατὰ τόπον κίνησις , ψυχή· οὐ πᾶσι δ ' ὑπάρχει τοῖς ζῶσιν ἡ δύναμις #_ΑὝΤΗ._# Ἔστι δὲ καὶ ἀλλοίωσις καὶ αὔξησις κατὰ ψυχήν· ἡ μὲν γὰρ αἴσθησις ἀλλοίω
ς ἢ πάσας. Εἰ δὲ κινεῖται μὴ κατὰ συμβεβηκός , φύσει ἂν ὑπάρχοι κίνησις #_ΑΥ̓ΤΗ͂Ι·_# εἰ δὲ τοῦτο , καὶ τόπος· πᾶσαι γὰρ αἱ λεχθεῖσαι κινήσεις ἐν τόπῳ. Εἰ δ 
 416b τροφῆς , ὥσπερ οὐδ ' ὁ τέκτων ὑπὸ τῆς ὕλης , ἀλλ ' ὑπ ' ἐκεί- νου #_ΑὝΤΗ·_# ὁ δὲ τέκτων μεταβάλλει μόνον εἰς ἐνέργειαν ἐξ ἀργίας. 11 Πότερον δ ' ἐσ
ὸ γνωρίζειν καὶ αἰσθάνεσθαι τὰ ὄντα τὴν ψυχὴν ἐκ τῶν στοιχείων λέγοντες #_ΑΥ̓ΤΉΝ_# , καὶ οἱ τὸ κινητικώτατον , οὐ περὶ πάσης λέγουσι ψυχῆς. Οὔτε γὰρ τὰ αἰ
λείοσιν ἢ πᾶσιν , ἢ καὶ ἄλλο τι αἴτιον; § 24. Λέγουσι δή τινες μεριστὴν #_ΑΥ̓ΤΉΝ_# , καὶ ἄλλῳ μὲν νοεῖν ἄλλῳ δὲ ἐπιθυμεῖν. Τί οὖν δή ποτε συνέχει τὴν ψυχή
 , καὶ ἐν σώματι τοιούτῳ , καὶ οὐχ ὥσπερ οἱ πρότερον εἰς σῶμα ἐνήρμοζον #_ΑΥ̓ΤΉΝ_# , οὐθὲν προσδιορίζοντες ἐν τίνι καὶ ποίῳ , καίπερ οὐδὲ φαινομένου τοῦ τ
ἰ μὲν οὖν ἔστι τι τῶν τῆς ψυχῆς ἔργων ἢ παθημάτων ἴδιον , ἐνδέχοιτ ' ἂν #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# χωρίζεσθαι· εἰ δὲ μηθέν ἐστιν ἴδιον αὐτῆς , οὐκ ἂν εἴη χωριστή , ἀλλὰ κ
ν ὑπέλαβον εἶναι. § 3. Ὅθεν Δημόκριτος μὲν 404a πῦρ τι καὶ θερμόν φησιν #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# εἶναι· ἀπείρων γὰρ ὄντων σχημάτων καὶ ἀτόμων τὰ σφαιροειδῆ πῦρ καὶ ψυχὴ
ι τοῦτο ποιεῖν. § 4. Ἔοικε δὲ καὶ τὸ παρὰ τῶν Πυθαγορείων λεγόμενον τὴν #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# ἔχειν διάνοιαν· ἔφασαν γάρ τινες αὐτῶν ψυχὴν εἶναι τὰ ἐν τῷ ἀέρι ξύσματ
ραπλησίως δὲ τούτοις καὶ Ἀλκμαίων ἔοικεν ὑπολαβεῖν περὶ ψυχῆς· φησὶ γὰρ #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# ἀθάνατον εἶναι διὰ τὸ ἐοικέναι τοῖς ἀθανάτοις· τοῦτο δ ' ὑπάρχειν αὐτῇ 
ιτὴν εἴληφε , πλὴν τῆς γῆς· ταύτην δ ' οὐθεὶς ἀποπέφανται , πλὴν εἴ τις #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# εἴρηκεν ἐκ πάντων εἶναι τῶν στοιχείων ἢ πάντα. § 20. Ὁρίζονται δὴ πάντε
δ ' ἕκαστον ἀνάγεται πρὸς τὰς ἀρχάς. Διὸ καὶ οἱ τῷ γινώσκειν ὁριζόμενοι #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# ἢ στοιχεῖον ἢ ἐκ τῶν στοιχείων ποιοῦσι , λέγοντες παραπλησίως ἀλλήλοις 
εσθαι τὸ ὅμοιον τῷ ὁμοίῳ· ἐπειδὴ γὰρ ἡ ψυχὴ πάντα γινώσκει , συνιστᾶσιν #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# ἐκ πασῶν τῶν ἀρχῶν. § 21. Ὅσοι μὲν οὖν μίαν τινὰ λέγουσιν αἰτίαν καὶ στ
πον καὶ ὁ Τίμαιος φυσιολογεῖ τὴν ψυχὴν κινεῖν τὸ σῶμα· τῷ γὰρ κινεῖσθαι #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# καὶ τὸ σῶμα κινεῖν διὰ τὸ συμπεπλέχθαι πρὸς αὐτό. Συνεστηκυῖαν γὰρ ἐκ τ
ύνοις δεδωκυῖα κἀν τοῖς ἐν κοινῷ γεγενημένοις λόγοις. Ἁρμονίαν γάρ τινα #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# λέγουσι· καὶ γὰρ τὴν ἁρμονίαν κρᾶσιν καὶ σύνθεσιν ἐναντίων εἶναι , καὶ 
ιανοεῖσθαι· ταῦτα δὲ πάντα κινήσεις εἶναι δοκοῦσιν. Ὅθεν οἰηθείη τις ἂν #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# κινεῖσθαι· § 11. Τὸ δ ' οὐκ ἔστιν ἀναγκαῖον. Εἰ γὰρ καὶ ὅτι μάλιστα τὸ 
πρῶτα μὲν τὰ ἐκ τοῦ κινεῖσθαι συμβαίνοντα , ἴδια δ ' ἐκ τοῦ 409a λέγειν #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# ἀριθμόν. Πῶς γὰρ χρὴ νοῆσαι μονάδα κινουμένην , καὶ ὑπὸ τίνος , καὶ πῶς
λος ἀριθμός· τὰ δὲ φυτὰ καὶ τῶν ζῴων πολλὰ διαιρούμενα ζῇ καὶ δοκεῖ τὴν #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# ψυχὴν ἔχειν τῷ εἴδει. § 19. Δόξειε δ ' ἂν οὐθὲν διαφέρειν μονάδας λέγει
ίνει δέ , καθάπερ εἴπομεν , τῇ μὲν ταὐτὸ λέγειν τοῖς σῶμά τι λεπτομερὲς #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# τιθεῖσι , τῇ δ ' , ὥσπερ 409b. Δημόκριτος κινεῖσθαί φησιν ὑπὸ τῆς ψυχῆς
 σχεδόν· § 5. Λείπεται δ ' ἐπισκέψασθαι πῶς λέγεται τὸ ἐκ τῶν στοιχείων #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# εἶναι. Λέγουσι μὲν γάρ , ἵν ' αἰσθάνηταί τε τῶν ὄντων καὶ ἕκαστον γνωρί
ὲ καμπύλον οὔθ ' ἑαυτοῦ οὔτε τοῦ εὐθέος. ) § 17. Καὶ ἐν τῷ ὅλῳ δή τινες #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# μεμῖχθαί φασιν , ὅθεν ἴσως καὶ Θαλῆς ᾠήθη πάντα πλήρη θεῶν εἶναι. § 18.
, τὸ μέν τι αὐτῆς ὑπάρξει δῆλον ὅτι , τὸ δ ' οὐχ ὑπάρξει. Ἀναγκαῖον οὖν #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# ἢ ὁμοιομερῆ εἶναι ἢ μὴ ἐνυπάρχειν ἐν ὁτῳοῦν μορίῳ τοῦ παντός. § 22. Φαν
σκειν ὑπάρχει τῇ ψυχῇ διὰ τὸ ἐκ τῶν στοιχείων εἶναι , οὔτε τὸ κινεῖσθαι #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# καλῶς οὐδ ' ἀληθῶς λέγεται. § 23. Ἐπεὶ δὲ τὸ γινώσκειν τῆς ψυχῆς ἐστὶ κ
συνέχειν· ἐξελθούσης γοῦν διαπνεῖται καὶ σήπεται. Εἰ οὖν ἕτερόν τι μίαν #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# ποιεῖ , ἐκεῖνο μάλιστ ' ἂν εἴη ψυχή. Δεήσει δὲ πάλιν κἀκεῖνο ζητεῖν πότ
ι δὲ καὶ τὰ φυτὰ διαιρούμενα ζῆν καὶ τῶν ζῴων ἔνια τῶν ἐντόμων , ὡς τὴν #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# ἔχοντα ψυχὴν τῷ εἴδει , εἰ καὶ μὴ ἀριθμῷ· ἑκάτερον γὰρ τῶν μορίων αἴσθη
κείμενα δεῖ τεθεωρηκέναι , περὶ ἐκείνων πρῶτον ἂν δέοι διορίσαι διὰ τὴν #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# αἰτίαν , οἷον περὶ τροφῆς καὶ αἰσθητοῦ καὶ νοητοῦ. Ὥστε πρῶτον περὶ τρο
ει. Ὥσθ ' ἡ μὲν τοιαύτη τῆς ψυχῆς ἀρχὴ δύναμίς ἐστιν οἵα σώζειν τὸ ἔχον #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# ᾗ τοιοῦτον , ἡ δὲ τροφὴ παρασκευάζει ἐνεργεῖν· διὸ στερηθὲν τροφῆς οὐ δ
μοίως δὲ τοῦτο ἔχει κἀν ταῖς ἐπιστήμαις ταῖς τῶν αἰσθητῶν , καὶ διὰ τὴν #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# αἰτίαν , ὅτι τὰ αἰσθητὰ τῶν καθ ' ἕκαστα καὶ τῶν ἔξωθεν 7 ἀλλὰ περὶ μὲν
φῶς ἐστιν. Σημεῖον δὲ τούτου φανερόν· ἐὰν γάρ τις θῇ τὸ ἔχον χρῶμα ἐπ ' #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# τὴν ὄψιν , οὐκ ὄψεται· ἀλλὰ τὸ μὲν χρῶμα κινεῖ τὸ διαφανές , οἷον τὸν ἀ
υμῶν τοῖς τῆς ὀσμῆς , ἀλλ ' ἀκριβεστέραν ἔχομεν τὴν γεῦσιν διὰ τὸ εἶναι #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# ἁφήν τινα , ταύτην δ ' ἔχειν τὴν αἴσθησιν τὸν ἄνθρωπον ἀκριβεστάτην· ἐν
ματος , μὴ ἐπιλαθόμενον μηδὲ μεταπεισθέντα , ἢ εἰ ἔτι ἔχει , ἀνάγκη τὴν #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# ἀληθῆ εἶναι καὶ ψευδῆ. †Ἀλλὰ ψευδὴς ἐγένετο ὅτε λάθοι μεταπεσὸν τὸ πρᾶγ
υ αἰσθήσεως ἐνδεχομένη οὔτε μὴ αἰσθανομένοις ὑπάρχειν , καὶ πολλὰ κατ ' #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# καὶ ποιεῖν καὶ πάσχειν τὸ ἔχον , καὶ εἶναι καὶ ἀληθῆ καὶ ψευδῆ. 12 Τοῦτ
κ ἀναγκαῖον ἐν ἅπασι τοῖς ζῶσιν· οὔτε γὰρ ὅσων τὸ σῶμα ἁπλοῦν ἐνδέχεται #_ΑΥ̓ΤῊΝ_# ἔχειν , [ οὔτε ἄνευ ταύτης οἷόν τε οὐθὲν εἶναι ζῷον ] οὔτε ὅσα μὴ δεκτι
αἰσθητῶν κινεῖσθαι , εἴπερ κινεῖται. § 8. Ἀλλὰ μὴν καὶ εἰ κινεῖ γε αὐτὴ #_ΑὙΤΉΝ_# , καὶ αὐτὴ κινοῖτ ' ἄν , ὥστ ' εἰ πᾶσα κίνησις ἔκστασίς ἐστι τοῦ κινουμ
χῶς δὴ λεγομένου τοῦ κινεῖσθαι νῦν ἐπισκοποῦμεν περὶ τῆς ψυχῆς εἰ καθ ' #_ΑὙΤῊΝ_# κινεῖται καὶ μετέχει κινήσεως. § 3. Τεσσάρων δὲ κινήσεων οὐσῶν , φορᾶς 
ὧν λόγος τις ἡ σάρξ· ἄλλῳ δέ , ἤτοι χωριστῷ ἢ ὡς ἡ κεκλασμένη ἔχει πρὸς #_ΑὙΤῊΝ_# ὅταν ἐκταθῇ , τὸ σαρκὶ εἶναι κρίνει. 8 Πάλιν δ ' ἐπὶ τῶν ἐν ἀφαιρέσει ὄ
 δὲ κινεῖσθαι ὑπὸ τῆς ψυχῆς· ἄλλως δ ' οὐχ οἷόν τε κινεῖσθαι κατὰ τόπον #_ΑΥ̓ΤΉΝ._# § 10. Εὐλογώτερον δ ' ἀπορήσειεν ἄν τις περὶ αὐτῆς ὡς 408b κινουμένης ,
μένου ἀέρος ὥσπερ ἡ βήξ , 421a ἀλλὰ τούτῳ τύπτει τὸν ἐν τῇ ἀρτηρίᾳ πρὸς #_ΑΥ̓ΤΉΝ._# 12 Σημεῖον δὲ τὸ μὴ δύνασθαι φωνεῖν ἀναπνέοντα μηδ ' ἐκπνέοντα , ἀλλὰ κ
 συμβεβηκὸς ἑαυτὴν κινεῖ , ἀλλ ' ἐστὶν ἡ κίνησις τῆς οὐσίας αὐτῆς καθ ' #_ΑὙΤΉΝ._# § 9. Ἔνιοι δὲ καὶ κινεῖν φασι τὴν ψυχὴν τὸ σῶμα ἐν ᾧ ἐστιν , ὡς αὐτὴ κι
καὶ γνῶναι τήν τε φύσιν αὐτῆς καὶ τὴν οὐσίαν , εἶθ ' ὅσα συμβέβηκε περὶ #_ΑΥ̓ΤΉΝ·_# ὧν τὰ μὲν ἴδια πάθη τῆς ψυχῆς εἶναι δοκεῖ , τὰ δὲ δι ' ἐκείνην καὶ τοῖς
γως ἂν ἐν πρώτοις τιθείημεν. Δοκεῖ δὲ καὶ πρὸς ἀλήθειαν ἅπασαν ἡ γνῶσις #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ_# μεγάλα συμβάλλεσθαι , μάλιστα δὲ πρὸς τὴν φύσιν· ἔστι γὰρ οἷον ἀρχὴ τῶν
γὰρ οἷον ἀρχὴ τῶν ζῴων. Ἐπιζητοῦμεν δὲ θεωρῆσαι καὶ γνῶναι τήν τε φύσιν #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ_# καὶ τὴν οὐσίαν , εἶθ ' ὅσα συμβέβηκε περὶ αὐτήν· ὧν τὰ μὲν ἴδια πάθη τῆ
ασιν ἐπισκοπεῖν· § 5. Ὑλαβητέον δ ' ὅπως μὴ λανθάνῃ πότερον εἷς ὁ λόγος #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ_# ἐστι , καθάπερ ζῴου , ἢ καθ ' ἕκαστον ἕτερος , οἷον ἵππου , κυνός , ἀνθ
θημάτων ἴδιον , ἐνδέχοιτ ' ἂν αὐτὴν χωρίζεσθαι· εἰ δὲ μηθέν ἐστιν ἴδιον #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ_# , οὐκ ἂν εἴη χωριστή , ἀλλὰ καθάπερ τῷ εὐθεῖ , ᾗ εὐθύ , πολλὰ συμβαίνει
 δεῖ προελθόντας , τὰς τῶν προτέρων δόξας συμπαραλαμβάνειν ὅσοι τι περὶ #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ_# ἀπεφήναντο , ὅπως τὰ μὲν καλῶς εἰρημένα λάβωμεν , εἰ δέ τι μὴ καλῶς , τ
ὲ καὶ ἐν τοῖς περὶ φιλοσοφίας λεγομένοις διωρίσθη , αὐτὸ μὲν τὸ ζῷον ἐξ #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ_# τῆς τοῦ ἑνὸς ἰδέας καὶ τοῦ πρώτου μήκους καὶ πλάτους καὶ βάθους , τὰ δ 
ὲ πρῶτον μὲν περὶ κινήσεως· ἴσως γὰρ οὐ μόνον ψεῦδός ἐστι τὸ τὴν οὐσίαν #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ_# τοιαύτην εἶναι οἵαν 406a φασὶν οἱ λέγοντες ψυχὴν εἶναι τὸ κινοῦν ἑαυτὸ 
, εἰ μὴ κατὰ συμβεβηκὸς ἑαυτὴν κινεῖ , ἀλλ ' ἐστὶν ἡ κίνησις τῆς οὐσίας #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ_# καθ ' αὑτήν. § 9. Ἔνιοι δὲ καὶ κινεῖν φασι τὴν ψυχὴν τὸ σῶμα ἐν ᾧ ἐστιν
 οὐδὲ μακάριόν γε τὸ μὴ 407b ῥᾴδιον ἀλλὰ βίαιον· εἰ δ ' ἐστὶν ἡ κίνησις #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ_# ᾗ οὐσία , παρὰ φύσιν ἂν κινοῖτο. § 19. Ἐπίπονον δὲ καὶ τὸ μεμῖχθαι τῷ σ
ινεῖσθαι κατὰ τόπον αὐτήν. § 10. Εὐλογώτερον δ ' ἀπορήσειεν ἄν τις περὶ #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ_# ὡς 408b κινουμένης , εἰς τὰ τοιαῦτα ἀποβλέψας· φαμὲν γὰρ τὴν ψυχὴν λυπε
' ὁ μὲν ἀὴρ διασπώ- μενος ὁμοειδής , ἡ δὲ ψυχὴ ἀνομοιομερής , τὸ μέν τι #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ_# ὑπάρξει δῆλον ὅτι , τὸ δ ' οὐχ ὑπάρξει. Ἀναγκαῖον οὖν αὐτὴν ἢ ὁμοιομερῆ
πρόεισιν ἐπὶ τὸ ἄπειρον. § 25. Ἀπορήσειε δ ' ἄν τις καὶ περὶ τῶν μορίων #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ_# , τίν ' ἔχει δύναμιν ἕκαστον ἐν τῷ σώματι. Εἰ γὰρ ἡ ὅλη ψυχὴ πᾶν τὸ σῶμ
ον. § 12 Ὅτι μὲν οὖν οὐκ ἔστιν ἡ ψυχὴ χωριστὴ τοῦ σώματος , ἢ μέρη τινὰ #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ_# , εἰ μεριστὴ πέφυκεν , οὐκ ἄδηλον· ἐνίων γὰρ ἡ ἐντελέχεια τῶν μερῶν ἐστ
 νοῦς ἕνεκά του ποιεῖ , τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ ἡ φύσις , καὶ τοῦτ ' ἔστιν #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ_# τέλος. Τοιοῦτον δ ' ἐν τοῖς ζῴοις ἡ ψυχὴ κατὰ φύσιν· πάντα γὰρ τὰ φυσικ
πῳ μὲν οὖν ἡ τροφὴ τί ἐστιν εἴρηται· διασαφητέον δ ' ἐστὶν ὕστερον περὶ #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ_# ἐν τοῖς οἰκείοις λόγοις. 416b32 1 Διωρισμένων δὲ τούτων λέγωμεν κοινῇ π
ἔχομεν ὥσπερ ἂν εἰ θεώμενοι ἐν γραφῇ τὰ δεινὰ ἢ θαρραλέα. 5 Εἰσὶ δὲ καὶ #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ_# τῆς ὑπολήψεως διαφοραί , ἐπιστήμη καὶ δόξα καὶ φρόνησις καὶ τἀναντία το
οῦ κινοῦντος , τί ποτέ ἐστι τῆς ψυχῆς , σκεπτέον , πότερον ἕν τι μόριον #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ_# χωριστὸν ὂν ἢ μεγέθει ἢ λόγῳ , ἢ πᾶσα ἡ ψυχή , καὶ εἰ μόριόν τι , πότερ
τική· τὸ ὀρεκτὸν γὰρ κι- νεῖ , καὶ διὰ τοῦτο ἡ διάνοια κινεῖ , ὅτι ἀρχὴ #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ_# ἐστι τὸ ὀρεκτόν. 3 Καὶ ἡ φαντασία δὲ ὅταν κινῇ , οὐ κινεῖ ἄνευ ὀρέξεως.
στά , ἀλλ ' ὁ φυσικὸς περὶ ἅπανθ ' ὅσα τοῦ τοιουδὶ σώματος καὶ τῆς τοι- #_ΑΎΤΗΣ_# ὕλης ἔργα καὶ πάθη , ὅσα δὲ μὴ τοιαῦτα , ἄλλος , καὶ περὶ τινῶν μὲν τεχ
χειν. § 2. Πάντῃ δὲ πάντως ἐστὶ τῶν χαλεπωτάτων λαβεῖν τινα πίστιν περὶ #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ._# Καὶ γάρ , ὄντος κοινοῦ τοῦ ζητήματος καὶ πολλοῖς ἑτέροις , λέγω δὲ τοῦ 
ωμεν , πειρώμενοι διορίσαι τί ἐστι ψυχὴ καὶ τίς ἂν εἴη κοινότατος λόγος #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ._# § 2 Λέγομεν δὴ γένος ἕν τι τῶν ὄντων τὴν οὐσίαν , ταύτης δὲ τὸ μέν , ὡς
ψεως καὶ τοῦ ὑποκειμένου χρώματος , ὥστε ἢ δύο τοῦ αὐτοῦ ἔσονται ἢ αὐτὴ #_ΑὙΤΗ͂Σ._# Ἔτι δ ' εἰ καὶ ἑτέρα εἴη ἡ τῆς ὄψεως αἴσθησις , ἢ εἰς ἄπειρον εἶσιν ἢ α
α αἰσθητήρια ἁφῇ αἰσθάνεται , ἀλλὰ δι ' ἑτέρου· αὕτη δὲ δοκεῖ μόνη δι ' #_ΑὙΤΗ͂Σ._# ὥστε τῶν μὲν τοιούτων στοιχείων οὐθὲν ἂν εἴη σῶμα τοῦ ζῴου. οὐδὲ δὴ γήϊ
 πότερόν ἐστι πάντα κοινὰ καὶ τοῦ ἔχοντος ἢ ἔστι τι καὶ τῆς ψυχῆς ἴδιον #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ·_# τοῦτο γὰρ λαβεῖν μὲν ἀναγκαῖον , οὐ ῥᾴδιον δέ. Φαίνεται δὲ τῶν μὲν πλεί
αὶ κατὰ τὸν λόγον γνωριμώτερον , πειρατέον πάλιν οὕτω γ ' ἐπελθεῖν περὶ #_ΑΥ̓ΤΗ͂Σ·_# οὐ γὰρ μόνον τὸ ὅτι δεῖ τὸν ὁριστικὸν λόγον δηλοῦν , ὥσπερ οἱ πλεῖστοι 
ὶ ἑτέρα εἴη ἡ τῆς ὄψεως αἴσθησις , ἢ εἰς ἄπειρον εἶσιν ἢ αὐτή τις ἔσται #_ΑὙΤΗ͂Σ·_# ὥστ ' ἐπὶ τῆς πρώτης τοῦτο ποιητέον. 2 Ἔχει δ ' ἀπορίαν· εἰ γὰρ τὸ τῇ ὄ
. Πλεοναχῶς δὲ τοῦ ζῆν λεγομένου , κἂν ἕν τι τούτων ἐνυπάρχῃ μόνον , ζῆν #_ΑΥ̓ΤΌ_# φαμεν , οἷον νοῦς , αἴσθησις , κίνησις καὶ στάσις ἡ κατὰ τόπον , ἔτι κίν
ια καὶ μὴ πηρώματα ἢ τὴν γένεσιν αὐτομάτην ἔχει , τὸ ποιῆσαι ἕτερον οἷον #_ΑΥ̓ΤΌ_# , ζῷον μὲν ζῷον , φυτὸν δὲ φυτόν , ἵνα τοῦ ἀεὶ καὶ τοῦ θείου μετέχωσιν ᾗ
εῖ ταύτῃ , τὸ μὲν μᾶλλον τὸ δ ' ἧττον , καὶ διαμένει οὐκ αὐτὸ ἀλλ ' οἷον #_ΑΥ̓ΤΌ_# , ἀριθμῷ μὲν οὐχ ἕν , εἴδει δ ' ἕν. 3 Ἔστι δὲ ἡ ψυχὴ τοῦ ζῶντος σώματος 
 ἀπὸ τοῦ τέλους ἅπαντα προσαγορεύειν δίκαιον , τέλος δὲ τὸ γεννῆσαι οἷον #_ΑΥ̓ΤΌ_# , εἴη ἂν ἡ πρώτη ψυχὴ γεννητικὴ οἷον αὐτό. <Ἐπεὶ δ ' ἔστι τρία , 416b25Α
 μεταξὺ κινεῖται , ὑπὸ δὲ τούτου τῶν αἰσθητηρίων ἑκάτερον· ὅταν δ ' ἐπ ' #_ΑΥ̓ΤΌ_# τις ἐπιθῇ τὸ αἰσθητήριον τὸ ψοφοῦν ἢ τὸ ὄζον , οὐδεμίαν αἴσθησιν ποιήσει
ς ἐστιν , ἡ δὲ φωνὴ καὶ ἡ ἀκοὴ ἔστιν ὡς ἕν ἐστι [ καὶ ἔστιν ὡς οὐχ ἓν τὸ #_ΑΥ̓ΤΌ_# ] , λόγος δ ' ἡ συμφωνία , ἀνάγκη καὶ τὴν ἀκοὴν λόγον τινὰ εἶναι. Καὶ δι
ς. Εἶτα αἴσθησις μὲν ἀεὶ πάρεστι , φαντασία δ ' οὔ. Εἰ δὲ τῇ ἐνεργείᾳ τὸ #_ΑΥ̓ΤΌ_# , πᾶσιν ἂν ἐνδέχοιτο τοῖς θηρίοις φαντασίαν ὑπάρχειν· δοκεῖ δ ' οὔ , οἷο
2 Καὶ αὐτὸς δὲ νοητός ἐστιν ὥσπερ τὰ νοητά. Ἐπὶ μὲν γὰρ τῶν ἄνευ ὕλης τὸ #_ΑΥ̓ΤΌ_# ἐστι τὸ νοοῦν καὶ τὸ νοούμενον· ἡ γὰρ ἐπιστήμη ἡ θεωρητικὴ καὶ τὸ οὕτως 
ν καὶ τὸ νοούμενον· ἡ γὰρ ἐπιστήμη ἡ θεωρητικὴ καὶ τὸ οὕτως ἐπιστητὸν τὸ #_ΑΥ̓ΤΌ_# ἐστιν ( τοῦ δὲ μὴ ἀεὶ νοεῖν τὸ αἴτιον ἐπισκεπτέον ) · ἐν δὲ τοῖς ἔχουσιν
ἀεὶ γὰρ τιμιώτερον τὸ ποιοῦν τοῦ πάσχοντος καὶ ἡ ἀρχὴ τῆς ὕλης. [ Τὸ δ ' #_ΑΥ̓ΤΌ_# ἐστιν ἡ κατ ' ἐνέργειαν ἐπιστήμη τῷ πράγματι· ἡ δὲ κατὰ δύναμιν χρόνῳ πρ
 λευκὸν† ἢ μή , οὐκ ἀληθὲς ἀεί , οὕτως ἔχει ὅσα ἄνευ ὕλης. 431a 1 Τὸ δ ' #_ΑΥ̓ΤΌ_# ἐστιν ἡ κατ ' ἐνέργειαν ἐπιστήμη τῷ πράγματι. Ἡ δὲ κατὰ δύναμιν χρόνῳ πρ
μάλιστα καὶ πρώτως ψυχὴν εἶναι τὸ κινοῦν , οἰηθέντες δὲ τὸ μὴ κινούμενον #_ΑΥ̓ΤῸ_# μὴ ἐνδέχεσθαι κινεῖν ἕτερον , τῶν κινουμένων τι τὴν ψυχὴν ὑπέλαβον εἶναι
ὰ τὴν ψυχήν , ταύτην δ ' ὑφ ' ἑαυτῆς , διὰ τὸ μηθὲν ὁρᾶν κινοῦν ὃ μὴ καὶ #_ΑΥ̓ΤῸ_# κινεῖται. § 5. Ὁμοίως δὲ καὶ Ἀναξαγόρας ψυχὴν εἶναι λέγει τὴν κινοῦσαν ,
ἀρχῶν εἶναι. Ὁμοίως δὲ καὶ ἐν τοῖς περὶ φιλοσοφίας λεγομένοις διωρίσθη , #_ΑΥ̓ΤῸ_# μὲν τὸ ζῷον ἐξ αὐτῆς τῆς τοῦ ἑνὸς ἰδέας καὶ τοῦ πρώτου μήκους καὶ πλάτου
ν τὸ ὑπάρχειν αὐτῇ κίνησιν. § 2. Ὅτι μὲν οὖν οὐκ ἀναγκαῖον τὸ κινοῦν καὶ #_ΑΥ̓ΤῸ_# κινεῖσθαι , πρότερον εἴρηται. Διχῶς δὲ κινουμένου παντός-ἢ γὰρ καθ ' ἕτε
 Καὶ τὸ νοεῖν δὴ καὶ τὸ θεωρεῖν μαραίνεται ἄλλου τινὸς ἔσω φθειρομένου , #_ΑΥ̓ΤῸ_# δὲ ἀπαθές ἐστιν. Τὸ δὲ διανοεῖσθαι καὶ φιλεῖν ἢ μισεῖν οὐκ ἔστιν ἐκείνου
 Συμβαίνει τε κινεῖσθαι τὸ ζῷον ὑπὸ τοῦ ἀριθμοῦ , καθάπερ καὶ Δημόκριτον #_ΑΥ̓ΤῸ_# ἔφαμεν κινεῖν· τί γὰρ διαφέρει σφαίρας λέγειν μικρὰς ἢ μονάδας μεγάλας ,
αῖον κινεῖν τὸ ζῷον τῷ κινεῖσθαι ταύτας. § 3. Τοῖς δὴ συμπλέξασιν εἰς τὸ #_ΑΥ̓ΤῸ_# κίνησιν καὶ ἀριθμὸν ταῦτά τε συμβαίνει καὶ πολλὰ ἕτερα τοιαῦτα· οὐ γὰρ μ
ς ἐναντιώσεως ἑαυτό τε κρίνειν καὶ τὸ ἀντικείμενον. Καὶ γὰρ τῷ εὐθεῖ καὶ #_ΑΥ̓ΤῸ_# καὶ τὸ καμπύλον γινώσκομεν· κριτὴς γὰρ ἀμφοῖν ὁ κανών , τὸ δὲ καμπύλον ο
ἕκαστον , κοινωνεῖ ταύτῃ , τὸ μὲν μᾶλλον τὸ δ ' ἧττον , καὶ διαμένει οὐκ #_ΑΥ̓ΤῸ_# ἀλλ ' οἷον αὐτό , ἀριθμῷ μὲν οὐχ ἕν , εἴδει δ ' ἕν. 3 Ἔστι δὲ ἡ ψυχὴ τοῦ
ἡ τοῦ πυρὸς φύσις ἁπλῶς αἰτία τῆς τροφῆς καὶ τῆς αὐξήσεως εἶναι· καὶ γὰρ #_ΑΥ̓ΤῸ_# φαίνεται μόνον τῶν σωμάτων [ ἢ τῶν στοιχείων ] τρεφόμενον καὶ αὐξόμενον 
 ἀλλ ' οἷον τὸ τρεφόμενον· ἤδη γὰρ ἔστιν αὐτοῦ ἡ οὐσία , γεννᾷ δ ' οὐθὲν #_ΑΥ̓ΤῸ_# ἑαυτό , ἀλλὰ σώζει. Ὥσθ ' ἡ μὲν τοιαύτη τῆς ψυχῆς ἀρχὴ δύναμίς ἐστιν οἵα
 ἀλλὰ δυνάμει μόνον , διὸ οὐκ αἰσθάνεται , καθάπερ τὸ καυστὸν οὐ καίεται #_ΑΥ̓ΤῸ_# καθ ' αὑτὸ ἄνευ τοῦ καυστικοῦ· ἔκαιε γὰρ ἂν ἑαυτό , καὶ οὐθὲν ἐδεῖτο τοῦ
λλ ' ἔχει ἐνεργείᾳ ἢ δυνάμει ὑγρότητα , οἷον τὸ ἁλμυρόν· εὔτηκτόν τε γὰρ #_ΑΥ̓ΤῸ_# καὶ συντηκτικὸν γλώττης. 3 Ὥσπερ δὲ καὶ ἡ ὄψις ἐστὶ τοῦ τε ὁρατοῦ καὶ το
 πλείους ἡ ἐπὶ τῆς γλώττης ἁφή· ἁπάντων γὰρ τῶν ἁπτῶν αἰσθάνεται κατὰ τὸ #_ΑΥ̓ΤῸ_# μόριον καὶ χυμοῦ. Εἰ μὲν οὖν καὶ ἡ ἄλλη σὰρξ ᾐσθάνετο τοῦ χυμοῦ , ἐδόκει
 μόριον· 424a τὸ γὰρ αἰσθάνεσθαι πάσχειν τι ἐστίν· ὥστε τὸ ποιοῦν , οἷον #_ΑΥ̓ΤῸ_# ἐνεργείᾳ , τοιοῦτον ἐκεῖνο ποιεῖ , δυνάμει ὄν. Διὸ τοῦ ὁμοίως θερμοῦ καὶ
 ἐνέργεια καὶ τῆς αἰσθήσεως ἡ αὐτὴ μέν ἐστι καὶ μία , τὸ δ ' εἶναι οὐ τὸ #_ΑΥ̓ΤῸ_# αὐταῖς· λέγω δ ' οἷον ὁ ψόφος ὁ κατ ' ἐνέργειαν καὶ ἡ ἀκοὴ ἡ κατ ' ἐνέργ
ν ὅτι ἡ σὰρξ οὐκ ἔστι τὸ ἔσχατον αἰσθητήριον· ἀνάγκη γὰρ ἂν ἦν ἁπτόμενον #_ΑΥ̓ΤῸ_# κρίνειν τὸ κρῖνον. Οὔτε δὴ κεχωρισμένοις ἐνδέχεται κρίνειν ὅτι ἕτερον τὸ
ένα , δῆλον· ὅτι δ ' οὐδ ' ἐν κεχωρισμένῳ χρόνῳ , ἐντεῦθεν. Ὥσπερ γὰρ τὸ #_ΑΥ̓ΤῸ_# λέγει ὅτι ἕτερον τὸ ἀγαθὸν καὶ τὸ κακόν , οὕτω καὶ ὅτε θάτερον λέγει ὅτι
ρίστῳ χρόνῳ. 13 Ἀλλὰ μὴν ἀδύνατον ἅμα τὰς ἐναντίας κινήσεις κινεῖσθαι τὸ #_ΑΥ̓ΤῸ_# ᾗ ἀδιαίρετον , καὶ ἐν ἀδιαιρέτῳ χρόνῳ. Εἰ γὰρ γλυκύ , ὡδὶ κινεῖ τὴν αἴσθ
όν , τόπῳ δὲ καὶ ἀριθμῷ ἀδιαίρετον. 14 Ἢ οὐχ οἷόν τε; δυνάμει μὲν γὰρ τὸ #_ΑΥ̓ΤῸ_# καὶ ἀδιαίρετον τἀναντία , τῷ δ ' εἶναι οὔ , ἀλλὰ τῷ ἐνεργεῖσθαι διαιρετό
ἐν ἄλλοις " ὅθεν σφίσιν αἰεὶ καὶ τὸ φρονεῖν ἀλλοῖα παρίσταται " , τὸ δ ' #_ΑΥ̓ΤῸ_# τούτοις βούλεται καὶ τὸ Ὁμήρου " τοῖος γὰρ νόος ἐστίν " , 2 πάντες γὰρ ο
 καὶ †ἐνεῖναι ἐν αὐτῷ†. Εἰ δέ τινι μηδὲν ἔστιν ἐναντίον [ τῶν αἰτίων ] , #_ΑΥ̓ΤῸ_# ἑαυτὸ γινώσκει καὶ ἐνέργειά ἐστι καὶ χωριστόν. 7 Ἔστι δ ' ἡ μὲν φάσις τι
αλλάξ. Εἰ δὴ τὰ ΓΑ ἑνὶ εἴη ὑπάρχοντα , οὕτως ἕξει , ὥσπερ καὶ τὰ ΔΒ , τὸ #_ΑΥ̓ΤῸ_# μὲν καὶ ἕν , τὸ δ ' εἶναι οὐ τὸ αὐτό-κἀκεῖνα ὁμοίως. Ὁ δ ' αὐτὸς 431b λό
ξὺ αἰσθητικὸν εἴη τῷ ἐκεῖνο μὲν ὑπὸ τοῦ αἰσθητοῦ πάσχειν καὶ κινεῖσθαι , #_ΑΥ̓ΤῸ_# δ ' ὑπ ' ἐκείνου. 9 ὥσπερ γὰρ τὸ κινοῦν κατὰ τόπον μέχρι του μεταβάλλειν
αι , πλὴν εἰ μὴ κατὰ συμβεβηκός , ὥσπερ οὐδὲ τὸ καθ ' αὑτὸ ἀγαθὸν ἢ δι ' #_ΑὙΤΌ_# , τὸ μὲν δι ' ἄλλο εἶναι , τὸ δ ' ἑτέρου ἕνεκεν. Τὴν δὲ ψυχὴν μάλιστα φα
 ᾖ νηνεμία παντελής. Ἐπὶ ταὐτὸ δὲ φέρονται καὶ ὅσοι λέγουσι τὴν ψυχὴν τὸ #_ΑὙΤῸ_# κινοῦν· ἐοίκασι γὰρ οὗτοι πάντες ὑπειληφέναι τὴν κίνησιν οἰκειότατον εἶν
ἶναι , οἷον πλωτῆρες· οὐ γὰρ ὁμοίως κινοῦνται τῷ πλοίῳ· τὸ μὲν γὰρ καθ ' #_ΑὙΤῸ_# κινεῖται , οἱ δὲ τῷ ἐν κινουμένῳ εἶναι ( δῆλον δ ' ἐπὶ τῶν μορίων· οἰκεί
 ὑπ ' ἄλλου κινεῖσθαι , πλὴν εἰ μὴ κατὰ συμβεβηκός , ὥσπερ οὐδὲ τὸ καθ ' #_ΑὙΤῸ_# ἀγαθὸν ἢ δι ' αὑτό , τὸ μὲν δι ' ἄλλο εἶναι , τὸ δ ' ἑτέρου ἕνεκεν. Τὴν 
 γένος ἕν τι τῶν ὄντων τὴν οὐσίαν , ταύτης δὲ τὸ μέν , ὡς ὕλην , ὃ καθ ' #_ΑὙΤῸ_# οὐκ ἔστι τόδε τι , ἕτερον δὲ μορφὴν καὶ εἶδος , καθ ' ἣν ἤδη λέγεται τόδ
ει μόνον , διὸ οὐκ αἰσθάνεται , καθάπερ τὸ καυστὸν οὐ καίεται αὐτὸ καθ ' #_ΑὙΤῸ_# ἄνευ τοῦ καυστικοῦ· ἔκαιε γὰρ ἂν ἑαυτό , καὶ οὐθὲν ἐδεῖτο τοῦ ἐντελεχείᾳ
ν γὰρ γίνεται τὸ ἔχον τὴν ἐπιστήμην , ὅπερ ἢ οὐκ ἔστιν ἀλλοιοῦσθαι ( εἰς #_ΑὙΤῸ_# γὰρ ἡ ἐπίδοσις καὶ εἰς ἐντελέχειαν ) ἢ ἕτερον γένος ἀλλοιώσεως. Διὸ οὐ κ
ν προελθοῦσι. Τὸ γὰρ ὁρατόν ἐστι χρῶμα , τοῦτο δ ' ἐστὶ τὸ ἐπὶ τοῦ καθ ' #_ΑὙΤῸ_# ὁρατοῦ· καθ ' αὑτὸ δὲ οὐ τῷ λόγῳ , ἀλλ ' ὅτι ἐν ἑαυτῷ ἔχει τὸ αἴτιον τοῦ
ρ ὁρατόν ἐστι χρῶμα , τοῦτο δ ' ἐστὶ τὸ ἐπὶ τοῦ καθ ' αὑτὸ ὁρατοῦ· καθ ' #_ΑὙΤῸ_# δὲ οὐ τῷ λόγῳ , ἀλλ ' ὅτι ἐν ἑαυτῷ ἔχει τὸ αἴτιον τοῦ εἶναι ὁρατόν. 418b
ιν. 2 Ἔστι δή τι διαφανές. Διαφανὲς δὲ λέγω ὃ ἔστι μὲν ὁρατόν , οὐ καθ ' #_ΑὙΤῸ_# δὲ ὁρατὸν ὡς ἁπλῶς εἰπεῖν , ἀλλὰ δι ' ἀλλότριον χρῶμα. Τοιοῦτον δέ ἐστιν
τως ἕξει , ὥσπερ καὶ τὰ ΔΒ , τὸ αὐτὸ μὲν καὶ ἕν , τὸ δ ' εἶναι οὐ τὸ #_ΑΥ̓ΤΌ-ΚἈΚΕΙ͂ΝΑ_# ὁμοίως. Ὁ δ ' αὐτὸς 431b λόγος καὶ εἰ τὸ μὲν Α τὸ γλυκὺ εἴη , τὸ δὲ 
 ὡς ἐν κεφαλαίῳ εἰπεῖν , τὸ κινοῦν ὀργανικῶς ὅπου ἀρχὴ καὶ τελευτὴ τὸ #_ΑΥ̓ΤΌ-ΟἿΟΝ_# ὁ γιγγλυμός· ἐνταῦθα γὰρ τὸ κυρτὸν καὶ τὸ κοῖλον τὸ μὲν τελευτὴ τὸ δ 
ῶμα· τῷ γὰρ κινεῖσθαι αὐτὴν καὶ τὸ σῶμα κινεῖν διὰ τὸ συμπεπλέχθαι πρὸς #_ΑΥ̓ΤΌ._# Συνεστηκυῖαν γὰρ ἐκ τῶν στοιχείων καὶ μεμερισμένην κατὰ τοὺς ἁρμονικοὺς
οὐδέποτε διέξεισιν· εἰ δὲ κατὰ μέγεθος , πολλάκις ἢ ἀπειράκις νοήσει τὸ #_ΑΥ̓ΤΌ._# Φαίνεται δὲ καὶ ἅπαξ ἐνδεχόμενον. Εἰ δ ' ἱκανὸν θιγεῖν ὁτῳοῦν τῶν μορίω
μένοι. § 16. Ἔτι εἰ ἡ αὐτὴ περιφορὰ πολλάκις , δεήσει πολλάκις νοεῖν τὸ #_ΑΥ̓ΤΌ._# § 17. Ἔτι δ ' ἡ νόησις ἔοικεν ἠρεμήσει τινὶ καὶ ἐπιστάσει μᾶλλον ἢ κινή
ν , τέλος δὲ τὸ γεννῆσαι οἷον αὐτό , εἴη ἂν ἡ πρώτη ψυχὴ γεννητικὴ οἷον #_ΑΥ̓ΤΌ._# <Ἐπεὶ δ ' ἔστι τρία , 416b25Α τὸ τρεφόμενον καὶ ᾧ τρέφεται καὶ τὸ τρέφο
εῖν τὸ σῶμα πᾶν. § 10. Ἡμεῖς δ ' ἐρωτήσομεν εἰ καὶ ἠρέμησιν ποιεῖ τοῦτο #_ΑΥ̓ΤΌ·_# πῶς δὲ ποιήσει , χαλεπὸν ἢ καὶ ἀδύνατον εἰπεῖν. Ὅλως δ ' οὐχ οὕτω φαίνε
ὲ τὸ ἓν λέγειν ὅτι ἕτερον· ἕτερον γὰρ τὸ γλυκὺ τοῦ λευκοῦ· λέγει ἄρα τὸ #_ΑΥ̓ΤΌ·_# ὥστε ὡς λέγει , οὕτω καὶ νοεῖ καὶ αἰσθάνεται- 12 ὅτι μὲν οὖν οὐχ οἷόν τ
πρότερον εἴρηται. Διχῶς δὲ κινουμένου παντός-ἢ γὰρ καθ ' ἕτερον ἢ καθ ' #_ΑὙΤΌ·_# καθ ' ἕτερον δὲ λέγομεν ὅσα κινεῖται τῷ ἐν κινουμένῳ εἶναι , οἷον πλωτῆ
γώτατον τὸ λέγειν ἀριθμὸν εἶναι τὴν ψυχὴν κινοῦνθ ' ἑαυτόν· ὑπάρχει γὰρ #_ΑΥ̓ΤΟΙ͂Σ_# ἀδύνατα πρῶτα μὲν τὰ ἐκ τοῦ κινεῖσθαι συμβαίνοντα , ἴδια δ ' ἐκ τοῦ 409
τὴν ψυχὴν ἐν τούτοις ὅτι τὸ ὅλον τοῖς μορίοις ὁμοειδές· ὥστ ' ἀναγκαῖον #_ΑΥ̓ΤΟΙ͂Σ_# λέγειν καὶ τὴν ψυχὴν ὁμοειδῆ τοῖς μορίοις εἶναι , εἰ τῷ ἀπολαμβάνεσθαί 
του ἀδύνατον ἐν τοῖς θνητοῖς. Φανερὸν δ ' ἐπὶ τῶν φυομένων· οὐδεμία γὰρ #_ΑΥ̓ΤΟΙ͂Σ_# ὑπάρχει δύναμις ἄλλη 413b ψυχῆς. Τὸ μὲν οὖν ζῆν διὰ τὴν ἀρχὴν ταύτην ὑπ
ιαιρούμενα φαίνεται ζῶντα καὶ χωριζόμενα ἀπ ' ἀλλήλων , ὡς οὔσης τῆς ἐν #_ΑΥ̓ΤΟΙ͂Σ_# ψυχῆς ἐντελεχείᾳ μὲν μιᾶς ἐν ἑκάστῳ φυτῷ , δυνάμει δὲ πλειόνων , οὕτως 
 ' οὕτω καὶ τὰ σκληρόφθαλμα τῶν χρωμάτων αἰσθάνεσθαι , καὶ μὴ διαδήλους #_ΑΥ̓ΤΟΙ͂Σ_# εἶναι τὰς διαφορὰς τῶν χρωμάτων πλὴν τῷ φοβερῷ καὶ ἀφόβῳ· οὕτω δὲ καὶ π
ς τε καὶ αὔξησις. 3 Διὸ καὶ τὰ φυόμενα πάντα δοκεῖ ζῆν· φαίνεται γὰρ ἐν #_ΑὙΤΟΙ͂Σ_# ἔχοντα δύναμιν καὶ ἀρχὴν τοιαύτην , δι ' ἧς αὔξησίν τε καὶ φθίσιν λαμβά
ν γὰρ τῶν ἔργων τοῖς ζῶσιν , ὅσα τέλεια καὶ μὴ πηρώματα ἢ τὴν γένεσιν #_ΑΥ̓ΤΟΜΆΤΗΝ_# ἔχει , τὸ ποιῆσαι ἕτερον οἷον αὐτό , ζῷον μὲν ζῷον , φυτὸν δὲ φυτόν ,
λέγει , ἑτέρωθι δὲ τὸν νοῦν εἶναι ταὐτὸν τῇ ψυχῇ· ἐν ἅπασι γὰρ ὑπάρχειν #_ΑΥ̓ΤῸΝ_# τοῖς ζῴοις , καὶ μεγάλοις καὶ μικροῖς , καὶ τιμίοις καὶ ἀτιμοτέροις· οὐ
ὶ πῦρ ἀΐδηλον , στοργῇ δὲ στοργήν , νεῖκος δέ τε νείκεϊ λυγρῷ· § 7. Τὸν #_ΑΥ̓ΤῸΝ_# δὲ τρόπον καὶ Πλάτων ἐν τῷ Τιμαίῳ τὴν ψυχὴν ἐκ τῶν στοιχείων ποιεῖ· γιν
φύσει , πλὴν ἀρχήν γε τὸν νοῦν τίθεται μάλιστα πάντων· μόνον γοῦν φησὶν #_ΑΥ̓ΤῸΝ_# τῶν ὄντων ἁπλοῦν εἶναι καὶ ἀμιγῆ τε καὶ καθαρόν. Ἀποδίδωσι δ ' ἄμφω τῇ 
ι δ ' εἰ φύσει κινεῖται , κἂν βίᾳ κινηθείη· κἂν εἰ βίᾳ , καὶ φύσει. Τὸν #_ΑΥ̓ΤῸΝ_# δὲ τρόπον ἔχει καὶ περὶ ἠρεμίας· εἰς ὃ γὰρ κινεῖται φύσει , καὶ ἠρεμεῖ 
νεῖν ἡ ψυχὴ τὸ ζῷον , ἀλλὰ διὰ προαιρέσεώς τινος καὶ νοήσεως. § 11. Τὸν #_ΑΥ̓ΤῸΝ_# δὲ τρόπον καὶ ὁ Τίμαιος φυσιολογεῖ τὴν ψυχὴν κινεῖν τὸ σῶμα· τῷ γὰρ κιν
ι δ ' ἡ νόησις ἔοικεν ἠρεμήσει τινὶ καὶ ἐπιστάσει μᾶλλον ἢ κινήσει· τὸν #_ΑΥ̓ΤῸΝ_# δὲ τρόπον καὶ ὁ συλλογισμός. § 18. Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ μακάριόν γε τὸ μὴ 407b
μοίως δὲ ἄτοπον καὶ τὸ τὸν λόγον τῆς μίξεως εἶναι τὴν ψυχήν· οὐ γὰρ τὸν #_ΑΥ̓ΤῸΝ_# ἔχει λόγον ἡ μίξις τῶν στοιχείων καθ ' ἣν σὰρξ καὶ καθ ' ἣν ὀστοῦν. Συμ
τῇ ψυχῇ λίθος ἢ ἄνθρωπος; Ὁμοίως δὲ καὶ τὸ ἀγαθὸν καὶ τὸ μὴ ἀγαθόν· τὸν #_ΑΥ̓ΤῸΝ_# δὲ τρόπον καὶ περὶ τῶν ἄλλων. § 7. Ἔτι δὲ πολλαχῶς λεγομένου τοῦ ὄντος 
ώποις καὶ εἴ τι τοιοῦτον ἕτερον ἔστιν ἢ τιμιώτερον. 5 Δῆλον οὖν ὅτι τὸν #_ΑΥ̓ΤῸΝ_# τρόπον εἷς ἂν εἴη λόγος ψυχῆς τε καὶ σχήματος· οὔτε γὰρ ἐκεῖ σχῆμα παρὰ
' ὡς καὶ οὗ ἕνεκεν ἡ ψυχὴ αἰτία· ὥσπερ γὰρ ὁ νοῦς ἕνεκά του ποιεῖ , τὸν #_ΑΥ̓ΤῸΝ_# τρόπον καὶ ἡ φύσις , καὶ τοῦτ ' ἔστιν αὐτῆς τέλος. Τοιοῦτον δ ' ἐν τοῖς
 οὐ πάντα ποσά , οἷον ὑγιὲς ἐκ κάμνοντος. Φαίνεται δ ' οὐδ ' ἐκεῖνα τὸν #_ΑΥ̓ΤῸΝ_# τρόπον ἀλλήλοις εἶναι τροφή , ἀλλὰ τὸ μὲν ὕδωρ τῷ πυρὶ τροφή , τὸ δὲ πῦ
έγομεν ἐπιστήμονα τὸν ἔχοντα τὴν γραμματικήν· ἑκάτερος δὲ τούτων οὐ τὸν #_ΑΥ̓ΤῸΝ_# τρόπον δυνατός ἐστιν , ἀλλ ' ὁ μὲν ὅτι τὸ γένος τοιοῦτον καὶ ἡ ὕλη , ὁ 
 κινήσεως. Διὰ ταῦτα δὲ καὶ ἐν ὕδατι ἀκούομεν , ὅτι οὐκ εἰσέρχεται πρὸς #_ΑΥ̓ΤῸΝ_# τὸν συμφυῆ ἀέρα· ἀλλ ' οὐδ ' εἰς τὸ οὖς , διὰ τὰς ἕλικας. Ὅταν δὲ τοῦτο
ν γλυκεῖα κρόκου καὶ μέλιτος , ἡ δὲ δριμεῖα θύμου καὶ τῶν τοιούτων· τὸν #_ΑΥ̓ΤῸΝ_# δὲ τρόπον καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων. 4 Ἔστι δ ' ὥςπερ ἡ ἀκοὴ καὶ ἑκάστη τῶν αἰσ
χατα , εἰ δὲ τοῦτ ' ἀληθές , ἀδύνατον ἅψασθαι ἄλλο ἄλλου ἐν ὕδατι , τὸν #_ΑΥ̓ΤῸΝ_# δὲ τρόπον καὶ ἐν τῷ ἀέρι ( ὁμοίως γὰρ ἔχει ὁ ἀὴρ πρὸς τὰ ἐν αὐτῷ καὶ τὸ
 οὐθέν ἐστιν ἐνεργείᾳ τῶν ὄντων πρὶν νοεῖν· 4 διὸ οὐδὲ μεμῖχθαι εὔλογον #_ΑΥ̓ΤῸΝ_# τῷ σώματι· ποιός τις γὰρ ἂν γίγνοιτο , ἢ ψυχρὸς ἢ θερμός , κἂν ὄργανόν 
ητός , ἓν δέ τι τὸ νοητὸν εἴδει , ἢ μεμιγμένον τι ἕξει , ὃ ποιεῖ νοητὸν #_ΑΥ̓ΤῸΝ_# ὥσπερ τἆλλα. 11 Ἢ τὸ μὲν πάσχειν κατὰ κοινόν τι διῄρηται πρότερον , ὅτι
έργειαν , τὰ πράγματα. Ἆρα δ ' ἐνδέχεται τῶν κεχωρισμένων τι νοεῖν ὄντα #_ΑΥ̓ΤῸΝ_# μὴ κεχωρισμένον μεγέθους , ἢ οὔ , σκεπτέον ὕστερον. 431b20 1 Νῦν δέ , π
, εἰ δὲ κάτω , γῆ· τούτων γὰρ τῶν σωμάτων αἱ κινήσεις αὗται· § 6. Ὁ δ ' #_ΑΥ̓ΤῸΣ_# λόγος καὶ περὶ τῶν μεταξύ. Ἔτι δ ' ἐπεὶ φαίνεται κινοῦσα τὸ σῶμα , ταύτ
 τοῦτο ἐξ ἀνάγκης· τὸ γὰρ διαφανὲς ὑπὸ τούτου γίνεται διαφανές. 8 Ὁ δ ' #_ΑΥ̓ΤῸΣ_# λόγος καὶ περὶ ψόφου καὶ ὀσμῆς ἐστιν· οὐθὲν γὰρ αὐτῶν ἁπτόμενον τοῦ αἰσ
 ποιητικὸν ἐντελεχείᾳ αὐτοῦ. 422b17 1 Περὶ δὲ τοῦ ἁπτοῦ καὶ περὶ ἁφῆς ὁ #_ΑΥ̓ΤῸΣ_# λόγος· εἰ γὰρ ἡ ἁφὴ μὴ μία ἐστὶν αἴσθησις ἀλλὰ πλείους , ἀναγκαῖον καὶ 
 ὥστε τῶν ἀδυνάτων ὀσφρανθῆναι οὐθὲν οἷόν τε πάσχειν ὑπ ' ὀσμῆς ( ὁ δ ' #_ΑΥ̓ΤῸΣ_# λόγος καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ) · οὐδὲ τῶν δυνατῶν , ἀλλ ' <ἢ> ᾗ αἰσθητικὸν ἕ
υστικοῦ ἀκοὴ ἢ ἄκουσις· διττὸν γὰρ ἡ ἀκοή , καὶ διττὸν ὁ ψόφος. 6 Ὁ δ ' #_ΑΥ̓ΤῸΣ_# λόγος καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων αἰσθήσεων καὶ αἰσθητῶν. Ὥσπερ γὰρ καὶ ἡ ποίησις
 μὲν καὶ τότε δυνάμει πως , οὐ μὴν ὁμοίως καὶ πρὶν μαθεῖν ἢ εὑρεῖν· καὶ #_ΑΥ̓ΤῸΣ_# δι ' αὑτοῦ τότε δύναται νοεῖν. 7 Ἐπεὶ δ ' ἄλλο ἐστὶ τὸ μέγεθος καὶ τὸ μ
 εἰ νοητὸς καὶ αὐτός; ἢ γὰρ τοῖς ἄλλοις νοῦς ὑπάρξει , εἰ μὴ κατ ' ἄλλο #_ΑΥ̓ΤῸΣ_# νοητός , ἓν δέ τι τὸ νοητὸν εἴδει , ἢ μεμιγμένον τι ἕξει , ὃ ποιεῖ νοητ
ὲν ἐνυπάρχει ἐντελεχείᾳ γεγραμμένον· ὅπερ συμβαίνει ἐπὶ τοῦ νοῦ. 12 Καὶ #_ΑΥ̓ΤῸΣ_# δὲ νοητός ἐστιν ὥσπερ τὰ νοητά. Ἐπὶ μὲν γὰρ τῶν ἄνευ ὕλης τὸ αὐτό ἐστι 
ΔΒ , τὸ αὐτὸ μὲν καὶ ἕν , τὸ δ ' εἶναι οὐ τὸ αὐτό-κἀκεῖνα ὁμοίως. Ὁ δ ' #_ΑΥ̓ΤῸΣ_# 431b λόγος καὶ εἰ τὸ μὲν Α τὸ γλυκὺ εἴη , τὸ δὲ Β τὸ λευκόν. 5 Τὰ μὲν ο
χεται ὁ ἀήρ· οὐ γὰρ πάντῃ ἔχει ἀέρα †τὸ κινησόμενον μέρος καὶ ἔμψυχον†. #_αΥ̓ΤῸΣ_# μὲν δὴ ἄψοφον ὁ ἀὴρ διὰ τὸ εὔθρυπτον· ὅταν δὲ κωλυθῇ θρύπτεσθαι , ἡ τού
πάρχει , τὸ μὲν ποιεῖν δοκεῖ τὸ δὲ πάσχειν ) , 10 ἔτι δ ' εἰ νοητὸς καὶ #_ΑΥ̓ΤΌΣ;_# ἢ γὰρ τοῖς ἄλλοις νοῦς ὑπάρξει , εἰ μὴ κατ ' ἄλλο αὐτὸς νοητός , ἓν δέ 
ν , ὁ δ ' ὕπνος τῷ ἔχειν καὶ μὴ ἐνεργεῖν· προτέρα δὲ τῇ γενέσει ἐπὶ τοῦ #_ΑΥ̓ΤΟΥ͂_# ἡ ἐπιστήμη. Διὸ ἡ ψυχή ἐστιν ἐντελέχεια ἡ πρώτη σώματος φυσικοῦ δυνάμει
 φυσικὸν ἦν σῶμα , οἷον πέλεκυς· ἦν μὲν γὰρ ἂν τὸ πελέκει εἶναι ἡ οὐσία #_ΑΥ̓ΤΟΥ͂_# , καὶ ἡ ψυχὴ τοῦτο· χωρισθείσης δὲ ταύτης οὐκ ἂν ἔτι πέλεκυς ἦν , ἀλλ '
καὶ ἐπὶ τῶν μερῶν δεῖ τὸ λεχθέν. Εἰ γὰρ ἦν ὁ ὀφθαλμὸς ζῷον , ψυχὴ ἂν ἦν #_ΑΥ̓ΤΟΥ͂_# ἡ ὄψις· αὕτη γὰρ οὐσία ὀφθαλμοῦ ἡ κατὰ τὸν λόγον ( ὁ δ ' ὀφθαλμὸς ὕλη ὄ
ποιητικόν , οὐ τοῦ τρεφομένου , ἀλλ ' οἷον τὸ τρεφόμενον· ἤδη γὰρ ἔστιν #_ΑΥ̓ΤΟΥ͂_# ἡ οὐσία , γεννᾷ δ ' οὐθὲν αὐτὸ ἑαυτό , ἀλλὰ σώζει. Ὥσθ ' ἡ μὲν τοιαύτη 
τὸ αἰσθητόν , τό τε δυνάμει ὂν καὶ τὸ ἐνεργείᾳ. 3 Πρῶτον μὲν οὖν ὡς τοῦ #_ΑΥ̓ΤΟΥ͂_# ὄντος τοῦ πάσχειν καὶ τοῦ κινεῖσθαι καὶ τοῦ ἐνεργεῖν λέγωμεν· καὶ γὰρ ἔ
ὲ χρῶμα κινητικόν ἐστι τοῦ κατ ' ἐνέργειαν διαφανοῦς , καὶ τοῦτ ' ἐστὶν #_ΑΥ̓ΤΟΥ͂_# ἡ φύσις· διόπερ οὐχ ὁρατὸν ἄνευ φωτός , ἀλλὰ πᾶν τὸ ἑκάστου χρῶμα ἐν φω
ρ ἀδύνατόν ἐστιν. Πάσχοντος γάρ τι τοῦ αἰσθητικοῦ γίνεται τὸ ὁρᾶν· ὑπ ' #_ΑΥ̓ΤΟΥ͂_# μὲν οὖν τοῦ ὁρωμένου χρώματος ἀδύνατον· λείπεται δὴ ὑπὸ τοῦ μεταξύ , ὥσ
 χαλκὸν καὶ ὅσα στερεὰ καὶ λεῖα , ὅτι δύναται ψοφῆσαι ( τοῦτο δ ' ἐστὶν #_ΑΥ̓ΤΟΥ͂_# μεταξὺ καὶ τῆς ἀκοῆς ἐμποιῆσαι ψόφον ἐνεργείᾳ ) · 2 γίνεται δ ' ὁ κατ '
γεύσεως τὸ ποτόν. Ἐπεὶ δ ' ὑγρὸν τὸ γευστόν , ἀνάγκη καὶ τὸ αἰσθητήριον #_ΑΥ̓ΤΟΥ͂_# μήτε ὑγρὸν εἶναι ἐντελεχείᾳ μήτε ἀδύνατον ὑγραίνεσθαι· πάσχει γάρ τι ἡ 
θητήριον , καὶ ἔστιν ὁ ἀὴρ καὶ ψόφου καὶ χρόας ) , εἰ δὲ πλείω 425a τοῦ #_ΑΥ̓ΤΟΥ͂_# , οἷον χρόας καὶ ἀὴρ καὶ ὕδωρ ( ἄμφω γὰρ διαφανῆ ) , καὶ ὁ τὸ ἕτερον αὐ
 , οὐχ ᾗ αὐταί , ἀλλ ' ᾗ μία , ὅταν 425b ἅμα γένηται ἡ αἴσθησις ἐπὶ τοῦ #_ΑΥ̓ΤΟΥ͂_# , οἷον χολῆς ὅτι πικρὰ καὶ ξανθή ( οὐ γὰρ δὴ ἑτέρας γε τὸ εἰπεῖν ὅτι ἄμ
 ' ἡ αὐτὴ ἔσται τῆς ὄψεως καὶ τοῦ ὑποκειμένου χρώματος , ὥστε ἢ δύο τοῦ #_ΑΥ̓ΤΟΥ͂_# ἔσονται ἢ αὐτὴ αὑτῆς. Ἔτι δ ' εἰ καὶ ἑτέρα εἴη ἡ τῆς ὄψεως αἴσθησις , ἢ
 παρεμφαινόμενον γὰρ κωλύει τὸ ἀλλότριον καὶ ἀντιφράττει ) · ὥστε μηδ ' #_ΑΥ̓ΤΟΥ͂_# εἶναι φύσιν μηδεμίαν ἀλλ ' ἢ ταύτην , ὅτι δυνατός. Ὁ ἄρα καλούμενος τῆς
φρησιν ἔχουσιν , οὕτως ἔχειν πρὸς τὸ αἰσθητήριον ὥσπερ ἐκείνων ἕκαστον. #_αΥ̓ΤΟΥ͂_# δὲ τοῦ αἰσθητηρίου ἁπτομένου οὔτ ' ἐκεῖ οὔτ ' ἐνταῦθα γένοιτ ' ἂν αἴσθη
χής. Πῶς γὰρ δὴ καὶ νοήσει , μέγεθος ὤν , πότερον ὁτῳοῦν τῶν μορίων τῶν #_ΑὙΤΟΥ͂_# , μορίων δ ' ἤτοι κατὰ μέγεθος ἢ κατὰ στιγμήν , εἰ δεῖ καὶ τοῦτο μόριον
δὲ φυσικῶν τὰ μὲν ἔχει ζωήν , τὰ δ ' οὐκ ἔχει· ζωὴν δὲ λέγομεν τὴν δι ' #_ΑὙΤΟΥ͂_# τροφήν τε καὶ αὔξησιν καὶ φθίσιν. Ὥστε πᾶν σῶμα φυσικὸν μετέχον ζωῆς οὐ
γεται ὁ κατ ' ἐνέργειαν ( τοῦτο δὲ συμβαίνει ὅταν δύνηται ἐνεργεῖν δι ' #_ΑὙΤΟΥ͂_# ) , ἔστι μὲν καὶ τότε δυνάμει πως , οὐ μὴν ὁμοίως καὶ πρὶν μαθεῖν ἢ εὑρ
τε δυνάμει πως , οὐ μὴν ὁμοίως καὶ πρὶν μαθεῖν ἢ εὑρεῖν· καὶ αὐτὸς δι ' #_ΑὙΤΟΥ͂_# τότε δύναται νοεῖν. 7 Ἐπεὶ δ ' ἄλλο ἐστὶ τὸ μέγεθος καὶ τὸ μεγέθει εἶνα
ν κίνησιν. 9 Ὅλως μὲν οὖν , ὥσπερ εἴρηται , ᾗ ὀρεκτικὸν τὸ ζῷον , ταύτῃ #_ΑὙΤΟΥ͂_# κινητικόν· ὀρεκτικὸν δὲ οὐκ ἄνευ φαντασίας· φαντασία δὲ πᾶσα ἢ λογιστικ
γευστικόν ἐστι τὸ δυνάμει τοιοῦτον , γευστὸν δὲ τὸ ποιητικὸν ἐντελεχείᾳ #_ΑΥ̓ΤΟΥ͂._# 422b17 1 Περὶ δὲ τοῦ ἁπτοῦ καὶ περὶ ἁφῆς ὁ αὐτὸς λόγος· εἰ γὰρ ἡ ἁφὴ μὴ
τικόν ἐστιν-διὸ ἐν τοῖς κοινοῖς σώματος καὶ ψυχῆς ἔργοις θεωρητέον περὶ #_ΑΥ̓ΤΟΥ͂._# 8 Νῦν δὲ ὡς ἐν κεφαλαίῳ εἰπεῖν , τὸ κινοῦν ὀργανικῶς ὅπου ἀρχὴ καὶ τελε
' ἀρχὰς λόγοις διωρίσαμεν ( καίτοι ἔδει ἅμα καὶ περὶ 427b τοῦ ἠπατῆσθαι #_ΑΥ̓ΤΟῪΣ_# λέγειν , οἰκειότερον γὰρ τοῖς ζῴοις , καὶ πλείω χρόνον ἐν τούτῳ διατελε
σφαιρίων ἐὰν γένωνται στιγμαί , μόνον δὲ μένῃ τὸ ποσόν , ἔσται [ τι ] ἐν #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ι_# τὸ μὲν κινοῦν τὸ δὲ κινούμενον , ὥσπερ ἐν τῷ συνεχεῖ· οὐ γὰρ διὰ τὸ μεγέ
; Εἰ μὲν οὖν εἰσὶν ἕτεραι αἱ ἐν τῷ σώματι μονάδες καὶ αἱ στιγμαί , ἐν τῷ #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ι_# ἔσονται αἱ μονάδες· καθέξει γὰρ <ἑκάστη> χώραν στιγμῆς. Καίτοι τί κωλύει
ι αἱ μονάδες· καθέξει γὰρ <ἑκάστη> χώραν στιγμῆς. Καίτοι τί κωλύει ἐν τῷ #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ι_# εἶναι , εἰ δύο , καὶ ἄπειρα; Ὧν γὰρ ὁ τόπος ἀδιαίρετος , καὶ αὐτά. § 21.
 Εἴπερ γάρ ἐστιν ἡ ψυχὴ ἐν παντὶ τῷ αἰσθανομένῳ σώματι , ἀναγκαῖον ἐν τῷ #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ι_# δύο εἶναι σώματα , εἰ σῶμά τι ἡ ψυχή· τοῖς δ ' ἀριθμὸν λέγουσιν , ἐν τῇ 
ήμη τῶν καθόλου· ταῦτα δ ' ἐν αὐτῇ πώς ἐστι τῇ ψυχῇ. Διὸ νοῆσαι μὲν ἐπ ' #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ι_# , ὁπόταν βούληται , αἰσθάνεσθαι δ ' οὐκ ἐπ ' αὐτῷ· ἀναγκαῖον γὰρ ὑπάρχει
του τινὸς παρουσία ἐν τῷ διαφανεῖ· οὔτε γὰρ δύο σώματα ἅμα δυνατὸν ἐν τῷ #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ι_# εἶναι , 3 δοκεῖ τε τὸ φῶς ἐναντίον εἶναι τῷ σκότει· ἔστι δὲ τὸ σκότος στ
μὲν ἐν φωτὶ ὁρώμενον χρῶμα ( διὸ καὶ οὐχ ὁρᾶται ἄνευ φωτός· τοῦτο γὰρ ἦν #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ι_# τὸ χρώματι εἶναι , τὸ κινητικῷ εἶναι τοῦ κατ ' ἐνέργειαν διαφανοῦς ) , ἡ
εν οὔτ ' ἐγγύθεν , οὐδ ' ἂν ἐπὶ τοῦ μυκτῆρος ἐντὸς τεθῇ· καὶ τὸ μὲν ἐπ ' #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ι_# τιθέμενον τῷ αἰσθητηρίῳ ἀναίσθητον εἶναι κοινὸν πάντων , ἀλλὰ τὸ ἄνευ το
 , τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ ἐν τῷ ἀέρι ( ὁμοίως γὰρ ἔχει ὁ ἀὴρ πρὸς τὰ ἐν #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ι_# καὶ τὸ ὕδωρ πρὸς τὰ ἐν τῷ ὕδατι , λανθάνει δὲ μᾶλλον ἡμᾶς , ὥσπερ καὶ τὰ
ἀδιαίρετον , ἓν τὸ κρῖνόν ἐστι καὶ ἅμα , ᾗ δὲ διαιρετὸν ὑπάρχει , δὶς τῷ #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ι_# χρῆται σημείῳ ἅμα· ᾗ μὲν οὖν δὶς χρῆται τῷ πέρατι , δύο κρίνει καὶ κεχωρ
ὖν εἴδη τὸ νοητικὸν ἐν τοῖς φαντάσμασι νοεῖ , καὶ ὡς ἐν ἐκείνοις ὥρισται #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ι_# τὸ διωκτὸν καὶ φευκτόν , καὶ ἐκτὸς τῆς αἰσθήσεως , ὅταν ἐπὶ τῶν φαντασμά
ὅλως ἓν πράξει. Καὶ τὸ ἄνευ δὲ πράξεως , τὸ ἀληθὲς καὶ τὸ ψεῦδος , ἐν τῷ #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ι_# γένει ἐστὶ τῷ ἀγαθῷ καὶ τῷ κακῷ· ἀλλὰ τῷ γε ἁπλῶς διαφέρει καὶ τινί. 7 Τ
5a πολλὰ δὲ τὰ μέσα , οὕτω καὶ ἐπ ' ἀλλοιώσεως , πλὴν ὅτι μένοντος ἐν τῷ #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ι_# τόπῳ ἀλλοιοῖ , οἷον εἰ εἰς κηρὸν βάψειέ τις , μέχρι τούτου ἐκινήθη , ἕως
άνηται τὸ ἐν τροφῇ καὶ ἐπιθυμῇ καὶ κινῆται , ἀκοὴν δὲ ὅπως σημαίνηταί τι #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ι_# [ γλῶτταν δὲ ὅπως σημαίνῃ τι ἑτέρῳ ] .
. Διὸ νοῆσαι μὲν ἐπ ' αὐτῷ , ὁπόταν βούληται , αἰσθάνεσθαι δ ' οὐκ ἐπ ' #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ι·_# ἀναγκαῖον γὰρ ὑπάρχειν τὸ αἰσθητόν. Ὁμοίως δὲ τοῦτο ἔχει κἀν ταῖς ἐπιστ
ίῳ γάρ πως γνωρίζει. 6 Δεῖ δὲ δυνάμει εἶναι τὸ γνωρίζον καὶ †ἐνεῖναι ἐν #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ι†._# Εἰ δέ τινι μηδὲν ἔστιν ἐναντίον [ τῶν αἰτίων ] , αὐτὸ ἑαυτὸ γινώσκει κα
υκεν ἕτερα ἀλλήλων , καὶ πότερον τὰ μόρια χρὴ ζητεῖν πρότερον ἢ τὰ ἔργα #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# , οἷον τὸ νοεῖν ἢ τὸν νοῦν , καὶ τὸ αἰσθάνεσθαι ἢ τὸ αἰσθητικόν· ὁμοίως
ῶν μὴ συμβαίνει τὰ 403a συμβεβηκότα γνωρίζειν , ἀλλὰ μηδ ' εἰκάσαι περὶ #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# εὐμαρές , δῆλον ὅτι διαλεκτικῶς εἴρηνται καὶ κενῶς ἅπαντες. § 9. Ἀπορία
Διαφερόντως δ ' ἂν ὁρίσαιντο ὁ φυσικὸς [ τε ] καὶ ὁ διαλεκτικὸς ἕκαστον #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# , οἷον ὀργὴ τί ἐστιν· ὁ μὲν γὰρ ὄρεξιν ἀντιλυπήσεως ἤ τι τοιοῦτον , ὁ δ
ρὰ τῶν Πυθαγορείων λεγόμενον τὴν αὐτὴν ἔχειν διάνοιαν· ἔφασαν γάρ τινες #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# ψυχὴν εἶναι τὰ ἐν τῷ ἀέρι ξύσματα , οἱ δὲ τὸ ταῦτα κινοῦν , περὶ δὲ τού
ώτατα μέν , τῶν μεγεθῶν ἐν τοῖς ἔχουσι κίνησιν καὶ θέσιν , τὴν σύνθεσιν #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# , ἐπειδὰν οὕτω συναρμόζωσιν ὥστε μηδὲν συγγενὲς παραδέχεσθαι , ἐντεῦθεν
§ 7. Ἀπαιτήσειε δ ' ἄν τις τοῦτό γε καὶ παρ ' Ἐμπεδοκλέους· ἕκαστον γὰρ #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# λόγῳ τινί φησιν εἶναι· πότερον οὖν ὁ λόγος ἐστὶν ἡ ψυχή , ἢ μᾶλλον ἕτερ
αἱ λεχθεῖσαι τοῖς μὲν ὑπάρχουσι πᾶσαι , καθάπερ εἴπομεν , τοῖς δὲ τινὲς #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# , ἐνίοις δὲ μία μόνη. Δυνάμεις δ ' εἴπομεν θρεπτικόν , αἰσθητικόν , ὀρε
καὶ ψυχροῦ· ὁ δὲ χυμὸς οἷον ἥδυσμά τι τούτων ἐστίν. Διασαφητέον δὲ περὶ #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# ὕστερον , νῦν δ ' ἐπὶ τοσοῦτον εἰρήσθω , ὅτι τῶν ζώντων τοῖς ἔχουσιν ἁφ
1 Ἀναγκαῖον δὲ τὸν μέλλοντα περὶ τούτων σκέψιν ποιεῖσθαι λαβεῖν ἕκαστον #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# τί ἐστιν , εἶθ ' οὕτως περὶ τῶν ἐχομένων καὶ περὶ τῶν ἄλλων ἐπιζητεῖν. 
 τῶν ἐχομένων καὶ περὶ τῶν ἄλλων ἐπιζητεῖν. Εἰ δὲ χρὴ λέγειν τί ἕκαστον #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# , οἷον τί τὸ νοητικὸν ἢ τὸ αἰσθητικὸν ἢ τὸ θρεπτικόν , πρότερον ἔτι λεκ
ερὶ τοῦ ποιεῖν καὶ πάσχειν. 2 Ἔχει δ ' ἀπορίαν διὰ τί καὶ τῶν αἰσθήσεων #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# οὐ γίνεται αἴσθησις , καὶ διὰ τί ἄνευ τῶν ἔξω οὐ ποιοῦσιν αἴσθησιν , ἐν
ν ἐν ἡλικίᾳ ὄντα , οὕτως ἔχει [ 418a ] τὸ αἰσθητικόν. Ἐπεὶ δ ' ἀνώνυμος #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# ἡ διαφορά , διώρισται δὲ περὶ αὐτῶν ὅτι ἕτερα καὶ πῶς ἕτερα , χρῆσθαι ἀ
 ] τὸ αἰσθητικόν. Ἐπεὶ δ ' ἀνώνυμος αὐτῶν ἡ διαφορά , διώρισται δὲ περὶ #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# ὅτι ἕτερα καὶ πῶς ἕτερα , χρῆσθαι ἀναγκαῖον τῷ πάσχειν καὶ ἀλλοιοῦσθαι 
διαφανές. 8 Ὁ δ ' αὐτὸς λόγος καὶ περὶ ψόφου καὶ ὀσμῆς ἐστιν· οὐθὲν γὰρ #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# ἁπτόμενον τοῦ αἰσθητηρίου ποιεῖ τὴν αἴσθησιν , ἀλλ ' ὑπὸ μὲν ὀσμῆς καὶ 
ς ἂν ἔχοιμεν ὥσπερ καὶ νῦν ἐν τῷ ὕδατι καὶ ἐν τῷ ἀέρι· δοκοῦμεν γὰρ νῦν #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# ἅπτεσθαι καὶ οὐδὲν εἶναι διὰ μέσου. 8 Ἀλλὰ διαφέρει τὸ ἁπτὸν τῶν ὁρατῶν
 ὧν εἰρήκαμεν πρότερον ἐν τοῖς περὶ τῶν στοιχείων. 11 Τὸ δὲ αἰσθητήριον #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# τὸ ἁπτικόν , καὶ ἐν ᾧ ἡ καλουμένη ἁφὴ ὑπάρχει αἴσθησις πρώτῳ , τὸ δυνάμ
ῦτο κρίνει τὰ αἰσθητά. Τὸ γὰρ μέσον κριτικόν· γίνεται γὰρ πρὸς ἑκάτερον #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# θάτερον τῶν ἄκρων· καὶ δεῖ ὥσπερ τὸ μέλλον αἰσθήσεσθαι λευκοῦ καὶ μέλαν
ἄκρων· καὶ δεῖ ὥσπερ τὸ μέλλον αἰσθήσεσθαι λευκοῦ καὶ μέλανος μηδέτερον #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# εἶναι ἐνεργείᾳ , δυνάμει δ ' ἄμφω ( οὕτω δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ) , καὶ ἐ
κλείπει τις αἴσθησις , καὶ αἰσθητήριόν τι ἡμῖν ἐκλείπειν , καὶ ὅσων μὲν #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# ἁπτόμενοι αἰσθανόμεθα , τῇ ἁφῇ αἰσθητά ἐστιν , ἣν τυγχάνομεν ἔχοντες , 
φῇ αἰσθητά ἐστιν , ἣν τυγχάνομεν ἔχοντες , ὅσα δὲ διὰ τῶν μεταξὺ καὶ μὴ #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# ἁπτόμενοι , τοῖς ἁπλοῖς , λέγω δ ' οἷον ἀέρι καὶ ὕδατι , 2 ἔχει δ ' οὕτ
οῦ , οἷον χρόας καὶ ἀὴρ καὶ ὕδωρ ( ἄμφω γὰρ διαφανῆ ) , καὶ ὁ τὸ ἕτερον #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# ἔχων μόνον αἰσθήσεται τοῦ δι ' ἀμφοῖν , 3 τῶν δὲ ἁπλῶν ἐκ δύο τούτων αἰ
καὶ οὐχ οἷόν τε ἅμα λευκὸν καὶ μέλαν εἶναι , ὥστ ' οὐδὲ τὰ εἴδη πάσχειν #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# , εἰ τοιοῦτον ἡ αἴσθησις καὶ ἡ νόησις. 15 Ἀλλ ' ὥσπερ ἣν καλοῦσί τινες 
ου αἰσθάνεσθαι ποιεῖ τὴν αἴσθησιν , καὶ διὰ τῶν μετα- ξύ , ἡ δ ' ἁφὴ τῷ #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν_# ἅπτεσθαί ἐστιν , διὸ καὶ τοὔνομα τοῦτο ἔχει. καίτοι καὶ τὰ ἄλλα αἰσθητή
 ἄλλα τοιαῦτα· ὥσπερ γὰρ εἴπομεν πρότερον , οὐδὲ μαντεύσασθαι ῥᾴδιον ἐξ #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν._# § 4. Τριῶν δὲ τρόπων παραδεδομένων καθ ' οὓς ὁρίζονται τὴν ψυχήν , οἱ μ
εἰ μεριστὴ πέφυκεν , οὐκ ἄδηλον· ἐνίων γὰρ ἡ ἐντελέχεια τῶν μερῶν ἐστὶν #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν._# Οὐ μὴν ἀλλ ' ἔνιά γε οὐθὲν κωλύει , διὰ τὸ μηθενὸς εἶναι σώματος ἐντελε
ετέον δὲ καὶ περὶ δυνάμεως καὶ ἐντελεχείας· νῦν γὰρ ἁπλῶς ἐλέγομεν περὶ #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν._# Ἔστι μὲν γὰρ οὕτως ἐπιστῆμόν τι ὡς ἂν εἴποιμεν ἄνθρωπον ἐπιστήμονα ὅτι 
καὶ ἐν ἑτέρῳ αἰσθητῷ τὰ κοινὰ ὑπάρχει , δῆλον ποιεῖ ὅτι ἄλλο τι ἕκαστον #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν._# 425b12 1 Ἐπεὶ δ ' αἰσθανόμεθα ὅτι ὁρῶμεν καὶ ἀκούομεν , ἀνάγκη ἢ τῇ ὄψε
 ταὐτὸ λέγει ψυχὴν καὶ νοῦν ) · 404b Ἀναξαγόρας δ ' ἧττον διασαφεῖ περὶ #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν·_# πολλαχοῦ μὲν γὰρ τὸ αἴτιον τοῦ καλῶς καὶ ὀρθῶς τὸν νοῦν λέγει , ἑτέρωθι
ς· ᾧ γὰρ ὑπάρχουσιν , ἐκεῖνο κινεῖται , τὸ σῶμα. Διὸ καὶ οὐκ ἔστι τόπος #_ΑΥ̓ΤΩ͂Ν·_# τῆς δὲ ψυχῆς ἔσται , εἴπερ φύσει κινήσεως μετέχει. § 4. Ἔτι δ ' εἰ φύσε
 φῶς , ἀλλὰ σκότος ἔξω τοῦ