Ergens in deze vredevolle straten dwaal ik rond. De koude temperatuur en de wind streelt men lichaam en vult me met gedachten. Dat we elkaar nog niet ontmoet hebben valt geen van ons beide te verwijten. En toch. Slaat soms de twijfel ongenadig toe. Over de vele grafstenen in deze stad met zijn zwarte geschiedenis en duizenden doden. Het is zo stil in mij. Terwijl ik zoek naar de sporen van de geschiedenis. Van Bedford House tot Tyne Cot. Maar slechts enkele vrouwen uit de oorlog liggen begraven hier in de buurt. Maar waarom? Het is toch zo dat achter elke sterke man die vocht tot het eind een sterke vrouw stond die achter hem stond als een kathedraal.
Hun rots in de branding. Of de persoon die hun lichamen deed gloeien van warmte in tijden dat de oorlog insloeg en de demonen van haat, moeheid, angst en het pijnlijk gemis ontsnapte. Het lijkt heel even dat we vergeten, dat deze kathedralen van sterke vrouwen mannen verzorgde in de hospitalen zoals Lijssenthoek. Het kerkhof van dat grootste veldhospitaal in de Ieperboog laat 30.000 graven achter van 30 verschillende nationaliteiten. De vrouwen van de oorlog verzorgden en begroeven mensen alsof het een soort 'dodenfabriek' is.
Hoe hard hier vriend en vijand er tegenaan ging aan het front. Was verre van gezond. Terwijl zij onder hun geen greintje haat vertoonde. Kwam je aan als Duitser in het brits veldhospitaal werd je op een neutrale manier verzorgd. Als het ware een laatste vorm van eenheid en liefde aan het front. Waar ze werkte onder onhandelbare omstandigheden, de angst die er was van een granaat die elke minuut, elke dag, elke maand uit de richting kon worden gevuurd en op hun hospitaal kon vallen door de mannen die zij verzorgde. Maar ondanks dit toonde zij liefde en geen haat met het nodige besef dat oorlog zinloos was.
Ze brachten onder de soldaten vreugde. Omdat bij gewonde officiers die werden overgebracht naar medische posten en veldhospitalen vaak een hoop brieven werden meegegeven. Het was een snellere manier van brieven te bussen voor het thuisfront. Een rare boost voor het moraal als je het mij vraagt. Want ze konden hun geliefdes horen en of schrijven. Ondanks alle censuur in de oorlog.
Vandaar dat men altijd in de loopgraaf tussen de inslagen van granaten, kogels die om het hoofd vlogen en de brancadiers die de doden/gewonden weghielen. Een brief schreef en in het uniform bewaarde voor het geval van.
Vandaar wil ik een hulde brengen aan deze vrouwen maar hoe als ik amper graven vindt. Dus dacht ik tot diepst van de nacht na. En de volgende ochtend bezocht ik de begraafplaats van Lijssenthoek.
En heel even voelde ik verdriet. Verdriet voor de mannen die hier liggen maar ook om het feit dat er zo weinig bekend is over de vrouwen in de oorlog. Zij die de munitie fabriceerde in de fabrieken, de verpleegsters als ook zij die hun mannen afgeven en lieten vechten voor het vaderland, ondanks ze het niet zagen zitten.
Terwijl dat de kans bestond dat ze achterbleven met de kinderen. Moederziel alleen op deze aardkluit niet wetend hoe uit te leggen aan de kinderen dat papa vermist en of gedood is in de oorlog die nodig was om alle oorlogen te stoppen. En of hun geliefde zoon zijn eeuwige rustplaats heeft gevonden tussen de klaprozen ergens in het niemandsland. Waar na hun dood nog steeds een oorlog woedt in het hels va de nacht. Hoe moesten ze verder na de oorlog.
Want laten we ook erkennen dat de harten die het meest lijden onder onze oorlogen die van moeders zijn. Hun vitale stemmen zijn te lang buiten de politieke vergelijking gebleven. Een Ierse, Britse, Belgische, Amerikaanse moeder huilt hetzelfde als een Duitse moeder.
De ogen van een moeder die het verlies van een kind heeft geleden, kunnen de ziel van iedereen die naar hen kijkt, vernietigen. Meer zielen worden slachtoffer van oorlog dan fysieke lichamen. Oorlog is een ziel vernietigende ervaring voor onschuldigen.
Maar voor nu, voor nu moet ik vrede nemen met de grijze wolken van deze stad.
Liefste Ieper, wees zacht voor mij en omhels me met al men vragen. Gids mij door donkere nachten van de winter en de talloze graven. En als je gesneuvelde en of een nabestaande ervan ziet, ronddwalend op deze godvergeten aardkluit, doe hem/haar de groeten en begeleid hen. Zeg hun dat ze mooi zijn, zeg hun dat het waard is om te blijven zoeken...
De poorten der liefde zich zullen openen. Ooit.
Maar laten we niet vergeten hoeveel hoop er aan de mensen uit de zorg was getagd in die tijd door de officieren. Terwijl je alles op alles zette om ze veilig thuis te brengen. Ondanks het zintuig van oorlog in hun lichamen. En ik denk dat het geluid van rust en stilte vervaagde hoe langer je aan het front zat. Ze het beeld beu waren van kleding dat doordrenkt was in bloed. Maar toch mijn onbekende zuster/arts.
Het gevoel van hoop dat aan haar naam was getagd. Elk zintuig van oorlog zat in je geheugen. De smaak van eetbare verrassingen van dierbaren. Het geluid in je hoofd van rust en stilte. Het gevoel van kleding die niet doordrenkt is met bloed.
Maar mijn onebekende redder die nu begraven licht in onze velden. Onder een naamloze grafstaan. Laten me nog 1 ding vertellen
Je gezicht is helder als iets. En hoewel je hart stopte met kloppen. Zal je verhaal nooit zijn pols verliezen. Het ga je goed op je laatste rustplaats.
Ik denk aan je terwijl de auto rechtsaf draait. Naar een parking. Tijd voor een kleine rustperiode, slappe koffie en een toiletbezoek, op 54 minuten van huis.
Ik denk na over jouw ervaringen met de 4 jaar durende serenade van oorlog in de achtergrong. De wapens die niet zwegen. Het geluid van lijdende mannen, enz Over welke verbintenis we nog hebben met dit alles. De oorlog de afschuw en nutteloze aggressie. Ondanks dit jaar het eerste jaar is dat we mensen en gebeurtenissen herdenken zonder dat er nog overlevers onder ons zijn.
En de coda tape speelde terwijl we verder wegreden van Ieper. Toen werd alles stil, de wapens zwegen en de vogels namen het luchtruim over van de talloze mortieren, granaten en kogels die rondvlogen. 4 jaar lang elke dag opnieuw